Maarten Schakel Maarten Schakel: wandelende roman CAROUl na 40 jaar weg als burgemeester Leiiitie intj ZATERDAG 4 JANUAR11986 EXTRA ZATERDAG 4 JANU iL«U24|!Ö>JJ-ifÜffl. Door Micfc Salet „DIE SNOR? Die heb ik niet uit ij delheid la ten staan, maar uit pure ellende. Het was ca mouflage in de oorlogstijd. In het verzet. Ik mocht niet herkend worden en moest mijn gezicht iets veranderen. Daarom liet ik een snor groeien. Ik had toen een persoons bewijs op naam van Jan de Haan, landbouwvoorlichter. Door die naam en die snor werd mijn duiknaam Jan Snor. Na de oorlog heb ik die snor maar gehouden. Het is een klein relekwie. Ik heb 'm wel eens afge schoren, maar toen zei mijn vrouw dat het geen gezicht was. Ze zei dat ik dan zo'n le lijk lang gezicht had. Daarom heb ik 'm maar weer laten groeien en het verder zo gelaten. Ik kon eigenlijk niet meer zonder. Het is een beetje mijn handelsmerk ge worden." „Ik ben hier in 1946, ik was toen 28 jaar, burgemeester geworden. Dat is gewoon ge beurd op aandrang van de mensen uit deze dorpen. Ik heb hier geruime tijd van mijn verzetsverleden actief doorgebracht en daarom wilden de bewoners graag dat ik burgemeester zou worden. Aanvankelijk was ik daar niet zo van gecharmeerd. Ik had mijn hele opleiding ge richt op het onderwijs. Ik had op de christelijke kweekschool in Gorinchem gezeten, daar had ik ook Van Randwijk leren kennen, en had al voor de klas gestaan. Ik gaf met veel plezier les. En het stond voor mij vast dat ik mijn leven in het onderwijs zou doorbrengen. Daar haal ik mijn pensioen, dacht ik. Maar toen moest ik onder duiken en ben daarna full time in het verzet terecht ge komen. Daar heb ik een zeer vrijbuiterig leven gehad en toen de oorlog was afgelopen vond ik het moeilijk om weer voor de klas te staan. Ik ben wel weer les gaan geven, maar ik hield het tus sen die vier muren niet uit. Ik denk ik dat wel weer ge leerd zou hebben, maar toen kwam de mogelijkheid om burgemeester te worden. Dat heb ik toen gedaan. Niet uit depit over het onderwijs, maar omdat ik dit een uitda ging vond. En de mensen hier wilden het graag. Je zou kunnen zeggen dat ik een ge kozen burgemeester was." Dichtbij mensen „Maar ik ben er geen voor stander van dat burgemees ters gekozen worden. Ik ben voor het huidige systeem, waarin de burgemeester door de Kroon wordt be noemd. Als je de plaatselijke bevolking hun eigen burge meester zou laten kiezen, zou je de onafhankelijkheid van de plaatselijke politiek in ge vaar kunnen brengen. Een burgemeester staat namelijk heel dicht bij de mensen. Als hij van die men sen, de kiezers, afhankelijk wordt, zal hij ook sneller te beïnvloeden zijn. De kans is groot dat een gekozen burge meester zijn oren dan te veel naar de kiezers zou laten hangen. Want om gekozen of herkozen te worden, moet de burgemeester oppassen om niet teveel tegen de wensen van zijn kiezers en zijn partij in te gaan. Een benoemde burgemees ter hoeft daar geen rekening mee te houden. Daardoor zorgt hij voor onafhankelijk heid en continuïteit in het gemeentebestuur. Dat een burgemeester wel lid is van een landelijke poli tieke partij, is geen bezwaar. Integendeel. Dat weet je ten minste wat voor vlees je in de kuip hebt. Dat alleen mensen zonder partij lid maatschap onafhankelijk zouden kunnen zijn, geloof ik niet. Mensen hebben alle maal bepaalde opvattingen, ook al zijn ze geen lid van een politieke partij. Er be staan in Nederland geen on beschreven bladen of het moeten grote sullen zijn. Het is dus gezond dat een burgemeester lid is van een landelijke partij, als hij zich maar niet met de plaatselijke partij-politiek bemoeit. Dat is ook de reden waarom er nadelen kleven aan het benoemen van bur gemeesters uit de gemeente zelf. Zo'n burgemeester zal altijd worden gerekend tot een bepaald deel van die ge meenschap, terwijl hij juist het geheel moet represente ren. Daarom is het beter om iemand geen burgemeester te maken in de plaats waar die geboren en getogen is." Toch afstand „Een goede burgemeester moet liefde voor de mensen hebben en sterk meeleven met de lokale gemeenschap. Niet alleen een linten-door- knipper. Hij moet ook bereid zijn om voor die gemeen schap te knokken. Dat hoeft niet te betekenen dat die burgemeester altijd de kant van zijn mensen kiest. De burgemeester heeft een ambtsketen en die heeft, net als elke medaille, twee kan ten. Aan de ene kant staat het gemeente wapen en aan de andere kant het rijkswa pen. Het zal altijd fout zijn als zijn optreden zo is dat een van die kanten helemaal van het toneel verdwijnt. Hij zal de belangen van gemeente en rijk zoveel mogelijk in even wicht moeten houden. Dat kan soms wel moeilijk zijn. Want hoewel de burge meester er is om de rijksbe langen te behartigen, wordt hij al heel snel gezien als 'onze burgemeester' en heeft hij het over 'mijn gemeente'. Maar er zijn gevallen, waar hij niet de kant van zijn bur gers kan kiezen. Bijvoorbeeld in geval van burgerlijke ongehoorzaam heid. Daar moet een burge meester zich van distantië ren. Dat is in zijn functie niet geoorloofd. Het kan ook ge beuren dat een hele plaatse lijk bevolking tegen de bouw van een kerncentrale de monstreert. Als daarbij het belang van derden geschaad wordt, dan zal de burge meester moeten optreden. Want zijn burgers mogen zich geen rechten toeëigenen, die ze niet toekomen. Als dat wel gebeurt dan heeft de burgemeester tegen de plaatselijke bevolking, in te gaan." Sterke band t „Ik ben hier bijna veertig jaar burgemeester. Je moet hier minstens 45 jaar oud zijn om bewust een andere situatie mee te hebben ge maakt. De hoofdmoot van mijn bevolking weet niet an ders dan dat ik burgemeester ben. MAARTEN Schakel is bezig aan zijn laatste dagen als burgemeester. Op 1 januari wordt zijn gemeente opgehe ven. Schakel is dan veertig jaar lang burgemeester van de kerkdorpen Noordeloos, Hoornaar en Hoogblok- land geweest. Eigenlijk had hij op zijn 65-ste al moeten stoppen. Maar omdat de ge meente, door samenvoeging, snel zou verdwijnen, mocht Schakel (68) tot het einde blijven als waarnemend burge meester. Daardoor is hij nu houder van een uniek record. Veertig jaar burgemees ter. Van dezelfde gemeente. Het is niet het enige dat Schakel tot een opmerkelijk man maakt. Maarten Schakel in een wandelende roman. Een man die commandant van een knokploeg in het verzet was. Die door de Duiters gepakt en ter dood veroor deeld werd. Die vlak voor de executie door zijn kameraden werd bevrijd. Die 35 jaar later broederlijk naast zijn par tijgenoot Aantjes zat, toen die zijn ver trek uit de Tweede Kamer aankondig de, na het bekend worden van zijn lid maatschap van de Germaanse SS. Een man die zegt te denken als alle andere streng gereformeerde boeren uit de Alblasserwaard. Conservatief. Calvinistich. Altijd op zondag vrij. Een man die zeventien jaar in de Tweede Kamer zat. Daar nooit een speech op las, maar uit het blote hoofd sprak. Een man die zichzelf een rechtse Anti-Re volutionair noemt. Die tot de vrienden van Zuid-Afrika gerekend wordt. Nog even en Schakel moet zijn bur gemeestersketting voorgoed opber gen. Schakel zonder ketting. Als een ketting zonder schakel. Het woord aan een charmante christen-democrati sche conservatief. Die zich nog lang niet uitgeschakeld voelt. - FOTO ANP Maarten en Anna Schakel vierden in 1982 in het openbaar hun 37-ste huwelijksdag. In Noordeloos waren ze toen het middelpunt op een boerenbruiloft. „Een gemeente is toch het beste af, wanneer ze een burgemeester heeft met een vrouw of man ernaast, die ook in de gemeenschap functioneert. Dan heb je er voor hetzelfde geld twee." ik b ande Bejaard, niet uitgeschakeld aan l Ik heb daar bewust voor gekozen. Ik heb een paar cruciale jaren van mijn le ven in deze gemeenschap ge werkt, ik ben hier met de mensen op en neer gegaan, in lief en in leed, en dat schept een ongewoon sterke band. Ik ben ook zeer aan de Al blasserwaard gehecht. Mijn vrouw ook. Dat bracht ons vanaf het begin tot de opstel ling: wij gaan hier niet van daan. Dat geeft ook een stuk rust in je ambtsvervulling. Je hoeft niet zo nodig op te vallen, je hoeft niet zo nodig weg. Je hebt je bestemming bereikt. Ik denk niet dat andere burgemeester dat ook zouden moeten doen. In mijn geval was er sprake van bijzondere omstandigheden, die zich uiterst zelden voordoen. Ik vind het in het algemeen wel gezond dat het burgemees terschap als een soort car rière gezien wordt. Dat iemand begint in een kleine gemeenschap en dan lang zaam opklimt naar een gro tere gemeente. Bij mij is dat idee nooit op gekomen. Ik voel me hier thuis. En ik heb ook nooit het gevoel gehad dat iemand daar bezwaar tegen had. Als het niet geklikt zou hebben tussen mij en de bevolking, had ik misschien wel over wogen om hier weg te ko men. Maar daar is nooit sprake van geweest. En ze zouden het me echt wel dur ven zeggen, hoor. Het was niet zo, dat ze d'r bek niet te gen me durfden open te doen. Mijn vrouw heeft het ook altijd met plezier gedaan. Op bezoek gaan bij jubilarissen en linten doorknippen. Ik wil niet discrimineren, ook niet- gehuwden moeten een kans hebben burgemeester te worden, maar een gemeente is toch het beste af, wanneer ze een burgemeester heeft met een vrouw of man er naast, die ook in de gemeen schap functioneert. Dan heb je er voor hetzelfde geld twee. IK vind het een goede zaak dat de vrouw van een burge meester representatief mee werkt. Ze moet niet proberen Maarten Schakel met zijn kleinzoons Joris en Martijn tijdens de Vierdaagse van '79. - fotoanp het zoveelste raadslid of de zoveelste wethouder te zijn. Het zou al fout zijn als ze die indruk zou wekken. Maar zolang dat niet gebeurt, heeft een bugermeestersvrouw wel degelijk een belangrijke functie in de gemeenschap." 65-plussers „Joop den Uyl is op het moment het enige Tweede Kamerlid dat ouder is dan 65 jaar. Ik vind het geen goede zaak dat er niet meer 65- plussers in de Tweede Ka mer zitten. Het parlement is geen handelsonderneming, waar werknemers moeten vertrekken als ze de pen sioengerechtigde leeftijd be reiken. Het gaat hier om een volksvertegenwoordiging en daar moeten ook ouderen in zitten. Er zijn miljoenen 65- plussers, maar er is maar één Kamerlid dat die leeftijd groep vertegenwoordigt. Dat is een kwalijke zaak. De politieke partijen moe ten dat veranderen, want zij maken het onmogelijk dat mensen boven de 65 in de ka mer komen of blijven. Het staat nergens in de wet dat je boven de 65 niet in de Tweede Kamer gekozen mag worden. Het zijn de partijen die besloten hebben. Daar mee ontnemen ze miljoenen mensen het passief kiesrecht. Het is ook heel inconse quent. Toen de kiesgerech tigde leeftijd naar 18 jaar verlaagd werd, en er een stoot nieuwe jonge kiezers naar de stembus zou komen, toen hebben alle politieke partijen zich beijverd om jonge kandidaten op hun lijst te zetten, zodat de jeugd zich gerepresenteeerd zou voelen, Maar als het gaat om de re presentatie van miljoenen 65-plussers, geven ze niet thuis. Zo ben ik persoonlijk ook uit de landelijke politiek verdwenen. Ik had niet de indruk dat ik een uitgeblust Kamerlid was. Zeker niet. Maar ik had de leeftijd be reikt en dan mag je van het CDA niet meer kandidaat zijn. Als ik nou niet meer goed zou functionerenmaar waarom zou je niet mogen doorgaan na je 65ste? Als iemand kinds wordt...dan kan de partij op dat moment toch ingrijpen en zo iemand terugfluiten." Ervaring weg „Wij gaan in onze samen leving erg slordig om met ouderdom en ervaring. In de Oosterse wereld springt men daar veel zorgvuldiger mee om. Er zijn toch heel wat sec toren, op het politieke en het bestuurlijke vlak, waar ouderen nog best hun krach ten ter beschikking kunnen stellen. Ik dacht dat het eens tijd wordt om er aan te denken, dat wat we aan de voorkant van de 65 hebben gedaan, ook aan de achterkant van de 65 te doen. Mensen hebben nu de mogelijkheid om voor hun 65-ste met werken op te hou den. Datzelfde zouden ze na hun 65-ste moeten kunnen doen. Of het ze gegund is om dan verder te werken, is ter beoordeling van hun werk gever, maar ze moeten wel de mogelijkheid krijgen om na hun 65ste door te werken. Misschien' voor halve dagen of voor drie dagen in de week. Voor de mensen zelf is dat een mooie oplossing, want er zijn toch heel veel mensen die na hun pensionering op eens in een diep gat vallen, omdat hun werk er niet meer is. Maar ook voor de maat schappij is het een goede zaak dat de ervaring van deze oudere mensen behou den blijft. Misschien is het straks economisch wel noodzakelijk dat het gebeurt. Want de groep mensen die nog pro- duktiecapaciteit in zich heeft om het geheel overeind te houden, die krimpt steeds verder in. Er komen minder jongeren bij, hun opleiding duurt steeds langer en ze stappen steeds eerder uit het arbeidsproces. Toch moeten die werkende mensen het to taal wel draaiende houden. Dat wordt, onder meer door de vergrijzing, steeds moei lijker. Misschien is daarom straks wel noodzakelijk dat de mensen niet meer ver plicht worden op hun 65ste of eerder te stoppen met wer ken." „Ik heb destijds tegen de invoering van de AOW ge stemd. Een man als Aantjes trouwens ook. Daar heb ik nu spijt van, maar er was toen in de oude Anti-Revolu tionaire Partij een jaren lange strijd tegen het staats pensioen, want men wilde mensen niet afhankelijk ma ken van de overheid. De vrije maatschappelijke krachten moesten hun verantwoorde lijkheid zelf nemen. Je moest de Rijksoverheid niet alles voor de mensen laten rege len. Dat was bij mij ook de achtergrond om tegen invoe ring van de AOW te stem men. Achteraf bekeken, vind ik dat ik toen geen gelijk had met mijn rechtlijnig denken in dat opzicht. Ik ben wel wat genuanceerder gaan denken over de rol van de overheid. Ik geloof niet dat de be jaarden in Nederland zo on tevreden over de' overheid zijn. Het frappante is juist dat er binnen deze groep een grote tevredenheid heerst. Ik herinner me nog goed dat ik Schakel met toenmalig premier Van agt bij de presentatie van Scha kels boek 'De laatste der mannen broeders'. tijdens verkiezingscampag nes overal kritiek en gekan ker kreeg te horen. Behalve als ik in een bejaardentehuis op bezoek was. Dat was een oase in de hele campagne. De mensen waren erg tevreden. Als we het vergelijken met wat onze ouders en grootou ders hadden, dan hebben we het toch zo goed, zeiden ze. Maar dat wordt misschien wel anders, want straks komt er een heel ander slag bejaarden. Die de crisistrijd niet gekend hebben. Die zul len wel eerder tot ontevre denheid geneigd zijn. Omdat ze het altijd zo goed is ge gaan." „Dat Aantjes probeert in de gemeenteraad van Utrecht probeert te komen, vind ik helemaal niet ver standig. Hij moet ophouden met dit soort ondernemin gen. Hij moet niet meer in een vertegenwoordigende functie gaan zitten. Dat zal geweldige spanningen op roepen. En daar zou het li chaam (de gemeenteraad) waarin hij zit onder lijden, daar zou de club waartoe hij behoort ook onder lijden en daar zou hij zelf ook onder lijden. Dat hij de voldongen fei ten niet wil accepteren, dat betreur ik. Ik zou zeggen: zet je pet nou maar af voor de feiten. Dat de man zwaar ge straft is, dat is een feit. Hij is een van de zwaarst gestrafte Nederlanders uit de bezet tingstijd. Zonder meer. Maar hij moet niet meer proberen om ergens een vertegen woordigende functie te be kleden in de politiek." „Ik heb dit jaar voor de 47ste keer meegedaan aan de Vierdaagse van Nijmegen. Een heerlijk evenement. Vier FOTOANP dagen waarin je een presta-l tie moet leveren, waarop je I je helemaal moet spitsen, zo- dat je je andere sores echtl moet vergeten. En dan die geweldige sfeer van kame raadschap die in de colonne I heerst. Echte vriendschap, waarbij rang en stand weg| valt. Als je 's morgens in de tuinI van De Vereeniging staat oml je eerste knip te halen, zijn erI geen maatschappelijk ver-I schillen. In de verste verten I niet. Er heerst een geweldige vorm van hulpvaardigheid. En dan die ambiance diel Nijmegen en verre omgevingl weet op te bouwen. Dat is op-l gebouwd in een lange perio-[ de. Er zou geen stad en regio I in Nederland zijn, die dit| over kan nemen. Bij gezondheid ben ik er c volgende keer weer bij. Voorl de 48ste keer. Of ik ook hierl naar een record streef? Datl staat nogal scherp, hè. Dill jaar liep er iemand voor de| vijftigste keer mee. Maar i je diep in mijn hart kijk-l tdan loer ik ook wel op die| vijftig." Geen vrienden „Als je uit de Tweede Ka-I mer bent, dan is de deur ookl echt dichtgeslagen. De KaT mer is een kasjba met 1501 kleine ondernemers. Als jel eruit gaat neemt een ander je| plaats in. Als ik zo af en toe terug naar het Binnenhof, is heil een waar genoegen om aller-l lei mensen weer eens terugl te zien. En met oud-collega'si ga ik nog wel eens eten. OmT dat het kennissen zijn. Geer| vrienden. Ik heb aan de politiek geerl persoonlijke vrienden over-f gehouden. Geen één." BOLOGNA - Ht voetballers, die ir ook een trio volle ruiven in de Itali Het betreft Petra balteam, die voor en Carolien Keulen, die naar American i Keulen, een 28-j Friezin, raakt nauwi uitgepraat over de mog heden die topsporters lië geboden worden. Ii gesprek in haar door de betaalde flat verklaa: Italië tot het absolute j dijs voor sporters in h( gemeen en volleybalste het bijzonder. „Hier h: jaren eerder aan moete ginnen", meldt ze oi meer. Nu al legt ze cont tussen nog in Nedei spelende vrouwen en liaanse clubs. Want: 'zf gek als ze niet gauw naartoe komen'. Netto Drie schapen zijn over de dam. Carolien len legt uit waarom er zullen volgen en vertel haar belevenissen in Europa. Het verhaal va Friese volleybalster, voor 5000 gulden nette maand en een gratis speelt bij een pas na£ hoogste Italiaanse da volleybaldivisie gepr veerd cluppie. „In Nederland trai we twee keer twee uur week. Ik had verschrik! veel last van mijn scho Ik dacht, dat ik het vd ballen in Italië nooit kunnen volhouden, da durfde ik eerst niet. Ik ook net klaar met mijn die fysiotherapie, had leuke baan, een leuk een leuk vriendje, vai dingen. De afweging w moeilijk, ik ben niet Italië gegaan. Maar toe onder Peter Murphy het EK in Nederland be nen te trainen, ja toen wat veranderd. We has een behoorlijk niveau ongelooflijk veel en ha: trainen. Je raakt dan wust van wat er alle binnen de mogelijk! ligt als je maar professi bezig bent. Hier in Italii ik op hetzelfde peil bl staan als onder bondsc Murphy in de aanloop het EK. De keus voor was ineens niet zo mo meer". Hobby „Volleybal, hoe mo( dat zeggen, ik ben er maal gek van. Ik hoop - blijven, maar je moet wel leuk bezig kunnen In Nederland, ik dacht, na die EK, we hadde hard getraind, zo'n hooj bereikt. Om dan hele weer, oh naar dat hele lijke gedoe te moeten, weer uit te moeten lei Ik bedoel als je in het n nale team zit, dan doe je andere dingen. Kom terug bij je club, dan pen ze niet waar je mei zig bent. Breng dan da thousiasme maar eens o „Balen van profvolle ben je gek. Het is mijn by, 2,5 uur trainen per vind ik helemaal niet Verder kan ik lekker r aan doen, de stad in, mt bezoeken, lezen. De krai knipsels van het EK, ten in een doos, ik ben niet aan toegekomen". „Ik ben bij Winssur mijn veertiende bego met fanatiek te voll daarna twee jaar Oric

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1986 | | pagina 6