Brandpunt peilt optimisme van ondernemingen Forse ledenwinst voor Veronica BERNHARD DROOG OVER ZIJN JONGE JAREN IN DUITSLAND: Grace Slick met dochter Bernhard Droog wordt 65 OM MET de deur in huis te vallen. Bern- tard Droog: „Ik ben teer prima terecht jekomen. En het is ils met alle veran- leringen in mijn le ven, ik heb het niet telf gedaan. Het is toals altijd, met me I gebéurd." Werkkamp Godot Clowns Puber De epiloog Capitool BBC-journalisten geschorst wegens afpersing Al jaren heb ik te lijden onder buiten gewoon kwaadaardige kritieken" BoudewIJn Büch, schrijver MERDAG 4 JANUAR11986 G1 dere economische i rol weggelegd is hachten m de we- - „na dit mooie finten, „Laten we ti. Een niet gering door de Europese tan de hoge land- pvoldoende wordt |e vraagstuk opge- succes, want een luw produktief ge il. De groene revo- |n geslagen. Er zijn nog twee gebieden ikenjk zijn van de ijn Afrika en de ouwgebied ligt tire druk, die pro- ^et Europees parle- dt daar nog vaak fcr begrotingsdisci- ministers en niet Ipa. De verminde uitgaven en daar- bt het parlement is [tsbaarheid noemt l van de bureaucra- I van Europa is dat lerder van afstaan I, die hele machine- 1 dat elke nationale er deregulering, dat tich niet zo makke- enige wat ik er van dat die handicap (invalshoek allen op (doende besluitvor- |dan wordt het aan- i achillespees. Want stagneert krijg je vat wil je met al die I als je Europa door- Vat zijn wezenlijke burgers zullen zeg- l en de eigen veilig- al aankomen. Dan loi, alle grenzen weg De boeven uit andere Tioemt de criminelen, Ime, een volgende de Je geen enkele reden It en geïntegreerd laar zou zijn voor dat In Europa met gren- tjit Duitsland nu niet ns over zou komen, orkomen dat er een Jeedt bij diensten en Europese schaal doen, lien. We moeten tij- fschap hier alert op fcn dat een lidstaat in In besluitvorming op |eid blokkeert. Want, ken als drugsbestrij- i terrorisme is er nog |inileitsgevoel. En als niteit gaat, zoals ook nt en de buitenlandse Ije daar op kousevoe- ie Greef, 25 jaar, is lanse Nederlander. I nam hij de benen en |n vaderland, omdat voelde als in het |e leger te worden let een retourticket ïtietrip naar Europa isterdam hangen, ïooguit tien jaar hoop tnd terug te kunnen", jdens een interview in •en uurtje later is die aanvankelijk Flink gegroeid. „Maar itimistisch blijven nst van Zuid-Afrika. istische buien zie in :rdaad al afglijden aire dictatuur. De de Zuidafrikaanse gen blanken gebruikt, dijken met die in isprek met een andere id-Afrika. Door Koos Tuitjer Dat klinkt nogal lijdzaam. Bernhard Droog: „Nou lee, je kunt zeggen: ik ga dit [oen, of:ik ga dat doen, naar geloof me, het pakt al- ijd anders uit. Maar daarbij en ik wel van mening, dat iet voor mij altijd voordeli ger heeft uitgepakt." „We vonden het vreselijk, dat we in Duitsland ons huis moesten verlaten, en in een flatgebouw terechtkwamen. Later vonden we het vrese lijk dat we moesten vluch ten. Maar stel je voor, dat we in de oorlog nog in Duits- nd gezeten hadden." „We kwamen in januari [937 weliswaar berooid in 'ederland aan, midden in de isistijd. Mijn ouders ver- ienden in Duitsland allebei ;oed. Maar wat ik in m'n and had, toen we de grens asseerden, dat was enkel een tientje. Toch was er meteen werk. Voor mijn va der en voor mij. En ik moet zeggen, we zijn geweldig door de familie opgevan gen." Boven de deur van de zit- imer hangen twee grote toto's. Het rechter portret is een vrouw in uniform. Zijn luitse moeder, als conduc- •ice op de Keulse tram. laarnaast hangt zijn vader, in een Nederlands korpo- ■aals-tenue gestoken. Beide foto's werden omstreeks 1917 gemaakt. „Mijn ouders waren semi- beroepsartisten, werkzaam bij een half beroepsgezel schap. Maar mijn vader had daarnaast een vast inkomen als meester in een rubberfa briek. Hij was een ontzet tend goed vakman." „Twee tot driemaal in de week stonden ze op de plan ken. Zo ben ik ook begonnen. Ik moest nog twaalf jaar worden. Er was namelijk een jubileum van de thea- :ragent van mijn ouders, laar moest een feestje voor jebouwd worden. Iedereen die onder contract stond, zou die avond een optreden ver- irgen. In een theater." „Zelf liep hij zich de be nen uit het lijf om de avond, 'ond te krijgen, en er vooral •oor te zorgen dat het een jevarieerd geheel zou wor- len. 'Paula, wat doe jij', zo wam hij laat op de avond bij ons binnenvallen." die de regering nu zo- im de apartheid te ver- it niet kunnen voorko- etten die ze willen af- »ewoon, misschien wel naam, bestaan. De op- irbod op sexuele relaties betekent in de praktijk zwart en blank mogen aar moeten die mensen De zwarte en blanke ppen blijven namenlijk it pessimisme over de Zuid-Afrika gelooft echter wel in een plaats in dat land. Vandaar me in zijn uiteindelijke iid-Afrika. Hij verwerpt de Europese kringen le- :en dat stemrecht voor id-Afrika onvermijdelijk lebben ook bewezen dat men vergeten. In Zim- Smith (de voormalige van dat land,red) ten- 1 parlement inplaats van waar hij misschien thuis aar welk systeem er in eindelijk uit de bus zal >or George de Greef vol gbaar. 'Het is natuurlijk niet te vergeten' MORGEN, 5 januari, wordt de acteur Bernhard Droog 65. En waar hij toch geldt als een werknemer, met een langdurige diensttijd bij Toneelgroep Theater, is er sprake van een pen sionering. Hoezeer de toneel-kunstenaar in Bernhard Droog nog lang niet moegespeeld is. Daarom: er zijn ook plannen om - in de vrije produktiesfeer - gewoon door te spelen. Met de feitelijke pensionering van Bernhard Droog ('Bob' voor de ingewijden) is het allemaal niet zo plezierig gelopen. Er is nadrukkelijk geen feestje. Immers, zelf zag hij af van een afscheidstoernee bij Theater. De feiten zijn al wel genoegzaam bekend. Bernhard Droog wilde en kon zijn artistieke principes geen geweld aan te doen. Zo liet hij dat weten, drie maanden terug. Theater was op dat moment begonnen met de repetities van 'Beschuit met muisjes' van Heijermans. Het zit hem tot op de dag van vandaag nog altijd dwars. Erover praten valt 'm ook nog ontzettend moeilijk. Dan schiet-ie vol op een manier, dat je denkt: afblazen nu, ander onderwerp. Die andere onderwerpen zijn er volop. Droogs carrière is er een met vele hoogtepunten. Zijn kring van bewonderaars is daarom ongelooflijk groot. Z'n bekendheid geniet hij niet slechts door die jarenlange staat van dienst bij toneelgroep Theater (sinds 1953!), maar ook door zijn werk als film- en televisie-acteur. Uit dat volle leven een greep. Waarom er een 'h' in zijn voornaam Bernhard staat. Het indringende verhaal over een jeugd in Duitsland in de periode dat de Nazi's het voor het zeggen kregen. Voor de couleur locale: Bob Droog bewoont sinds twee jaar in de Achterhoek, op 500 meter van de Duitse grens, een fantastische boerenhoeve. Tezamen met zijn familie, een rij paard, een aantal honden, een paar zeer karaktervolle poe zen en het nodige kleinvee. Op dit moment: een leven als God te Megchelen. Met appeltaart. Bernhard Droog: voortdurend op zoek naar het wit in de tekst. „Mijn moeder zou een ge- ichtje doen. Ik zou haar luffleur zijn, en daarom lerd ik uit bed getrommeld. Iwaar de pest in. Ik was op een leeftijd gekomen, dat je het leuk vond om iedereen lastig te vallen met een rijmwoord op elke laatst ge dane uitspraak." „Uit wraak om de ver stoorde nachtrust, besloot ik de repetitie te versjteren. Bij de eerste regel was het met een raak. Wham, in plat Keuls viel ik mijn moeder bij. De tweede regel, net zo." „Die man krijgt het leven. Dat was pas een vondst! Hij vond dat we zo op moesten. En het werd een krankzin nig succes, dat we honderd maal over moesten doen. Elke avond werden we om vijf, zes uur opgehaald met een rode Opel. Ik zie hem nog voorrijden. „Het jaar daarop, in 1933, locht het niet meer. De .ulturkammer' was inge- ild, en daar voelden we iets voor. Mijn vader heeft laarna, naast zijn baan ïverdag dus, alleen nog ^haar geregisseerd. Operet- „Ze waren allebei nogal jönvoorzichtig. Meenden dat ze onaantastbaar waren met hun Hollands paspoort. We woonden in een buitenwijk van Keulen. Hadden een groot huis met een grote kel der Aan de ene kant woon den allemaal katholieken, die communist waren. Aan de andere kant ambtenaren en joden die een winkeltje hadden." „Eind '33 werden de eerste «immunisten opgepakt. De SA kwam ze halen, maar dat "ebeurde nog onder politie- egeleiding. Onze buurman "ette Lamotte, die was hoofd van de politie. Een fijne buurman." ,,'s Avonds ging bij ons de deur los. Mensen die bang waren gepakt te worden, kwamen onderduiken voor een nacht. Soms zaten er twintig mensen in de kel der." „Éénmaal in de week stonden er dan twee SA- mannen op de stoep. Met La- motte. Mijn moeder opende dan het luikje in de deur. 'Sind hier vielleicht Juden und Kommunisten' werd er dan geschreeuwd. Moeder haalde dan haar blauwe, Nederlandse paspoort te voorschijn, en schermde daarmee. 'Kan niet ver staan' zei ze dan in haar beste Nederlands. Het enige Nederlands dat ze kende. 'Ach, sind Sie Auslander', zeiden ze dan." „Maar op een gegeven moment liep het in het hon derd. De huur werd opge zegd. We moesten naar een flatgebouw. Maar de verra ders sliepen natuurlijk nooit. En mijn ouders waren zeer onvoorzichtig, mag je wel zeggen. Als er een optre den was, dan begon dat met het zingen van 'Deutsch- land, Deutschland uber al les'. Iedereen stond daarvoor op het toneel, met de arm omhoog. Mijn moeder stond daartussen op een stoel. Met de armen over elkaar. Kijk, dat valt op." Een 'onvoorzichtigheid' van vader Droog, noopte de familie tot een vlucht. Aan leiding: het spugen op het portret van de Füher in zijn werkkamer op de fabriek, nadat hij de foto eerder al van de wand gehaald had. „Mijn vader vond in Haarlem meteen weer werk. Een week later had ik ook een baan. Op het laborato rium van dezelfde fabriek. Maar ik wilde opera-regis seur worden. Vroeger had ik al viool gestudeerd. Ik wilde ook verder muziek studeren. Maar ook ballet, en drama turgie. En bovendien wilde ik thuiszijn in opera-parti turen. Toen ben ik pittig aan de slag gegaan." „In 1942 wilde ik onder duiken in Duitsland. Dat was een gebruikelijke truc. Er kwam dan post uit Duits land, waaruit de Duitsers begrepen dat je in het stra mien terecht gekomen was. Die schijn gaf je de moge lijkheid om weer naar Ne derland terug te komen. We kenden de Duitsers in dat opzicht van haver tot gort. Maar in 1942 ben ik toch te gen de lamp gelopen." „En toen liep het goed mis. Ik heb eerst in Heidebreck gezeten, om later doorge stuurd te worden naar een ander werkkamp. Maar op 21 augustus 1944 ben ik hem gesmeerd. Ik heb daarbij erg fijne hulp gehad van een meisje dat de administratie deed. De eerste nacht ben ik naar Breslau gegaan, en in de tweede nacht naar Dres den. Met valse papieren ben ik in Nederland terechtge komen. Daar ben ik weer ondergedoken, en doorge gaan met mijn studie. Later ben ik nog even bij de Bin nenlandse Strijdkrachten geweest." Opeens stopt hij het re laas. Er is een hevige emotie. Zoals bij alles, waarover hij het praten moeilijk vindt. De expressie: een diep en fel zuchten. „Maar dat wil ik verge ten". En in dezelfde ver zuchting: „Het is natuurlijk niet te vergeten." „In september 1945 was ik klaar met alle theoretische voorbereiding. Ik was er achter gekomen, waarom ik opera-regisseur wilde wor den. Mijn ouders zelf speel den bijzonder goed, maar door de bank genomen, be wogen operazangers zich op het toneel als een stelletje houten poppen. Als je jong bent, dan heb je dat: daar wil je iets aan veranderen. Vandaar." „Toch bedacht ik dat ik zelf geen enkele 'spelerva- ring had. Daarom ben ik naar Pierre Balledux ge stapt. Die had zojuist het Zuidnederlands Toneel op gericht. Het eerste toneelge zelschap van na de oorlog, waaraan mensen verbonden waren, die niet verkeerd waren geweest. Ik kreeg meteen een arrangement, voor - bovendien - een waanzinnig hoog bedrag." „De eerste artistiek leider van de groep was Eduard Veterman. Die viel op me; die vond me geweldig, haha- haü! Voor mij was hij een of andere god van de Olympus. Hij heeft me bijzonder veel geleerd. Veterman had een stuk geschreven, 'Oranje hotel' waar ik een goede rol in speelde. Vervuld van een tweeslachtig gevoel: „Hoe ver tel ik dat, dat is zo moeilijk om van jezelf te zeggen „Van een ander stuk was er een generale in 's-Herto- genbosch. Ik keek hoog naar de meester op, en vroeg me na afloop af: wat zal meneer Veterman zeggen? Nou, hij zei er dit van: 't was heel goed hoor, je hebt alles ge zegd'. Het was een doodsklap. 'Meneer Veter man', zei ik, 'zo mag U mij niet laten gaan'." „'Dat was ik ook niet van plan', zei hij. Kom laten we aan de overkant een kop koffie gaan drinken. En toen vertelde hij iets, waar ik al les aan te danken heb, wat ook mijn loopbaan aan het toneel bepaald heeft. 'Kijk,' zei hij, 'als je alle letters op een bladzij van je tekst naar boven opschuift, dan beslaat die tekst een ruimte zo groot als een stuiver. De rest van - FOTO'S DE GELDERLANDER die bladzijde is wit. Maar wat heb jij met dat wit ge daan? Niets, helemaal niets." „Het wit: dat is de werke lijkheid te achterhalen ach ter wat een schrijver op pa pier heeft gezet. Elke grote schrijver stelt je voor die op dracht. Ik ben bezeten ge raakt van die opdracht. Vanaf die dag ben ik voort durend op zoek gegaan naar het wit." „Het heeft een hele hoop van mijn stijl beïnvloed. Ik probeer voortdurend achter de schrijver te gaan staan. Wat heeft die man er mee bedoeld?" „In 1955 speelden we 'Wachten op Godot' in een regie van Roger Blin. Hij had het stuk al tweemaal geregisseerd. Ik wist een jaar van te voren, dat ik het zou-gaan doen. Heb me het stuk letter voor letter laten vertalen. In dat jaar had ik me er ook een beeld van ge vormd. Estragon, mijn rol, was een kind van me gewor den." „Blin was een man die vreselijk stotterde. Maar hij had ons voorgedaan, met grimassen en houdingen, wat hij zich bij de persona ges voorstelde. Na de eerste repetitie-dag kwam hij naar me toe, gaf me een hand en zei slechts 'merci'. De vol gende dag weer." „En later werd het 'grand merci'. Verder keek-ie al leen maar naar me. Als we na afloop van een repetitie een uurtje in het café gingen zitten, zei hij hoogstens tien woorden." „Na drie weken komt Ri chard Flink bij me. 'Bob', zegt-ie, 'je zit helemaal op de verkeerde weg. Je doet het veel te serieus. Het zijn clowns, man, en niet de se rieuze lieden die jou voor ogen staan'." „Ik ging door de grond. Ze vermoordden mijn kind. Ik ben naar Balin gestapt en heb gezegd, er zijn nog tien repetities, we kunnen nog van alles veranderen. En toen zei hij, ik vergeet het nooit, het was bij het borst beeld van Van Dalsum, dat in de Arnhemse schouwburg in de grote foyer stond: 'Ik heb het stuk nu tweemaal geregisseerd. Ik heb U drie weken aan het werk gezien. Er is maar één conclusie: ik heb het tweemaal verkeerd gedaan. Nu is het goed'." „De fout is met absurdis tische stukken, dat regis seurs ze absurd opvatten. Dat is niet goed. Je moet uit gaan van de werkelijkheid. Die ligt er aan ten grond slag." „Picasso ging met het schilderen van dat malle mens met haar vele gezich ten, van niets anders uit dan van haarzelf, zoals ze in werkelijkheid was. Dat bloed, dat blijft erin. Zo hoort het ook. Je moet het niet omkeren." „Kijk eens naar Ionesco, zijn 'De onbezoldigde moor denaar', Het is zo'n tragedie wat daar gebeurt. Dat je er om zit te lachen, dat moet pijn doen. De Rhinoceros, dat is één aanklacht tegen het fascisme. Om dat te be grijpen moet je de pijn van het fascisme gevoeld heb ben." Opnieuw die heftige emo tie. Dan een gewaarwor ding: hoe zit dat? Dat hef tige aanvoelen, terwijl hij in die dagen dat het zich alle maal afspeelde, toch nog een puber was? „Ik heb helaas geen pu berteit gehad. In 1933 stond alles al onder druk. Op school heerste de Hitlerju- gend en heerste de geest van het Jungvolk. Ik kon vrese lijk goed leren. Maar er was slechts één school in de buurt, en die was 'hundert- prozentig'. Daar mocht ik van mijn ouders niet op. Maar als buitenlander die nergens bij hoorde, wilden ze me ook niet." „Kon dus niet naar de middelbare school toe. Had nog wel 2 jaar Ulo. Omdat ik toch die middelbare school wilde hebben, ben ik als een gek aan zelfstudie begonnen. Je kunt je niet voorstellen wat ik wel niet allemaal ge studeerd heb. Eén domme brij. Dat studeren werd tot een hysterie van lezen, lezen en lezen." „Overdag was ik verkoper in een Reformhuis. Toen we naar Nederland gingen, moest ik Nederlands leren. Binnen twee weken sprak ik Nederlands. Om zes uur 's ochtends ging ik naar de groenteveiling. Daarna liep ik het wijkje met de bakker. Om elf uur stond ik in een melkzaak. Tot één uur. Dan een uurtje thuis eten, en hup om twee uur weer de melk zaak in. Elk woord dat ik hoorde, nam ik in mijn mond, en prentte ik in. De hele dag door." „Mijn vader en moeder waren meer m'n vrienden, 't Zou zo heerlijk zijn, als meer kinderen dat konden zeggen. Mijn moeder was tegelijk ook mijn zus. Waar je lief en leed mee deelt, waarmee je dan ook ruzie kunt hebben." „Ze waren van een ge wone arbeiders-komaf en hadden een zeer groot hart, open ogen. Ze zagen veel, al les. We woonden in een merkwaardige streek. Dat stukje Rijnland, ten noorden van Bonn tot voorbij Düs- seldorf. Hitler is daar nooit geweest. De arbeiders waren katholiek, maar eveneens communist." „Wij waren de rooien, so ciaal-democraten. Er kwa men vrienden van mijn ouders over de vloer. Alle maal in de leeftijd van mijn ouders. Zo was ik alleen tus sen volwassenen. Vandaar." „De puberteit zal zich wel voltrokken hebben in mijn lichaam, maar ik was me van niets bewust. Ik ging eens met een vriendinnetje schaatsen. Bond haar schaatsen onder. Ze hield daarbij haar armen uitnodi gend open: Bernhard, Bern hard... Ze was smoorver liefd. Maar het ontging me. Ik moest studeren." Met een brede lach, terug in de werkelijkheid van Megchelen: „Maar later heb ik alles wel ingehaald. O ja!" Zangeres Grace Slick poseert vrolijk met haar dochter China (13) tijdens een uitzending van het programma 'Good Morning, America' van de Amerikaanse tv-zender ABC. Grace Slick is zangeres bij de groep Starship en was in de ja ren zestig prominent lid van de popgroep Jefferson Airpla ne, die in de hippie-jaren furore maakte. Uit een verbintenis met Paul Kantner, een ander groepslid, werd 13 jaar geleden een dochter geboren, die de destijds nogal shockerende naam 'China' kreeg. Zo te zien heeft ze niet erg onder die naam ge leden. - FOTO AP HILVERSUM (ANP) - Vero nica heeft ook over 1985 de scherp stijgende lijn van de afgelopen jaren in het aantal leden behouden. De omroep boekte ten opzichte van '84 een ledenwinst van 90.000 en kwam daarmee op 650.000 le den. De AVRO staat wat betreft het aantal leden nog steeds bo ven aan met 787.227, een stij ging ten opzichte van '84 met een kleine 5000 leden. De VPRO is de grootste verliezer. Het totale ledental daalde in '85 met ruim 25.000 en kwam daarmee op 318.689, een waarde die dicht tegen de voor de B-status gestelde grens van 300.000 leden ligt. De TROS zakte met een kleine 23.000 le den naar 721.314 leden. Tevreden omroepen waren verder de KRO en de NCRV. De KRO boekte een leden winst van een kleine 15.000 en kwam daarmee op 632.870 le den. De NCRV noteerde een lichte stijging van 203 leden en kwam uit op 532.231 leden, waarmee de neerwaartse lijn van vorig jaar weer werd om gebogen. De VARA en EO leden ver lies. Beide omroepen moesten ongeveer 12.000 leden prijsge ven. De VARA kwam uit op 515.145 leden en de EÓ op 326.560 leden. Volgens de VPRO is het in '85 niet gelukt nieuwe Tientjesleden aan te trekken om het verlies enigszins te compenseren. Op het ogenblik vindt een marktonderzoek plaats in opdracht van de VPRO om na te gaan wat hieraan gedaan kan worden. HILVERSUM (ANP) - In de KRO-televisierubriek Brand punt In de Markt wordt zon dag (Ned. 1, 18.00 uur) nage gaan wat er terecht is geko men van de optimistische ver wachtingen van de onderne mingen die het afgelopen jaar in dit programma aan bod zijn gekomen. Gast in het pro gramma is de voorzitter van het NCW, Van Eijkelenburg. In het tweede gedeelte van de Brandpunt-zondageditie (Ned. 1, 17.35 uur) aandacht voor de Engelse bekerwed strijd Portmouth tegen Aston Villa. Voorts een portret van de schaatsbroers Jan en Emiel Hopman en een studiogesprek met de ex-basketbalspeler Kees Akerboom. In de NOS-televisierubriek Het Capitool staat zondag (Ned. 2, 12.00 uur) de hulp aan slachtoffers van misdrijven centraal. Aan de discussie on der leiding van W.L. Brugsma nemen deel de advocaat G. Spong, de hoofdcommissaris van politie in Nijmegen J. Stoutjesdijk, E.J. van Schaar denburg, rechter in Amster dam en de voorzitter Lande lijk Bureau Slachtofferhulp, J. van Dijk. LONDEN (AFP) - Twee jour nalisten van de BBC zijn gis teren geschorst omdat zij 'on vergeeflijke bedreigingen' hadden geuit voor het verkrij gen van een interview dat eer herstel betekende voor een man die wegens inbraak was veroordeeld. De zaak dateert van oktober vorig jaar, toen zij een uitzen ding wijdden aan de zaak van de 33-jarige Anthony Mycock, veroordeeld tot vijf jaar ge vangenisstraf wegens in braak. De journalisten ver klaarden dat de inbraak nooit had plaatsgehad. En de getui- ge-a charge op Mycocks pro ces, Anne Fitzpatrick, ver klaarde in een interview dat zij de hele zaak uit haar duim gezogen had. Het ministerie van binnen landse zaken gelastte een nieuw proces in hoger beroep en Mycock werd vrijgespro ken. Maar het hof van appèl had de twee journalisten na het horen van mevrouw Fitz patrick het verwijt gemaakt dat zij haar een interview hadden afgeperst onder be dreiging met bekendmaking van het feit dat zij lesbisch was.

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1986 | | pagina 25