Schone lucht voor superchip
Cuba heeft behoefte
aan buitenlands geld
Zuidafrik
actief in S
NAVO-lidi
Economie
Spaans pa
voor voort
IEUWSOVERZICHT DDDDO
tSmJUJD ECONOMIE
PHILIPS VORDERT GOED MET MEGA PROJECT
Hypotheekrente per 24 december 1985
ZATERDAG 28 DECEMBER 1985
BlOflM
FINANCIËN/ECONOMIE
H
Bedrijfsleven
en onderwijs
PROF. DR.
NICO DOUBEN
Oliewinning voor de kust gestart
Chemische industrie: 'bevredigend'
Opel bereikt dit jaar verkooptop
Waarschuwing tegen 'grijs' artsencircuit
Unilever breidt uit in Brazilë en Mexico
TATERDAG 28 DECEB
T11
Door Louis van de Geijn
EINDHOVEN - Philips is in
de donkere dagen voor
Kerstmis begonnen met de
produktie van de schoonste
lucht op aarde. In het merk
waardigste gebouw van het
Natuurkundig Laborato
rium in Waalre wordt elk
uur 2,5 miljoen kubieke me
ter lucht rondgeblazen.
Die schone lucht heeft
Philips nodig om een nieuwe
superchip te kunnen maken,
met details die kleiner zijn
dan éénduizendste millime
ter. Eén miniem stofdeeltje
kan op die schaal een
enorme ravage aanrichten.
Philips besloot in 1984 sa
men met de Duitse concur
rent Siemens te gaan werken
aan een nieuwe generatie
geïntegreerde schakelingen.
Elk van de ondernemingen
steekt daarin (inclusief de
fabrieken) enkele miljarden
guldens. De Duitse en de Ne
derlandse overheid leggen er
samen een half miljard bij.
Philips concentreert zich
daarbij op statische geheu
gens van 1 Megabit (een mil
joen bits), Siemens werkt
aan een 4 Megabit dyna
misch geheugen. Een sta
tisch geheugen is ongeveer
vier keer zo ingewikkeld als
een dynamisch. De opgave is
dus voor de onderzoekers
van beide firma's ongeveer
even moeilijk.
Meer geheugen
De sprong naar de submi
cron kleiner dan een mi
cron) technologie is volgens
de Philips-strategen nodig
omdat in nieuwe generaties
professionele en consumen-
ten-apparatuur (bijvoor
beeld digitale beeld- en ge
luidstoestellen) steeds gro
tere geheugens worden ge
vraagd. Dat het inderdaad
een sprong vooruit is, blijkt
uit het gegeven dat de voor
hoede van de chipsindustrie
momenteel in de buurt komt
van geïntegreerde schake
lingen met een capaciteit
van 256 Kbit (256 kilo
256.000 bits).
Volgens drs. W. Gelling,
adjunct-directeur van het
Natuurkundig Laborato
rium van Philips, is de ge
heugencapaciteit van IC's
(geïntegreerde schakelingen,
chips dus) de afgelopen vijf
tien jaar elke vijf jaar onge
veer zes maal zo groot ge
worden. De Megabit sluit
dus logisch aan op de 256
In het technologiegebouw, midden op de voorgrond, herkennen ingewijden iets van
een chip. Rechts daarboven het ontwerpcentrum. - foto archief de stem
Kbit, maar het tempo van de
ontwikkelingen zwakt toch
iets af.
Drs. Gelling heeft daar
voor twee verklaringen: de
technologische hobbels wor
den steeds groter en de
noodzakelijke investeringen
rijzen de pan uit. Vandaar de
groeiende samenwerking op
deelgebieden.
Het nieuwe, superschone
chipscentrum van Philips
kost, tesamen met een ont-
werpgebouw van 22.000 vier
kante meter, ongeveer ƒ510
miljoen, inclusief de noodza
kelijke apparatuur. Aan
vankelijk was een bedrag
van ƒ400 miljoen geraamd.
Maar zowel wat betreft de
kosten als de tijd is het pro
ject binnen de perken geble
ven, aldus drs. Gelling. In de
chipsresearch worden veel
grotere overschrijdingen
min of meer als normaal ge
accepteerd voor pionierar-
beid als deze.
Philips bouwt in Nijme
gen aan een fabriek waar in
principe in de loop van 1989
de eerste Mega-chips mas
saal zullen worden gemaakt.
Net als in Hamburg, waar
een tweede fabriek komt,
zullen daar enige honderden
mensen werk aan hebben.
De kosten daarvan zijn op
800 miljoen geraamd.
Dag en nacht
Het gedrang tussen de in
ternationale electronicacon-
cerns om als eerste het sub-
microngebied binnen te
gaan, is haast tastbaar in het
toevalligerwijs ook nog op
een reuzechip lijkende cen
trum. Bouwvakkers en in
stallateurs zijn er dag en
nacht in de weer om het ge
bouw nog vóór de jaarwisse
ling op te leveren. Op de eer
ste werkdag van het nieuwe
jaar wordt de eerste appara
tuur neergezet. In juli moe
ten de eerste chips (geïnte
greerde circuits, IC's) wor
den gemaakt. Eerst in 1989
verwacht Philips zo ver te
zijn dat submicron-chips in
massa gemaakt kunnen
worden.
Vijf van de zes verdiepin
gen van dit centrum voor
submicrontechnologie zijn
volgestouwd met appara
tuur voor luchtbehandeling.
Van de totale oppervlakte
van 25.000 vierkante meter
moet tenslotte een schone
werkvloer beschikbaar ko
men van zegge en schrijve
1400 vierkante meter.
Schoon is dan ook écht
schoon: per kubieke meter
lucht mogen niet meer dan
35 stofdeeltjes voorkomen,
niet groter dan een halve
micron éénduizendste
millimeter). Die norm is 100
keer strenger dan de streng
ste Amerikaanse norm voor
procesruimten. Nog schoner
is tot dusver niet mogelijk.
Het stofgehalte zou evenmin
nog meetbaar zijn.
Specialisten
Tegelijk met de bouw
heeft Philips o.m. voor dit
project enkele honderden
specialisten geronseld. Die
moesten ook uit het buiten
land, met name uit de Ver
enigde Staten en Ierland,
worden gehaald. Op dit mo
ment werken 160 Philips-
mensen aan het Mega-pro-
ject. Als straks ook de proef-
fabricage start, zullen dat er
circa 280 zijn.
Terwijl de gebouwen in
ijltempo verrezen, hebben
onderzoekers al enkele vitale
technologische knopen ont
ward. De grens bij het mi-
niaturiseren van IC's ligt
momenteel tussen de 1,5 en
2,5 micron. Voor de Mega-
chip moet men naar 0,7 mi
cron.
Verder verkleinen van de
tails levert echter tal van
problemen op. Zo stelt de
isolatie van de transistors
haar grenzen. Om de ont
wikkeling aan te duiden: het
gehoorapparaat dat Philips
in 1964 uitbracht, bevatte
drie transistoren op een sili-
ciumkristal van 0,6 vier
kante millimeter; op het
plakje silicium dat Mega-
chip heet, nog geen vier
kante centimeter, komen 10
miljoen van deze halfgelei
ders. De stroompjes tussen
die transistors moeten van
zelfsprekend worden ge
scheiden omdat er anders
'kortsluiting' optreedt.
De patronen op de chip
worden door middel van
honderden processtappen in
een aantal lagen aange
bracht. De plak wordt stukje
voor stukje door een masker
beschoten met licht. Het laat
zich denken dat ook de
kleinste afwijking tijdens
één van die vele processtap
pen noodlottig is voor de
kwaliteit van de chip. Naast
stof bombardementen zijn
trillingen de grootste sto
ringsbron. Daarom is het
nieuwe lab ook extra 'stijf'
gebouwd. Het hart ervan is
een betonnen doos. De deksel
(45 cm dik) is de vloer van
het heilige der heilige. De
apparatuur wordt bovendien
op speciale slappen veren
gezet. Zo blijft het autover
keer op de naburige snelweg
en het slaan met deuren on
schadelijk.
Projectleider R. Kramer
van het Mega-project is te
vreden over de voortgang
van de bouw en het voorbe
reidende onderzoek. Hij
maakt duidelijk dat de Phi-
lips-onderzoekers intussen
met afmetingen werken van
0,2 tot 0,4 micron. Dat is vol
gens hem nodig om het sub-
micronterrein 'veilig' te
kunnen betreden. „Om een
auto te kunnen maken met
een kruissnelheid van 100
km/u moet je ook een top
van 130 hebben".
Daaruit blijkt wel dat de
ontwikkelingen niet stoppen
bij de microngrens. „Maar
het houdt ergens op", moet
Kramer toegeven. Zo zal het
'instrument' licht zijn gren
zen stellen. Het potlood
wordt als het ware te dik om
nog netjes te kunnen schrij
ven.
Philips maakt momenteel
ongeveer 5000 verschillende
geïntegreerde schakelingen,
zowel voor toepassing in
eigen massafabricaten als
voor klanten. De catalogus is
twintig telefoonboeken dik.
Er wordt ook veel 'maat
werk' geleverd. Die tendens
zal met de groeiende com
plexiteit van de geïnte
greerde schakeling alleen
maar toenemen.
Een vergelijking met de
bouw maakt dat duidelijk.
Als een gewone baksteen de
kleinste eenheid is, kunnen
daarmee talloze verschil
lende huizen worden ge
maakt. Met prefab-elemen
ten, wanden die al zijn voor
zien van ramen en deuren,
zijn de mogelijkheden veel
kleiner. De zeer complexe
chips zijn eerder te vergelij
ken met complete stadswij
ken.
Bij Philips ziet men die
ontwikkeling met voldoe
ning aan. Met haar op toe
passingen gestoelde en op de
markt gerichte organisatie
denkt het Eindhovense con
cern op dit gespecialiseerde
deel van de chipsmarkt een
goede positie in te kunnen
nemen.
Honderden ventilatoren, verstopt onder de werk
vloer, moeten voor een stofvrije atmosfeer zorgen. Het
plafond wordt bedekt met filters. - foto archief de stem
.ET is niet van vandaag
of gisteren dat er in het be
drijfsleven geklaagd wordt
over de gebrekkige aanslui
ting van het onderwijs op de
behoeften van de bedrijven.
Blijkbaar zijn onderwijs en
bedrijfsleven twee geschei
den werelden die elkaar 'ont
moeten' via de arbeidsmarkt.
Om het scherp te stellen. Het
onderwijs heeft zijn doelein
den en het bedrijfsleven
heeft zijn doeleinden. Van
onderlinge afstemming is
raaar heel zelden sprake.
Vandaar dat de geschoolden
'die door het onderwijs wor
den afgeleverd helemaal niet
die zaken behoeven te ken
nen en kunnen die in het be
roepsleven worden gevraagd.
Zowel bedrijven als werkne
mers ondervinden van dit te
kort aan onderlinge afstem
ming de nadelige gevolgen.
Natuurlijk is niet voor elk
soort onderwijs de kloof tus
sen datgene wat geleerd is en
datgene wat wordt gevraagd
voor de uitoefening van een
beroep even groot, bij het be-
roepsonderwijs mag men
meer aansluiting verwachten
dan bij het algemeen vor
mend onderwijs. In grote lij
nen is dat ook zo. Maar daar
mee is dit belangrijke pro
bleem nog niet opgelost.
Want naast de inhoud van de
opleiding speelt ook de keuze
van de leerling/student een
belangrijke rol. Die keuze is
in beginsel het volledige vrije
recht van de studerende (en
van zijn of haar ouders).
Vrijheid van onderwijskeuze
is een belangrijke maat
schappelijke verworvenheid
in ons land. In haar gevolgen
heeft deze keuze-vrijheid
echter ook belangrijke eco
nomische consequenties.
Wat zien we namelijk al een
aaniiil jaren in Nederland
en? In de eerste plaats
(gen grote voorkeur is
;t voor het zoeken naar
ian buiten het bedrijfs
leven. Werk in de overheids
sector - en die in zeer ruime
zin genomen - heeft een grote
aantrekkingskracht uitgeoe
fend. Misschien kwam dat
wel door de idee van een
'vaste' baan of aantrekke
lijke arbeidsvoorwaarden.
Hoe dan ook, in de jaren ze
ventig zijn generaties jonge
ren opgeleid voor functies
buiten het bedrijfsleven.
Vrijwel tegelijkertijd werd
ook zichtbaar, dat de trek
kracht van het technische
onderwijs verminderde en de
animo voor het leren van een
ambachtelijk vak afnam. Ve
len zullen zich dan ook vaak
hebben afgevraagd waar we
met al die 'gestudeerden'
zouden moeten blijven. Maar
in een tijd dat de werkgele
genheid in het bedrijfsleven
onder invloed van teruglo
pende produktie, mechanise
ring en automatisering dui
delijk verminderde, dachten
veel ouders dat hun kroost
een veilig onderkomen moest
zoeken in de ambtelijke
sfeer. Tenslotte zou de vak
man waarschijnlijk toch ver
vangen worden door de ma
chine, zo is vaak gerede
neerd.
Een directe en dadelijk wer
kende afstemming tussen
wat de arbeidsmarkt vraagt
en de scholen aanbieden, be
staat echter niet. Door aller
lei vertragingen worden
overschotten en tekorten op
de arbeidsmarkt niet gauw
doorgegeven in flinke veran
deringen in de loon- en sala
risverhoudingen. Bovendien
wordt een eenmaal aange
vangen studie niet zo maar
veranderd van richting wan
neer op de arbeidsmarkt
zwakke signalen zichtbaar
worden.
In het verleden hebben
vooral grote bedrijven dit
hiaat tussen onderwijs en be
roep voor een goed deel we
ten op te vangen door zelf be
drijfsopleidingen, soms in
eigen bedrijfsscholen, te or
ganiseren. De eigen doelstel
lingen van het 'normale' on
derwijs golden daar niet. Met
de specifieke eisen van het
concrete bedrijf kon hier uit
drukkelijk rekening worden
gehouden. Wat het onderwijs
dus niet kon leveren werd
door het bedrijfsleven zelf
aangevuld.
De organisatie en instand
houding van dergelijke on
derwijsvoorzieningen binnen
de bedrijven is natuurlijk
een kostbare zaak. Toen er in
de loop van de jaren zeventig
op de kosten stevig bezuinigd
moest worden, werden ook
heel wat bedragen voor in
terne opleidingen verlaagd.
Voor veel bedrijfsscholen
waren toen ook de dagen ge
teld. Echter, de volledige ver
vanging van arbeidskrachten
door machines is alleen op
papier een realiteit. Dus zijn
er de laatste tijd weer heel
wat mensen met specifieke
opleidingen in de bedrijven
nodig, nu het wat beter gaat.
Maar het gebrek aan oplei
dingsmogelijkheden wreekt
zich tegelijkertijd aan twee
kanten.
De school heeft een achter
stand opgelopen bij het oplei
den van moderne vaklieden,
omdat ook hier bezuinigd is.
De meest moderne appara
tuur waarmee veel bedrijven
werken, vinden we nog te
weinig in klaslokalen.
Het bedrijfsleven kan even
min zelf op korte termijn in
de eigen opleidingsbehoeften
voorzien. Vaak ontbreekt ook
hier de 'infrastructuur' die
nodig is voor interne om-,
bij - en herscholing. Op weg
naar een herlevende indus
trialisering met hoogwaar
dige technische produkten
ontmoet het Nederlandse be-
drijfsleven nu grote moei
lijkheden bij het aantrekken
van vakbekwame mensen.
Naast de te lage investering
in apparatuur en machines
komt daar thans de verwaar
loosde investering in mense
lijk kapitaal bij. Het wordt
dan ook hoog tijd dat school
en bedrijf gaan samenwer
ken om deze achterstand weg
te werken. Maar dit vereist
ook dat o.a. het ministerie
van Economische Zaken geld
beschikbaar moet stellen
voor het optuigen van be
roepsopleidingen.
HAVANNA (RTR) - De Cu
baanse regering heeft zich
voor de komende vijf jaar
vooral ten doel gesteld om het
tekort aan westerse valuta's
op te heffen, zo blijkt uit het
ontwerp voor het komende
economische vijfjarenplan.
Bovendien wil Havanna de
olie-import verminderen, de
winstgevendheid en doelma
tigheid van de Cubaanse be
drijven verbeteren en de moti
vatie van de werknemers ver
groten. Het ontwerp voor de
periode 1986-1990 geeft weinig
details en blijft vaak steken in
algemeenheden.
Westerse diplomaten menen
niettemin dat het rapport een
goed beeld geeft van de pro
blemen die in Havanna de
meeste bezorgdheid hebben
opgeroepen. 'De Cubaanse lei
ders lijken te proberen wat
ook de Russische partijleider
Gorbatsjov tracht te doen in
de Sowjet-Unie: Het wakker
schudden van de bevolking zo
dat de doelmatigheid en be
trouwbaarheid in alle sectoren
van de economie zal verbete
ren', zegt een westerse diplo
maat.
Uit het rapport blijkt dat de
regering zich het meest zorgen
maakt over het gebrek aan
buitenlands geld. Cuba is
vooral zwaar getroffen door
de sterke prijsdaling op de we
reldmarkt voor suiker. Suiker
is traditioneel de voornaamste
bron van (buitenlandse) in
komsten voor de Cubaanse
economie. Het land doet dan
ook verwoede pogingen om
andere bronnen voor buiten
landse valuta's aan te boren.
Citrusvruchten, nikkel, vis-
produkten en het toerisme zijn
inmiddels aangewezen als sec
toren voor expansie.
Verreweg de belangrijkste
inkomstenbron, en bovendien
het meest onder handbereik, is
echter het overschot aan Rus
sische olie. 'Een vermindering
van het brandstofgebruik zal
het mogelijk maken om de olie
die we importeren weer door
te verkopen, waarmee het
land een belangrijke stroom
van westerse valuta's binnen
kan krijgen', stelt men in het
rapport.
Hoe belangrijk het akkoord
met de Sowjet-Unie over de
olielevering is bleek al eerder
uit een rapport van de Cu
baanse centrale bank. Daarin
stond dat Cuba alleen al vorig
jaar ongeveer 540 miljoen dol
lar heeft verdiend door de van
de Sowjet-Unie (goedkoop) ge
kochte olie weer verder te ver
kopen. De traditionele suiker
export bracht in 1984 250 mil
joen dollar op.
Hoewel de Cubaanse handel
voor 85 procent is gebaseerd op
de relaties met de communis
tische bondgenoten heeft Ha
vanna een schrijnend gebrek
aan dollars om rente en aflos
sing op buitenlandse schuld
van 3,2 miljard dollar te kun
nen betalen. Bovendien heeft
het land behoefte aan westers
geld om bepaalde belangrijke
onderdelen, medicijnen en
geavanceerde technologie te
kunnen kopen.
Volgens diplomaten blijkt
uit het ontwerp-vijf jarenplan
dat Moskou ook in de komende
periode door zal gaan met de
levering van ongeveer elf mil
joen ton olie per jaar. De Sow
jet-Unie staat Cuba in het ak
koord bovendien toe om elk
overschot dat het land bereikt
via besparingsmaatregelen te
verkopen op de wereldolie-
markt.
Overigens wordt in het plan
de verwachting uitgesproken
dat Cuba tegen het eind van
deze eeuw zo goed als zelfver-
zorgend kan zijn wat betreft
energie. Havanna hoopt dit te
bereiken door de exploitatie
van de eigen bescheiden olie
reserve en de bouw van moge
lijk drie kerncentrales.
De Cubaanse regering ver
wacht in de komende vijf jaar
een gemiddelde economische
groei van vijf procent per jaar,
evenveel als de gemiddelde
groei in de afgelopen vijf jaar.
Lag in het huidige vijfjaren
plan de nadruk op modernise
ring van de 'onderontwikkelde
economie', zoals het rapport
grif toegeeft, in de komende
vijf jaar ligt de nadruk meer
op winst en materiële aanspo
ringen, doelstellingen die in de
eerste jaren van het bewind
van Fidel Castro niet waren
terug te vinden.
'Economische aansporingen
moeten in de komende vijf
jaar een oprecht hulpmiddel
worden waarmee de werkne
mers kunnen worden aange
moedigd om de doelmatigheid
te verbeteren. Bovendien is
een grotere winstgevenheid
van het bedrijfsleven een fun
damentele en beslissende
taak', staat in het rapport.
Er wordt een forse uitval
gedaan naar werknemers die
ongemotiveerd zijn, een doorn
in het oog van vele Cubanen
die constant klagen over
schoenen die uit elkaar vallen
na de eerste de beste regenbui
en televisietoestellen die
steeds gerepareerd moeten
worden. 'Het is noodzakelijk
dat we een bewustzijn creëren,
een politiek-morele ethiek, die
kwaliteit verkiest en onver
schilligheid in elke sector van
de economie afwijst'.
Over reacties op het ont
werp-vijf jarenplan is nog
weinig te zeggen. De bevol
king lijkt er echter teleurge
steld over te zijn dat de rege
ring geen harde toezeggingen
doet over het afschaffen van
de voedselrantsoenering voor
het eind van dit decennium.
'Velen van ons vragen zich
af waarom we na meer dan 25
jaar nog steeds moeten rond
lopen met voedselbonnen in
onze zakken', aldus een Cu
baanse werknemer. Overigens
zal de definitieve versie van
het vijfjarenplan pas eind vol
gend jaar worden vastgesteld
tijdens een speciale bijeen
komst van de Cubaanse com
munistische partij.
DEN HAAG (ANP) - Amoco Nederland is begonnen met de win
ning van aardolie uit het zogenoemde Rijnveld, 40 km ten noord
westen van Den Haag. De 25.000 vaten per dag, die binnen een
paar maanden naar boven zullen worden gehaald, zijn goed voor
zeven procent van het binnenlandse olieverbruik. Amoco Neder
land treedt als uitvoerende maatschappij op namens een groep
van tien internationale ondernemingen. Het Amoco-aandeel is
32
LEIDSCHENDAM (ANP) - De chemische industrie in ons land
heeft dit jaar met 45,5 miljard gulden vijf procent meer omzet
bereikt dan in 1984. De werkgelegenheid nam toe met 500 man
tot 90.000. De investeringen bleven gelijk: 2,5 miljard gulden.
Ir H.J.J. van der Werf, voorzitter van de vereniging van de
Nederlandse chemische industrie, spreekt in het blad van de
VNCI van een bevredigend 1985. Over 1986 laat hij zich in de
zelfde bewoordingen uit. De omzet zal iets minder sterk stijgen,
maar de investeringen zullen op eenzelfde peil uitkomen. Binnen
de groei heeft zich in 1985 een verschuiving voorgedaan. In 1984
groeiden vooral de omzet in de petrochemische halfprodukten.
Dit jaar zat de groei meer in kunstmest, verf, wasmiddelen en
cosmetica.
RUESSELSHEIM (DPA) - De Westduitse autofabrikant Adam
Opel AG, dochteronderneming van de Amerikaanse autogigant
General Motors, heeft dit jaar 1,21 miljoen auto's verkocht tegen
1,12 miljoen in 1984. Daarmee heeft Opel het beste verkoopresul
taat sinds jaren behaald, zo is donderdag in Ruesselsheim be
kendgemaakt. De cijfers zijn inclusief de verkoop van de Britse
zusteronderneming Vauxhall. Het marktaandeel verminderde
van 16,3 tot 15,5 procent. Financiële resultaten heeft Opel nog
niet bekendgemaakt. In kringen van de auto-industrie gaat men
ervan uit dat de onderneming ook dit jaar weer verlies zal lij
den. In 1984 bedroeg het verlies 695 miljoen mark, hetgeen hel
grootste negatieve saldo uit de geschiedenis van Opel tot dan toe
was.
UTRECHT (ANP) - Nu er steeds meer werkzoekende artsen ko
men die hun vaardigheden op peil willen houden, groeit het ge
vaar dat er op grote schaal 'grijs' wordt gewerkt. Deze waar
schuwing uit de voorzitter van de Landelijke Vereniging van
Artsen in Dienstverband (LAD), J. Aghina, in Medisch Contact
Onder grijs werken verstaat hij 'zwart werken in een witte jas'
onbeloonde arbeid van artsen die een uitkering hebben, zonder
toestemming van bij voorbeeld de sociale dienst. In de praktijk
blijkt daar volgens Aghina bijzonder moeilijk wat aan te doen te
zijn.
ROTTERDAM (ANP) - Unilever heeft vrijdag met een Ameri
kaanse onderneming overeenstemming bereikt over het overne
men van meerderheidsbelangen in fabrieken van voedingsmid
delen in Mexico en Brazilë. Unilever koopt die belangen voor I
112,5 Amerikaanse dollar f 433 miljoen van Anderson Clayton
and Co in Houston, als de Amerikaanse overheid en de aandeel
houders de vereiste goedkeuring verlenen. Clayton Co ver-1
koopt het belang van 75,7 procent in Anderson CLayton-Brazilië
en van 60,8 in Anderson Clayton-Mexico. De gezamenlijke boek
waarde van deze belangen is 88,6 miljoen dollar. De transactie
omvat 13 fabrieken van voedingsmiddelen op basis van olieënen
vetten in Brazilië en twaalf in Mexico met in totaal meer dan
6.000 werknemers. Beide bedrijven samen zijn goed voor een om
zet van meer dan 615 miljoen dollar per jaar.
beta
lings
wijze
rente vast
gedurende
af-
sluit-
provi-
sie in
rentepercentages
met
gemeente
garantie
zonder
gemeente
garantie
opgave
bank
werke
lijk
opgave
bank
werke
lijk
Annuïteiten-
hypotheken
A.B.N.
M/A
M/A
M/A
M/A
M/A
M/A
M/A
Var.
1 jr.
3 jr.
5 jr.
7 jr.
10 jr.
15 jr
1.5
1,5
1,5
1.5
1.5
1.5
1.5
7.0
7.1
7,5
7.7
7.9
7.9
8.2
7,39
7,50
7,93
8,15
8,36
8,36
8,69
7.2
7.3
7.7
7.9
8,1
8,1
8.4
7,61
7,71
8,15
8,39
8,58
8,58
8,91
Amro bank
M/A
M/A
M/A
M/A
var
2 jr
5 jr.
7 jr.
1.5
1.5
1.5
1.5
7,2
7,7
7.9
7,61
8,15
8,36
7.0
7,4
7,9
8.1
7,39
7,82
8,36
8,58
Centrale
Volksbank
M/A
M/A
2 jr.
5 jr
1
1
6.9
7,4
7,23
7.77
7,1
7,6
7.44
7,98
Direktbank/
NCB bank
M/A
M/A
M/A
1 jr.
3 jr.
5 jr.
1
1
1
6.9
7,3
7,5
7,23
7,66
7,87
7,1
7,5
7,7
7,44
7,87
8,09
Grenswissel
kantoren/CDK
M/A
M/A
HJ/A
HJ/A
1 jr.
5 jr.
1 K
5 jr
1
1
1
1
7.0
7,5
7.2
7,7
7,34
7,87
7,43
7,96
7,2
7.7
7,4
7,9
7,55
8,09
7,64
8,17
Hypotheekf.
Noord-Br
gemeenten
M/A
M/A
M/A
M/A
M/A
5 jr
10 jr.
15 jr.
30 jr.
renterust
1.25
1,25
1.25
1.25
1.5
7.6
7.9
8,1
8.4
7.7
8,11
8,44
8,65
8,98
8,25
7.6
7,9
8.1
8.4
7.7
8,11
8,44
8,65
8,98
8,25
Van Lanschot/
Woon- opstart
fonds
Holland"
M/V
M/V
M/V
M/V
M/V
M/V
var.
var.
1 jr.
2 jr.
5 jr.
comfort
1.5
1.5
1.5
1.5
1.5
1.5
6,5
6,7
6,9
7.5
7,5
7,01
7,23
7,43
8,10
8,10
6.9
6,5
6,9
7,1
7.7
7.7
7,34
6,91
7,34
7,56
8,22
8,22
NMB
M/A
M/A
M/A
M/A
1 jr.
3 jr.
5 jr.
7 jr.
1.5
1.5
1.5
1.5
7,0
7.5
7,7
7,9
7,39
7,93
8,15
8,36
7.2
7.7
7,9
8.1
7,61
8,15
8,36
8,58
Postgiro en
Rijkspost
spaarbank
M/A
M/A
M/A
2 jr.
5 jr.
7 jr.
1
1
1
7,0
7.5
7.7
7.34
7,87
8,09
7,2
7,7
7.9
7,55
8,09
8,31
RABO (adv.)
M/A
M/A
M/A
M/A
HJ/A
HJ/A
HJ/A
HJ/A
var
3 jr.
5 jr.
stabiel
var
3 jr
5 jr
stabiel
1,25
1,25
1,25
1,25
1,25
1,25
1,25
1,25
7,1
7,4
7.6
7.8
7.3
7.6
7.8
8,0
7,42
7,74
8,01
8,23
7,57
7,88
8,09
8,30
7.3
7.6
7,8
8,0
7.5
7,8
8,0
8,2
7,63
8,01
8,23
8,44
7,77
8,09
8,30
8,51
RABO (hypo)
M/A
M/A
HJ/A
HJ/A
3 jr.
5 jr.
3 jr.
5 jr
1.5
1.5
1.5
1.5
7,4
7,6
7.6
7,8
7,82
7,98
7,91
8,12
7,6
7,8
7,8
8,0
7,98
8,25
8,12
8,33
Verenigde
spaarbank
M/A
M/A
M/A
M/A
Vz jr.
3 jr.
5 jr.
ideaal r.
1
1
1
1
7.1
7.2
7.5
7.4
7,44
7,55
7,87
7,77
7.3
7.4
7,7
7.6
7,66
7.77
8,09
7,98
Westl. Utr. st.
standaard
standaard
no-risk
lage lasten
interim
4e kw 85 budg
M/V
M/V
M/V
M/V
M/V
M/V
KW/A
2 jr.
5/9 jr.
10/15 jr
5 jr.
7 jr.
1 jr.
var.
1.5
1.5
1.5
1.5
1.5
1.5
1.5
7,0
7,7
7.9
op
6,9
8,3
7,55
8,32
8,54
aanvr
7,45
8,74
7.2
7,9
8,1
op
8,1
6,9
8.3
7,77
8,54
8,76
aanvr
8,61
7,45
8,74
Leven
hypotheken
Centr. Beheer
M/A
5/10 jr
15/20 jr.
7.8
7.9
8,08
8,19
7.8
7.9
8.-08
8,19
Levensverz.
aangesl bij NVL
M/A
M/A
5/10 jr.
15/20 jr.
7.8
7.9
8,08
8,19
7.8
7.9
8,08
8,19
Nationale
Nederlanden
M/A
M/A
5/10 jr.
15/20 jr.
7.8
7.9
8,08
8,19
7.8
7.9
8,08
8,19
Best
DAKAR (AFP) - Mali
I en Boerkina Faso
Rebben ermee in-
stemd een bestand in
acht te nemen" in
gaande vrijdag mid
dernacht.
Dit is vrijdagavond
meegedeeld in een com
muniqué van het bureau
der voorzitter van de Or
ganisatie van Afrikaanse
Eenheid OAE.
Dit is gemeld door radio Se
negal- De president van Sene
gal, Abdul Diouf, is de huidige
voorzitter-van de OAE.
Beide landen hebben ermee
j ingestemd zich terug te trek
ken uit gebieden die zij bezet
houden en de oude grenzen te
respecteren. Waarnemers zul-
Friesch-Groningse
Hypotheekbank
M/A maandbetaling
M/V maandbetaling vooraf
h4et oude jaar sluit met c
stig geweest. De hoop
peil zal hebben.
met gemeentegarantie
zonder gemeentegarantie
1,5 afsluitprovisie
2 afsluitprovisie
HJ/A halfjaarbetaling achteraf
KW/A kwartaalbetaling achteraf
i tarieven De rentestand in 1985 is niet ongun-
iigd dat 1986 eenzelfde of misschien lager
Copyright „Vereniging Eigen Huis
MBANANE (RTR) - Zuidafrik
dagen herhaaldelijk de grens i
de bevolking te waarschuwen
Zuidafrikaanse guerrillastrijde
Bewoners van het gebied
Lavusima in het zuidoosten
van Swaziland zeiden dat een
Zuidafrikaanse patrouille op
kerstavond het vuur had ge
opend op een man die pro
beerde illegaal de grens over
te steken. Hij werd niet ge
troffen en kon zich verbergen
in het struikgewas aan de
Swazi-kant van de grens.
Zuidafrikaanse patrouilles
van acht tot tien man sterk
trokken vervolgens verschei
dene dorpen in Swaziland bin
nen om de bevolking te waar
schuwen voor een Zuidafri
kaanse aanval als ze onderdak
zouden verlenen aan leden
van het African National Con
gress. Sommige dorpelingen
zeiden dat de militairen ook
spraken over een overval op
een naburig vluchtelingen
kamp, waar vooral mensen
verblijven die stammentwis
ten in Zuid-Afrika zijn ont
vlucht.
De Zuidafrikaanse grens
overschrijdingen werden be
vestigd door woordvoerders
van leger en politie van Swa-
i ziland. Een Zuidafrikaanse le-
gerwoordvoerder zei dat hij de
berichten natrekt en nog geen
commentaar kon geven.
Volgens een zegsman van
het leger van Swaziland zijn
er geen ANC-leden in het
land. Eerder dit jaar hebben
de Swazi-autoriteiten tiental
len ANC-leden gedeporteerd
die het land illegaal waren
binnengekomen vanuit Mo-
cambique. Begin 1982 sloot
Swaziland in het geheim een
niet-aanvalsverdrag met Pre-
I toria.
Het ANC heeft zich verant
woordelijk gesteld voor een
reeks explosies met landmij
nen in Zuid-Afrika, bij de
grens met Zimbabwe, waar
MADI (AP) - Het Spaanse
Parlement heeft vrijdag een
motie aangenomen waarin
wordt gepleit voor voortzet
ting van het Spaanse lidmaat
schap van de NAVO.
De stemverhouding was 278
tegen 9. Tegenstemmers wa
ren de communisten en de
unkse Baskische partij Euska-
diko Ezkerra.
De motie was ingediend
door de voornaamste opposi
tiepartij, Popular Alliance, en
de partij van de Catalaanse
minderheid. Woordvoerders
van beide partijen zeiden dat
het de bedoeling was om via
Emotie duidelijkheid te ver-
®hhaffen over het Spaanse
^yO-lidmaatschap.
Hét parlement verwierp een
BOMBAY (AP) - De Indiase
regerende Congrespartij, die
in Bombay haar 100-jarig be
staan viert, heeft vrijdag be
kendgemaakt dat volgend jaar
jou een nieuwe partijvoorzit-
•erzai worden gekozen.
Het besluit werd genomen
dP een bijeenkomst van het
Partijbestuur, terwijl een ge
zaghebbende krant er bij
uandhi op aandrong om als
Partijvoorzitter af te treden en
j weg te effenen voor een
Juiste verhouding tussen de
agering en de partij.
Gandhi de stelregel van
aan man, éen functie' toepast
n het voorzitterschap van de
