Leger arme kinderen groeit snel in de VS 'SOCIALE STEUN BEVORDERT Zimbabwe is bang voor landbouwoverschotten FLLFNDF' Groeiend verzet in Chili tegen de koers van Pinochet j inschrijven seizoen lang1 er bij EXTRA DANCING OPPOSITIE VERTOONT EENHEID EN ZELFVERTROUWEN ooi Bilderbeek I SANTIAGO - De lente in Chili heeft dit jaar niet al- 1 leen gezorgd voor een ver- I wikkende zonnetje, het I eerste rijpe fruit en de eerste flessen cider uit de boerde rijen van midden-Chili, I maar ook een verandering 1 van het politieke klimaat HERVORMINGEN HEBBEN SUCCESMAAR nONPERDAG 19 DECEMBER 1985 T47 mm Êmmmmm m W mm mm Van onze correspondent Mare De Koninck WASHINGTON - In de Verenigde Staten is sprake van een snel groeiend leger van kinderen die in armoede leven. 13,8 miljoen Amerikaanse burgers onder de 18 jaar, is volgens de financiële maatstaf van de regering in Washington arm. Dat is - in een van de rijkste en het allermachtigste land ter wereld - liefst 22 procent van de jeugd. In 1970 bedroeg dat percentage nog maar 14,3 procent. rV-'Vir-! t.' N VJ Ïy -i-i ;T '.iiX'-r'.' rt^lV.-'yO :ember grandioos al met „De Lords" vang: 21.00 uur aaf heden te verkrijgen r iedere zaterdag anheid tot dansen i vanaf 21.00 uur :hrijven: nieuwe ursus voor paren, vanaf nu. Inlichtingen i telefonisch. A Tot ziens! De cijfers aangaande de Amerikaanse negerbevol- liing zijn nog schokkender. In 1970 leefde 40 procent van de zwarte kinderen officieel in behoeftige omstandighe den; vandaag doet 48 pro cent, dus praktisch de helft. Kinderen tussen nul en 17 jaar vormen thans binnen het totaal van 35 miljoen ar men in Amerika, de grootste generatie. Traditoneel wa ren het in de VS altijd de be jaarden, die de grootste kans liepen niet in essentiele le vensbehoeften te kunnen voorzien. In 1960 was ruim 35 procent van de Ameri kaanse 65-plussers officieel arm. Vandaag is dat niet meer dan 12 procent. „In de Amerikaanse sa menleving heeft nu mis schien wel voor het eerst in de geschiedenis de jeugd het slechter dan de volwassen generaties. Het wordt tijd dat we ons deze ingrijpende sociale verandering realise ren. We creëren een jeugd die niet alleen armer, maar ook minder gezond is dan vroeger, en die niet alleen minder opleiding maar ook op jongere leeftijd kinderen krijgt. De gevaren daarvan voor de toekomstige samen leving kunnen enorm zijn", aldus senator Patrick Moy- nihan vam de Democrati sche (oppositie-) Partij. 'Arm' is in 1985 in de VS een gezin van vader en moe der en twee kinderen, waar het jaarinkomen niet meer dan 11.000 dollar bedraagt. De uiteenlopende koop kracht in aanmerking geno men zou dat in Nederland op ƒ15.500 gulden neerkomen. Voor een enkeling, een tweehoofdig en een drie hoofdig gezin liggen de offi ciële behoeftegrenzen op resp. 5.500, 7.000 en 8.500 dollar. Volgens het ministe rie van sociale zaken, dat het armoedecriterium heeft ont wikkeld, zijn mensen be hoeftig die onvoldoende voedsel, kleding en behui zing kunnen kopen om ge zond te blijven. Armen ko men gemiddeld bijna even veel op het platte land als in de grote steden voor. Het zou te simpel zijn de oorzaak van de verarming van de jeugd helemaal op rekening te schuiven van het sociaal beleid van de conservatieve Republikeinse regering Reagan. Het ar- moedepercentage voor de gehele Amerikaanse bevol king begon al in de jaren van Democratisch president Carter - die de sociale uitke ringen sterk verhoogd had- te klimmen. Na een voortdu rende stijging van het aan tal behoeftigen gedurende vijf jaar, trad in 1984 voor het eerst weer een daling op, waarschijnlijk als gevolg van de belangrijk toegeno men werkgelegenheid (Amerika kent thans niet meer dan 7,3 procent werk loosheid). Voor lecfen van de rege ring Reagan is een en ander bewijs voor hun stelling dat alleen een 'rechts' vrije marktbeleid armoede helpt verdwijnen. Mensen als Pat Buchanan, een van presi dent Reagans naaste advi seurs, menen dat sociale steun de sociale ellende juist bevordert en (c.q. want) de morele samenlevingswaar den bedreigt. De beschik baarheid van overheids steun zou het voor mensen gemakkelijker maken om een huwelijk te beeindigen of om ongehuwd kinderen te krijgen en zodoende onder de armoedegrens te zakken. Hoe onaanvaardbaar die redenering in veler oren ook zal klinken, feit is dat de verarming van de jeugd grotendeels te verklaren valt uit het reusachtig geste gen aantal één-ouder-gezin- nen (bijna altijd met alleen maar een moeder). Echt scheiding is in de Ameri kaanse samenleving altijd al een populair middel geweest voor het oplossen van huwe lijksproblemen, en daar is sedert een aantal jaren ook de sociale aanvaardbaar heid bijgekomen van bui tenechtelijke zwangerschap. Resultaat is dat vandaag 32 procent van alle Ameri kaanse kinderen in gezinnen woont waar geen vader aan wezig is. En de armoedesta- tistiek leert dat een kind dat alleen een moeder in huis heeft, viermaal zoveel kans heeft arm te zijn dan een kind waarvoor beide ouders aanwezig zijn. Opnieuw gelden hier voor de negerbevolking afzon derlijk nog veel verontrus tender cijfers. In driekwart van de zwarte gezinnen is de oorspronkelijke vader ver trokken of nooit aanwezig geweest. Ook in de VS be staat alimentatieplicht, maar het onderhoudsgeld is meestal onvoldoende of on bestaand, omdat de vader weigert te betalen dan wel zelf te arm, c.q. werkloos is. Ook de jeugdiger biologi sche rijpheid van meisjes beïnvloedt de armoedecij- fers. Tegenwoordige Ameri kaanse meisjes kunnen ge middeld al op 13-jarige leef tijd in verwachting raken. In de vorige eeuw werd pas op 16-jarige leeftijd geslach telijke rijpheid bereikt. Vooral in arme streken is BOVEN:De jeugdiger biologische rijpheid van meis jes beïnvloedt de armoedecijfers. Tegenwoordige Ame rikaanse meisjes kunnen gemiddeld al op 13-jarige leeftijd in verwachting raken. Vooral in arme streken is het aantal "kinderen dat kinderen krijgt' mede daar door sterk gestegen. ONDER: Het schrikbeeld van de Amerikaanse samen leving. Armoedzaaiers, die zich op straat in leven het aantal 'kinderen dat kinderen krijgt' mede daar door sterk gestegen. In bij voorbeeld de hoofdstad Washington DC is 88 procent van alle 35.000 teenage-moe- ders ongehuwd, hetgeen voor zowel moeder als kind praktisch armoede garan deert. De meeste jeugdige moe ders hebben nooit een baan gehad en hebben daarom vaak ook geen ziekteverze kering. De overheidshospi- taals bieden alleen gratis behandeling aan acute ge vallen, zodat grote groepen moeders en kinderen be hoorlijke medische begelei ding moeten ontberen. De daling sedert decennia in het kindersterftecijfer in de VS is intussen tot stilstand ge komen. Van elke 1000 Ame rikaanse babies sterven er gemiddeld 11,2 binnen een jaar. Bij de zwarte bevol king is dat percentage 19,2. Los van de verandering in gezinssamenstelling is de bijdrage van het sociale be zuinigingsbeleid aan de jeugdarmoede onmisken baar. Omdat invloedrijke burgers en politici allemaal een eigen 'bejaarde toe komst' hebben, is gezorgd voor welvaartsvaste pen sioenen. Maar werklozen, armen en daklozen hebben geen invloedrijke 'lobbies' in Washington, zeker niet in een tijd van politieke 'ver- rechtsing', waarin een plei dooi voor verhoging van be lastingen en van sociale voorzieningen als achter haald idealisme uit de zesti ger jaren klinkt. Sedert 1970 is de koopkracht van de be langrijkste sociale gezinds- uitkering met 33 procent ge daald. Industriële veranderingen hebben eveneens de jeugd parten gespeeld. In het vroe gere landbouwland Ame rika was een 19-jarige jon gen met een sterk lichaam een economisch waardevol element. In de tijd van de automatisering is dat li chaam weinig waard als er geen gespecialiseerde her sens in zitten. Belastingverlaging en toegenomen werkgelegen heid voor vrouwen, hebben daarentegen aan de boven kant van de maatschappe lijke ladder voor grote wel vaartstoename gezorgd. In de zogenaamde yuppie-ge neratie (jonge stedelijke professionals) van hoog op geleide dertigers en veerti gers is ook het huwelijk weer populair, niet zozeer als kader voor nageslacht, maar vanwege het reusach tige gezamenlijke inkomen tegen gedeelde kosten. „De kloof tussen rijk en arm is thans in Amerika groter dan ooit na de tweede wereldoorlog. De armste 40 procent van alle gezinnen moet 15,7 procent van het - foto's archief de stem nationaal inkomen verdelen, terwijl de rijkste 40 procent over 67,3 procent van be schikken", zegt Robert Greenstein, voormalig advi seur van president Carter en nu voorzitter van het onder zoeksinstituut 'Politiek en gezinnsbudget'. Die generatie van nieuwe rijken, die twintig jaar gele den -al protesterend tegen de maatschappelijke orde- opgroeide met onbegrensde werkgelegenheidsvooruit- zichten en studiemogelijk heden, wordt dezer dagen in snel toenemende mate her innerd aan een vaak verge ten idealisme. Misschien dat hun gevoel voor solidariteit terugkeert naarmate zij op het avondjournaal vaker kinderen in hun eigen land moeten aankijken die grote onschuldige ogen in ouwe lijke gezichten hebben staan. Zoals de elfjarige knaap uit Mississippi, die op de vraag van een tv-ver- slaggever hoe honger voelt, antwoordde: „Ik ga ervan aan zelfmoord denken". 4 uzen Tel. 01150-12199| rrsussen begin september Door Malcolm Coad met zich meegebracht I Chili's president Augusto I Pinochet wordt geplaagd door geesten uit het verle- I den. Nieuwe onthullingen 1 over de gruwelijke schen- I dingen van de mensenrech- I ten na de staatsgreep van 1 1973 hebben de verontwaar- I diging van de bevolking nog eens extra aangewakkerd, J net als de moord op drie I communistische leiders in f maart, waarbij de Chileense politie betrokken is geweest. Medewerkers aan de staatsgreep van 1973 hebben de president er openlijk van I oosehuldigd een despotisch J bewind te voeren dat nog er- Ifjer is dan 'de marxistische I dictatuur die we wilden af- I schaffen.' De Chileense mid- Idenklasse, die twaalf jaar ■Beleden door stakingen de ■aanzet gaf voor de coup, ■dreigt nu hetzelfde te doen ■«J de man die ze toen in het «tadel hielpen. Ioppositie heeft de on- rlinge meningsverschillen lBedeeltelijk bijgelegd met ■pet ondertekenen van een op ■mititatief van de kerk ont- l]!'0FPen overeenkomst. Dit «nationale akkoord' pleit on- ■nermeer voor het houden verkiezingen en het op- I effen van de staat van be- l'eg. Verboden linkse politieke J rganisaties en de commu- mstische partij waren welis- lh„a*ar ^gesloten van het I J~ï'°nale akkoord, maar Ie! laten weten dat 'ze I tLT te®en zijn.' Het ak- I RiÜf heeft voor het eerst I nas de coup voor zelfver- louwen en eenheid in de PPositie gezorgd. "De recente gebeurtenis- laia si3e'en °ns in de kaart", paus Sergio Bitar, leider h>a!t'de ^ristelijke linkse "Wanneer we voor- ntig te werk gaan zou dit rlltt en' ^eel misschien, I p. oegin van het einde voor I oochet kunnen zijn." l-i n het middelpunt van dit euwe, voorzichtig optimis- tische klimaat staat rechter Jose Canovas Robles, die op eigen houtje begonnen is met het herstellen van de re putatie van de Chileense rechtspraak, die zwaar ge kreukt is na twaalf jaar on derdrukking door het ré gime Onlangs schaarde het Hooggerechtshof zich achter de rechter in het onderzoek naar de moord op de drie communisten. Bij deze zaak zijn zesentwintig hoogge- plaatse militairen betrok ken, waaronder ook gene raal Cesar Mendoza, lid van de militaire junta van Pino chet. Andere rechters heb ben inmiddels het voorbeeld van Canovas gevolgd. Vermoedt wordt dat er een verband bestaat tussen de recente moorden en de politieke onderdrukking van vlak na de coup, een periode waarin honderden mensen na hun arrestatie spoorloos zijn verdwenen en duizen den de dood vonden. Otto Trujillo Miranda, een voormalig lid van de inlich tingendienst van de Chi leense luchtmacht (SIFA) die gevangen zit wegens het vervalsen van bankbiljetten, werd onlangs opgeroepen als getuige in een onderzoek naar de verdwijning van tien gevangenen tussen 1973 en 1977. Hij bracht de rech ter naar vijf geheime gevan genissen en legde een ver klaring af over geheime operaties en martelpraktij ken, uitgevoerd door officie ren die nog altijd in het le ger zitten. Ook deed hij een boekje open over de (leter- lijke en figuurlijke) moor dende rivaliteit tussen de verschillende inlichtingen diensten. Zijn getuigenis sluit aan bij het verhaal, van Andres Valenzuela, die vorig jaar uit de SIFA deserteerde en een verklaring afgelegde voor het vicariaat Solidari teit, de afdeling van de Chi leense kerk die zich bezig houdt met de mensenrech ten. Valenzuela's getuigen verklaring is waarschijnlijk een van de motieven achter de moorden in maart ge weest. Twee van de drie slachtoffers werkten in op dracht van het vicariaat aan zijn verklaring. De getuigenis van een derde ex-folteraar, Muguel Estay Reino, een communist die collaboreerde met de mi litaire junta, is op dit mo ment nog slechts bekend aan rechters en advocaten. Toch President Augusto Pi nochet wordt geplaagd door geesten uit het ver leden. Nieuwe onthul lingen over de gruwe lijke schendingen van de mensenrechten rui de staatsgreep van 1973 hebben de verontwaar diging van de bevol king nog eens extra aangewakkerd. - fotoap moet het feit dat mensen hun mond open zijn gaan doen bij Pinochet het spook beeld oproepen van een ket tingreactie aan onthullin gen, zoals dat ook gebeurde na de val van de militaire junta in Argentinië. Het cruciale punt is echter of men binnen het leger aan het twijfelen is geslagen. Niemand kan daar een dui delijk antwoord op geven, maar bronnen maken wel melding van ongerustheid - en zelfs besprekingen - on der sommige officieren, die zich zorgen maken over de reputatie van het leger en welwillend tegenover het nationale akkoord staan. De oppositie is verdeeld over haar houding ten op zichte van het leger. Men is het er over eens dat onder handelingen met de militai ren uiteindelijk onvermijde lijk zullen zijn, maar terwijl rechts alle sociale onrust wil vermijden uit angst welwil lende militairen van zich te vervreemden, zijn midden en links van mening dat een verdere mobilisatie van de bevolking noodzakelijk is. De regering probeert dit verschil van mening uit te buiten om zo tweedracht te zaaien in de oppositie. Ook worden er vakbondsleiders, leden van studentenbonden en gemeenschapsleiders gearresteerd die het ak koord hun steun toegezegd hebben. Tot nu toe lijkt deze taktiek het fragiele samen werkingsverband echter al leen maar hechter te maken. „Ze denken dat ik voor het einde van mijn régime sta, maar ze weren niet wat ik nog achter de hand hou", zo verklaarde president Pino chet onlangs nog. Dat kan wel zo zijn, maar zijn rege ring lijkt als nooit tevoren in de defensieve hoek te zitten. Copyright The Guardian/De Stem Door Mort Rosenblum, Associated Press HARARE - De oogsten in Zimbabwe zijn het afgelopen jaar zo overvloedig geweest, dat de Zimbabwaanse boeren vrezen volgend jaar met een miljoen ton onverkochte mais te blijven zitten, terwijl elders in Afrika gebrek heerst. Boerenvertegenwoordigers, rege ringsfunctionarissen en westerse des kundigen zijn het er over eens dat het overschot een bewijs is van wellicht het doelmatigste landbouwbeleid in Afrika. Maar, zo vragen sommigen zich af, waarom wordt tegen hoge onkosten voedsel naar Afrika gestuurd en wordt er geen regionaal systeem opgezet om landen die te kort komen, te helpen de overschotten van andere Afrikaanse landen te kopen? Een hooggeplaatste westerse hulp functionaris, die anoniem wil blijven omdat zijn opvatting botst met die van zijn regering, zegt: „Als wij voedselze kerheid willen in Afrika, moeten wij ons concentreren óp landen als Zim babwe die overschotten kunnen produ ceren en er vervolgens voor zorgen dat de overschotten worden verdeeld." Hij meent dat het beleid van Amerikanen en Westeuropeanen om binnenlandse overschotten te verminderen door tegen hoge transportkosten voedselhulp naar Afrika te sturen, de plaatselijke markt verstoort en de plaatselijke smaak op gevaarlijke wijze verandert. Die zienswijze wordt elders gedeeld. Alexander Rotival, directeur van het VN-Ontwikkelingsprogramma (UN- DEP) voor Ivoorkust, liet zich eerder in soortgelijke bewoordingen uit over het Sahel-gebied. De meeste deskundigen zijn het er over eens dat de wijze waarop de land bouw in Zimbabwe is georganiseerd, een veelbelovend model is voor een groot deel van de rest van het continent. Maar, zeggen zij, als de Zimabwaanse boeren hun gewassen niet met een rede lij ke winst kunnen slijten, kunnen zij niet produceren. Gevreesd moet dan worden dat zij meer de nadruk gaan leggen op andere dan voedselgewassen, zoals tabak of katoen. Evenals in de rest van Afrika heeft de landbouw in Zimbabwe zwaar te kam pen gehad met een drie jaar aanhou dende droogte. Maar toen het weer ging regenen, stond de overheid gereed met zaden, mest, krediet en billijke markt prijzen. De overvloedige malsoogst in Zimbabwe viel samen met een over schot in Malawi en een goede oogst in het buurland Zambia. Met sommige verkopen was Zuid-Afrika goedkoper dan Zimbabwe omdat Zuid-Afrika's transportkosten lager zijn. Omdat Zim babwe goede opslagfaciliteiten heeft, verwachten de autoriteiten dat van de opgeslagen mals nog geen 1 procent verloren zal gaan. Ambtenaren begelei den de boeren om volgend seizoen an dere gewassen te planten die gemakke lijker verkoopbaar zijn. „Hét is lastig voor een land om een graanschuur te zijn," zegt een land- bouwfunctionaris, die anoniem wil blij ven. Het verpakken en bewaren van overschotten is een kostbare zaak, zegt hij. In landbouwgebieden in heel Zim babwe zijn stapels zakken met mals te zien, afgedekt met waterdichte zeildoe ken. Na een jaar zullen de voorraden bedorven zijn, menen boeren. De oogst van graan, tabak, katoen, koffie en andere gewassen bracht in het afgelopen seizoen in totaal 3 miljard gulden op, aldus de autoriteiten. Na een recessie verwacht Zimbabwe dit jaar een economische groei van 5 procent. Naar schatting 80 procent van de pro- duktie is afkomstig van landbouwbe drijven van blanken, maar het aandeel van zwarte boerenbedrijven en landar beiders, die in het kader van de weder opbouw na de onafhankelijkheidsstrijd kleine stukken grond tot hun beschik king kregen, neemt steeds meer toe. Bij de onafhankelijkheid In 1980 stelde premier Robert Moegabe de blanke boer Denis Norman aan als mi nister van landbouw. De blanke land bouwers konden hun bedrijf ongehin derd voortzetten, maar de autoriteiten moedigden zwarten aan hun bedrijven uit te breiden. Adviezen, leningen en andere bijstand worden geboden door Agritex, een overheidsinstantie waar voor iedere 850 boeren één agent be schikbaar is. Het doel is één agent per 200 boeren. „Wonderen voltrekken zich trager dan wat hier gebeurd is," zegt Gary Magadziri, hoofd van de nationale boe renbond ZNFU. Sinds de onafhanke lijkheid is het aantal zwarte eigenaren van kleine en middelgrote landbouwbe drijven met 1.000 toegenomen tot 8.200. Zwarte boeren telen Virginia-tabak en worden betrokken bij uitgebreide on derzoeksprogramma's, die gesteund worden door de regering, de Universi teit van Zimbabwe en buitenlandse do nors. „Wij hebben zelfs de droogte vruchten laten afwerpen door de gevol gen ervan te bestuderen, zaden met gro tere weerstand te ontwikkelen en ma nieren om het water beter te gebrui ken," zegt Magadziri. Robinson Gapare, vertegenwoordiger van een groeiende bond van kleine boe ren, is even enthousiast: „Wie verwacht dat de regering nog meer doet, is oneer lijk. De begeleiding is de beste in de Derde Wereld." Felicity Wood van Agritex is optimis tisch dat de goede oogsten zullen voort duren. „De landbouw staat hier in hoog aanzien," zegt zij. „Hij wordt als profes sioneel beschouwd." En John Laurie, voorzitter van de bond van commerciële boeren, is 'bemoedigd' over het grote aantal jongeren dat kiest voor een agra risch bestaan. Toch kunnen er voor de Zimbab waanse boeren problemen in het ver schiet liggen. De regering wil het mini mumloon voor arbeiders op boerenbe drijven verdubbelen tot 165 Zimbab waanse dollars (ongeveer 300 gulden) per maand. „Dat zou voor een aantal van ons het einde betekenen," zegt een blanke boer, die niet bij naam genoemd wil worden. Moegabe stuurde onlangs minister Norman de laan uit, in een boze reactie op het conservatieve blanke stemgedrag bij de in juli gehou den verkiezingen. Sommige boeren vre zen dat het landbouwbeleid gewijzigd zal worden. Onverkochte voorraden katoen en voedselgewassen bedreigen het wan kele evenwicht dat boeren moeten be waren met het oog op het onzekere kli maat. Bij de export heeft Zimbabwe felle concurrentie te duchten. De kosten, voor bijvoorbeeld transport of arbeids krachten, zijn hoger dan in Malawi, Zuid-Afrika of andere landen. Maar Laurie blijft vol vertrouwen en zegt geen probleem te zien in de toenemende concurrentie van zwarte boeren. „Dat is een zeer goede zaak," zegt hij. „De wijze waarop de regering zich heeft ingespannen om de situatie van de zwarten te verbeteren is volstrekt cor rect geweest. In ben zeer verheugd over hoe ze de landbouw heeft aangepakt. De landbouw moet levensvatbaar zijn, en wij hebben over de opbrengst van onze gewassen niets te klagen."

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1985 | | pagina 7