Beyerd met (on?)-Nederlandse kunst
'En de zon komt opin twee delen op tv
Offensief in
Engeland tegen
geweld op de tv
LuncliaJ
I Jaap van Zweden gaat
jonge violisten opleiden
e ruimte je lief is
Hoofd BBC wil mening kijkers
I rant.
Design
Truus
Ton
A59 I DONDERDAG 19 DECEMBER 1985 T2
R11 TL
,rs. blauw met., radio,
ersn. mrt. 1985 500--
jieden de nieuwprijs.
4AULT18 GT
ESEL
blauw
TERESSANTE PRIJS
INAULT TRAFIC
ïSTELAUTO
Jr. '84, diesel, 51.000 km,
liUW.
LBSDAALSEWEG 58
»1140-13524
„De literatuur is oud en moe en hoe meer
je erover weet, des te moeilijker het
wordt te schrijven"
Gerrit Komrlj, schrijver
Van onze rtv-redactie
DE tv-£ilm 'En de zon
gaat op', die vanavond
en zaterdagavond
wordt uitgezonden,
bezit heel wat meer
kwaliteit dan meeste
mini-series die ons de
laatste tijd gepresen
teerd zijn.
Het boek van Ernest He
mingway is vakkundig en met
ingehouden emotie verfilmd
door James Goldstone.
De tv-bewerking is al eer
der op de BRT te zien geweest,
maar het kan geen kwaad de
serie voor de tweede keer te
bekijken. Er is in 1957 een bio
scoopfilm gemaakt naar het
zelfde boek met Ava Gardner,
Tyrone Power en Errol Flynn.
De rollen zijn uitstekend be
zet. De Engelse Jane Seymour
speelt op overtuigende wijze
de extatische, maar ook mee
lij kwekkende Lady Brett Ash
ley, die in het Parijs van de ja
ren twintig diverse mannen
het hoofd op hol maakt. Hart
Bochner is de zwaar bescha
digde Jake Barnes en Robert
Carradine zet een fraaie Ro
bert Cohn (de mislukte schrij-
ver) neer.
Ernest Hemingway schreef
The sun also rises' in 1926. Hij
woonde toen zes jaar in Parijs
en was 27 jaar oud. het boek
werd zijn eerste echte succes.
De 'lost generation' was gebo
ren, de Amerikaanse kunste
naars die buiten hun vader
land rondzwierven op zoek
naar nieuw houvast na een al
les verwoestende wereldoor
log, werden een begrip.
De verwoestende levens
wijze van een groepje Ameri-
Boek van Hemingway
uitstekend verfilmd
Ernest Hemingway.
- FOTO ARCHIEF DE STEM
kanen wordt aangrijpend be
schreven in 'The sun also ri
ses'. Jake Barnes is vol pijn uit
de oorlog gekomen, hij is im
potent en stort zich met doods
verachting in het uitgaansle
ven. Hij is in feite de hoofd
persoon, die zijn makkers, ook
oud-strijders, die nog slechter
aan toe zijn, te hulp schiet.
Naast Barnes is er Robert
Cohn, een jonge, briljante
schrijver, die na zijn eerste ro
man echter geen letter meer
op papier heeft gezet. De piloot
Bill Gorton wordt gekweld
door de herinnering aan zijn
omgekomen vrienden. Hij
waagt zich aan wilde vlieg-
plannen en maakt regelmatig
amok in drankgelegenheden.
De mannen slepen zich van
feest naar feest, van kroeg tot
kroeg, meestal in het spoor
van Lady Brett. Haar uitda
gende gedrag en haar voor
keur voor decadentie kunnen
niet verhullen dat zij maar
geeft om één man, de impo
tente Jake Barnes. Ze gaat
schaamteloos aan de boemel
met 'de Graaf', een man die
Jane Seymour als Lady Brett Ashley in 'En de zon komt op'.
ooit iets machtigs was aan het
Russische hof.
Deel 1 is vanavond om 20.30
uur op Nedeland 2 te zien en
deel 2 zaterdag om 21.05 uur op
Nederland 2.
Deze week werd bekend dat
er er een 'nieuw' boek van Er-
FOTO ARCHIEF DE STEM
nest Hemingway gaat uitko
men, Het is 'The Garden of
Eden', dat een biseksueel
thema heeft.
Het gaat over een jonge
Amerikaanse schrijver en de
vrouw die sinds drie weken
zijn echtgenote is. Beiden voe
len zich aangetrokken tot de
zelfde vrouw. Het is een onge
woon thema voor een schrij
ver die meestal schreef of ma
cho-figuren en kerels van het
type ruwe bolster, blanke pit.
Ernest Hemingway zette
zich aan het schrijven van
'The Garden of Eden' in 1946
en werkte er met onderbre
kingen aan tot aan zijn zelf
moord in 1961. Uitgeverij
Scribner's noemt het boek het
'laatste onuitgegeven grote
werk' van de schrijver en af
wijkend van Hemingway's
andere romans.
„Het thema van de bisek
sualiteit is nu niet zo onge
woon als 25 jaar geleden", zei
Charles Scribner jr., presi
dent-directeur van de uitgeve
rij. Een aantal redacteuren,
onder wie hij zelf, probeerden
de roman te redigeren, ver
telde hij, maar pas nu is men
geheel tevreden. De weduwe
van Hemingway, Mary, bracht
het manuscript meer dan 20
jaar geleden naar de uitgever.
Pöfé
ROTTERDAM (ANP) - Jaap van Zweden, vermaard violist en
concertmeester van het Concertgebouworkest, gaat piepjong
viooltalent opleiden. Het Rotterdams conservatorium heeft hem
uitgenodigd leiding te geven aan een cursus die speciaal is ge
richt op hoogbegaafde kinderen vanaf negen jaar.
De leerlingen die tot deze opleiding weten door te dringen
[krijgen een een algemene vooropleiding, die hen op de best mo-
I gelijke manier klaarstoomt voor het 'volwassen' conservato-
|rium.
Volgens directeur J. Floore van het Rotterdams conservato-
rium gaat het hier om een initiatief dat uniek is in Nederland.
„We speelden al lang met de gedachte om structureel iets te
I gaan doen voor uiterst getalenteerde 9-jarigen. Er gaat veel jong
I viooltalent in dit land onnodig verloren, en daar wilden we ver-
I betering in brengen. Jaap van Zweden heeft bij ons in december
leen meestercursus gegeven, en daarover waren alle partijen zo
enthousiast dat we hem de aangewezen persoon vonden om deze
taak op zich te nemen".'
I Leerlingen die tot de cursus doordringen krijgen naast de ge-
[wone lessen ook theoretische scholing (solvège) en training in
1 samenspel. Bovendien zijn er contacten gelegd met de Rotter-
Jaap van Zweden.
- FOTO ARCHIEF DE STEM
damse Kunststichting en het Rijnmond Jeugdorkest, zodat de
leerlingen ook podiumervaring kunnen opdoen.
Jaap van Zweden gaat in januari van start, voorlopig met
drie leerlingen. De conservatorium denkt dat dit aantal in de
loop der tijd mogelijk kan worden uitgebreid tot een stuk of tien.
Vooreen abonnement (3 maanden voor MO,-)
of gratis proefnummer kunt u bellen: 035-714 714.
LONDEN (AP) - Direc
teur-generaal van de BBC
Alistair Milne heeft dins
dagavond kijkers uitgeno
digd zich bij hem te bekla
gen over het geweld op de
tv. Hij zegde daarbij toe
alle brieven te zullen be
kijken en over te dragen
aan een commissie van
programmamakers die
richtlijnen voor het geweld
op de TV moeten opstellen.
„We nemen de zaak erg
ernstig", aldus Milne in
deze laatste stap in de lan
delijke discussie over ge
weld op de TV.
De discussie laaide op
toen een pressiegroep, de
Nationale Bond van Kij
kers en Luisteraars, een
rapport overlegde aan de
Britse minister van bin
nenlandse zaken Douglas
Hurd, waarin zij stelde dat
een op de vier program
ma's op de Britse TV ge
weld laat zien, in sommige
gevallen ijselijk gedetail
leerd. Onder de program
ma's die genoemd werden,
waren de politieserie Hill
Street Blues, de western
Laramie en het science fic-
tionprogramma Star Trek.
De Kijkersbond zei dat
zij in de week van eind
augustus, begin september
225 programma's bekeken
had in 165 uur uitzendin
gen op alle vier Britse TV-
kanalen. Haar conclusie
was dat twee van de vijf
gewelddadige uitzendin
gen voor negen uur 's
avonds uitgezonden wer
den, waardoor kinderen ze
ook konden zien.
Ook premier Thatcher
had al verklaard dat haar
regering maatregelen
overweegt om het tv-ge-
weld te beteugelen. „Ik
vind het moeilijk te gelo
ven dat het effect van al
dat geweld op de TV niet
schadelijk is voor onze jon
geren en veel anderen on
der onze bevolking die
avond aan avond deze sce
nes zien", zei Thatcher 30
november op het congres
van haar conservatieve
partij in Blackpool.
Vier dagen later maakte
de BBC bekend dat men de
met kerstmis geprogram
meerde Rambo-film 'First
Blood' zou laten vervallen
en dat men de eigen richt
lijnen over het vertonen
van geweld zou bestude
ren. President Lord Thom
son van IBA (de commer
ciële tv) verklaarde dins
dag na een gesprek met
BBC-hoofd Milne en mi
nister van binnenlandse
zaken Hurd over deze
kwestie: „We zijn tevreden
dat onze richtlijnen goed
zijn en dat er voldoende
bewijs is dat tv-geweld een
van de kleinste factoren is
die bijdraagt aan het ge
weld in de maatschappij".
Het parlementslid Win
ston Churchill, de klein
zoon van de Britse leider in
de oorlogsjaren, heeft bij
het Lagerhuis een wets
ontwerp ingediend die tv-
programma's ook onder de
zogeheten Wet op Obscene
Publicaties wil laten val
len. Premier Thatcher ech
ter noemde dit onprak
tisch.
Tv-redacteur Sean Day-
Lewis van de conserva
tieve krant Daily Tele
graph gaf gisteren als
commentaar dat de TV al
tijd gewelddadig is ge
weest, maar dat meer
mensen bezwaar maakten
tegen het vloeken dan te
gen het geweld op de tv.
Redacteur Milton Shulman
van de London Standard
verklaarde dat de natio
nale verzadiging met ge
weld op de tv in de afgelo
pen 30 jaar een factor moet
zijn in de toename van ge
weldsmisdrijven. Deze na
men toe van 7.884 in 1955
tot naar schatting 130.000
dit jaar volgens de politie.
Shulman zei ook dat ge
weldsmisdrijven door kin
deren van 10 tot 14 jaar
praktisch onbekend waren
in de jaren vijftig, terwijl
het afgelopen jaar 1.500
kinderen beneden de 14
jaar veroordeeld zijn voor
geweldsmisdrijven, waar
onder 300 zedendelicten. In
tegenstelling tot minister
Hurd zei Shulman dat 700
onderzoeken in een aantal
landen over de invloed van
tv-geweld op kijkers uit
gewezen had dat 'bijna
iedere' studie het stand
punt ondersteunt dat TV-
geweld een nadelig effect
heeft op de kijkers.
Signalen van Buiten. De
Beyerd, Breda. Open: di-zo van
10.00 (zo 13.00)-17.00 uur. Tot en
met 16 februari.
Buitenlandse restau
rantjes zijn zeer geliefd.
Buitenlandse werknemers
aiet (meer) zo! De laatste ja
ren begint het besef door te
dringen, dat er in Nederland
ook beeldende kunstenaars
werkzaam zijn, die stammen
uit andere culturen. Een be
sef dat te maken heeft met
hun professionaliteit en niet
meer zo met het exotisch/
folkloristische karakter er
van. Voor de een een verrij
king, voor de andere soms
een bedreiging. Museum-di
recteuren gaan zich vragen
stellen daaromtrent of ha
ken modieus op de trend in
tBeeren, nauwelijks in Am
sterdams Stedelijk, heeft
Z>JR komst in Zuid Amerika
si aangekondigd).
De Beyerd stelt deze ont
wikkeling op deze tentoon
stelling heel clean en bijna
Journalistiek. Tien kunste
naars, die hun culturele
identiteit elders (Columbia,
ingeland, Turkije, USA etc.)
opaeden en een aantal jaren
m Nederland woonden en
Werkten, laten hun werk
zien Dat leverde, zonder
meer, al een interessante
tentoonstelling op met di
ers werk (sculptuur, video,
otos, tekeningen, schilder-
Werk e.d.).
v'a goed gemaakte video-
W terviews vertelt iedere
FrilSjenaar over zÜn achter
sronden en ervaringen in
Nederland. Niet diepgra
vend. maar voor een eerste
nnismaking voldoende in-
ortnatief. Unaniem zijn ze
van oordeel, dat Nederland
oor hen een zeer gunstig
h^fatal~artistiek klimaat
eeft om te werken.
Kunstenaars reageren in
hun werk meestal op 'mens
en omgeving'; in dit geval op
die in Nederland. Hun be
wustwordingsproces en cul
turele wisselwerking is
doorgaans sterker dan die
van toeristen (Nederlanders
trekken bijvoorbeeld in
drommen naar Spanje, maar
slechts weinigen nemen écht
iets op van de cultuur daar).
Nederlanders hebben door
de eeuwen heen veel (kolo
niaal) door de wereld ge
trokken om er materieel be
ter van te worden. Veel be
woners van dit land hebben
er nog wat moeite mee om te
zien/ervaren, dat de cultu
rele immigratie ook een ver
rijking van onze oorspron
kelijke cultuur kan worden.
Nederland wordt steeds
meer een multiraciale-in-
ternationale samenleving.
In de beeldende kunst vind
je daarvan ook een weer
spiegeling.
Nu is kunst in expressie
en materiaal ook steeds in-
temationaler geworden.
Verschillen ontdek je bij
voorbeeld eerder in de mate
van emotionaliteit of de in
vloed van het licht. Ik ver
moed dat het licht/kleur op
de mooie doeken van Momd-
jian in Libanon een hele an
dere toon gekregen zouden
hebben. De Poolse Ania Bien
(via USA-omweg 12 jaar
hier) zegt dat haar fotowerk
méér te maken heeft met
haar persoonlijke instelling
dan de Nederlandse omge
ving. En toch haar gezeefde
licht en de donkere dagen
rond kerst hier zouden best
eens etcetera. De ironie
van Liggings, die Engeland
als zijn bakermat heeft,
maar weer over Armeense
achtergronden beschikt, is
Angelsaksisch; zijn homo
Grensoverschrijdende
kunst. Beeldende kunst kan
helpen grenzen te slechten
en barrières op te ruimen in
een landje dat toleranter
heet dan het blijkt te zijn. De
Beyerd levert met deze ten
toonstelling een goede artis-
tiek-sociale bijdrage aan de
Nederlandse cultuur. En zo
hoort het ook! Vanaf 7 ja
nuari is de expositie ook op
dinsdagavond open, vanaf
20.00 uur. En als je wilt, krijg
je er dan een rondleiding bij.
homini lupus (de mens is de
mens een wolf) universeel.
Dat geldt ook voor het foto-
videowerk van Cardena, die
zijn bewondering voor Mon
driaan overigens niet ver
loochent. Ook de structu-
reel-schilderachtige taal
van Rajlich of de sculpturen,
opgebouwd uit afvalmate-
riaal, van de recentere Frik,
zij verwijzen niet naar Tsje-
choslowakije of Engeland.
Een opvallend soort ac
cent wordt gelegd door de
Marokkaan Jarram en de
Turkse Tüzüner. Op de
fraaie doeken van de eerste
herken je de tekentaal van
zijn cultuur, die als het ware
oplost in een serie met de
dan veelbetekenende titel
'Onbekende schilder' De
Turkse is grillig met goud
bezig en spreekt dan van
'recognition' (een herken
ning die wederzijds is). De
installatie-achtige zaal door
de Amerikaan Kaplan heeft
te maken met zijn jeugd
trauma rond het baantje
van plaatsaanwijzer in een
bioscoop (heb ik me laten
vertellen, want je moet er
rustiger voor gaan zitten om
dit te ontdekken). Het werk
van de Roemeen Urdanianu
is van een grensoverschrij
dende klassieke schoonheid.
Industriële vormgeving. VTB
Galerie, Nijverheidsweg 33, Et-
ten-Leur. Open: ma-za 10.00-
17.00 uur. Tot en met 4 januari.
Design is 'in'.
Een autobedrijf, dat zeer
design-gevoelig is, heeft hier
dus een zeer actueel thema
bij de hand. Daarom is het
wat wonderlijk dat het eigen
produkt hier geen aandacht
krijgt bij dit uitgangspunt.
Wel bijvoorbeeld het scheer-
apparaat, datdoor Philips en
Nagelkerke werd ontwik
keld. Wat neutraal blijver!
ook de Leolux-meubelen en
de Gardisette stoffen, die er
te zien zijn. Via een infor
matiemap kun je er met
enige moeite ongeveer ach
ter komen wie wat maakte.
Kortom: de informatieve be
geleiding is onvoldoende.
Wat directer zijn dan de
kachels (allesbranders) van
Harrie Leenders uit Oir-
schot (die goed in Denemar
ken gekeken heeft) en de
stijlvolle zwarte meubels
van Harry Wijnholds (Tre-
cor/Druten). De lichtobjec-
ten (geometrie en kleur) van
de Amsterdammer Aldo van
de Niewelaar zijn tamelijk
vrijblijvend en de Bossche
naar Jos Mullers weet ook
niet veel te 'verdienen' aan
panse prenten; reclamesym
bolen voor een automerk en
collagetechnieken die een
sgraffitto/fresco-achtig af
fect in bladgoud en pastueus
zwart suggereren, etcetera.
Knap, maar vooral han
dig. Oogstrelend. Tom Mer-
tens heeft gevoel voor theas-
ter, maar loopt daarbij het
gevaar op een te gemakke
lijke manier in zijn eigen
handigheid te trappen ten
koste van een werkelijke ar
tistieke geladenheid en we
zenlijke inhoud. De expositie
is een (verkoop)succes. Dat
is momenteel voor een kun
stenaar van groot belang
binnen het kader van het ac
tuele kunstbeleid. Voor de
werkelijk artistieke ont
plooiing van een kunstenaar
is het vaak funest. Ton Mer-
tens kan veel, maakt mooie
dingen, maar er zitten ad
dertjes onder het gras.
Nour-Eddine Jarram: Portret van de onbekende
schilder (1985; 190x150 cm, coll. PTT Den Haag) -
Beyerd Breda.
zijn computer hardware-
ontwerpen; gelukkig laat hij
ook nog foto's zien van an
dere zaken (o.a. meubels).
Thema en materiaal van
deze expositie zijn goed,
maar bij de presentatie zijn
ze te weinig 'uitgebuit'.
Ton Mertens, overzichtsten
toonstelling. Scorpio Art Galle
ry, Goudsesingel 221, Rotterdam.
Open: ma-za 10.00-17.00 uur. Tot
eind januari.
De Bredanaar Tom Mer
tens laat hier op overdadige
manier zien wat hij allemaal
in zijn mars heeft. Heel wat!
Van geraffineerd tekenaar
tot decoratief schilder; van
iemand die weet in te spelen
op moderne technieken tot
een soort alchemist met door
de eeuwen beproefde artis
tieke middelen. Dat resul
teerde in onder meer deca
dente airbrush vrouwenpor
tretten, mystiek (of wat
daarvoor doorgaat) geladen
bladen als uit middeleeuwse
handschriften, intieme
aquarellen en pathetisch ge
schilderde en gekrijte
zwart-witte dames; remi
niscenties aan Cobra en Ja-
De 'Bredase' Truus Trompert-
coUeetie (honderden kunste
naars zagen één model). Zwolse
Algemene Verzekeringen. Bui
zerdlaan 12, Nieuwegeln. Open:
werkdagen 9.30-17.00 uur. Tot 31
januari.
De derde tentoonstelling
rond het kunstenaarsmodel
Truus Trompert - eerder in
Haarlem en Tilburg - van de
stichting Modern Maecenaat
Breda, is omvangrijker dan
voorheen. In het nieuwe im
ponerende gebouw van deze
maatschappij (architect P.
Gerssen) zijn talrijke
nieuwe 'Truzen' toegevoegd,
want de collectie en de
bruiklenen voor dit rondrei
zende 'evenement' groeit
met de dag. Zo is er nu onder
meer werk toegevoegd van
Nic Jonk, Charlotte van Pal-
landt, Ellen Thera Roos, He-
leen Levano, Dick Dooijes,
Theresia van der Pant, Eric
Claus, Piet van Mook, Henk
Broer, Jan Budding en Jan
Michels. Opvallend is het
grote aantal sculpturen, dat
aan de ruim honderd Truus-
beeldingen (in twee grote
zalen) een nieuw accent
geeft.
RAAMSDONKSVEER: In
Galeriedee exposeert tot en
met 5 februari Susan Verha
gen uit Aerdenhout (1977
Rietveld). Zij aquarelleert
op fotografische manier ob
jecten uit de natuur. Méér
dan 'mooie plaatjes'. Van di-
zo 12.00-18.00 uur.
VLISSINGEN: De grafiek
gala 85 van galerie Marquis
wordt afgesloten met een
Kerstsalon. Behalve kera
mische juwelen van Lidy
Hoewaer de laatste aanwin
sten van de stockcollectie.
Ook bij De Ahrend en de
NMB-bank. Tot 5 januari.
Inl. 01184-16588/12145.
WOUDRICHEMGalerie
Brabant bestaat er 15 jaar.
Tot 15 januari exposeren er
daarom Meike Sund, Ma-
riotto, Thijs Overmans, Le
Sorbier, Herman Gordijn,
H.H. Kamerlingh Onnes,
Kuno Brinks en Jean-Marie
Toulgouat. Do-zo 13.00-17.00
uur.
SCHIJNDEL: In het mu
seum Jan Heesterhuis zijn
Joris Gaymans en Will
Landman uit Made met
schilderijen en plastieken op
21, 26, 28 en 29 december
13.00-17.00 uur. Werk van
ieder en in samenwerking
van beiden ontstaan.
EINDHOVEN: In het Van
Abbemuseum tien zalen met
'Het ijzeren venster'; werk
van Baselitz, Schwitters,
Dibbets, Mondriaan, Konel-
lis en Malewitsj. Het eigen
zinnige in de kunstenaar
staat hierbij centraal tot en
met 2 februari. Tevens expo
seert in die periode de Ame
rikaan Richard Artschwa-
ger, beeldhouwer/schilder.
Eenvoudig en complex tege
lijk. Eerste, veelzijdige pre
sentatie in Europa.
