Serie 'De Appelgaardtestament van Willy van Hemert
Veiligheidsriemen bestaan
niet in televisieseries
'Kommitee Vrienden
van Globe' opgericht
Appelbomen met nepbloemen
LOENSDAG 18 DECEMf
WOENSDAG 18 DECEMBER 1985
T2 PAGINA GIDS 1
de nijl, tussen
LUXOR EN AS-
SUAN - Hij staat op
zijn tenen naast de
camera om een blik
door de zoeker te
werpen. Wat timide,
de handen op de rug,
alsof hij bang is het
technologisch hoog
standje aan te raken.
Willy van Hemert
regisseert in zijn
hoofd. De techniek
laat hij liever aan
anderen over.
NEDERLAND 1
NEDERLAND 2
Suske en Wiske: Al
Appie Happie en
„Ik word totaal niet gehinderd door
smaak"
Clou* van Mechelen, muzikant
Door Jan Koesen
Een heer van stand, uiter
mate beleefd, sprekend In
welverzorgde zinnen, demo
cratisch maar op zijn tijd
een milde tiran. 73 is hij nu.
De eerste Nederlandse tele
visie-regisseur en voordien
al een begrip bij de radio.
Toch zei Van Hemert vorig
jaar nog heel bescheiden in
een interview: „Eens hoop ik
de top te bereiken."
De man van 'De Kleine
Waarheid', 'De Glazen Stad',
•Bartje,' 'Het dagboek van
een herdershond' en 'De
Weg' heeft maar één echte
flop gekend: 'Dynastie der
Kleyne Luyden'. Binnenkort
legt hij zijn wellicht laatste
proeve van bekwaamheid op
tafel, 'De Appelgaard':
twaalf delen lief en veel leed
tussen de boomgaarden van
de Betuwe en de mystiek
van het oude Egypte. Is dit
het testament van de mae
stro?
Verstoord kijkt hi) op. Hij
heeft er een zware werkdag
op zitten en de arbeid is nog
niet voorbij. De groeven in
zijn gezicht zijn diep, de
huid is mat, vermoeidheid is
zichtbaar in kleine dingen.
„O nee, ik zeg helemaal niet
dat dit mijn laatste werk is.
Het woord testament is zo
beladen, maar ik wil wel iets
nalaten."
Zijn levensbeschouwing is
somber, hoewel zijn oeuvre
doordrenkt is van simpel ge
luk. „De wereld gaat er nied
op vooruit, ik ben nu oud, ik
heb het geluk gehad in een
buitengemeen enerverende
tijd te leven. Toen ik nog
achter op de fiets van mijn
vader zat, zag ik die kleine
tweedekkertjes van Fokker
landen, en vaak sloegen ze
daarbij over de kop. Dan
kon je niet begrijpen, hè, dat
de mens wilde vliegen. Al
die verworvenheden van nu,
de chip en de computer, weet
je, ik ben als de dood voor
die dingen, ik durf geen
knop aan te raken. Zoveel
communicatietechnieken, en
zo weinig communicatie! De
moderne tijd, niet altijd voor
mijvaak niet voor mijmis
schien heb ik het wel gehad.
Laatst was ik op een feest,
harde muziek, ik heb geen
woord kunnen converseren.
Ik heb alleen gebruld, 'Hoe
gaat het met jou?' en daar
mee was de conversatie af
gelopen."
Seminarie
Willy van Hemert werd in
Utrecht geboren. Zijn vader
was tekenleraar („Een
dwerg, nog kleiner dan ik.
Een enfant terrible"), moe
der een bekeerde Lutheraan
(„Roomser dan de paus, en
altijd ziek"). Willy wilde
priester worden, ging ook
naar het seminarie en trok
zich na enkele jaren huive
rend van deze roeping terug.
Begon als cabarettier,
startte in '51 bij de VARA-
tv, incasseerde in vanzelf-
Heer van stand
in onvrede
met de tijd
Zondag (22 december) start de KRO met
de ambitieuze serie 'De Appelgaard'. In
12 afleveringen wordt een verhaal ver
teld 'vol onverzadigbare hebzucht en
niets ontziend egoïsme, heerszucht, ran
cune en jaloezie', zoals regisseur Willy
van Hemert zijn serie omschrijft.
Het gaat in 'De Appelgaard' om het
gezin Van Langeveit, woonachtig op een
landgoed met een grote appelboom
gaard. Vader Laurens (Ton Lensink) is
fruitteler. Moeder Charlotte (Sigrid
Koetse) is een echte intrigante, die haar
familieleden en haar geliefden slim te
gen elkaar uitspeelt. De rollen van de
kinderen Margot, René en Valentijn
worden gespeeld door Adriënne Klei
weg, Frederik de Groot en René van As
ten.
Het verhaal speelt zich af van 1936 en
1982. De boomgaard-opnamen werden
gemaakt in de eerste maanden van de
dit jaar. Door de strenge winter kwam
de appelbloesem echter nauwelijks uit.
Er werd geprobeerd kunstbloesem te
kopen in Nederlandse warenhuizen,
maar de voorraad was lang niet groot
genoeg. Tenslotte moesten plastic bloe
men uit Hongkong aangevoerd worden.
Hierbij een gesprek met de grote man
achter dit alles, Willy van Hemert. Het
vond plaats in Egypte, waar enige we
ken geleden de laatste opnamen werden
gemaakt voor 'De Appelgaard'.
sprekendheid zijn lauweren,
kreeg bijna een hartinfarct
van negatieve kritiek; ver
maakte, ontroerde en irri
teerde Nederland; bracht
romantiek en moraal in de
huiskamer; werd geprezen
om zijn vakmanschap en ge
hekeld om zijn sentimentali
teit.
De tijd ging niet zonder
schokken aan Van Hemert
voorbij. Ondanks drie hu
welijken moet hij niets heb
ben van modern toneel, van
experimenten walgt hij, de
seksuele bevrijding dreef
hem tot wanhoop. („Naar
bed gaan met een vrouw heb
ik nooit gekund zonder ge
voelens van tederheid").
Toen zijn zoon Ruud de zon
derlinge gedaante van Ba
rend Servet schiep, voelde
Willy zich geschoffeerd.
(„Ruud heeft een geestelijk
sadisme. Hij wil wat mooi is
kapot maken".) Zoon Hans,
uitgerust met een feilloos
oor voor commerciële mu
ziek, bestormt systematisch
de hitparade (Willy: „De
muziek van Hans vind ik
eigenlijk niet mooi, ik luister
er ook niet naar. Maar hij
kan het wel").
Mozes
We praten aan boord van
het toeristenschip De Atlas.
Het decor is de Nijl. We va
ren van tempel naar tempel,
zoekend naar mooie lokaties
voor De Appelgaard. Glorie
en ondergang wisselen el
kaar op de oevers af. Goden
en farao's blikken op ons
neer, ratten dartelen aan de
rand van de rivier waar Mo
zes eens in een biezen-
mandje naar zijn bestem
ming dreef. Dat hoort een
band te scheppen, maar pas
na een kleine week heeft
Van Hemert tijd voor een
gesprek.
De lounge van de Atlas is
koel. Maakt televisie regis
seren gelukkig? vraag ik.
Hij blikt verward op, heeft
andere vragen verwacht.
„Ja, ik vind het heerlijk. Al
les komt bij regisseren bij
elkaar. Camera, geluid, de
karakters van de acteurs,
het uiterlijk, dit alles tesa-
men geeft me een heerlijk
gevoel. Een fantasie tot le
ven brengen, tot kwasi-rea-
liteit. De mensen in de serie
zijn in mij geboren. En het
gekke is - het komt betrek
kelijk weinig voor, hoor -
dat mijn verhaal echt uit het
niets bedacht is. Naarmate
het verhaal groeit, gestalte
in je krijgt, kom je jezelf te
gen, ook in de karakters die
je schep."
Betekent dat dan dat alle
rollen kleine Willy's zijn?
Van Hemert proeft het
beeld, knikt waarderend.
„Ja, ja het zijn per slot
mijn kinderen". Coen Flink,
zijn schoonzoon, heeft een
belangrijke rol in De Appel
gaard. Flink speelde al met
Willeke Alberti een liefdes
duet in 'De Kleine Waar
heid'. Houdt de regisseur
van vastigheid in zijn ploeg?
Gevoelsleven
Mijmerend duikt Van He
mert het verleden in. „Ik ge
bruik zo min mogelijk de
zelfde cast. Maar Nederland
beschikt helaas over te wei
nig echt goede acteurs. Ik
zoek bovendien acteurs die
zich met mijn gevoelsleven
kunnen verenigen. Moderne,
jonge acteurs gaan vaak hun
eigen weg, laten je als regis
seur in de kou staan. Jo de
Meijere was in de Herders
hond voor mij het prototype
van de ideale kapelaan. Sou-
tendijkje (de filmster René
Soutendiik.Red) en Marleen
(Marleen Spaargaren, ver
tolkt door Willeke Alberti in
'De Kleine Waarheid')
sprongen eruit. Dat zijn ac
teurs die ik graag als voor
beeld mag noemen.
Er wordt gezegd dat zelf
schrijven en regisseren niet
samen gaan. Maar ik schrijf
om mijn karakters leven in
te blazen, mijn leven, en via
hun acteren en het scherm
komen dan de gedaanten tot
leven zoals ik die me heb
voorgesteld. Bij 'De Weg'
dacht ik eerst voor de hoofd
rol van mijn wegenbouwer
aan Ko van Dijk in plaats
van André van de Heuvel.
Maar Ko ging dood. Ik zou
mijn verhaal anders op Van
Dijk geschreven hebben, en
daarin schuilt een gevaar.
Ko overleed, en je kunt niet
schrijven op een persoon die
niet meer bestaat. Toen
kwam ik in een artistiek
conflict. Op een gegeven
ogenblik zegt André: „Willy,
dit gaat niet goed. ik ben
niet zo'n bullebak als Ko,
maar ik kan wel een ruwe
man zijn, maar dan op mijn
manier, zachter, minder ba
rok dan Ko." Zo hebben An
dré en ik elkaar gevonden.
Uitendelijk is André de
ideale vertolker gebleken."
Achter 'De Appelgaard'
staat producent Joop van
den Ende, een man wiens
feilloze zakeninstinct steeds
meer wordt gezocht door de
Willy van Hemert: „De chip en de computer: ik ben als de dood voor die dingen, ik
durf geen knop aan te raken". - fotokippa
mogols van Hilversum. Van
den Ende is echter geen pro
ducer die centen en arbeid
ter beschikking stelt en zich
dan discreet terugtrekt. In
tegendeel: hij bemoeit zich
met het kleinste details,
zelfs met de regie.
Willy van Hemert: „Als ik
een aflevering klaar heb, bel
ik Joop op en lees ik het hem
voor. Want Joop zegt, dat hij
zich bij het lezen niet kan
concentreren op de tekst, die
moet hij horen. En toen ik
Joop 'De Weg' voorlas, was
mijn wegenbouwer ruwer.
Toen kwam André. Nu weet
ik dat Ko van Dijk een min
der sterke wegenbouwer
was geweest."
Betuwe
Hoe is het idee van 'De
Appelgaard' gekomen? Aan
de rechteroever van De Nijl
passeren we op dit moment
een dorp, schilderachtig, in
tens armoedig, model voor
een NOVIB-kalender. Van
Hemert kijkt aandachtig,
laat de beelden op zich wer
ken, maar is de vraag niet
vergeten. „Eerst had ik niks.
Toen ging ik nadenken. Ik
wist wel precies wat ik niet
wilde hebben. Ik had al eer
der iets in Limburg gemaakt
(Herdershond) en in Drente
(Barlje), en wilde wat an
ders. Wat blijft er dan over:
Friesland, de Betuwe en
Zeeland.
Als kind had ik vaak door
de Betuwe gefietst. In mijn
herinneringen zag ik schit
terende bloesems, bomen,
fruit, het kersen eten. En
mijn gedachten gingen zich
op dat milieu concentreren.
Ik begon met een oud spook
huis dat omringd was door
hoogstammen. Ik zag de
grote rivieren, en bij rivie
ren horen natuurlijk steen
fabrieken. Maar dit was al
lemaal nog cerebraal, ik had
nog geen mensen. Voorts
wilde ik deze keer geen so
ciaal drama maken. Dat is al
genoeg gedaan. Een familie
verhaal acht ik onontbeer
lijk voor een serie. Een fam-
lie dus, rijk, want - lullig
gezegd - ik wilde deze keer
geen armoede. Moest het
verhaal een politieke tint
krijgen? Nee, want ik hou
niet van politiek. Moest er
religie in? Ja, maar in be
scheiden mate, de KRO was
per slot de opdrachtgever.
Mensen had ik nodig die
bezig waren' met hun gods
dienst of die er zich van
hadden losgemaakt. Een
rijke familie dus, de tijd van
voor de oorlog en vlak daar
na. En dat betekende voor
mij een koloniaal verleden.
En de mensen werden dien
overeenkomstig leeg:
geestelijk, sociaal en rel-
gieus leeg. Het is een typi
sche Tsjechof-setting, denk
maar eens aan 'Oom Wanja'
of 'De Kersentuin'. Ook rijke
mensen in een landhuis die
zich uitsluitend met zichzelf
bezig houden. Zo gaat het
ook in mijn 'Appelgaard'; de
moeder die alles vertaalt in
haar werkelijkheid, die uit
egoisme haar dochter niet
kan laten gaan, die in de il
lusie leeft dat ze alles kan
vormen naar zichzelf toe.
Maar de vrouw lijkt wel
heel aardig, maar het is een
kreng, een tragisch wijf,
omdat ze alleen voor zichzelf
leeft.
En deze leegheid consta
teer ik ook in de huidige
maatschappij. We hebben
van alles nu, niemand is
meer echt arm. Mijn gezin in
dat spookhuis (zieke man, ti
rannieke vrouw, bedeesde
dochter) bemoeit zich niet
met de politiek. Ik hou niet
van politiek. Het onderwerp
godsdienst komt ter sprake
als die oude vrouw er be
hoefte aan heeft daarmee te
spelen. Want alles wat ze
doet heeft een doel, al is dat
doel niet altijd zichtbaar.
Om haar heen wil ze geen
mensen, maar marionetten
hebben. Zo zegt ze in dit ver
band tegen haar kind: 'Als
de dood komt, weet ik ten
minste dat ik jou bij me heb'.
Bedoeling is natuurlijk
om haar dochter thuis te
houden. Ik zie die vrouw
voor me, het gezicht vol
spinnewebben en de dochter
die haar grote liefde uitstelt
tot ze die ook verliest. Als je
wilt, mag je mijn verhaal
maatschappelijk kritisch
noemen. Het hele probleem
van mijn gezin zit hem im
mers in het missen van echte
problemen. De godsdienst
verflenst, vervaagt, is geen
echte levensbehoefte meer
geworden".
Verloedering
Houdt u wel van deze tijd,
vraag ik Van Hemert ietwat
overbodig, want in de afge
lopen week heeft hij her
haaldelijk zijn gal gespuwd
over het harde en zielloze
van deze tijd. Hij zwijgt ge
ruime tijd. „Haten, zegt hij
tenslotte, is overdreven.
Maar ik vind het niet goed,
zeker niet. De tijd de
verloedering is ook een
beetje het gevolg van de
houding van de kerk, de ont
zaglijke toename van de
technologie; er is een onvre
de, een afglijden naar niets.
Er is een reusachtig verschil
tussen nu en toen ik kind
was, het begin van deze
eeuw. Denk niet dat ik pes
simist ben, integendeel. Ik
heb geboft met de periode
waarin ik geboren ben. Ik
heb zelfs vage herinnerin
gen aan Wereldoorlog 1".
Vanwaar dan uw agressie
tegen deze tijd? vraag ik.
Iedereen is eens modern,
iedereen wordt een ouwe
zak. So what? Hij kijkt ver
baasd op: „Ik agressief! Nou
ja, ik heb liever datje agres
sief zegt dan moraliserend.
Maar je constateert wel dat
de mens er in de loop van
deze eeuw niet gelukkiger
op geworden is. Maar ik ben
bang. De chip, de computer,
noem die rotzooi maar op,
maar ze verminderen je
kans op geluk, ze tasten je
privacy aan. Ik heb geen
echte agressie, dat niet, al
kan ik goed driftig worden,
maar ik constateer alleen
wat ik zie en ik zie dat dit
een onderwerp voor een se
rie is. Ik wil niet alleen
amusement bieden - enter
tainment heet dat tegen
woordig - maar ook beelden
geven die de maatschappij
tonen zoals ze is."
Een dek hogerop zonnen
acteur Coen Flink en zijn
vrouw Ellen (dochter van
Van Hemert) in de subtropi
sche zon. Willy steekt de
vinger devoot omhoog. „Ik
had voor de rol van Jan
Blom van meet af aan Coen
in het hoofd. Coen dweept
evenmin als ik met de maat
schappij. Daarom is hij ook
een paar jaar van het toneel
verdwenen. Mijn dochter en
Coen hebben een prachtige
bondgenootschap. Dat is het
voorbeeld van een ideaal
huwelijk. Die twee zijn vaak
echte kameraden voor el
kaar. En Coen heeft voor El
len iets vaderlijks. Zo hoort
het te zijn."
De Atlas meert aan.
Prachtig versierde caleches
getrokken door paarden
stellen zich in slagorde op
bij de kade. De filmploeg
stapt in zwepen knallen, de
karavaan slingert zich langs
marktaferelen waar Ali
Baba zich thuis zal voelen.
Een laatste vraag, voordat
de regie van Hemert opeist.
Moeilijkheden met uw ka
tholieke verleden, meneer
van Hemert? Hij barst in
een mild gelach uit. „Nee
hoor, niet meerhoewe-
1..er is altijd wat van blij
ven hangen."
Michael doet in 'Knightrider' zijn stunts zonder auto
gordels. - foto archief de stem
DETROIT (UPI) - In de
week van 2 tot 8 december
heeft het Amerikaanse pers
bureau UPI 19 afleveringen
bekeken van populaire tele
visieseries, om te zien of de
personages wanneer zij in
een auto stappen, de veilig
heidsriem aangespen. Het
resultaat was bedroevend en
géén voorbeeld voor de vele
kijkers.
In maar drie van de 17 se
ries kwamen autoscènes
voor met personages die zich
vastgespten.
Slechts twee krachtpat
sers van de televisie, Mr. T.
van 'The A-Team' en Hard-
castle van 'Hardcastle and
McCormick', deden de riem
om alvorens de achtervol
ging in te zetten van slechte
rikken, die óp in plaats van
in de veiligheidsriem zaten.
Thomas Magnum van
'Magnum' liet de gordel voor
wat hij was zowel in zijn
rode sportwagen als in zijn
auto van de Amerikaanse
marine. Men zou zo denken
dat de Amerikaanse krijgs
macht voorschriften terzake
had.
Michael van 'Knight Ri
der' doet zijn riem blijkbaar
nooit om, zelfs niet voor de
meest halsbrekende achter
volgingen. De boodschap
van deze vooral bij kinderen
populaire serie lijkt te zijn
dat het 'cool' is om snel te
rijden en geen veiligheids-
driem om te doen.
In de wat bezadigder
autoscènes in 'Dynasty' ver
waardigen Krystle en Blake
Carrington de riem in hun
RR met geen blik, laat staan
dat ze hem aangespen. Van
J.R. (Ewing)'in Dallas ver
wacht men bijna dat hij su
preme minachting voor de
riem zal hebben, en dat heeft
ie dan ook. Zijn vrouw Sue
Ellen weet echter wèl hoe
het hoort.
De 'Highway Users Fede
ration" in Washington, een
organisatie die streeft naar
veiligheid op de snelweg, is
ontsteld over de bevindin
gen van UPI. Mèt het pers
bureau vindt zij'dat de tele-
Mr. T is een van de wei
nige tv-helden die zich
vastgespen in de auto.
- foto archief de st'
visiemaatschappijen die
achter de series staan, ook
op dit punt méér dan lippen
dienst moeten gaan bewij
zen.
EINDHOVEN (ANP) - Sym
pathisanten van Zuidelijk To
neel Globe hebben het 'Kom
mitee Vrienden van Globe' op
gericht. Dat is gebeurd uit be
zorgdheid over de artistieke en
organisatorische toekomst van
het gezelschap. Een woord
voerder van het Kommitee
heeft dat dinsdag meegedeeld.
Onlangs besloot het bestuur
van Globe om de contracten
met de huidige artistieke lei
ding na afloop van het seizoen
niet meer te verlengen. In
plaats daarvan wordt regis
seur Ronald Klamer benoemd
tot artistiek directeur. Boven
dien stelde het bestuur het re
pertoire voor het volgende sei
zoen vast. Het bestuur van
Globe was het volstrekt on
eens met het artistieke beleid
zoals dat tot nu toe werd ge
voerd.
De ondernemingsraad van
Globe is het met deze gang van
zaken niet eens en beraadt
zich over eventuele stappa-
Het 'Kommitee Vrienden vï
Globe' stelt dat de bezorgdhei-
met name is ontstaan door 1*!
ontslag van de huidige arte'
tieke leiding en de vaststel!®
van het repertoire dat<volg®;
seizoen gespeeld moet worde®
Het bestuur heeft nadruk®
lijk gekozen voor enkele gr®
zaal-produkties, waardoorc'
produkties voor de kleine^l
podia in het gedrang koiW
Het Kommitee wil een brie
venactie starten om het tej
stuur alsnog op andere ie\
dachten te brengen.
Het Kommitee zegt ntf
name bang te zijn dat 'Glol*1
theaterkwaliteit en haar at'
commoddatie verloren g8*J
voor het zuidelijke culture1
leven'. Het Kommitee
erop dat de kleine zaal-P10"
dukties 'een niet geringe P11'
bliekskring verworven beb
ben' en derhalve moeten n®
den voortgezet.
IN 'Achter het Nieuws' (Ned
aandacht besteed aan de acti
Daarnaast een reportage over
Haagse politie ter bestrijding
jaarwisseling. Tot slot een po
Zuidafrikaan die door de krij
gens desertie.
Scene uit 'Zeg 'nsAAA' (Neet
17.46 I Büch
d^
Ditmaal houdt Boudewijn d
Büch zich niet in eerste in
stantie met boeken bezig.
Vanmiddag is zijn uitzen
ding voornamelijk gewijd
aan de beeldend kunstena
res, Gertie Bierenbroodspot,
die op het ogenblik in het
Singer Museum te Laren ex
poseert. Over haar werk, dat
sterk beïnvloed wordt door
de klassieke oudheid, is ove
rigens wel een boek versche
nen, getiteld 'Gertie Bieren
broodspot'. In dit pro
gramma brengt Büch een
bezoek aan haar atelier,
waar zij werkt aan een op
dracht voor het nieuwe pro
vinciehuis in Maastricht.
20.35
De
speurder
De stationswijk, het ar
beidsterrein van recher
cheur Faber, behoort niet tot
de rustigste buurten. Het
rossige leven speelt zich hier
af, waardoor zich vaak
vechtpartijen voordoen, ca-
fé's in puin worden geslagen r<
en bezoekers worden gemo- ei
lesteerd. De pers maakt veel
ophef over deze incidenten,
maar de slachtoffers zwij
gen meestal als het graf. De
politie begrijpt er niets van.
Fabers onderzoek lijkt dan
ook volkomen dood te lopen,
totdat er iemand met een
mes wordt toegetakeld. Ook
in dit geval wil het slachtof
fer niets loslaten, maar Su-
sanne lijkt er meer van te
weten.
De kleine
trommelaar
Gustav Mahler blijkt een
van de favoriete componis-
ten van dirigent Leonard El
Bernstein te zijn. Bernstein v<
's niet alleen een eminent v
vertolker, maar tevens een
groot kenner van Mahlers b:
werk. In dit televisie-essay k
De kleine trommelaar' on- si
derzoekt hij het joodse as- v
Peet in Mahlers composities ti
en tevens de betekenis van
bet christendom in het leven
,WKr hoe PIT
i.oiT..'N ce W£i-.
