De omgekeerde oliecrisis
KOV-voorzitter: Onderwijs beleid kabinet mislukking
Een en al miezerigheid in Portugal
PvdA wil blo
stelselwijzigi
De Koning vreest geen effect op koopkracht Isp&sssswaw
even..L
UITBLAZEN
ARTSEN ROK]
Duitse 'gründlichl
Curieuze
courage
NEDERLANDSE BURGER KRIJGT STRAKS DE REKENING
'IN DEZE PERIODE 20.000 VOLLEDIGE BANEN VERDWENEN'
V
WWV- en
WAO-ers uit
verplicht
ziekenfonds
de Stem com m
WIM KOCK
ZATERDAG 14 DECEMBER 1985
ACHTERGROND
ZATERDAG 14 DECEMBER
NA VERKIEZINGEN
..Ut il
DEZE week kwam hij
er toch nog mee aan
zetten, de oorlogsve
teraan. Zeker een jaar ge
leden was hij onverwacht
komen binnenvallen. Hij
deponeerde een grote, wat
rommelige stapel papier
voor me op tafel, terwijl ik
voor hem een beker koffie uit
de automaat haalde. „M'n ma
nuscript!", zo stelde hij de sta
pel aan me voor.
Hij vroeg me hoe je met uit
gevers in contact kwam, ver
kocht me alvast een boek bij in
tekening en sprak ononderbro
ken over de opzet van z'n boek.
Het zou vooral een boek zijn
over de tweede wereldoorlog,
gezien door de bril van een ge
wone soldaat. Even onverwacht
als hij was opgedoken, pakte hij
zijn spullen bij elkaar en ver
trok. Blakend van vertrouwen
en ik dacht: 'nee, die stapel be
duimeld papier wordt nooit een
boek.'
Ik had ongelijk. Het boek is
er. Deze week kwam hij het
brengen, in hoogst eigen per
soon, de schrijver/ uitgever/
doordouwer L.P.J. van Liere,
oud-strijder van de Prinses Ire-
nebrigade. Een dikke pil van
561 pagina's! Uit het geheugen
geschreven, zo laat de auteur
nadrukkelijk en herhaaldelijk
weten.
Het boek heet Dutch Coura
ge. De Engelsen bedoelen daar
mee een bijzonder soort moed,
namelijk jenevermoed. Die titel
geeft een beetje de toon aan
waarin het boek is geschreven:
relativerend. Het is geen ijzer-
vreters-story en ook geen lof
zang op de kameraderie van de
oorlog. Van Liere, die oor
spronkelijk voor z'n nummer
opkwam maar door mobilisatie
en oorlog uiteindelijk ruim 7
jaar in dienst zou blijven, zag
zichzelf, „zelfs in oorlogstijd",
als een burger in uniform. Toen
hij in 1941 „een echt Engels
paybook" kreeg, schreef hij op
de laatste pagina, die ruimte
biedt voor de 'laatste wil' van
de soldaat, een citaat van
George Bernard Shaw waarin
deze het militarisme krachtig
verwerpt.
Gemeten naar de maatsta
ven van de literatuur lijkt
Dutch Courage uitsluitend in
grafisch-technisch opzicht een
boek te zijn. Op de trouw ge
volgde chronologie na is er
geen spoor van enige struktuur
te bekennen. De taal rammelt
vaak en de zinsbouw doet de le
zer soms de tenen krommen in
de schoenen. Van Liere is dui
delijk geen schrijver. Wat hij
wel is: een rasverteller. Hoe an
ders is het te verklaren dat ik
uren geboeid heb zitten gras
duinen in het boek, lezend over
zaken als het lassen van rekken
voor jerrycans; het timmeren
van een vlot voor een drijvende
schietschijf; het repareren van
een dakgoot; het rijden van A
naar B op een BSA-motor over
een weg vol kuilen en de jon
genskamergrapjes over een aan
de overzijde van de straat in
een gevel gemetseld borstbeeld?
Het boek gaat over Van Lie-
re's, grotendeels in Engeland
doorgebrachte diensttijd. Over
de oorlog dus eigenlijk en waar
ieder oorlogsboek hoogstens E
iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii|iiin1
volstaat met nu en dan even
met een paar zinnen te verwij
zen naar de routine en de ver
veling van het soldatenleven,
gaat het boek van Van Liere nu
juist bijna uitsluitend over die
alledaagse routine. Het Ujkt ge
baseerd op een nauwgezet bij
gehouden dagboek. Het is bijna
een dagboek; echter veertig
jaar na dato pas geschreven.
Van Liere schrijft zichzelf een
ijzeren geheugen toe. Zo'n ge
heugen kan alleen maar zijn ge
staald door een büjvende fixa
tie op die uitzonderlijke pe
riode in zijn leven.
Het resultaat is curieus. Het
voortkabbelende, gedetail
leerde verslag van wat de kor
poraal Leen van Liere van de
motortransportdienst allemaal
te doen krijgt, op zijn weg ont
moet en ondergaat, geeft een
beeld van het Nederlandse sol
datenleven in het oorlogvoe
rende Engeland, zó volledig als
ik nog nergens eerder ben te
gengekomen. Van Liere maakt
veel werk van zijn zelfstudie
Engels en laat daarom geen ge
legenheid voorbijgaan om aan
te pappen met de Engelsen,
liefst met meisjes. Het wemelt
in zijn boek van zulke ontmoe
tingen. Ze zijn oppervlakkig be
schreven, maar langzaam rijst
daaruit toch een authentiek
beeld op van een maatschappij
in oorlog. De drukkende last
van het gebrek aan van alles;
de knagende zorg om geüefden
aan het front; het zware vrou
wenwerk in de fabrieken
(„don't you know there's a war
going on?")', de grauwheid van
de verduistering, maar ook de
uitbarstingen van vreugde om
een versierd extra ei, de solida
riteit met de soldaat en vooral
veel sympathie voor de buiten
landse bondgenoot.
Van Liere beschrijft dit alles
niet direct. Het duikt gewoon
op in ontelbare details die zich
samenvoegen tot een compleet
beeld. Zo gaat het ook met het
landschap en de steden. De bri
gade wisselt nogal eens van le
gerplaats. Liftend reist Van
Liere tijdens verloven met ma
ten naar Schotland, het Lake
District en andere aantrekke
lijke oorden. Hij heeft z'n ogen
niet in z'n zak, maar komt er
zelden toe een landschap uitge
breider te beschrijven dan als
'steenachtig'. Toch valt het al
lezend niet moeilijk je de omge
ving voor te stellen waarin Van
Liere sleutelt, last, rijdt, slaapt
of stapt.
Een curieus boek. Het spot
met alle maatststaven die uitge
vers plegen aan te leggen, maar
het weet een lezer met toch wei
nig tijd een paar uur vast te
houden. Dat is meer dan je van
menig soldatenboek kunt zeg-
gen.
Dutch Courage. L.P.J van
Liere. Prijs 27,50. Verkrijgbaar
bij de schrijver/uitgever te Rot
terdam.
Uitgave van uitgeversmaatschappij De Stem b.v.
Directie: drs. J.H.M. Brader
Hoofdredactie: L. Leijendekker en H. Coumans.
Hoofdkantoor: Spinveld 55, Breda,
Postadres: Postbus 3229, 4800 MB Breda.
076-236911 Telex 54176.
Centrale redactie Breda:
Nieuwsdienst 076-236883.
Sportredactie 076-236884.
Rayonkantoren:
Bergen op Zoom, Zuivelstraat 26, 01640-36850.
Postadres: Postbus 65, 4600 AB Bergen op Zoom,
Breda, Nwe. Ginnekenstraat 41©076-236326.
Postadres: Postbus 3229,4800 MB Breda.
Etten-Leur, Markt 28, 01608-21550.
Postadres: Postbus 363, 4870 AJ Etten-Leur.
Goes, Klokstraat 101100-28030.
Postadres: Postbus 13,4460 AA Goes.
Hulst, Steenstraat 14, 01140-13751
Postadres: Postbus 62, 4560 AB Hulst.
Oosterhout, Arendstraat 14, ©01620-54957.
Postadres: Postbus 23, 4900 AA Oosterhout.
Roosendaal, Molenstraat 45, ©01650-37150.
Postadres: Postbus 35, 4700 AA Roosendaal.
Terneuzen, Nieuwstraat 9, 01150-17920.
Postadres: Postbus 145, 4530 AC Terneuzen
Vlissingen, Torenstraat 5, ©01184-19910.
Postadres: Postbus 50514380 KB Vlissingen,
Openingstijden:
Breda en Oosterhout 8.30-17.00 uur;
overige kantoren 8.30-12.30 en 13.30-17.00 uur
Abonnementen, bij vooruitbetaling te voldoen:
22,97 per maand; 66,30 per kwartaal of 258,- per jaar.
Bij automatische betaling geldt een korting van 1,- per maand,
1,80 per kwartaal, 7,20 per jaar. Prijzen: inclusief 5% B.T.W.
Voor post-toezending geldt een toeslag.
Heeft u de krant niet ontvangen? Onze excuses.
Bel voor nabezorging tijdens kantooruren uw rayonkantoor.
Lezersservice:
Informatie over Stern-reizen en promotie 076-236911
Fotoservice 076-236573.
Advertenties (tijdens kantooruren 8.30-17.00 uur):
Rubrieksadvertenties 't Kleintje 076-236882.
Grote advertenties uitsluitend 076-236881
Geboorte- en overlijdensadvertenties 076-236442.
(Buiten kantooruren maandag t/m vrijdag,van 19.00 tot 20.30 uur
en zondag van 18.30 tot 21.30 uur ©076-236394/236911
Bankrelaties.
Postgiro 1114111 - ABN rek. 520538447.
NCB rek. 230301584 - Rabo rek. 101053738.
IKS
T5 PAGINA 2
Door Pieter-Jan Dekkers
ZO op het eerste gezicht
lijkt de op handen zijnde
prijzenslag op de inter
nationale oliemarkt een
godsgeschenk voor de
CDA/VVD-coalitie van
premier Ruud Lubbers.
Immers, bij een verdere
daling van de olieprijs wor
den de kosten van het be
drijfsleven evenredig lager,
wat zeker zal leiden tot een
verdere daling van de werk
loosheid. En dat is mooi mee
genomen met de Kamerver
kiezingen in zicht. Dat 'suc
ces' zal door de beide coalitie
partijen ongetwijfeld worden
gekwalificeerd als een posi
tief gevolg van het de afgelo
pen jaren gevoerde kabinets
beleid.
Een bijkomend maar niet
minder belangrijk electoraal
effect is de verlaging van de
aardgasprijs, die minister
Ruding (Financiën) deze
week in de Eerste Kamer al
in het vooruitzicht stelde in
het geval de olie op de inter
nationale oliemarkten inder
daad een stuk goedkoper
wordt.
Tevreden kiezers dus. Tot
dat op de derde dinsdag in
september van het volgend
jaar door het nieuwe kabinet
de rekening zal worden ge
presenteerd: geen belang
rijke belastingverlaging,
nieuwe bezuinigingen en ho
gere sociale premies. Want de
prijzenslag, waarmee de
OPEC-landen de komende
tijd hun aandeel op de we-
reld-olie-markt willen be
houden cq. vergroten, zou
wel eens voor een omge
keerde oliecrisis kunnen zor
gen.
De voordeeltjes op korte
termijn. De prijs die huis
houdens voor aardgas moe
ten betalen zal omlaag gaan
als de prijs van huisbrand
olie gaat dalen. Beide ener
giedragers zijn in een ver
verleden om onduidelijke re
denen aan elkaar gekoppeld.
Aardgas zou daarom nu
ongeveer 62 cent per kubieke
meter moeten kosten. Maar
de consument betaalt er 57
cent voor en na 1 januari 59
cent. Het verschil met huis
brandolie is dan 3 cent, maar
bij een forse daling van de
olieprijs is dat verschil snel
overbrugd. En staat een (ge-
'ringe) daling van de aard
gasprijs voor de consument
voor de deur.
Een ander voordeel is dat
het bedrijfsleven goedkoper
kan produceren en de con
currentiepositie kan verster
ken. Nu geldt dat voordeel
ook voor de meeste buiten
landse bedrijven, waarmee
Nederlandse ondernemingen
moeten concurreren, dus zo
groot zal het positieve effect
niet zijn. Voor de van de bin
nenlandse markt afhanke
lijke bedrijven zal het effect
echter wel positief kunnen
zijn.
We hebben de (binnen
landse) voordeeltjes van een
sterke olieprijsdaling dan
wel gehad. En of die voorde
len uiteindelijke groter zul
len zijn dan de nadelen is nog
maar de vraag. Want de in
komsten van de staat ver
minderen dienovereenkom
stig. In de begroting voor vol
gend jaar is het kabinet nog
uitgegaan van een gemid
delde olieprijs van 26,5 dollar
per vat. Als de voorspelling
van deskundigen dat de olie
prijs het komend jaar wel
eens tot rond de 20 dollar per
vat kan dalen, uitkomt,
scheelt dat de staat een paar
miljard gulden aan aardgas
inkomsten.
Voor 1987 komt dat extra
hard aan, want in dat jaar
zouden de aardgasinkomsten
van de staat toch al fors da
len. Met als gevolg dat het fi
nancieringstekort van de
overheid weer fors groeit en
nieuwe, harde bezuinigings
maatregelen nodig zullen
zijn om dat binnen de perken
te houden.
Hierbij speelt de koers van
de dollar ook een belangrijke
rol. De waarde van de Ame
rikaanse munt is nog steeds
sterk overgewaardeerd en
zal volgend jaar nog verder
dalen. Financiële deskundi
gen voorzien zelfs een gemid
delde dollarkoers van 2.50
gulden.
In de rijksbegroting 1986
gaat minister Ruding (Fi
nanciën) nog uit van een ge
middelde dollarkoers van
3.10 gulden. Elke daling van
de waarde van de dollar met
10 cent kost de Nederlandse
schatkist bijna een half mil
jard gulden. Komt de dollar
straks inderdaad op 2.50 gul
den uit (de munt staat nu al
geruime tijd op ongeveer 2.80
gulden) dan kost dat Ruding
drie miljard gulden.
De dalende dollar brengt
ook de op de export gerichte
Nederlandse bedrijven in de
problemen. Hun produkten
worden duurder en het wordt
dan steeds moeilijker met
bijvoorbeeld Amerikaanse
bedrijven te concurreren.
Al met al lijkt het 'godsge
schenk' uiteindelijk heel wat
minder positief te zijn dan nu
wordt gesuggereerd. Duide
lijk is wel dat de rekening in
ieder geval in 1987 zal wor
den gepresenteerd, in plaats
dat het kabinet-Lubbers de
komende tegenvallers al voor
een deel in de begroting 1986
opvangt. Maar dat zou de
kiezer afschrikken en de hui
dige meerderheidscoalitie in
gevaar brengen.
Internationaal gezien heeft
een sterke prijsdaling van de
olie, samen met de verdere
daling van de dollarkoers,
dezelfde, tegenstrijdige ef
fecten. Voor de arme landen
die zelf geen olie of gas ex
ploiteren is de olieprijsdaling
en de goedkopere dollar een
uitkomst. Deze landen, die
vaak met miljardenschulden
kampen, krijgen iets meer
lucht en kunnen hun econo
mie op orde brengen.
Maar voor olieproduce
rende landen als Nigeria en
Mexico is de huidige prijs
ontwikkeling een enorme te
genslag. Beide landen kun
nen nu al hun financiële ver
plichtingen ten aanzien van
hun schuldeisers niet vol
doen, laat staan als ze straks
voor hun olie maar 20 dollar
per vat krijgen.
De schuldencrisis werkt
dan aan twee kanten: mee
vallers voor de arme landen
die geen olie en gas hebben,
enorme financiële problemen
voor arme landen die daar
wel over beschikken. En om
dat de schulden van die laat
ste landen het grootst zijn
doemt een nieuwe interna
tionale schuldencrisis op.
In financiële kringen
sprak men deze week niet
voor niets over de 'omge
keerde oliecrisis', die oorzaak
kan worden van een nieuwe
internationale financiële cri
sis. De gevolgen daarvan
voor het internationale
bankwezen zijn niet te over
zien.
Ook voor 'rijke' landen die
olie en gas produceren, zoals
Groot-Brittannië, Noorwe
gen en Saoedië-Arabië, zal
een forse prijsdaling van de
olie hard aankomen. In Lon
den wordt al met grote ze
kerheid voorspeld dat de
Britse premier Thatcher
haar ambitieuze belasting
plan wel kan vergeten.
Een eerste aanwijzing voor
de groeiende economische
problemen van het Verenigd
Koninkrijk is de koers van
het Britse pond, die deze
week op de internationale
geldmarkten kelderde. Niet
alleen lagere inkomsten voor
de Britse staat, maar ook een
groeiende inflatie - een
spookbeeld voor Thatcher - j
dreigt het Britse economische
herstel te doorkruisen.
Wie de langste adem heeft,
de landen die bij het oliekar
tel OPEC zijn aangesloten of
<je vrije producenten zoals
Mexico en Groot-Brittannië,
is moeilijk voorspelbaar.
Maar het feit dat het uit de
Noordzee halen van olie zo'n
20 dollar per vat kost en de
Arabieren het met een dollar
per vat kunnen, bewijst de
enorme kwetsbaarheid van
de vrije producenten.
Of, zoals Shell zegt, als we
op de Noordzee olie moeten
gaan boren voor 20 dollar per
vat zit er voor ons geen cent
winst meer in. De groot
scheepse investeringsplan
nen van dit Brits-Neder
landse olieconcern voor de
Noordzee (voor ruim 10 mil
jard gulden) komen dan op
losse schroeven komen te
staan. Want uiteindelijk zou
den de Arabische OPEC-lan
den wel eens de langste adem
kunnen hebben.
Van ahze dnderwijsreddctie
HET onderwijsbeleid
van het kabinet is een
mislukking. Aan het
eind van het kabinet
Lubbers zullen 20.000
volledige banen zijn
verdwenen. Er is geen
sprake van dat de rust in
het onderwijsveld is
weergekeerd.
Dat zei de voorzitter van
de Katholieke Onderwijs
Vakorganisatie (KOV), Niko
Snel, tijdens de algemene
vergadering van de bond, die
gisteren in Veldhoven begon
en vandaag wordt afgesloten.
Niko Snel ontkent niet dat
er op het gebied van wetge
ving, beleid en financiële sa
nering veel is gedaan. „Ge
brek aan daadkracht en be
sluitvaardigheid hebben we
de minister nooit verweten",
zei hij in Veldhoven. Maar
hij maakte daar ook duide
lijk dat er geen enkele reden
is voor zelfvoldaanheid, om
dat de echte problemen in het
onderwijs niet zijn opgelost.
„Iedere dag kan worden
vastgesteld dat de opgewekte
geluiden die de bewindslie
den bij de laatste begrotings
behandeling hebben laten
horen, nergens op slaan", al
dus voorzitter Snel. 'Zoeter-
meer' heeft, zo stelt hij vast
in alle sectoren van het on
derwijs onstellende veel on
nodige onrust veroorzaakt.
Hij begrijpt niet hoe een mi
nister van onderwijs het voor
zijn rekening kan nemen dat
binnen het kabinet het be
lang van het onderwijs wordt
opgeofferd aan een bezui-
nigsbeleid, waarin de sociale
overwegingen nauwelijks te
herkennen zijn.
Een volgend kabinet zal
volgens voorzitter Snel
maatregelen moeten gaan
nemen om de verdergaande
terugval in banen op te van
gen. In het voortgezet onder
wijs zal de werkgelegenheid
de komende jaren met 25 tot
30 procent dalen. Volgens
Snel zal er meer nodig zijn
om de knelpunten op te los
sen dan er tot nu toe gebeurt.
Hij pleit in dat kader onder
meer voor een serieuze be
studering van het educatief
verlof en een vrijwillig sab
batjaar. Een vrijwillig sab
batjaar houdt in dat iemand
na zes jaar werken één jaar
stopt met werken om bij te
tanken. Dat zou volgens een
studie van de Wetenschappe
lijke Raad voor het Rege
ringsbeleid duizenden banen
opleveren, terwijl bovendien
de werkdruk zou afnemen.
Juist die werkdruk is binnen
het onderwijs op dit moment
onaanvaardbaar groot. Al
lerlei onderzoeken en publi
caties geven aan dat het ziek
teverzuim stijgt, de gemid
delde ziekteduur langer
wordt en veel te weinig leer
krachten ongeschonden de
eindstreep halen.
Niko Snel maakt zich
kwaad over de houding van
minister Deetman tén aan
zien van een van die onder
zoeken. Eentje waar de be
windsman nota bene zelf om
heeft gevraagd. Het gaat om
een omvangrijk onderzoek
naar de taakbelasting dat tot
1987 loopt. Het wordt verricht
door het IVA, een instituut
van de Katholieke Hoge
school in Tilburg. Bij de op
roep van het ministerie aan
alle leraren om vooral mee te
doen, werd echter laconiek
meegedeeld dat beleidsmaat
regelen die geld kosten niet
te verwachten zijn. Snel
noemt dat tekenend voor dit
beleid. Hij vindt het „een
klap in het gezicht van alle
leraren". „Ook een politicus",
aldus voorzitter Snel, „kan
dat toch niet rijmen met het
grondwetsartikel dat het on
derwijs een voorwerp van
aanhoudende zorg van de re
gering is".
Druk maakt Niko Snel zich
ook over de identiteit van het
bijzonder onderwijs. Hij be
grijpt niet dat minister Deet
man wordt afgeschilderd als
een 'voorvechter van het bij
zonder confessioneel onder
wijs'. Dat zou dan duidelijker
moeten blijken uit het beleid
en uit de houding van het
CDA, waaruit de minister af
komstig is. Snel ziét een be
denkelijke ontwikkeling. De
fusies in hoger beroeps- en J
voortgezet onderwijs bren
gen volgens hem met name
confessionele instellingen in
gevaar. Die worden gedwon- I
gen op te gaan in gemengde
verbanden en Niko Snel
vindt dat alleen aanvaard
baar als er voldoende waar
borgen zijn voor de eigen in-
dentiteit. Hij is tegen samen-
voegen op grond van overle-
vingsmotieven, die weer een
gevolg zijn van de bezuini
gingen.
Door Anton Theunissen
STEMHOKJES in Por
tugal mogen geen weg
werpartikel zijn. De in
september in elkaar ge
timmerde bouwsels
moeten binnen vier
maanden zeker drie,
wellicht zelfs vier keer
mee. „Ook al ruikt alles
in Portugal naar verrot
ting en mag er in dit
land weinig goed func
tioneren, de stemhokjes
bewijzen in ieder geval
een goede dienst, zij zijn
langzaam de betrouw
baarste pilaren in onze
democratie", verzuchtte
een politicus in Lissabon
deze week wat cynisch.
De verkiezingsmarathon
in Portugal - 6 oktober kozen
de Portugezen na een onno
dige kabinetscrisis een
nieuwe parlement, morgen
worden de nieuwe gemeente
raden gekozen en voor 26 ja
nuari staan de presidents
verkiezingen op het pro
gramma - is wel wat veel
van het goede. Het zou nog
allemaal tot daarentoe zijn,
als verkiezingen, doorgaans
toch de slagader van de de
mocratie, duidelijkheid zou
den opleveren in uiterst on
duidelijke politieke krachts
verhoudingen. Dat nu zal in
Portugal voorlopig niet het
geval zijn.
Alle grote politieke par
tijen in Portugal, van links
zowel als rechts, hebben de
laatste tien jaar alle troef
kaarten verbruikt, maar erg
stabiele regeringen zijn er
niet geweest. Alle coalitiemo
gelijkheden zijn uitgepro
beerd, maar de parlements
verkiezingen van oktober
brachten een kwestsbaar
minderheidskabinet van de
neo-liberale sociaal-demo
craten in het zadel, die
slechts 88 van de 250 zetels in
het parlement bezetten. Eén
ding is zeker: het huidige ka
binet zal geen lang leven be
schoren zijn.
Tegen de miezerige achter
grond worden morgen de ge
meenteraadsverkiezingen
gehouden. Deze verkiezingen
- in Portugal normaal de
graadmeter van de politieke
Maria de Lourdes Pinta-
silgo - FOTO AP
zaken - gaan over alles, be
halve de problemen in de ste
den, plaatsen en dorpjes.
Deze keer kunnen ze niet
fungeren als graadmeter om
dat de nieuwe regering pas
enkele weken op het kussen
zit, maar de uitslag kan wel
een aanwijzing opleveren
voor de voorkeur onder het
electoraat voor de nieuwe
president van het land.
Bovendien gaat net als bij
de parlementsverkiezingen
van oktober de aandacht
vooral uit naar de PRD, de
Partido Renovador Demo-
cratico. Deze partij voor de
mocratische vernieuwing, die
nog geen jaar bestaat en zich
als de partij van president
Eanes beschouwt, stootte bij
haar debuut meteen door
naar de derde plaats in het
parlement. Mede dank zij een
actieve campagne van de
vrouw van het staatshoofd,
Manuela Eanes, voor veel
Portugezen nog steeds de
'Nieuwe Evita', behaalde de
PRD 45 zetels in het parle
ment in Lissabon.
De grondwet verbiedt ech
ter dat een zittende president
na twee ambtstermijnen van
vijf jaar kandidaat is voor
een derde periode. Al vóór de
verkiezingen van oktober
had Mario Soares besloten,
zich kandidaat te stellen voor
het presidentschap. Maar
door de afstraffing die zijn
partij in oktober kreeg, lijkt
de socialistische voorman
weinig kans te maken. Maar
hij blijft optimistisch: zijn
rode roos heeft hij inmiddels
verwisseld voor een gele roos,
die voorkomt op het embleem
van de Portugese president.
Serieuze kanshebbers voor
de opvolging van president
Eanes zijn vooral de chris
ten-democraat Diego Freitas
do Amaral, die ook de steun
heeft van de regerende so
ciaal-democratische partij
de voormalige socialistische
voorman Francisco Salgado
Zenha die met Soares ge
brouilleerd raakte toen deze
in 1980 besloot geen steun te
geven aan een tweede ter
mijn voor de populaire presi
dent generaal Eanes. Zenha
kan op de steun van de PRD
rekenen. Een niet te ver
waarlozen outsider is de on
afhankelijke, links-katho
lieke Maria de Lourdes Pin-
tasilgo, die enige tijd premier
geweest is, waarmee ze de
eerste vrouwelijke eerste-
minister van Portugal was.
Het resultaat van gemeen
teraadsverkiezingen in Por
tugal pleegt grote gevolgen t
hebben voor de landelijk
politiek: het kostte in 1971
premier Soares de kop en in I
1982 onderging premier Pinto I
Balsemao eenzelfde lot. Maar
niemand kan precies voor-
spellen wat de exacte gevol
gen deze keer zullen zijn.
Portugal is bijna bankroet
(al meer dan tien jaar overi
gens), het moet aan de io-|
pende band leningen afslui
ten om schulden te kunnen
aflossen en ook de rechtse
minderheidsregering zal er
niet in slagen het afglij dings-1
proces te stoppen.
Het politieke theater blijf'
intussen doordraaien, maar
in plaats van het heroische
morgenrood van de anjerre
volutie kan men thans op het
Portugese toneel de treurige
scènes van verpauperde en
wanhopige mensen aan
schouwen. Verkiezingscam
pagnes leveren nog we'
bloemrijke kreten op maar
verder: een en al miezerig-1|
heid.
utrecht (ANP) - Ondanks
kennis van de gevaren van ro
ken en het vervullen van een
'voorbeeldfunctie' voor hun
patiënten, roken de Neder
landse huisartsen meer dan de
mannelijke bevolking - overi
gens vooral sigaren en pijpta
bak - en aanzienlijk meer dan
de mannen in de hoogste wel
standsklasse.
Weliswaar daalt ook bij de
huisar
maar
jaar ac
volkin
tegeng
land,
artsen
de strij
Dit
zoeker
teit Lir
1983
naar h
I
utrecht (ANP) - De minis
terraad is akkoord gegaan met
een regeling waardoor WWV-
ers en WAO-ers met een inko
men boven de loongrens niet
langer via het verplichte zie
kenfonds verzekerd zijn.
Door een verlaging van de
WWV- en WAO-uitkeringen
tot zeventig procent, kwamen
alle mensen met zo'n uitkering
in het verplichte ziekenfonds
terecht ook als hun inkomen
boven de loongrens lag. De
meesten van hen hadden
daartegen grote bezwaren,
omdat ze bij het ziekenfonds
vaak aanzienlijk meer premie
gingen betalen dan bij hun
particuliere verzekeraar.
Op aandrang van de
Tweede Kamer heeft staatsse
cretaris Van der Reijden
(WVC) nu besloten de verze
keringsplicht - zo mogelijk per
1 januari 1986 - te laten ver
vallen voor uitkeringsgerech
tigden met een inkomen boven
de loongrens van het zieken
fonds (48.500 gulden). Als inko
men worden dan geteld de uit
kering plus inkomsten of pen
sioen uit hoofde van dezelfde
dienstbetrekking als die op
grond waarvan de betrokkene
recht op de WWV-of WAO-
uitkering heeft.
Het vervallen van het ver
plicht verzekerd zijn geldt
voor de hele groep. De Zieken
fondsraad had geadviseerd de
WWV-ers en WAO-ers die dat
willen (bij voorbeeld omdat
dat voor hen vanwege het gra
tis meeverzekerd zijn van kin
deren voordeliger is) in het
verplichte ziekenfonds te la
ten. Wat dit betreft, is het ad
vies niet gevolgd.
APELDOORN (ANP) - De ging vi
voorgenomen stelselwijziging een lev)
in de sociale zekerheid dient, spannna
wat de PvdA betreft, na de log op tj
verkiezingen van 21 mei 1986 komens
alsnog te worden geblokkeerd. „Stank
Voor de socialisten is het PvdA-vl
onverteerbaar dat vele groe- christeri
pen mensen een forse inko- destelse
mensverlaging wacht. PvdA- te halen
voorzitter Van den Berg stelde ciaal' v,
dit vrijdag op de door zijn par- terecht.
tij georganiseerde landelijke eens dJ
ouderendag in Apeldoorn. standpui
Van den Berg daagde het fers gel
CDA uit antwoord te geven op dit doo
destelling dat de stelselwijzi- kracht
;^N 9roeP jonge Westduitse artsen eist d£
rtl„n een kruis op hun onderbuik moeten F
1 „1T1 hen verboden worden zich te
do q 5at alleen °P deze manier verdere
vnnr?n'dsrepubliek kan worden voorkome
t«ion k. ?ven worden gebrandmerkt wee
egen het voordeel' de ziekte en - voora
es-virus uit de samenleving te isoleren.
J^der zijn in Amerika en West-Europ
vnnroPT verspreiding van het Aids-virus te
si iaif van het Westduitse ministerie var
van H„C?n,a?ten van Aids-patienten strati
ven,nP Londense brandweer, die de leder
(11 °'9 mond-op-mond-beademing toe te
Nieuw 7 die de ^gering van de
ziekte f ales °P|e9' aan Aids-patier
riti iL- contacten blijven onderhol
van He vo.or stuk maatregelen die tekenei
smottf autor'teiten en die in dezelfde catec
Qeren van woningen van overleden Aid:
MaatVen3? tandartsen om homofiele pat
en b'ovenri12;Cl,e.de bestr'idin9 van Aids n
Van onze Haagse redactie
NA CDA-minister Ru
ding (Financiën) heeft
nu ook CDA-minister
De Koning (Sociale Za
ken) het aan de stok ge
kregen met CDA-minis
ter Deetman (Onder
wijs) en CD A-staatsse
cretaris Brokx (Volks
huisvesting).
Inzet van het christen-de
mocratische gekrakeel is een
uitlating van de CDA-nestor
in het kabinet op een spreek
beurt in 's Gravenmoer. De
Koning hield zijn gehoor in
min of meer vragende stijl
voor dat regelingen als huur
subsidie, studietoelagen, ver
goedingen voor gezinszorg en
eventuele eenmalige uitke
ringen beter vervangen kun
nen worden door een alge
mene lastenverlichting voor
de burger.
Die uitspraken hebben de
woede opgewekt van Brokx,
die zo ver gaat te vinden dat
De Koning „niet weet waar
over hij het heeft". Deetman
en Brokx waren eerder
kwaad op Ruding. Brokx
dreigde bij die gelegenheid
zelfs af te treden.
Wat De Koning wil is dat
wordt voorkomen dat de fis
cus een relatief steeds groter
deel van de subsidies moet
weghalen.
Doordat men iets
extra's krijgt (salaris of sub
sidie; dat maakt niet echt uit)
wordt over dat extra's een
zelfde tarief geheven. Dat
komt er dus bovenop. Zo wil
het dus wel gebeuren dat
mensen die met een laag in
komen in een betrekkelijk
duur huis wonen en huur
subsidie krijgen, daarvan
feitelijk niets overhouden,
omdat ze een studerend kind
hebben en bovendien de
zorgbehoeftige oma in huis
woont. De samentelling van
het echte inkomen en het tel
kenmale erop gegeven inko
men levert zoveel extra be
lastingdruk op dat er van dat
extra's niets of bijna niets
overblijft.
Het kabinet wil dat niet al
leen omdat het oneerlijk is
dat subsidies via via terug in
de schatkist vloeien. CDA en
WD hebben er ook politieke
bedoelingen mee. Het hoge
marginale tarief heeft er de
laatste tien tot vijftien jaar
voor gezorgd dat het verschil
in netto-inkomen tussen mi
nimumloon en modaal ge
slonken is tot 200 in de
maand. Volgens De Koning
(en eerder ook Ruding) leidt
dat tot.afnemende prikkels
voor mensen om van baan te
veranderen of zich extra in te
spannen. En dat is weer
slecht voor de economie.
Maar wat nog veel slechter
is: het hoge tarief zorgt er
ook voor dat bedrijven alleen
investeren in machines en
niet in mensen.
Wat daar allemaal van
waar is (de ministers hebben
bijvoorbeeld flink ongelijk
gekregen met hun verhalen
over het gebrek aan arbeids
mobiliteit in Nederland) d05' I
er even niet toe. Het interes- J
santé van de discussie is da' I
zowel Ruding als nu De K»' I
ning hun oog hebben late"
vallen op de huursubsidie e" I
dergelijke; de zogeheten 'in-,
komensafhankelijke regelin-1
gen.
Nu is alleen het vervelen*!
van deze redeneringen da'I
degene die afhankelijk zÖn|
van deze regelingen niet I
mensen zullen zijn die
leuk vooruit gaan van
lastenverlichting. De
soort regelingen werkt na'l
melijk individueel en de laat'
ste soort voor iedereen.
Voorwin de bovengenoemde Westduit%
methorii'nÊ!?vermo9en' Hun voorstel roept
merken in Nazi-Duitsland werden g
kritiek aiVan j°den' homofielen, zigeuners
hand mi*? ?uden hun eisen racistisch en
ook mü m lakon|eke mededeling, dat d<
immer* ,Li 9as°vens zou moeten verbi
een van hen 330 Gen trieste Perlode uit om
Ornm'Jf dat ,och al,ild met die Duitsers?
val te wi?in met een 'afwijkend' gedrag, z
stemde 'soleren uit de samenleving
(overins>an9st en die onbesuisde, levens
samenio S no9 volstrekt onbewezen epide
een de'S? Deze Duitse 'gründlichkeit'
tamrvrai9 redicale wijze te isoleren'n.
Wordt J, 0n,wikkeling. Eén bepaalde grl
en tot no z?nder daaraan schuld zelt te dr]
'ascisrne33 S bestemPeld- In de Tweede
