DUS®
art
Wisse Dekker wil straks 100-jarige Philips bij top-vijfhoudei
Menselijk*
van M. Mo
'KEREWIN'
ZATERDAG 14 DECEMBER 1985
W4
I,
Doelstellingen
Internationaal
Onbegrensd
Video-drama
Samenwerking
Satellieten
Weg uit Europa?
Verschenen
WIL niet zeggen dat ik
iedere ochtend gillend van vreugde
uit m'n bed stap. Dat is ook niet
waar. Maar om het extreem te
stellen: ik heb absoluut geen hekel
aan mijn werk. Andersom: al
doende heb ik een reuze lol in mijn
werk."
Philips-president dr. Wisse
Dekker (61) probeert te verklaren
waar hij de vitaliteit en de energie
vandaan haalt waarmee hij een
organisatie van 340.000 mensen
leidt en tegelijk een industriële
lobby voor Europa gaande houdt.
Het is zaterdagmorgen en die dag
hoort vrij te zijn in Dekkers agenda.
Hij wordt echter in alle vroegte in
Hamburg verwacht. In het
gezelschap van Melina Mercouri en
Helmuth Schmidt zal hij daar een
internationaal symposium over de
media-ontwikkelingen afsluiten.
Onderweg is er nog wel even tijd
voor een interview.
Mist houdt de Philips-jet echter
aan de grond. Een volgeboekte
manager heeft plotseling de tijd.
Een uitvoerig gesprek dus, over
inspirerend leiderschap, over
samenwerken met de concurrenten,
over uitbesteden, over het
videodrama en de glorie van de
compact disc. En natuurlijk over
Japan en Europa.
Door Louis van de Geijn
DINSDAG tien december kreeg
dr. Wisse Dekker een prijs. Het
Nederlands Centrum van Directeu
ren (NCD) vindt hem 'een stimu
lans en een voorbeeld voor andere
ondernemers'. Hij heeft zijn men
sen geïnspireerd door zijn vitaal op
treden, heeft een sfeer weten te
scheppen waarin de mensen sterk
worden gemotiveerd, vindt de com
missie van aanbeveling.
De veranderingen bij Philips, merkt de
gelauwerde op, dreigen soms wel eens al
te veel aan hem alleen te worden toege
schreven. „Alsof je een grote hendel
overhaalt 'en dan alles anders gaat lo
pen".
„Er is de afgelopen jaren inderdaad
veel gebeurd bij ons, maar veel daarvan
is al voorbereid voordat ik in 1982 de lei
ding kreeg. Ik denk wel dat ik in alle be
scheidenheid mag zeggen dat ik er een
beetje een doorslaggevende stoot aan heb
gegeven".
„Wat dit motiveren betreft: het is
vanzelf zo dat men in de company kijkt
naar de hoogste baas, of je dat nu leuk
vindt of niet. Motiveren is niet één van
mijn zwakste kanten. Dat komt, denk ik,
omdat ik zo sterk geloof in wat ik doe.
En omdat ik het ontzettend inspirerend
vind als ik met een club mensen zit die je
mee kunt nemen in jouw ideeën om de
dingen voor elkaar te krijgen".
Het was me het weekje wel:
maandag Raad van Bestuur, 's avonds
een diner;
dinsdagmiddag naar Engeland gevlo
gen, 's avonds diner met topmensen van
het Japanse ministerie van handel;
woensdag de jaarlijkse ronde-tafel-
ontmoeting tussen Japanse en Europese
electronica-fabrikanten, samen met Mo-
rita van Sony voorzitter, 's ayonds diner;
donderdag om half zes op ('want je
verliest een uur als je naar Nederland
vliegt') om half tien in Wittem voor een
tweedaags conclaaf met de Raad van Be
stuur;
vrijdag om vijf uur 's middags terug op
kantoor ('je begrijpt niet waar die papier
massa vandaan komt'), acht uur thuis;
zaterdagmorgen: de mist in.
Omdat Philips aandelen heeft uitgege
ven in de Verenigde Staten was Dekker
de afgelopen twee weken drie keer ginds.
De laatste keer om de 'road show' ter ge
legenheid van die emissie luister bij te
zetten. Om zes uur naar Londen, om zes
uur daar, dankzij het tijdsverschil een
uur later in de Concorde, om zes uur in
New York. Na een werkdiner in de
avond een dag vol presentaties en per
soonlijke ontmoetingen met belangrijke
financiële analisten. Om zes uur in het
vliegtuig terug. „Dat zijn dagen, dat kun
je alleen doen als je lol in je werk hebt".
Dekker het in 1984 de meer dan 400
Philips-fabrieken in zestig landen vol
hangen met affiches die duidelijk maak
ten waar hij heen wilde: meer dan 50
miljard omzet, 1 miljard winst en tien
procent minder voorraden. „Ik geloof erg
in het open op tafel leggen van doelstel
lingen. Het is belangrijk dat iedereen in
een grote organisatie als de onze weet
waar we naar toe willen. Dat dé hoogste
baas er zijn nek voor durft uit te steken".
De doelstellingen werden al in 1984
grotendeels gehaald. In 1985 lag het ac
cent van de postercampagne op kwali
teit. De winst is een stuk minder, haalt
het miljard waarschijnlijk niet, maar
daarvoor wijst Philips naar de Ameri
kaanse malaise, vooral in de chipsindus
trie. De Philips-watchers voorspellen het
concern in 1986 weer fraaie resultaten,
vooral omdat het in Europa zo goed
gaat. „In september/oktober zaten we
hier zo'n 50 procent boven de winst van
vorig jaar. En dat in een deel van de we
reld waar je je als onderneming het moei
lijkst kunt aanpassen".
'De baas moet z'n
nek durven
uitsteken'
75 76 77 78 79 80 81 82 83 84
75 76 77 78 79 80 81 #2 83
„Een Amerikaanse manager staat nu eenmaal op en gaat weer naar bed met zijn
kwartaalcijfers en zijn beurskoersen. Die laten mij ook allerminst koud, maar wij kijken
toch wel over de jaargrenzen heen - foto s archief de stem
84 83 82 81 80 79 78 77 76 75
344 343 336 348 373 379 388 384 392 397
Netto winst in miljoenen gul
dens
Wereldomzet in miljarden guldens
Aantal werknemers per werkgebied in aantallen van duizend
Wereldomzet per werkgebied
Een van de succesvolle compact disc-spelers uit het Phi-
lips-programma.
Als antwoord op de draagbare compact disc-speler van
Sony kwam Philips al snel met een eigen versie.
De nieuwe VHS-recorder van Philips.
Als het aan Dekker ligt, komen er
weer financiële doelstellingen op de affi
ches volgend jaar. Maar dan met de blik
op-de middellange termijn. Hij heeft al
eens aangegeven waar hij Philips in 1991,
het eeuwfeest, ongeveer wil hebben: nog
steeds bij de vijf grootste electronicacon-
cems van de wereld, met een omzet van
85 miljard, en een nettowinst van 3 tot
4% van de omzet ('liever iets dichter bij
de 4 dan bij de 3').
Dr. Dekker volgt in 1986 de dan 75-ja-
rige jhr. H. van Riemsdijk op als voorzit
ter van de Raad van Toezicht. De dage
lijkse gang van zaken komt dan onder de
leiding van C.J. van der Klugt. 'Uiter
mate capabel', vindt de heer Dekker
hem. „Hij zal natuurlijk zijn eigen stem
pel op de zaken gaan drukken. Dat kan
niet anders. Je kunt, üjkt mij, geen kleur-
'loze, ietwat neutrale figuur hebben op
deze positie. En wat je ook van Van -
der Klugt kunt zeggen, hij is niet kleur
loos of neutraal".
De Raad van Toezicht bij Philips be
moeit zich meer met het bedrijf dan een
gewone Raad van Commissarissen. Er
zitten allemaal internationale zwaarge
wichten in. Dekker vindt dat multinatio
nale karakter een goede zaak. Vooral
door zijn toedoen is het management van
de nationale organisaties bij Philips ook
opengebroken voor buitenlanders. „Het
is in het belang van Philips ruimte te
scheppen voor capabele mensen. En die
zitten niet alleen in Nederland".
Ook in de Raad van Bestuur komt nu
een niet-Nederlander: de Westduitser dr.
G. Lorenz. Dekker: „Ik wil nog wel een
voorspelling doen: voordat we een aantal
jaren verder zijn, zult u zien dat er nog
andere nationaliteiten bij komen in de
Raad van Bestuur".
Philips is de enige 'westerse' fabrikant
van betekenis die zich op de markt van
consumenten elektronica (van de een-
1984
Omzet 53,804
Bedrijfsresultaat 3,473
Inkomsten na belastingen 1,246
Netto inkomsten 1,113
voudige transistor radio tot en met de
compact disc) heeft weten te handhaven
tegenover het Japanse prijsgeweld. In de
Verenigde Staten heeft er niet één over
leefd. Maar het Eindhovense concern is
er ook nog niet doorheen. In 1984 le
verde die sector de onderneming een ver
lies op van ƒ416 miljoen. Dat zou in
twee jaar tijd in winst worden omgezet.
Maar het duurt minstens een jaar langer
voordat er weer zwarte cijfers zichtbaar
worden.
1983
1982
1981
1980
1979
1978
1977
1976
1975
46,515
42,991
42,411
35,536
33,238
32,658
31,164
30,435
27,115
2,783
2,130
2,193
1,844
1,796
2,210
2,162
2,175
1,210
706
472
370
544
611
675
645
626
341
667
433
357
345
564
651
583
517
347
In het voorjaar beaamde dr. Dekker
dat de Philips-top zich even heeft afge
vraagd of men niet af moest van die con
sumenten elektronica. „We hebben met
een nee gezegd. Omdat we in die sector
een geweldige toekomst zien. Niet alleen
wat betreft de produktontwikkeling,
maar ook in de zin dat we er geld mee
kunnen verdienen. Kijk^maar naar de
compact disc. Het succes is veel sneller
gekomen dan we gedacht hadden. En als
je in onze laboratoria zou kijken, wat
daar allemaal nog in ontwikkeling is. De
mogelijkheden zijn schier onbegrensd".
Philips houdt ook vast aan de fabri
cage van apparatuur voor consumenten
omdat de technologie die daarin zit een
duidelijke ove, \p neeft met electronica
voor professioneel gebruik (medische ap
paratuur, kantoorautomatisering, tele
communicatie etc.). „Op de consumen
tenmarkt praat je meteen over miljoenen
apparaten. Dat is een geweldig draagvlak
voor onze componenten ten behoeve van
professionele toepassingen". -
Dekker vindt dat de Amerikanen zich
op dat punt hebben vergist en te gauw
een markt hebben laten lopen waar ze op
korte termijn geen brood meer in zagen.
„Een Amerikaanse manager staat nu
eenmaal op en gaat weer naar bed met
zijn kwartaalcijfers en zijn beurskoersen.
Die laten mij ook allerminst koud, maar
wij kijken toch wel over de jaargrenzen
heen".
Het is met name de videorecorder-
markt, die Philips veel geld heeft gekost.
Het Eindhovense concern stootte zich
twee maal het hoofd aan dezelfde steen:
'eerst met het video-systeem VCR, ver
volgens met het technisch nog steeds als
superieur beschouwde Video-2000. „De
feitelijke oorzaak van het drama", kijkt
dr. Dekker terug, „is dat we er niet in
zijn geslaagd de Japanners op één lijn te
krijgen wat betreft de standaards".
Twee (Japanse) videosystemen hebben
tenslotte overleefd, waarvan die van
Sony (Betamax) nu ook op de terugtocht
is. Philips ondervond de nadelen van een
te kleine, versnipperde thuismarkt. De
Bedragen in miljoenen guldens
Japanners hadden thuis en op de Ameri
kaanse markt een veel groter draagvlak
en konden daardoor de prijzenslag win
nen.
Intussen heeft Philips eieren voor zijn
geld gekozen. De voorraad V-2000 appa
raten wordt uitverkocht en intussen zijn
de fabrieken overgeschakeld op VHS. Óf
V-2000 ooit terug in produktie komt?
„Dat zal afhangen van de markt. We
hebben ons eigen systeem niet losgela
ten", aldus Dekker. Hij heeft zelf de keus
voor VHS, pijnlijk genoeg voor de men
sen die bij de eigen ontwikkeling betrok
ken waren, min of meer doorgedrukt en
is heel tevreden over de resultaten. „U
zult zien: binnen afzienbare tijd zijn er
nog heel interessante ontwikkelingen".
Philips heeft de laatste jaren op som
mige gebieden nieuwe ondernemingen
gesticht, soms ook samen met de concur
rentie. De laatste, met de Amerikaanse
chemiegigant Du Pont de Nemours,
baarde nogal wat opzien omdat het hier
uitgerekend om de compact disc gaat,
misschien wel, het grootste Philips-succes
sinds de gloeilamp. Treurig dat Philips
deze goudmijn niet zelf kan ontginnen,
was de teneur van de reacties.
Dekker is het daar niet mee eens. „We
zijn niet alleen op de wereld. In Japan
wordt ook aan verdere ontwikkelingen
op dit gebied gewerkt. Je moet snel zijn
en ik denk dat we zo meer geld verdie
nen, dankzij de snelle toegang tot de
Amerikaanse markt". Du Pont zorgt niet
alleen déér voor, maar ook voor de ken
nis op het gebied van processen, nodig
voor het maken van de pientere schijfjes,
die behalve voor geluidsweergave ook
voor het opslaan van gegevens kunnen
worden gebruikt. Vooral voor professio
neel gebruik dagen vele lucratieve toe
passingen.
Geld verdienen, daar gaat het tenslotte
om. Het tempo van de internationale
technologische race ligt zo hoog dat som
migen zich afvragen of de miljarden die
daarin worden gestoken, wel ooit worden
terugverdiend. Philips en Siemens steken
bijvoorbeeld miljarden in de ontwikke
ling van een nieuwe generatie chips.
Dekker daarover: „Je moet natuurlijk
verder kijken dan de kostprijs van de
chip die daar straks uit komt. Wat kun je
er mee gaan doen. Welke apparaten kun
je met dat ding op de markt brengen".
Hij haalt een horloge uit zijn zak, deze
week van één van zijn Japanse collega's
gekregen. Het bevat een geheugen
waarin een vijftigtal gegevens zijn op te
slaan. „Ik had vanmorgen toch even de
tijd, dus ik heb er mijn paspoortnummer
en nog wat dingen in gezet. En je kunt
ook nog zien hoe laat het is. Ze verkopen
dat ding voor ƒ75. Ik bedoel maar: je
moet niet kijken naar de prijs van de
chip die er in zit maar je afvragen hoe
veel je kunt maken van zo'n horloge".
De Japanners brengen Philips wel eens
vaker op ideeën. Het concern werkt nu
toe naar een concept waarin de kern van
de activiteiten bestaat uit grote fabrie-
ken/ontwikkelcentra, die omringd zijn
door toeleveringsbedrijven van buiten
het concern. Deze satellieten hebben een
variabele produktie en bezetting, al naar
gelang de vraag van het assemblagebe-
drijf.
Japan werkt al vele jaren met dit sys
teem van 'subcontracting'. De vele dui
zenden toeleveringsbedrijven worden zo
nu en dan vreselijk in de tang genomen
door de grote concerns. Daar komt de
pijn terecht als het even tegen zit.
Dekker: „Afgekeken van de Japan
ners? Och, ik heb er geen moeite mee iets
over te nemen van een ander als het goed
werkt. Bij Philips hebben we heel lang de
gedachte gekoesterd: er is niemand die
net zo goed kan als wijzelf. Soms zeer te
recht. Er worden ontzettend knappe din
gen voor elkaar gebokst en op die manier
hebben we veel talent en kennis in huis
fekrbgen. Toch moet je de balans opma-
en en jezelf de vraag stellen: koop je het
ergens anders of maak je het zelf'.
Hij geeft toe dat een deel van de pijn
op die manier inderdaad buiten het con
cern komt te liggen. De vraag is of dat in
Europese of Nederlandse verhoudingen
wordt geaccepteerd. Dekker denkt van'
wel. „We moeten af van het idee dat din
gen die ergens anders wel gebeuren, in
Europa niet kunnen. We hebben de afge
lopen jaren hier veertig fabrieken geslo
ten. We werken met 40.000 man minder.
Als je dat vijf jaar geleden had gezegd
zou iedereen dat onmogelijk hebben ge
vonden. Maar het is wel gebeurd. Als je
maar een goed plan hebt, als je de ach
tergronden maar duidelijk kunt maken.
En als je redelijk optreedt als werkgever.
Je kunt die mensen niet zo maar aan de
kant zetten natuurlijk. Dit heeft ons 1,4
miljard gekost. O ja, natuurlijk verdienen
wij dat geld terug".
In zijn kruistocht voor een samenhan
gende Europese markt laat Dekker gelei
delijk zwaardere termen vallen. Als jullie
geen orde op zaken stellen, zit er voor
ons niets anders op dan weg te gaan, zou j
de vrije vertaling kunnen luiden. Iets te
vrij, vindt Dekker. Maar: „Waarom
wordt ,een produkt als de kleine radio
niet meer in Europa gemaakt? Omdat we
niet concurrerend zijn. Dan vloeit het
water naar de zee. We hebben voor de
keuze gestaan. We hadden kunnen doen
wat de Amerikanen hebben gedaan: de
tent op slot, verkopen, uitstappen. Je
kunt ook zeggen: we gaan door, maar
dan op een plaats waar je wél concurre
rend kunt wérken".
„Dat hebben wij gedaan. Daarom ook
hebben we op die gebieden nog grote
marktaandelen. En nu zie je weer dingen
terug komen naar Europa, die we dankzij
bepaalde produktiemethoden nu beter
hier kunnen doen".
Het weg gaan uit Europa moet niet te
letterlijk worden genomen, waarschuwt
dr. Dekker. „We hebben niet een plan in
de kluis liggen. Ik zit niet te kijken van 0
jee, jongens, nou gaat het rode licht
branden, wegwezen".
„Wanneer het klimaat hier onwerk
baar wordt, is Philips godzijdank in staat
in andere delen van de wereld verder te
gaan. Dat zal op den duur in het belang
zijn van elke Philips-werknemer, waar
die ook werkt. Maar uit Europa weg of
uit Nederland weg? Dat is natuurlijk een
ondenkbare zaak. Je kunt wél bekijken in
welke mate je ergens blijft zitten".
Eén van de strategische doelen van het
Philips-concern is een evenwichtige
spreiding van activiteiten over de drie
grote regio's van de wereldmarkt: Euro
pa, de Verenigde Staten en het Verre
Oosten. Op dit moment haalt Philips nog
ruim de helft van de omzet in Europa.
De Verenigde Staten nemen 30% af en
dat wordt snel meer. „Ik zie wel gebeu
ren dat we daar straks 50% halen. Maar
dat hoeft niet ten koste te gaan van de
omzet, in absolute zin, die we in Europa
maken".
Het Europa van Dekker is er nog lang
niet. Maar hij ziet wel vooruitgang. „We
vragen ons met meer af of het wel moet.
Het gaat nu om hoe en wat. Ik wil niet
zeggen dat het niet gebeurd zou zijn als
we er niet zo hard om hadden geroepen.
Maar ik denk wel dat het geholpen
heeft".*
Het vi
leven
buite
Dor Nell Westerlaken
Een wouw die zich heeft
afgeaonderd van de we
reld en woont in een
zelfgebouwde toren aan
zee. Een jongetje dat
niet kan praten en is
'aangespoeld' op het
straid en de man die
hem opvoedt, een fa
briekarbeider die het
kind intens liefheeft en
tegeijkertijd evenzeer
haal
Da zijn de drie hoofdperso
nen n het romandebuut 'Ke-
rewil' van de Nieuwzeelandse
schrjfster Keri Hulme, waar
mee ze de befaamde Engelse
Boolerprize voor '85 in de
wacit sleepte. Xn '84 won ze
metiet boek, dat de oorspron
kelijk 'The Bone People' heet,
de few Zealand Book Award
for fiction en de Mobil Pega
sus kward for Maori Literatu
re.
We de eerste, wat verwar-
rente bladzijden van het boek
voobij is, ontdekt een even
sinpele als complexe roman
wairin gebeurtenissen, ge-
damten en dromen vloeiend in
elkiar overlopen. De hoofd-
peBoon Kerewin Holmes (let
op le naam van de schrijfster)
wo<nt afgezonderd op een
eilard aan zee, waar ze zich
me vissen en het verbouwen
val groenten, kruiden en on-
kriid bijna geheel zelfstandig
in ieven kan houden. Teleur-
ge.teld in het leven, wil zij
zin wijden aan de schilder-
'Hecht voor z'n raap', door mr,
MMoszkowicz, XJi tg. Tele-
btek, prijsf 15.
ïfechtzaken zijn over het alge
neen slaapverwekkend. Wel
ens geprobeerd een regen-
athtige middag door te bren-
jen op de zitting van de straf -
lamer? Met een beetje mazzel
leeft de voorzitter van de
lechtbank zin om het recht
leurig te laten zegenvieren.
rieken er niet teveel op.
De zin om een zitting bij te
wonen zou gewekt kunnen
worden na lezing van 'Recht
voor z'n raap', een geesteskind
van strafpleiter M. Moszko-
wicz. Wie kent deze man? De
braven, die nog nooit zijn ge
pakt voor het rijden zonder
achterlicht of het jatten van
een appel, hebben waarschijn
lijk nimmer van hem gehoord.
Kerstverhalen uit de wereld-
lieratuur, uitgeverij Het
Sjectrum, prijs 4,95 (tot 1 ja-
mari 1986, daarna 9,90).
V-rhalen van o.a. Thomas
Hrrdy, Charles Dickens, Guy
d( Maupassant en Jan Wol-
ters.
Spelregels golf, door J. Greg-
3)11uitg. Hollandia, prijs
J 14,90.
■Spelregels squash, door J.
imperley, uitg. Hollandia,
>njsj 14,90.
■Zoet en hartig gebak uit
Hgen keuken, door Hélène
Matze, uitg. Zomer en Keu-
mug. prijs 19,90.
■De goede ovenschotels en
stoofpotten, door Marja Kruik,
"itg. Zomer en Keuning, prijs
J 19,90.
•Rijstgerechten uit de hele
wereld, door Cecile Thijssen,
u>tg. Zomer en Keuning, prijs
J 1*7,90.
■Vlaaien, pizza's, pannenkoe-
,n> door Hennie Franssen,
!aiin^0mer en Keuning, prijs
j *7,90.
■Koken voor beginners, door
neke de Lang, uitg. Zomer
m Keuning, prijs 9,90.
■Koken voor veel mensen,
toor Joost Schipper, uitg. Lui-
gh, prijs 34,90. Voor''di-
ers, tienerfeesten en koude
buffetten.
,T,?ro?' magnetron kookboek,
■n ,uitingh, prijs 34,50.
p_ e kleine restaurantgids van
f.' door Gaston Wijnen,
uug- Contact, prijs 17,90.
ri™ .ren in Je schaduw,
Margery Fish (bewerkt
if r i Mi neke Kurpershoek),
«of:uüandia, prijs 24,90.
rT'PPersalmanak, hand-
tTj, voor varend Nederland,
j 2fv*rij Born te Assen, prijs
