UITBLAZEN
De botte messen worden weer geslepen
Rijnmond wordt nooit meer provincie
even
Economie
Bij wijze van
spreken (7)
WERKNEMERS: LIEVER GELD DAN KORTER WERKEN
Japan: meer geld voor
fundamenteel onderzoek
Langdurig
werklozen
Er wordt de laatste we-
ken weer een aantal progno
ses de wereld ingestuurd,
waaruit verschillende con
clusies kunnen worden ge
trokken. Die prognoses heb
ben betrekking op de gang
van zaken in de Nederlandse
economie tot over de grens
met de jaren negentig heen.
Ook politici kijken gretig
naar de uitkomsten van der
gelijk onderzoek om vast te
kunnen stellen hoe goed het
wel niet gaat met de econo
mische schuit.
\BELONIN'
DE STEM CO
Sombere toel
=BUITENLAND:
POLITIEK LAAT VAN DER LOUW IN DE STEEK
370 Banen
weg
bij Aramco
Geldautomaten
open voor
gastgebruiker
ER IS bijna niets zo
vervelend als in het
bijzijn van anderen te
worden betrapt op een
taal- of stijlfout. Laatst
wilde ik 'haring of kuit van
iets hebben.' „Hom of
kuit", verbeterde iemand,
„de uitdrukking is hom of
kuit." Het werd met zoveel ge
zag gezegd dat ik de correctie
accepteerde, in de veronderstel
ling dat dit wel weer zo'n ge
zegde zou zijn dat zich ooit fout
in m'n geheugen had genesteld.
Bovendien, nu hij het zei: hom
of kuit had ik al wel ooit eerder
gehoord.
Het vervelende is dat nu
blijkt dat ik de uitdrukking be
trekkelijk veelvuldig bezig. Het
is tenminste de laatste paar we
ken al verschillende keren voor
gekomen dat ik op het punt
stond haring te zeggen, net op
tijd aarzelde en dan hom zei.
Hinderlijk, vooral als het tij
dens een twistgesprek gebeurt.
De geringste aarzeling wordt
door de opponent immers be
schouwd als zwakte of onzeker
heid.
WIM KOCK
idle Hans i kjelderen en het En
gels: Jack in the cellar.
Synonieme uitdrukkingen
van 'Hansje in de kelder' waren
het wel afloopen van het scheepje
of het bolletje in het holletje
drinken.
Van veel ouder datum was
Maeiken in 't schapraeiken. Als
streekgebonden synoniem geeft
Stoett ook nog: 't kindeken in 't
spindeken,
'Hansje in de kelder' als
naam voor een heildronk is ver
moedelijk in de 17de eeuw in
zwang gekomen. In de in 1628
verschenen Wonderwercken van
Bacchus komen de volgende re
gels voor:
Het kluwen sich ontwind, het
hansjen was verborgen.
Het Vrouwtje was beswaert, en
vol benaude sorgen.
Met kelder, spinneken, scha
praeiken, holletje etc. zal de
moederschoot zijn bedoeld, zo
veronderstelt Stoett doodern
stig. Hij zou wel eens gelijk
kunnen hebben dunkt me.
Als een wielrenner ophoudt
met fietsen dan heet het onver
anderlijk dat hij zijn fiets aan
de wilgen hangt. De synonie
men van deze uitdrukking zijn
legio en ook lang geleden al
werden ze bij de vleet bedacht.
De oorsprong is vermoedelijk
De kap op den tuin hangen. Al
in de 16de eeuw komt die uit
drukking voor bij Plantijn (de'
cappe op den thuyn hanghen) in
de betekenis van een beroep
vaarwel zeggen. Letterlijk geno
men slaat het op een monnik
die zijn kap op de tuin (hier in
de betekenis van haag, omhei
ning) hangt en het klooster ver
laat. Het synoniem voor een
non luidde: de wiel (sluier) op
den tuin hangen.
Het is vrijwel onmogelijk na
te gaan hoe precies zo'n uit
drukking in de wereld komt,
maar er bestaat een schilderij
van Breughel waarop een ken
nelijk uittredende monnik 'zijn
kap op de tuin hangt.'
Uude varianten op dit ge
zegde zijn den huyck op den
tuyn hangenzijn kap over de
haag smijten/werpen; zijn strijd
zwaard aan de wand gehangen
(Fries: hy het syn bran oan 'e
wan hongen); het roer in de heg
steken; de spade op den dijk ste
ken; het anker achter de kat
(paal op de kade) werpen; het
penseel in het spek steken; de nal
(schoenmakersnaald) in het
spek steken; de toga aan de kap
stok hangen; de ploeg aan de
wand hangen; de rok aan de na
gel hangen en de stok aan de
muur hangen. Met dit laatste
werd waarschijnlijk de ellestok
(een meetstok) bedoeld want
men bezigde deze uitdrukking
om van iemand te zeggen dat
hij ophield verkoper te zijn.
Ik ram voor 'n paar dagen
m'n toetsenbord in het beeld
scherm.
Vanmorgen schoot me dit
ongemak te binnen terwijl ik in
Dr. F.A. Stoetts Nederlandsche
Spreekwoorden, Uitdrukkingen
en Gezegden, zat te bladeren;
het fundament van deze serie
'Bij wijze van spreken'. Gauw
even gekeken wat hij ervan
vond. Stoett houdt het op: 'Ha
ring of kuit van iets willen heb
ben'. 'Hom of kuit' kent hij
ook, maar het staat helemaal
onderin, in kleine lettertjes, als
een alternatief gezegde van nog
minder kaliber dan de tenmin
ste nog cursief gedrukte: kuyt of
haring; haar of pluimen; haar of
kuit; vleesch of visch; ey of kuy-
ken.
Overigens werd de uitdruk
king vroeger ook in negatieve
zin gebruikt. Dus in de beteke
nis van 'er het fijne er niet van
begrijpen.' Voorbeelden: Ha
ring noch kuit aan iemand heb
ben en (krantecitaat): „Dat zal
ook den commissaris plezier
doen die altijd heeft gezegd, dat
hij aan de communisten haring
noch kuit had."
Haring of kuit wilde ook de
man hebben van zijn bruid,
toen hij haar ervan verdacht
'maar half maeghd' te zijn. Ze
had haar antwoord klaar, zoals
verhaald wordt in het volgende
vers van de dichter Huygens:
Klaes vond sijn wijf half maeghd,
en 't stack hem in de kropp.
Wat meer! sy was met kind: dat
kost hy niet versetten:
Maer 't wijf sei, Liestentje, wat
wilt ghy u ontsetten?
't Is beter een half Ey, als eenen
legen dop.
Harmonieuzer ging het toe
wanneer onder dezelfde geze
gende omstandigheid (vrouw
'met kind', dat wil zeggen:
zwanger) een Hansje in den kel
der genoten werd. Volgens
Stoett verstond men onder dit
Hansje een feestdronk op de in
verwachting zijnde vrouw en de
komende 'nieuwe wereldbur
ger'. Hoewel ik de uitdrukking
nooit heb gehoord schijnt hij
wijd verbreid te zijn (geweest).
Het Duits kent of kende Hansel
im (düstern) Keiler, het Deens:
IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIUIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIHIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII^
Uitgave van uitgeversmaatschappij De Stem b.v.
Directie: drs. J.H.M Brader.
Hoofdredactie: L. Leijendekker en H. Coumans.
Hoofdkantoor: Spinveld 55, Breda.
Postadres: Postbus 3229. 4800 MB Breda.
076-236911 Telex 54176
Centrale redactie Breda:
Nieuwsdienst 076-236883.
Sportredactie 076-236884
Rayonkantoren:
Bergen op Zoom, Zuivelstraat 26, 01640-36850.
Postadres: Postbus 65, 4600 AB Bergen op Zoom.
Breda, Nwe. Ginnekenstraat 41076-236326.
Postadres: Postbus 3229, 4800 MB Breda.
Etten-Leur, Markt 28. 01608-21550.
Postadres: Postbus 363, 4870 AJ Etten-Leur.
Goes, Klokstraat 101100-28030.
Postadres: Postbus 13, 4460 AA Goes.
Hulst, Steenstraat 14, 01140-13751
Postadres: Postbus 62, 4560 AB Hulst.
Oosterhout, Arendstraat 14, 01620-54957.
Postadres: Postbus 23, 4900 AA Oosterhout.
Roosendaal, Molenstraat 45, 01650-37150.
Postadres: Postbus 35, 4700 AA Roosendaal.
Terneuzen, Nieuwstraat 9, 01150-17920.
Postadres: Postbus 145, 4530 AC Terneuzen
VlissingenTorenstraat 5, 01184-19910.
Postadres: Postbus 50514380 KB Vlissingen.
Openingstijden:
Breda en Oosterhout 8.30-17.00 uur;
overige kantoren 8.30-12.30 en 13.30-17.00 uur
Abonnementen, bij vooruitbetaling te voldoen:
22,97 per maand; 66,30 per kwartaal of 258,- per jaar.
Bij automatische betaling geldt een korting van 1,- per maand,
1,80 per kwartaal, 7,20 per jaar. Prijzen: inclusief 5% B.T.W.
Voor post-toezending geldt een toeslag.
Heeft u de krant niet ontvangen? Onze excuses.
Bel voor nabezorging tijdens kantooruren uw rayonkantoor.
Lezersservice:
Informatie over Stern-reizen en promotie 076-236911
Fotoservice 076-236573.
Advertenties (tijdens kantooruren 8.30-17.00 uur):
Rubrieksadvertenties 't Kleintje®076-236882.
Grote advertenties uitsluitend 076-236881
Geboorte- en overlijdensadvertenties 076-236442.
(Buiten kantooruren maandag t/m vrijdag van 19.00 tot 20.30 uur
en zondag van 18.30 tot 21.30 uur 076-236394/236911
Bankrelaties:
Postgiro 1114111 - ABN rek. 520538447.
NCB rek. 230301584 - Rabo rek. 101053738.
ZATERDAG 7 DECEMBER 1985
T5 PAGINA jl
Door Pieter-Jan Dekkers
De messen worden weer
geslepen. Standpunten
worden omzichtig gefor
muleerd. Onderzoeken
worden consequent zó
uitgelegd dat de resulta
ten in het eigen straatje
passen. En als stok ach
ter de deur wordt met
looneisen gedreigd of
met verdere sanering, al
naar gelang de positie
die men inneemt. Kort
om, de onderhandelin
gen voor een groot aan
tal nieuwe collectieve
arbeidsovereenkomsten
staan weer voor de deur.
Het toverwoord aan vak
bondszijde is opnieuw ar
beidstijdverkorting (atv) - al
klinkt het minder overtui
gend dan een paar jaar gele
den - en bij de werkgevers
staat de 'flexibiliteit' - en het
rendement natuurlijk - hoog
genoteerd. Dat werkgevers
en vakbonden al zo vroeg
hun stellingen betrekken (de
meeste cao's in kwestie lopen
pas halverwege 1986 af) geeft
al aan dat het een hard, maar
vooral langdurig gevecht
gaat worden.
Die indruk wordt beves
tigd door de grote onenigheid
die al ontstaat zodra een stu
die over de mogeljkheden en
onmogelijkheden van atv
wordt gepubliceerd. Neem de
studie die het onafhankelijk
onderzoeksbureau Beeren-
schot heeft verricht naar
verdere atv in de grootme
taal. Toen werkgevers en In
dustriebonden het vorig jaar
niet eens konden worden
over invoering van de 36-
urige werkweek werd als een
soort compromis besloten
daar een studie naar te laten
verrichten. Op basis daarvan
zou men dan de cao-onder-
handelingen ingaan.
Dat rapport ligt nu op ta-
Goed twee jaar geleden gingen dertigduizend leden
van de FNV de straat op om hun eis voor korter werken
kracht bij te zetten. Momenteel is men binnen de vak
bonden verdeeld over het nut en de haalbaarheid van
ATV. - FOTOARCHIEF DE STEM
fel. De werkgevers halen uit
de studie het bewijs dat in
voering van een 36-urige
werkweek onverantwoorde
lijk zou zijn en dat slechts in
hoge uitzonderingen iets in
die richting zou kunnen wor
den worden ondernomen en
dan nog op termijn.
De Industriebond-FNV
daarentegen grijpt het rap
port aan als bewijs dat de
bond vorig jaar toch goed zat
met de eis voor een 36-urige
werkweek.
Overigens ziet
deze bond best de moeilijkhe
den die verdere atv met zich
mee kan brengen, maar daar
valt met de bond over te pra
ten. Uitzonderingen bevesti
gen de regels, nietwaar.
Je kunt het ook zo zeggen:
De werkgevers zijn tegen
verdere atv, waarbij uitzon
deringen mogelijk zijn, en de
vakbonden zijn vóór atv,
waarbij eveneens uitzonde
ringen mogelijk zijn.
Wat uit de metaal-studie
duidelijk blijkt zijn de steeds
groter wordende organisato
rische problemen bij het
doorvoeren van atv. In pro-
duktie-afdelingen valt dat
nog wel mee, maar vooral het
midden- en hogere kader
voelt zich door die atv be
hoorlijk onder druk gezet.
Herbezetting - het hoofddoel
van atv, althans wat betreft
de vakbeweging - is in veel
gevallen niet of nauwelijks
gerealiseerd en nog eens vijf
procent atv zal zeker in de
niet-produktieve afdelingen
niet tot meer banen leiden.
Opvallend is dat in het
rapport wordt geconclu
deerd, dat de werkgevers
steeds vaker overgaan tot het
aannemen van personeel met
een tijdelijk contract. Een
ander gevolg van atv is weg
werken van zogenaame
leegloopuren.
Dat laatste blijkt heel dui
delijk bij Philips. Deze mul
tinational heeft zelf een rap
port opgesteld over de gevol
gen van de 38-urige werk
week bij alle Nederlandse
Philipsbedrijven. Wat een
eerdere studie van de Unie
BLHP al aangaf wordt in dit
rapport nadrukkelijk beves
tigd: atv werkt niet. Het
heeft overwegend negatieve
gevolgen gehad, niet alleen
op de werkdruk - die is vin
den veel Philips-medewer-
kers, sterk toegenomen -
maar ook op de concurrentie
positie en, in het verlengde
daarvan, op de werkgelegen
heid bij het concern. Zo is atv
het paard achter de wagen
spannen, vindt de directie.
In het rapport pleit Philips
voor een flexibeler arbeids
duur. Daarmee wordt be
doeld langer of korter wer
ken al naar gelang de be
drijfsomstandigheden en/of
het seizoen. Met andere
woorden: atv kan alleen als
daarmee de efficiency verder
kan worden opgevoerd.
Dat er op die manier geen
nieuwe banen bijkomen, ja,
dat zelfs een vermindering
van de bestaande werkgele
genheid het gevolg kan zijn,
wordt door Philips niet onder
stoelen of banken gestoken.
Werkgelegenheid komt er al
leen maar als de concurren
tiepositie van het concern
verbeterd en als stijgende
winsten kunnen worden om
gezet in nieuwe investerin
gen, redeneert de concernlei
ding.
De vakbonden worden
door dit soort studies en rap
porten steeds verder in het
nauw gedreven. En dat is te
merken ook. Wilde de vakbe
weging pakweg een half jaar
geleden nog niets weten over
extra looneisen, nu wordt op
hoog niveau ronduit gedreigd
met extra looneisen als de
werkgevers 'halsstarrig' blij
ven.
Op het terrein van de atv
zelf wordt ook het nodige
water in de wijn gedaan. Zo
als bij Philips, waar de In-
dustriebond-FNV dan wel
formeel vasthoudt aan die
36-urige werkweek maar te
gelijkertijd verkondigt dat
een 'gedifferentieerde' toe
passing daarvan niet onmo
gelijk zou zijn.
En dat is, hoe men het ook
keert of wendt, een forse stap
terug. Want de bond laat niet
alleen de vorm van atv los,
maar ook het tijdstip waarop
die zou moeten worden inge
voerd. Per afdeling en per
bedrijf moet worden bekeken
wat de beste manier van atv
is. Het is goed mogelijk dat
op afdelingen waar atv tot
grote organisatorische pro
blemen leidt men besluit die
atv 'op te sparen'. Over een
paar jaar gerekend zouden
werknemers dan een paar
maanden aaneengesloten vrij
zijn.
Dat is heel andere taal dan
een half jaar geleden. Maar
de bond kan eigenlijk niet
veel anders. Van de kant van
het kabinet, dat korter wer
ken ook hoog in het vaandel
heeft geschreven maar het
daarbij laat, is weinig steun
te verwachten. En ook steeds
meer werknemers zien ver
dere atv niet meer zitten.
Dat laatste blijkt duidelijk
uit een onderzoek, dat door
het bureau Inter/View is uit
gevoerd in opdracht van 'De
Tijd'. Als werknemers moch
ten kiezen tussen hoger loon
of korter werken kiest 60
procent voor meer loon en
slechts 33 procent voor korter
werken. Maar liefst 42 pro
cent van de werknemers is
het oneens met het standpunt
van de bonden om toch door
te gaan met atv.
En de effecten van atv?
Ruim 67 procent van alle
werknemers gelooft dat de
eerste atv-ronde geen nieuwe
banen heeft opgeleverd. De
helft van de werknemers ziet
de 32-urige werkweek in 1990
nog wel zitten maar een grote
minderheid van 43 procent
ziet liever wat meer in het
loonzakje.
Afgezien van de vraag of
dit onderzoek exact weer
geeft hoe de achterban van
de vakbonden over atv denkt,
het is wel een duidelijke aan
wijzing dat de afstand tussen
achterban en vakbondslei
ding verder is vergroot. Dat
bleek vorig al toen maar wei
nig werknemers bereid ble
ken voor atv te staken.
Kortom, de vakbeweging is
nogal kwestbaar geworden.
De leiders worden heen en
weer geslingerd tussen het
ideaal (meer werklozen aan
een baan helpen, solidariteit)
en pragmatisme (wat is haal
baar). De komende cao-on
derhandelingen zullen uit
wijzen in hoeverre die soli
dariteit wordt losgelaten,
Vooralsnog lijkt het er op dat
de messen behoorlijk bot zijn
geworden.
Door Marcel van Lingen
DEN HAAG - André
van der Louw, voorzitter
van het Openbaar Li
chaam Rijnmond, trekt
een week voor het defi
nitieve debat over het
wel of niet tot 'provincie'
bevorderen van het
Openbaar Lichaam
Rijnmond, alle registers
open om de 'politiek' als
nog over de streep te
trekken.
In een overdadig met attri
buten versierde perskamer
in Den Haag reikte hij afge
lopen week de voorzitters
van de Eerste en Tweede Ka
mer een boekje van eigen
hand aan, waarin voor de zo
veelste maal een warm plei
dooi wordt gehouden om
Rijnmond alsnog de provin-
ciestatus te laten toekomen.
Een week daarvoor trok
het 'Lichaam' enkele duizen
den guldens uit voor adver
tenties in de landelijke dag
bladen. Tijdens de bijeen
komst in Den Haag atten
deerde publiciteitsmedewer
kers de gasten op een snoep-
tafel, waar door middel van
aanstekers, agenda's en fol
ders het recht op de provin-
ciestatus wordt geclaimd.
Een kat in nood maakt rare
sprongen, want de droom
lijkt voorbij.
Na meer dan twintig jaar
actief lobbyen en vergaderen
kan de huidige voorzitter
Van der Louw in ieder geval
de provicievlag diep wegber
gen. Minister Rietkerk (Bin
nenlandse Zaken) liet maan
den geleden weten dat hij het
tóch niet wilde doen: De pro
vincie Zuid-Holland bleef
één provincie.
Het boekje, de adverten
ties, de aanstekers en agen
da's zijn kleine, onbedui
dende ijkpunten voor de
enorme teleurstelling bij de
ambtenaren van Rijnmond.
Want minister Rietkerk zei
in 1983 nog: „Het zou van een
onjuiste inschatting van de
bestuurlijke en maatschap
pelijke ontwikkelingen in het
Rijnmondgebied getuigen te
menen, dat deze ontwikke
ling van het openbaar li
chaam naar de provinciale
status zou kunnen worden
stilgelegd".
En het jaar daarop: „De
regering hecht grote waarde
aan het doorgaan van de
splitsing van de provincie
Zuid-Holland, mede met het
oog op de agglomeratiepro-
blematiek rond de stad Rot
terdam". Duidelijker kan een
minister niet zijn. En Van der
Louw moet er rond die tijd
rustig door in slaap gevallen
zijn.
Rietkerk gooide in oktober
echter roet in het eten. Hij
maakte bekend dat de jaren
lang beoogde benoening van
Rijnmond tot provincie toch
niet moet doorgaan. Tot ver
bijstering van Van der Louw
liet de bewindsman weten
dat door de nieuwe wet Ge
meenschappelijke Regelin-
André van der
Louw:.doek geval
len... -FOTO ANP
gen er al zo'n grote samen
werking tussen gemeenten
mogelijk werd dat de ge
meenten in de Rijnmond
geen grotere broer als pro
vincie nodig hadden.
Bovendien, en dat is met
een groot nationaal financie
ringstekort achter de hand
altijd een argument, is het
veel en veel te duur: zeventig
miljoen gulden in een keer.
Alles wat er maar in het
Rijnmondgebied op bestuur
lijk en zakelijk gebied te mo
biliseren viel, werd door de
voormalige burgemeester
van Rotterdam richting mi
nisterie van Binnenlandse
Zaken gedirigeerd. Vergeefs.
Zelfs van de Tweede Kamer,
Van der Louw's hoop in
bange dagen, is geen heil
meer te verwachten.
Want zoals de zaken er nu
voor staan lijkt het voorne
men van Rietkerk een meer
derheid in de kamer te halen.
De PvdA wil dat nieuwe
provincies specifiek regio
nale taken krijgen, de CDA-
fractie wil een gelijke behan
deling van de eventuele
nieuwe provincie Rijnmond
en de bestaande provincie
Zuid-Holland (vermindering
van invloed van het huidige
provinciaal bestuur) en de
WD-Tweede Kamerfractie
steunt de liberaal Rietkerk.
Het doek voor Van der
Louw lijkt gevallen. Treurig
schrijft van der Louw in zijn
boekje 'Als de dood voor
Rijnmond' over de plannen
van Rietkerk: „Zou een
meerderheid in de Tweede
Kamer daarvoor te vinden
zijn? Zou men zo cynisch
zijn, dat men op die manier
een einde maakt aan een be
stuursorgaan, dat men zelf
heeft gewild? En de Eerste
Kamer, die nog geen letter
heeft geschreven in de re
cente Rijnmondgeschiedenis,
zou die zich geen regeerak
koord herinneren, de conti
nuïteit in de wetgeving ver
waarlozen, de zorgvuldigheid
vergeten om daarna snel op
weg te gaan naar de gezellig
heid, naar boom of stal, kal
koen, stol en engelengezang?
Zie ik het voor me? Ik zie het
niet voor me".
Hoop doet leven. Maar het
heeft er alle schijn van dat de
politiek de raspoliticus Van
der Louw over enkele dagen
in de kou laat staan.
TOKIO (DPA) - De Japanse regering zou meer
geld moeten uitgeven voor fundamenteel onder
zoek. Tokio neemt slechts vijftig procent van de
kosten van dergelijk onderzoek voor zijn rekening,
terwijl het overheidsaandeel in de Verenigde Sta
ten rond de zeventig procent bedraagt, in West-
Duitsland en Groot-Brittannië minstens tachtig
procent en in Frankrijk zelfs bijna negentig pro
cent.
Dat is een van de aanbevelingen die het Japanse ministe
rie van wetenschap en technologie heeft gedaan in een vrij
dag gepubliceerd witboek over het onderzoeksbeleid van Ja
pan.
Het ministerie constateert dat Japan bijvoorbeeld nog
steeds ver achter loopt op andere landen wat betreft nu
cleaire technologie, in het bijzonder op het gebied van ura
niumverrijking en de ontwikkeling van snelle kweekreac
tors. „Wanneer Japan een creatieve of zelfs revolutionaire
doorbraak in de wetenschap en in de technolgie wil bereiken
zijn regeringsinitatieven voor het op gang brengen van ont
wikkelingsprojecten noodzakelijk", aldus het witboek. Deze
projecten zouden de 'lokomotief-functie' van het particu
liere bedrijfsleven in Japan moeten overnemen.
Tokio zou volgens het ministerie vooral op het gebied van
de ruimtevaart moeten besluiten tot het beginnen van ont
wikkelingsprojecten. Daarbij verwijst het witboek naar het
Amerikaanse Apollo-programma, dat ook kennis en ont
wikkeling van produkten in andere sectoren heeft opgele
verd. Japan geeft op dit moment aanzienlijk minder uit voor
ruimtevaartonderzoek dan de Amerikanen, de Fransen of de
Westduitsers.
Als positief aspect noemt het Japanse ministerie het feit
dat het aantal onderzoekers en wetenschappers in het land
in de afgelopen zes jaar is verdubbeld, een zelfde ontwikke
ling als in de Verenigde Staten en de Sowjet-Unie. „Met een
totaal aantal van 628.000 mensen is een potentieel bereikt
waarmee grote doelstellingen kunnen worden nagestreefd",
staat in het witboek. Het voegt eraan dat wat betreft de ont
wikkeling van marktgerichte produkten als video-recor
ders, bureau-apparatuur of robots voor de industrie inmid
dels een hoog peil is bereikt.
Uit het rapport blijkt dat ongeveer 95 procent van de Ja
panse bedrijven bezig is met de ontwikkeling van nieuwe
technologieën en dat de investeringen hierin sinds 1979 jaar
lijks ongeveer tien procent van de totale uitgaven hebben
bedragen. Daarmee ligt het investeringspeil hoger dan de
groei van het bruto nationaal produkt van Japan. (DPA)
Soms verhullen de cijfers
echter meer dan uit de open
bare discussie blijkt. En dat
komt vooral voor, wanneer
het onderzoekmateriaal niet
duidelijk begrepen wordt.
Dit kan zich gemakkelijk
voordoen wanneer het gaat
PROF. DR.
NICO DOUBEN
om de betekenis van werk
loosheidscijfers.
De verwachting van het Cen
traal Planbureau dat de ge
middelde werkloosheid in
1986 zo'n 60.000 personen la
ger zal zijn dan enkele maan
den geleden nog werd ge
raamd, is zo'n verwarring
scheppend gegeven.
Om dit in te zien is het nood
zakelijk even duidelijk af te
spreken hoe zo'n werkloos
heidspercentage is opge
bouwd. Werkloosheid is het
verschil tussen het aantal
mensen dat zich meldt voor
een betaalde functie en het
aantal banen dat wordt aan
geboden. Dit verschil kan dus
afnemen op grond van ver
schillende oorzaken.
Allereerst kan het aantal
personen dat zich aanmeldt
voor een baan teruglopen.
Dit is weer te herleiden tot
een daling van de beroepsbe
volking. Of tot het zich te
rugtrekken van mensen uit
het registratiesysteem van de
arbeidsbureaus, omdat ze de
moed niet (meer) kunnen op
brengen te solliciteren naar
een baan. Dan neemt dus de
vraag naar betaald werk af
en daarmee wordt de werk
loosheid kleiner.
De verwachting is nu, dat
zich juist aan deze kant van
het werkloosheidscijfer ver
anderingen gaan voordoen.
Daarbij spelen twee zaken
een rol.
In de eerste plaats lijkt het
erop, dat steeds minder men
sen (vooral vrouwen) de weg
naar het arbeidsbureau ma
ken om zich als werkzoe-
kende te laten inschrijven. In
de tweede plaats neemt het
aantal deetijdbanen sterker
toe dan was verwacht. En
wie bijvoorbeeld met een
baan van 20 of 25 uur toch
maar genoegen neemt in
plaats van de gehoopte 38-
urige job, komt natuurlijk
ook niet als geregistreerde
werkloze in de statistieken
voor.
Voorzover door deze ontwik
kelingen het officiële werk
loosheidscijfer daalt, mag
uiteraard niet de conclusie
worden getrokken dat het
goed gaat met de werkgele
genheid. Want daarover zeg
gen deze cijfers helemaal
niks.
Vandaag wordt in Utrecht
door de beroepsvereniging
van vaderlandse economen
een jaarvergadering gehou
den, waarop het thema de
weg naar volledige werkge
legenheid is. In de stukken
die daar besproken worden,
komt onder andere de stel
ling naar voren, dat in de ko
mende jaren de paradoxale
situatie zal bestaan, waarin
naast een toenemend gebrek
aan geschikte (technisch ge
schoolde) arbeidskrachten
een toenemend aantal lang
durig (laag geschoolde)
werklozen zal voorkomen.
Door toeneming van de pro-
duktie, een forse herscholing
van honderdduizenden men
sen, en een uitgekiende her
verdeling van arbeid zal aan
deze situatie in gunstige
richting kunnen worden ge
sleuteld. Maar dat gaat niet
vanzelf.
Het grote probleem is name
lijk de kwaliteit van de
werkgelegenheid en de kwa
liteit van de werkloze werk
zoekenden. Die passen in veel
gevallen niet bij elkaar. En
daarom is zo maar een ver
hoging van de produktie in
veel sectoren van het be
drijfsleven zelfs niet moge
lijk. En waar die produktie
toch kan stijgen, zijn het
meestal niet de langdurig
werklozen die weer aan de
slag kunnen.
Hoe hardnekkig dit probleem
is kan met een paar cijfers
worden verduidelijkt. Waren
in 1980 nog slechts 37.000
mannen langer dan een jaar
werkloos, in 1984 was dit cij
fer opgelopen tot gemiddeld
303.000 personen, dus onge
veer achtmaal zo hoog.
Bij de vrouwen is de ontwik
keling min of meer vergelijk
baar. Er waren ruim 19.000
langdurig werkloze vrouwen
in 1980, maar in 1984 was hun
aantal tot 133.000 toegeno
men.
Je hoeft geen zwartkijker te
zijn om bij het bestuderen
van deze cijfers tot de slot
som te komen, dat het werk
loosheidsvraagstuk de ar
beidsmarkt zeer zwaar op de
proef stelt. Vooral de moei
lijkheid om op niet al te lange
termijn de langdurig werklo
zen een aangepaste scholing
te doen ondergaan, is schier
onoplosbaar.
Daarom zal een verbetering
van de economische situatie
maar heel langzaam tot uit
drukking komen in een da
ling van de werkloosheid tot
bijvoorbeeld beneden vijf
procent van de beroepsbevol
king.
Zo'n cijfer kan laag lijken,
maar het gaat dan nog steeds
om enkele honderdduizenden
werklozen. En een zeer groot
deel van hen zal waarschijn-
lij k over een lange periode
verstoken blijven van een
betaalde volle baan.
[ZATERDAG 7 DECEM
Door ome verslaggever
pEN HAAG - Ondanks
smalle beurzen en een kriti
schere houding geven Ne
derlanders steeds meer geld
wanneer hen de collectebus
wordt voorgehouden.
pe bij het Centraal Ar
chief voor het Inzamelings
wezen bekende instellingen
haalden vorig jaar ƒ110.000
méér op dan in 1983. Het to
taalbedrag steeg van iets
minder dan 600 miljoen gul
den tot ruim boven de 700
miljoen. In dat laatste be
drag is begrepen de op
brengst van de aktie 'Een
voor Afrika' (82 miljoen). Ter
vergelijking: in 1980 was de
totaalopbrengst iets meer
dan 500 miljoen gulden.
De stijging van het be-
LEIDEN (ANP) - Bij Aramco
in Leiden, dochter van het ge
lijknamige Saoedische olie
concern, verdwijnen 370 ba
nen.
In 1986 zullen 300 mensen
hun arbeidsplaats verliezen.
Voor hen wordt collectief ont
slag aangevraagd. In 1987
moeten nog eens 70 mensen
verdwijnen. Bij Aramco-Lei-
den werken ongeveer 500 men
sen. Met de bonden wordt ge
praat over een sociaal plan.
Oorzaak van de maatregelen,
waartoe nu is besloten, is de
vermindering van de activitei
ten van Aramco dat overigens
wel actief blijft in Nederland.
AMSTERDAM (ANP) - De
ABN, Amrobank, Van Lan-
schot, NMB en Rabobank ver
lenen met ingang van 9 de
cember aan eikaars cliënten
gastgebruik van hun geldau
tomaten. Banken die zelf geen
geldautomaten exploiteren,
worden eveneens in de gele
genheid gesteld hieraan mee
te doen. Dit heeft de Raad voor
het betalingsverkeer vrijdag
bekendgemaakt.
Voor het bedienen van de
geldautomaat dient de gebrui
ker over een pasje met mag
neetstrip te beschikken in
combinatie met een geheime
code. Indien men zich als gast
gebruiker tot de geldautomaat
wendt, kan één transactie per
etmaal plaatsvinden met een
maximum van ƒ300. Het gast
gebruik is vanaf 9 december
mogelij k bij circa 70 geldauto
maten.
DE TOEKOMST ziet er somber
leden zegden de Verenigde Stc
VN-organisatie voor onderwijs,
Jag liet de Britse onder-ministe
jerhuis weten dat Engeland per
Op het eerste gezicht geen r
sen totaal van 161 aangeslotei
teid van de organisatie niet noi
De feiten leren echter anders,
twart van de contributie voor hi
sen fors aandeel in de financii
«et in het achterhoofd de weter
Japan) overwegen om de Une
neer landen hun twijfels hebb
jjeldverslindende VN-organisati
de Unesco in haar voortbestaan
Interessant is de vraag hoe t
lat zeker in de beginfase op
^en organisatie ook die bijzone
Jerde wereld heeft weten te
voortdurend op de rand van de
Het moge duidelijk zijn dat oo
janisatie als de Unesco de poli
Jen gehouden. Iets anders wori
ot hoofdbeleid wordt verheven
werk naar de achtergrond wor
leeft de Unesco sinds het aan
Jeneraal Amadou Mathar M'bo\
ipzichten een omstreden figuur
ecteur-generaal van de Unescc
iisatie gedrukt. Hij voert een bij
waarbij meer op politieke voo
yordt gelet. De dictatoriale wij;
rarissen omgaat is in dit opzit
Plaatsvervangend directeur-ger
-witser Gerard Bolla, de Unesc
"et over het algemene beleid, rr
aandelijkse arbeidscontracter
SJW.wi' M' Bow zijn naaste m
«dwingen.
,JT combinatie met het gegevi
i? bes,aar> over het nut var
alleszins te begrijpen dat
ee jaar goed voor 85% van
'Pgaan.
hoh,Khter' om dan nreteen ma;
rooTix? 9edaan de boel in de st
nslotte heeft M'Bow onder gr
l 'aa'®Je maanden al een aant
L ,er?' Nederland huldigt het
ïka v r 's dan weglopen. Het
>eslu t alsn°9 tot deze filoscrfi
