m De opslag van radio-actief afval Natuur en Milieu niet gerust op opslagmethode lode JDDER-BOUVAIN >HN FELTER saterdag 7 december 1985 Geertsema fe iï ff «v.v,* CONTAINER.'OPSLAG uuchtkoêunü) VAULT -OPSLAG C LOCHTKOtLING Favoriet Mogelijkheden A53 Ice en de elec- ho j, Axel, tel. 01155-1783 straat) tel. 01155-1347 IDSONDERKLEDING nspiratie-vocht volledig op somloop beter functioneren iperatuur regelende en elek- werking. urlijke bescherming tegen igheid, tocht en snel wisse- aturen. hermt het u tegen alle ver- kten en verzacht pijnen bij is. EELANDS SPECIAALZAAK VOOR NDAGES. rij ig gahaal Zeeland oaze geachte clientèle rhoging. JAGOOG CHOREOGRAAF jn unieke Joge-danscursus: Jazz- let, disco-beat en rock and roll te BREDA icember a.s. in Gemeenschapshuis 'astoor Pottersplein 12, Breda. Mj- n vrij: 11.00-15.00 u/ 19.00-23.00 en zon: 11.00-22.00 u. itstudio JOHN FELTER irstr. 37, 3532 VP Utrecht. EFOON: 030-938585 (DIO-ACTIEF afval mag niet meer in zee worden gedumpt. Dat succes heeft de milieu-organisatie Greenpeace geboekt in haar strijd voor het schoonhouden van de wereldzeeën. Gelijkertijd ontstond een probleem op land: waar laten we het afval, dat wordt geproduceerd in ziekenhuizen, laboratoria, industrie en kerncentrales? Of het aantal kerncentrales nu wel of niet wordt uitgebreid, het huidige afval moet ergens blijven. Daarvoor is de Centrale Organisatie Voor Radioactief Afval (Covra) BV opgericht, waarvan de aandelen in handen zijn van het Rijk, het Energieonderzoek Centrum Nederland (ECN), de PZEM en de Gemeenschappelijke Kernenergiecentrale Neerland (GKN). Tijdelijk is de Covra gehuisvest in Petten, maar binnen driejaar moet het bedrijf verhuizen. Borssele en Moerdijk zijn de kanshebbers. Verslaggever Willem Reijn reisde af naar het Noorden om te kijken wat Zuidwest- Nederland mag verwachten. Door Willem Reijn ZWARE donkere wolken drijven sneeuw-, hagel- en regenbuien over de zich net van de Hondsbosse zee wering herstellende duinen. Boven de glooiing toornen stilstaande ex perimentele windmolens uit. Onder de lichtmetalen wieken liggen de verspreide gebouwen van het Ener gie Centrum Nederland met de eer ste proef-kernreactor van Neder land en op enkele honderden meters afstand de eerste opslagplaats van radio-actief afval. Een kantoorgebouw en een blinde loods, meer stelt de vestiging van de Centrale Organisatie Voor Radio-actief Afval BV, kortweg Covra geheten, niet voor. Meer zal het bedrijf hier ook nooit worden, want de gemeente Zijpe wilde de Covra wel tijdelijk, en dan nog in ruil tegen het verdwijnen van een schietbaan van Defensie, maar zeker niet permanent naast het dorpje Petten onderdak bieden. Daarom zal vóór 1 januari 1989 elders in Nederland een opslagplaats moeten verrijzen. De Covra zal op die lokatie al het radio-actief moeten beheren, dat reeds bestaat en dat de komende vijftig tot honderd jaar wordt geproduceerd. De deskundigen en de regering rekenen erop dat over vijftig a honderd jaar een defini tieve opslagplaats, waarschijnlijk onder gronds in zoutkoepels, is gevonden. Een commissie onder leiding van de li berale senator Mollie Geertsema aan vaardt begin '85 van minister Winsemius de taak om met het afval de boer op te gaan. De commissie leidt een turbulent bestaan. De voorzitter weet de aandacht van heel lekkerbekkend en milieubewo- gen Nederland te trekken met de slogan 'Een griesmeelfabriek is gevaarlijker dan radio-actief afval'. Hij krijgt er de lachers mee op de hand, de milieubeweging in de nek en liters pap over het grijze hoofd. In de zomermaanden lekt wat onge lukkig een notitie van de staatssecretaris P t B 0 j E<- i iiti i r i frf i iï <- iï- Een tijdelijke oplossing voor een eeuwig probleem Uitzicht op een oplossing voor het hoog radio-actief afval hestaai niet: er is geen enkele reële techniek bekend die radio-ac tiviteit kan afbreken. - foto's covra aanbeveling aan de minister, die volgens de liberaal eerst vier plaatsnamen moest bevatten, meldt Geertsema dat slechts Borssele en Klundert in aanmerking ko men. Borssele is favoriet, zegt Geertsema, omdat er een gunstiger bestuurlijk kli maat heerst. Dat zou moeten slaan op de vrijwel onvoorwaardelijke acceptatie van het liberale papje, maar heeft veel eerder te maken met de onmogelijkheid om het Moerdijk-terrein nog aan te kunnen wij zen. De optie Moerdijk is inmiddels met de hypotheek bezwaard, dat het indus trieschap aldaar voor 1 januari 1987 ƒ20 miljoen moet terugbetalen. Dat bedrag lijkt verdacht veel op de globale kostprijs van de dertig hectare grond, die de Covra nodig heeft. Daar kernafval, nu het niet meer in zee mag worden gestort, toch al een heet politiek hangijzer kan zijn, zit de Covra met het schimmenspel behoor lijk in de maag. Moerdijk heeft echter ook een onmis kenbaar voordeel ten opzichte van Bors sele. Moerdijk is centraal gelegen. Gezien het feit dat er jaarlijks zo'n driehonderd transporten van velerlei soorten radio actief afval naar de Covra moeten wor den uitgevoerd, heeft Moerdijk daarmee een hoge troef in handen. Hoe het ook zij, er is vooralsnog geen reden om Borssele of Moerdijk favoriet te achten voor de opslag van kernafval. Het uitbundig (Borsele) of ingetogen (Klundert) enthousiasme bij de gemeen tebestuurderen is wel enigszins te begrij pen. Dertig hectare grond verkoopt elk industrieschap nog slechts bij uitzonde ring. De bouw vergt een investering van een kleine halve miljard gulden, waarvan menig lokale aannemer een graantje kan meepikken, en enkele duizenden manja ren werk voor de regionale bevolking. Een groot deel van het karwei zal echter door gespecialiseerde bedrijven moeten worden uitgevoerd, die waarschijnlijk noch in Zeeland, noch in Brabant zijn gevestigd. De werkgelegenheid van het project is in directe zin eveneens beperkt voor de regio. Het staat nog niet vast hoeveel mensen uiteindelijk rond de op slagplaats werkzaam zullen zijn (de Co vra schat 60 tot 120 banen), maar zeker in de eerste tien jaar zullen hooguit der tig mensen uit de omgeving werk vinden bij de Covra. Wat gaat er gebeuren op de nieuwe opslagplaats? De Covra zal laag-, mid del- en hoog-radio-actief materiaal inza melen. In hoeveelheid gemeten vormen de eerste twee soorten het grootste volu me: 97 procent van het radio-actief afval bestaat uit handschoenen, poetsdoeken, watjes en ander tamelijk onschuldig ma teriaal uit ziekenhuizen, laboratoria en bedrijven. Ook zullen straks delen van de af te breken kerncentrales van Borssele en Dodewaard onder deze categorieën vallen. De resterende drie procent is interes santer: het zijn de resten van de splijt stofstaven, die momenteel in Frankrijk en Groot-Brittanië worden opgewerkt. ïn straling is het volume vrijwel omgekeerd evenredig aan het percentage: schattin gen geven een percentage straling aan van meer dan 99 procent. Met de opslag van kernsplijtstofresten heeft de Covra nog geen ervaring. Het hoog radio-actief afval wordt eerst in glas gegoten en vervolgens in cilinders gestopt. Dat gebeurt bij de opwerkings fabrieken in Engeland en Frankrijk. Ze worden vervolgens met speciaal ontwor pen containers afgevoerd naar Borssele of Moerdijk. De containers zijn aan hoge veiligheidseisen onderworpen en moeten ongelukken kunnen doorstaan, zonder dat de bak gaat lekken. De transporten van het hoog radio-actief afval vinden onder politie-escorte plaats. Voor de opslag van kernsplijtstofres- tanten liggen drie mogelijkheden op ta fel. De splijtstof, die een temperatuur heeft van ongeveer honderdvijftig graden moet voortdurend worden gekoeld. Dat kan met lucht of met water gebeuren. De waterkoeling geschiedt door de cilinders onder water in een groot bassin op te slaan. Daarvoor moeten de cilinders worden 'overgepakt', hetgeen risico van straling met zich brengt. Daarom zal er een 'hot cell' worden gebouwd, waar met mechanische grijparmen de cilinders in een nieuw beschermend omhulsel wor den gebracht. Lees verder op volgende pagina Van Amelsvoort uit. In die notitie staat onder meer: het industrieterrein Moer dijk kan uit de financiële zorgen worden geholpen, als de Brabantse bestuurderen zo vriendelijk willen zijn het radio-actief afval onder de hoede te nemen. „Doorge stoken kaart, we worden misbruikt", vin den twee leden van Geertsema's club, die net 22 plaatsen in gans het land bezoe ken om het kernafval kwijt te raken. De heren stappen op en Geertsema kan met een gehavende commissie verder. Om de kritiek de kop in te drukken heet het dorpji^Borssele,.waar de PZEM ook al een kerncentrale "exploiteert met de bouw van tenminste een nieuwe nu cleaire energiebron in het vooruitzicht, nu favoriet te zijn bij Geertsema. In zijn Een kantoor en betonnen loodsen, veel meer vall er aan de bovengrondse opslag van radio-actief materiaal niet te zien. NIET iedereen is even gerust op de risico's bij de opslag van radio-actief afval. De Stichting Natuur en Milieu (SNM) heeft in een brief aan de gemeenten Klundert en Borsele gewezen op onzekerheden die nog bestaan over de wijze fan opslag. SNM zegt dat niet duidelijk is of in de toe komst de splijtstofelementen uit kerncentrales naar de opwerkingsfabrieken in Engeland en Irankrijk zullen gaan. In dat geval, zo betoogt de milieubeweging, zal het kernsplijlingsafval hij de Covra moeten worden ingepakt. Bij dat proces zou radio-actieve lucht- en waterveront reiniging vrijkomen. De koeling is evenmin dui delijk. De vluchtige radio-actieve stof krypton moet in drukcilinders worden opgeslagen, zo ver wacht Natuur en Milieu. Volgens studies be staat de reële kans dat die cilinders het in de loop der tijd zullen begeven, merkt SNM op. „De gerede kans bestaat dat er aanmerkelijke hoeveelheden krypton zullen ontsnappen", schrijft Natuur en Milieu. Daarnaast verwacht Natuur en Milieu dat niet alles volgens het boekje zal verlopen op de opslagplaats. „De opslag van kernsplijtingsafval moet de kinderziekten nog krijgen". Bij ern stige ongevallen kan ook buiten de bedrijfs- poort sprake zijn van een behoorlijk verhoogde belasting met radio-activiteit, zo tekent de or ganisatie aan. Maar vooral ook spelen principiële overwe gingen een rol bij de bezwaren tegen de opslag van radio-actief afval. Volgens Natuur en Mi lieu wordt met de bouw van een opslagplaats de bouw van nieuwe kerncentrales mogelijk ge maakt, waar de beweging ernstige bezwaren te gen heeft. „Met de aanwezigheid van deze inte rim-opslagfaciliteit kunnen activiteiten worden gelegitimeerd, die hoog radio-actief afval voort brengen dat voor een zeer lange periode',(meer dan honderdduizend jaar) als gevaarlijk moet worden beschouwd". „Wij achten een dergelijke legitimatie on juist zolang een definitieve opslagmethode voor dit afval niet aanwezig is", schrijft Natuur en Milieu. „Momenteel is nog nergens ter wereld sprake van een definitieve opslag en het is hoogst onzeker of een verantwoorde eindop- slagmethode zal worden gevonden". Als alternatief ziet Natuur en Milieu het be perken van het aanbod van afval tot materiaal uit ziekenhuizen, onderzoekscentra ên indu strie. Dat materiaal mag bovengronds worden opgeslagen. Ander materiaal, zo vindt SNM, mag eenvoudigweg niet meer worden geprodu ceerd.

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1985 | | pagina 25