even
UITBLAZEN
Het doen en laten van Slavenburg
Komende EG-Top wordt gevecht om dynamisch Europa
Soeharto-bewind wordt nerveus van groeiende oppositie
Bij wijze van
spreken (6)
DlOflM
■ACHTERGROND
INDONESISCHE REGERING ROEPT OPNIEUW COMMUNISTISCH SPOOKBEELD OP
Fusie maakt
opwekking
van stroom
goedkoper
Selectieve
atv bij
Philips niet
uitgesloten
DE STEM CC
Geen 'aanrec
ZATERDAG 30 NOVEMBER 1985
AFLOOP AFFAIRE ONDUIDELIJK NU DE TOP BUITEN SCHOT BLIJFT
Witboek
Inspraak
Kritiek
Rellen
Jacht
ZATERDAG 30 NC
T5 PAGINA 2
WIM KOCK
DE HAAN op de
shirts van het natio
nale Franse voetbal
elftal is - net als de leeuw
op de borst van Van Loen,
Van Breukelen, Van de
Korput c.s. - een natio
naal symbool. De Galli
sche haan jawel. Onze
oud-correspondent in Terneu-
zen wijst me daarop in een
brief. Gallië was een deel van
het antieke Europa dat Frank
rijk, België en Noord-Italië om
vatte. De Kelten woonden er en
het is dus geen toeval dat Wa
les, een van de laatste wijk
plaatsen van de vrijwel spoor
loos uit de geschiedenis ver
dwenen Kelten, in het Frans
nog altijd Gallië heet: Galles.
Onze oud-correspondent meldt
dat de Fransen wel enkele
haantje-de-voorste-achüge uit
drukkingen kennen, maar dat
daarin het woord haan (coq)
niet voorkomt. De Fransen
praten van balailleur (negatief:
vechtersbaas), boute-en-train
(aanstoker) en meneur de la
bandewat letterlijk bendelei
der betekent.
Ik neem aan dat zowel de
Franse natie, de Waalse 'deel
staat' én het Franse elftal 11
gallo (Italiaans voor haan) voe
ren als symbool van de beste,
de eerste, de sterkste.
Aardig van onze oud-cor
respondent vind ik het dat hij
de herkomst van mijn naam in
het zuiden vermoedt. Ik heb
nooit onderzoek daarnaar dur
ven doen omdat ik vreesde, al
na slechts enkele generaties,
aan de overzijde van de Rijn te
recht te komen. Maar de oud
correspondent schrijft: „Koek
kan natuurlijk afkomstig zijn
van de man met de grote, witte
muts, maar die 'c' erin doet mij
naar zuidelijker streken afzak
ken. Was één van uw voorvade
ren misschien een haantje de
voorste?" Ja, wie weet? Je kunt
je voorouders niet uitkiezen,
maar ik zou, hoewel het er ab
soluut niets toe doet natuurlijk,
liever afstammen van een ge
deserteerde Franse soldaat dan
van een Duitse band- en garen-
marskramer.
Moeskoppende soldaten en
vrijbuiters die ook haanenveêren
genoemd wierden. Dat moes
koppen bracht ik in de vorige
aflevering van deze serie in ver
band met de familienaam
Moeskops. Met behulp van
o.m. de Van Dale kwam ik er
achter dat moeskoppen een ver
ouderd woord voor stropen is.
Dat was een lezer uit het West
brabantse niet voldoende. Hij
meldt dat het werkwoord moes
koppen vooral sloeg op een ma
nier van stropen, namelijk het
doodknuppelen van dieren (de
kop inslaan). Volgens hem was
het werkwoord moeskoppen
pok in de bouw in zwang. Het
afzagen van de boven de grond
uitstekende toppen van (hou
ten) heipalen werd moeskop
pen genoemd.
De eerder aangehaalde oud
correspondent vermeldt in zijn
brief ook nog een aardige anec
dote met betrekking tot de suk-
sesvolle wielrenner Piet Moes
kops, die ik hier zal doorgeven
ter genoegdoening van degenen
die ook Moeskops heten en
wier familienaam ik vorige
week in verband bracht met
stropers. Piet Moeskops - in-
lllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllimillllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllll
ternationaal bekend als big Pe
ter werd vijf keer wereldkam
pioen sprinten. Toen hij deze
titel in Milaan veroverde ver
wekte hij een schandaal door
met een omhoog gestoken Ne
derlandse vlag, gebonden aan
een bezemsteel, zijn ereronde te
rijden met de Italiaan Binda op
de schouders. Dat vond men
geen manier van de vlag behan
delen. Piet Moeskops was zijn
tijd dan ook ruim een halve
eeuw vooruit: vorig jaar in op
de Olympische Spelen van Los
Angeles liep menige atleet na
een overwinning met zijn natio
nale vlag rond over de sintel-
baan. Dat vonden we misschien
overdreven, maar niet schanda-
Bladerend in Nederlandsche
spreekwoorden, uitdrukkingen
en gezegden, van Dr. F.A.
Stoett (ik beperk me tot nu toe
tot deel 1 dat er 1450 bevat)
kom je talloze bekende uitdruk
kingen tegen en als ze je onge
woon voorkomen, kun je de be
tekenis meteen raden. Regel
matig duiken er echter ook ver
rassingen op. Zo heb ik altijd
gedacht dat het scheldwoord
kaffer afkomstig was van de
stam der Kaffers die op Kaap
de Goede Hoop woonden.
Maar dat blijkt niet te kloppen.
De Kaffers van Zuid-Afrika
dankten hun stamnaam aan de
Arabieren die hen kaftr noem
den, wat heiden betekent of on
gelovige. Heel positief bedoeld
was de naam dus niet en het
Spaans en Portugees ontleen
den aan de Kaffers het woord
cafre voor barbaar.
Onze kaffer echter heeft,
volgens Stoett,. een heel andere
oorsprong. Het woord komt uit
het bargoens en betekent oor
spronkelijk dorpsbewoner of
boer en is als zodanig afgeleid
van het woord kaff dat 'dorp'
betekent en zelf weer een aflei
ding is van het hebreeuwse ka-
far. Ingewikkeld allemaal.
Met oude citaten toont
Stoett aan dat kaffer aanvanke
lijk niet de huidige negatieve
betekenis had. Maar zoals ook
het woord 'boer' in negatieve
zin wordt gebruikt, zo verging
het ook 'kaffer': „Willem hield
den kaffer aan de praat" (de
'kaffer' hier was de nieuwe lo
gementsbaas in het verhaal en
niets wijst erop dat er iets an
ders dan een eenvoudige platte
landsman mee werd bedoeld).
Maar dan: „Die moffen zeggen
doe tegen Onze Lieve Heer,
daaran kunje merken dat 't kaf
fers bennen, want welk Chris-
tenmensch spreekt z'n Opper
weezen nou zoo aan?" En ook:
„Die boere, die kaffers, die late
je met liefde crepeeren vlak
voor d'r lui hofstee."
Wee de kaffer die onze boe
ren te na komt!
PS. In Kramers' pocketwoor
denboek F-N vond ik na het vol
tooien van dit artikel: le coq du
village - de voornaamste (van
het dorp); de branie.
Uitgave van uitgeversmaatschappij De Stem b.v.
Directie: drs. J.H.M. Brader.
Hoofdredactie: L. Leijendekker en H. Coumans.
Hoofdkantoor: Spinveld 55, Breda.
Postadres: Postbus 3229, 4800 MB Breda.
076-236911 Telex 54176.
Centrale redactie Breda:
Nieuwsdienst 076-236883.
Sportredactie 076-236884.
Rayonkantoren:
Bergen op Zoom, Zuivelstraat 26, 01640-36850.
Postadres: Postbus 65, 4600 AB Bergen op Zoom.
Breda, Nwe. Ginnekenstraat 41076-236326.
Postadres: Postbus 3229, 4800 MB Breda.
Etten-Leur, Markt 28, 01608-21550.
Postadres: Postbus 363,4870 AJ Etten-Leur.
Goes, Klokstraat 101100-28030.
Postadres: Postbus 13, 4460 AA Goes.
Hulst, Steenstraat 14, 01140-13751.
Postadres: Postbus 62, 4560 AB Hulst.
Oosterhout, Arendstraat 14, 01620-54957.
Postadres: Postbus 23,4900 AA Oosterhout.
Roosendaal, Molenstraat 45, 01650-37150.
Postadres: Postbus 35, 4700 AA Roosendaal.
Terneuzen., Nieuwstraat 9, 01150-17920.
Postadres: Postbus 145,4530 AC Terneuzen
Vlissingen, Torenstraat 5, 01184-19910.
Postadres: Postbus 50514380 KB Vlissingen.
Openingstijden:
Breda en Oosterhout 8.30-17.00 uur;
overige kantoren 8.30-12.30 en 13.30-17.00 uur
Abonnementen, bij vooruitbetaling te voldoen:
22,97 per maand; 66,30 per kwartaal of 258,- per jaar.
Bij automatische betaling geldt een korting van 1,- per maand,
1,80 per kwartaal, 7,20 per jaar. Prijzen: inclusief 5% B.T.W.
Voor post-toezending geldt een toeslag.
Heeft u de krant niet ontvangen? Onze excuses.
Bel voor nabezorging tijdens kantooruren uw rayonkantoor.
Lezersservice:
Informatie over Stern-reizen en promotie 076-236911
Fotoservice 076-236573.
Advertenties (tijdens kantooruren 8.30-17.00 uur):
Rubrieksadvertenties 't Kleintje 076-236882.
Grote advertenties uitsluitend 076-236881
Geboorte- en overlijdensadvertenties 076-236442.
(Buiten kantooruren maandag t/m vrijdag van 19.00 tot 20.30 uur
en zondag van 18.30 tot 21.30 uur 076-236394/236911
Rsnlfrplüiioc'
Postgiro 1114111 ABN rek. 520538447.
NCB rek. 230301584 - Rabo rek. 101053738.
Door Louis van de Geijn
WAT een uniek ban
kiersproces beloofde te
worden, lijkt al in de
kiem te worden ge
smoord. De kans dat de
top van Slavenburg's
Bank zich nog voor de
strafrechter moet ver
antwoorden in verband
met grootscheepse
fraude in dat bedrijf, is
volgens sommige des
kundigen minimaal ge
worden nu de Hoge
Raad woensdag een be
schikking van het
Haagse Gerechtshof
heeft vernietigd.
Eerst de kleine vissen te
rugzetten en vervolgens
moeten vaststellen dat voor
de grote vangst het net
waarschijnlijk te licht is uit
gevoerd. Zo ongeveer zal het
Openbaar Ministerie in Rot
terdam nu tegen de zaak-
Slavenburg aankijken. Want
vijf directeuren uit de subtop
van de bank maakten eerder
gebruik van het aanbod te
gen betaling van een boete
van 10.000 verdere vervol
ging te ontlopen. En nu
dreigt de zaak tegen de top
mensen niet hard genoeg ge
maakt te kunnen worden.
Over de kansen op een voort
zetting laat de Rotterdamse
officier van justitie
mr. R. Gerding zich niet uit.
-Zolang de zaak nog onder de
rechter is, blijft dat wat hem
betreft ook zo.
Waar het om draait, is de
uitleg van artikel 51 van het
Wetboek van Strafrecht.
Daarin staat dat als een
rechtspersoon (zoals een
vennootschap) een strafbaar
feit pleegt, ook strafmaatre
gelen mogelijk zijn tegen
mensen 'die tot het feit op
dracht hebben gegeven, als
mede tegen hen die feitelijk
leiding hebben gegeven aan
de verboden gedragingen'.
In het geval van de Sla-
venburg-top gaat het om het
tweede deel van dat artikel,
'het feitelijk leiding geven'.
Volgens de uitleg die het
Openbaar Ministerie daar
aan geeft, kan de directie
van een onderneming in der
gelijke gevallen zowel door
het doen als door het laten
strafbaar zijn.
Even teïug naar de aanlei
ding van dit juridische
koorddansen. In de loop van
1982 raakte Slavenburg's
Bank verwikkeld in een
reeks zwart-geld-affaires
die op 18 februari 1983 leid
den tot een spectaculaire in
val in het hoofdkantoor te
Rotterdam en filialen in Rot
terdam, Den Haag en Dor
drecht.
Er volgden tientallen ar
restaties, zowel in lagere re
gionen van de bank als in de
top, inclusief de ex-voorzit
ter van de Raad van Bestuur
mr. P. Slavenburg. Tenslotte
is 'mr. P.' en drie indertijd
nog zittende leden van de
Raad van Bestuur in hoofd
lijnen drie strafbare feiten
ten laste gelegd: a. gebruik
van valse namen; b. mee
werken aan het 'witten' van
zwart geld; c. het accepteren
van geheime dekkingen voor
krediet.
De vraag is nu in hoeverre
de top van de bank weet
heeft gehad van die praktij
ken, er zelf aan heeft meege
daan, dan wel niet genoeg
heeft gedaan om er een eind
aan te maken. Het zwart-
geld-circuit in de bank
kwam begin 1980 voor het
eerst officieel binnen de
Raad van Bestuur ter spra
ke. De bankiers hebben
steeds volgehouden dat zij,
zodra hen dergelijke praktij
ken werden gemeld, die on
middellijk hebben verboden.
Heeft de Raad van Be
stuur genoeg gedaan om de
zwarte woeker in de bank uit
te roeien? Mr. P. Slavenburg
heeft later in Het Financieele
Dagblad gewezen op de
sterke mate van decentrali
satie bij Slavenburg. „Als je
iets verbiedt, mag je toch
aannemen dat de mensen
zich er aan houden".
Mogelijk heeft ook een rol
gespeeld dat de organisatie
door een snelle toename van
de zaken uit haar voegen
was gegroeid. Die groei
kwam vooral voort uit de fi
nanciering van vaak specu
latieve handel in onroerend
goed. Toen deze markt om
sloeg, begon de bank te glij
den en had de Raad van Be
stuur plotseling heel andere
zorgen dan het zwarte geld.
Of en zo ja hoe de Slaven
burg-affaire verder loopt, is
nog onduidelijk. De Hoge
Raad heeft de zaak in feite
terug verwezen naar het Ge
rechtshof in Amsterdam. De
betekenis voor de fraudebe
strijding in het algemeen is
ook nog moeilijk vast te stel
len. Het belang van het be
wuste artikel 51 verschilt
van geval tot geval.
Interessant is in dit ver
band de zaak tegen de top
van de Verenigde Spaarban
ken. Tegen de voorzitter van
de Raad van Bestuur van
deze bank en tegen elf an
dere directeuren wordt een
gerechtelijk vooronderzoek
ingesteld. De FIOD deed in
oktober vorig jaar invallen
in het hoofdkantoor en een
aantal bijkantoren van de
Spaarbank. Gebleken is vol
gens justitie dat ongeveer 500
spaarders de bank twintig
miljoen zwart geld hadden
toevertrouwd onder valse
namen. Ook hier is het ver
weer dat de top dergelijke
praktijken al geruime tijd
geleden heeft verboden.
ALS de Europese top
conferentie (op 2 en 3 de
cember in Luxemburg)
op een mislukking zou
uitdraaien 'wordt het
licht in de Gemeenschap
nog niet uitgedraaid'.
Dat is de mening van mi
nister van Buitenlandse za
ken, mr. Hans van den Broek.
De bewindsman - die op 1 ja
nuari het voorzitterschap
van de Europese Ministerra
den op zich neemt - is van
plan om 'wat er op dat mo
ment dan is overgebleven
aan overeenstemming zoveel
mogelijk te kapitaliseren'. Er
moeten dan, aldus de minis
ter, pragmatische afspraken
over de besluitvorming in de
EG-ministerraden komen.
Dat wil zeggen dat EG-lan-
den zich bij stemming vaker
moeten onthouden in plaats
van tegen te stemmen. Dat
geldt dan vooral voor beslui
ten van de Ministerraad
waarvoor unanimiteit nodig
is.
De top in Luxemburg moet
beslissen over wijzigingen
van het EEG-verdrag; wijzi
gingen waarover men in juni
(tijdens de top in Milaan) is
gaan praten. Zulke wijzigin
gen achtte men in de eerste
plaats nodig om de besluit
vorming in de EG te stroom
lijnen. Zou dat niet gebeuren,
aldus de opvatting van een
aantal EG-lidstaten, dan zou
het vrijwel onmogelijk wor
den om tegen eind 1992 een
werkelijke Europese markt
tot stand te brengen, waarin
personen, goederen, kapitaal
en diensten ongehinderd
kunnen circuleren. Tegen de
zin van de Britten, Denen en
Grieken in werd in Milaan
besloten om over wijziging
van het verdrag van Rome
een intergouvernementele
conferentie te beginnen.
Op deze regeringsconfe
rentie, die sinds september
regelmatig bijeen is geko
men, zijn inmiddels grote
meningsverschillen aan de
dag getreden. Deze zijn zo
groot dat de hoop op resul
taat, komende maandag en
dinsdag, inmiddels aanzien
lijk is geslonken. Wat bij
voorbeeld het tot stand bren
gen van de interne markt be
treft is nu langzamerhand
wel duidelijk geworden dat
EG-lidstaten in meerderheid
het op een lijn brengen van
belastingen (harmonisatie)
zo'n zware ingreep vinden in
hun autonome bevoegdhe
den, dat ze dat afwijzen. Dat
betekent dat de kans verke
ken is dat in de toekomst
over dit onderwerp met een
gekwalificeerde meerderheid
in plaats van met eenstem
migheid wordt besloten.
Problemen van dezelfde
soort hebben zich voorge-
Een groepsfoto van de Europese topleiders tijdens de Europese topontmoeting in Dublin, in december '84.
FOTO ANP
daan bij het voornemen de
besluitvormingsprocedures
voor het vrij verkeer van
personen te vergemakkelij
ken. Groot-Brittannië en Ier
land lieten in de loop van de
conferentie, die maandag en
dinsdag in Brussel werd ge
houden, bovendien nog eens
weten dat ze geen afschaf
fing wensen van allerlei 'sa
nitaire en fytosanitaire'
maatregelen. Volgens staats
secretaris voor Europese za
ken dr Wim van Eekelen zou,
als Britten en Ieren hun zin
krijgen en als ze bescher
mende maatregelen mogen
blijven treffen tegen alle
vee- en plantenziekten, onge
veer veertig procent van het
'witboek' van de EG-com-
missie komen te vervallen.
Dat 'witboek' bracht de
commissie eerder dit jaar op
tafel. Het geeft een opsom
ming van de ongeveer 300
Europese 'wetten' die aange
nomen moeten worden om
tegen eind 1992 een werkelijk
vrije Europese markt te heb
ben.
Van zo'n grote vrije markt
is Nederland een groot voor
stander. Slechts die markt,
zonder belemmeringen, is
volgens Den Haag in staat
om het Europese bedrijfsle
ven te stimuleren tot investe
ringen welke de economie
weer impulsen kan geven die
de werkgelegenheid ten
goede komen.
Bij de gesprekken over het
tot stand brengen van de
vrije interne markt is er nog
een probleem. De armere
landen in de Gemeenschap
zijn van mening dat een ge
heel vrije markt situaties
kan scheppen waarbij hun
economieën er slecht afko
men. Grote aantallen pro-
dukten uit meer ontwikkelde
EG-landen zouden de natio
nale markten van deze ar
mere landen kunnen over
spoelen. Dat zou een nega
tieve uitwerking op hun
eigen economie kunnen heb
ben, zo vrezen de armere lan
den. Men is dit het probleem
van de 'solidariteit' of wel de
'cohesie' gaan noemen.
De armere EG-landen vin
den dat dit probleem opgelost
kan worden door vast te leg
gen dat er meer geld van de
rijkere naar de armere lan
den gaat vloeien. Maar die
rijkere landen voelen daar
niets voor. Zij zijn van me
ning dat dit probleem de we
reld uit zal raken als de eco
nomieën van alle EG-landen
beter op elkaar worden afge
stemd. Ze zijn hooguit bereid
te streven naar een efficiën
tere besteding van de gelden
uit de Europese fondsen (zo
als bijvoorbeeld het Regio
naal en Sociaal fonds). Ge
zien al deze magere resulta
ten is het geen wonder dat
Jacques Delors, voorzitter
van de EG-commissie, tij
dens de conferentie zei: 'als
het hierbij blijft kan het be
ter mislukken'.
Gebruik makend van het
feit dat de regeringsconfe
rentie over een herziening
van het Verdrag van Rome
ging praten, heeft het Euro
pees parlement, op zoek naar
een uitbreiding van zijn nog
geringe bevoegdheden, een
mede-beslissingsbevoegd-
heid bij de toekomstige Euro
pese wetgeving geëist. Ook
het gesprek hierover heeft tot
dusverre slechts uiterst mi
nimale resultaten opgele
verd.
Wat de conferentie tot nu
toe voor het Europees parle
ment bedacht heeft komt
neer op een voorstel voor een
soort van samenwerkings
procedure tussen Raad en
Parlement en dan nog slechts
geldend voor een zeer be
perkt aantal terreinen.
Die procedure zegt het vol
gende: de Raad stelt met een
gekwalificeerde meerder
heid, nadat het Parlement
daarover advies heeft uitge
bracht, een gemeenschappe
lijk standpunt vast over een
voorstel van de EG-commis-
sie.
Daarna volgt er een
'tweede fase', waarin dat
Raadsstandpunt weer terug
gaat naar het Parlement, dat
er zijn goedkeuring aan kan
hechten, het kan amenderen
of verwerpen. Geeft het Par
lement zijn goedkeuring dan
stelt de Raad het besluit vast.
Brengt het Parlement wijzi
gingen in het Raadsstand
punt aan dan bekijkt de EG-
commissie die weer en het
herziene voorstel van de
Commissie kan dan door de
Raad met een meerderheid
van stemmen worden aange
nomen, ofwel met unanimi
teit worden gewijzigd. Werd
het eerste Raadsstandpunt
door het Parlement verwor
pen dan kan de Raad slechts
met unanimiteit een besluit
Over dit voorstel, dat het
Parlement wat meer in
spraak geeft maar geen we
zenlijk grotere bevoegdhe
den, omdat ten slotte de Raad
het voor het zeggen houdt,
bestaat overigens nog lang
geen overeenstemming.
Griekenland, Groot-Brittan
nië en Denemarken vinden
het nog veel te ambitieus.
Nederland, Frankrijk, West-
Duitsland en ook wel Ierland
vinden het voorstel accepta
bel. Maar Italië en België
wijzen het af juist omdat ze
het niet ver genoeg vinden
gaan.
Het Europees parlement
zelf voelt niets voor het voor
stel. De Italiaan Altiero Spi-
nelli, een van de bekendste
voorvechters van grotere be
voegdheden voor het parle
ment, zei: „zo hoeft het niet,
de keizer heeft geen kleren
aan en laten we dat nu maar
openlijk zeggen".
Minister Van den Broek
hoopt dat als dit voorstel het
op de topconferentie haalt,
het Europese parlement er
nog een debat over houdt
voor en aleer de juridische
eindtekst wordt vastgelegd.
„We kunnen dan alsnog be
kijken of er met de visie van
het Parlement rekening ge
houden kan worden", zo zei
hij. Tijdens de conferentie
zelf had het Parlement geen
enkele inspraak. Daarover
zei Spinelli al eerder: 'men
spot hier met alle elemen
taire regels van de democra
tie'.
Het algemene beeld van de
conferentie, namelijk dat van
grote verdeeldheid en one
nigheid, geldt ook voor de
Europese monetaire samen
werking. Jacques Delors,
voorzitter van de EG-com-
missie, heeft voorstellen ge
lanceerd voor het opnemen in
een nieuw verdrag van de
vorming van een Europese
Monetaire Unie, compleet
met een soort Europese Cen
trale Bank. Dit voorstel is
door de ministers van Finan
ciën al met een forse haal
van tafel geveegd. Ze zijn
veel te bang dat de rol van
hun nationale centrale ban
ken teveel in het gedrang
komt.
De verdragswijziging zou
ook .de Europese politieke sa
menwerking van de EG-lid
staten, inclusief de politieke
en economische aspecten van
het veiligheidsbeleid moeten
vastleggen. Maar een recent
Frans voorstel voor het creë
ren van de 'Europese Unie'
heeft ook hier voor verwar
ring gezorgd. Dat voorstel
houdt globaal in dat het to
taal van zowel de economi
sche als de andere betrekkin
gen tussen de EG-lidstaten
door die 'Europese Unie' ge
regeld wordt. De Fransen
willen daartoe een 'Raad van
de Unie' (de staat- en rege
ringsleiders) in het leven roe
pen waardoor de Europese
topconferenties geïnstitutio
naliseerd zouden worden.
De Franse plannen die
verder voorzien in het creë
ren van een secretariaat-ge
neraal (om de Raad van de
Unie bij te staan) plus nog
eens een secretariaat voor de
politieke samenwerking zijn
minister Van den Broek
voorlopig wat te dol. Hij le
verde er dinsdag in Brussel
dan ook forse kritiek op. „Ik
wil best voortgang naar een
Europese Unie. Maar de
Fransen ondernemen nu een
vlucht naar voren die door de
inhoud van hun plannen niet
gedekt wordt. Een Europese
Unie zal op den duur het to
taal van de betrekkingen
tussen de EG-lidstaten zeker
moeten regelen. Maar de
Franse voorstellen zoals ze er
nu liggen brengen de huidige
EG-structuren duidelijk in
gevaar", aldus de minister.
De ministers van Buiten
landse Zaken doen'in het ko
mende weekeinde een laatste
poging om het eens te worden
over voorstellen die dan
maandag bij de Europese
topconferentie moeten wor
den ingeleverd. Als dat mis
lukt, of als de staat- en rege
ringschefs niet tot besluiten
komen, moet men volgens
veel EG-lidstaten zo'n mis
lukking dan maar accepte
ren. Dan ist de gehele 'ver
dragswijzigingexercitie' voor
jaren van de baan, aldus di
plomaten in Brussel. De laat
ste optimisten in de EG zijn
van mening dat bij de top in
Luxemburg volgende week
toch besluiten zullen worden
genomen. Maar zelfs zij gelo
ven dat zulke besluiten niet
meer dan een 'minipakketje'
zullen omvatten.
(ANP)
Door onze redactie buitenland
HET bewind Soeharto in Indonesië
wordt met de dag zenuwachtiger van
de toenemende onrust in het land en
de steeds openlijker kritiek op de re
gering.
De belangrijkste bron van die onrust moet
worden gezocht bij de islamitische oppositie.
De Nieuwe Orde, zoals het bewind Soeharto
zich sinds de generaalsopstand in '65 presen
teert, is vooral doodsbenauwd voor de islami
tische scholings- en bewustwordingsactivi
teiten en de islam-organisaties Muhamna-
diyah en LP3K. Deze laatste organisaties la
ten geen dag voorbij gaan om de onmense
lijkheid van het generaalsbewind van Soe
harto aan de kaak te stellen.
Maar er bestaat meer oppositie tegen Soe
harto. De Orde Baru (Nieuwe Orde) van Soe
harto krijgt ook steeds meer te maken met
verzet uit intellectuele hoek zoals de groepe
ring Petitie 50. Onder deze dissidente groep
bevinden zich tal van oud-militairen die bij
de vermeende communistische couppoging in
'65 nog aan de zijde van Soeharto stonden.
De oppositie uit islamitische hoek leidde in
het afgelopen jaar al tot hevige rellen. Tij
dens een van die rellen in de havenwijk Tan-
jung Priok in Jakarta, in september vorig
jaar, vielen bij het ingrijpen van het leger
minstens 30 doden en talloze gewonden.
Bomaanslagen en bloedige tegenreacties van
de islamitische oppositie waren het gevolg.
De tegenmaatregelen van Soeharto richten
zich veelal niet rechtsstreeks op de islam-op-
positie maar, langs een omweg, op de nog
steeds streng verboden communistische par
tij PKI. Diplomaten in Jakarta zeggen sterk
de indruk te hebben dat Soeharto, twintig
jaar na de liquidatie van de PKI, opnieuw het
spookbeeld van een communistisch complot
oproept. De president die aan het bewind
kwam na het neerslaan van die aan de PKI
toegeschreven coup van oktober 1965, waar
schuwt namenlij k keer op keer voor linkse
ondermijning en gelastte dit jaar de executie
van vier lang geleden ter dood veroordeelde
PKI'ers. Deze terechtstelling van Munir, Les-
tario, Rustomo en Untung, leidde in het bui
tenland tot heftige protesten.
President Soeharto heeft verder opdracht
gegeven tot het landelijk doorlichten van 1,7
miljoen voormalige PKI-leden om uit te ma
ken of ze stemrecht krijgen bij de algemene
verkiezingen van 1987. Diplomaten hebben de
stellige indruk dat Soeharto deze vermeende
dreiging van extreemlinks in het land alleeft
maar gebruikt als voorwendsel om de islami
tische onrust met het oog,op die verkiezingen
te kunnen verzwijgen.
Nu de linkse beweging als politieke
machtsfactor in Indonesië is uitgeschakeld,
zeggen hoge legerofficieren dat de belang
rijkste bedreiging voor het bewind nu uit
gaat van de radicale islam, vooral na de isla
mitische rellen vorig jaar in Jakarta.
Sindsdien maakt het Commando voor het
Herstel van Veiligheid en Orde KOPKAM-
TIB, het machtigste militaire orgaan dat vlak
na de staatsgreep werd opgericht, jacht op de
leiders van de rellen en probeert elke onrust
in de kiem te smoren. Op gezag van het leger
zijn deze maand al 1.700 werknemers uit de
olie-industrie op straat gezet wegens hun
banden in het verleden met de PKI.
Grote vraag is nu waarom het bewind-
Soeharto dit nü doet terwijl ze dat ook al tien
jaar geleden had kunnen doen. Legeroffi
cieren zeggen in persoonlijke gesprekken met
diplomaten en buitenlandse journalisten dat
de ontslagen noodzakelijk waren om wraak
zuchtige communisten te lozen uit de strate
gische olie-industrie die islamitische extre
misten mogelijk een handje zouden kunnen
helpen bij sabotage-acties. Volgens een offi
cier heeft bij het KOPKAMTIB altijd al grote
angst bestaan voor een samenwerking tussen
extreemlinks en de radicale islam.
De dissidente groepering Petitie 50 keert
zich vooral tegen het bewind omdat ze vindt
dat Soeharto met zijn harde militaire lijn
geen ruimte laat voor enigszins verlichte
ideeën. Zo werd de gepensioneerde generaal
Hartono Dharsono onlangs aangeklaagd om
dat hij met anderen een onafhankelijke ver
klaring had ondertekend waarin op een on
afhankelijk onderzoek naar het legeroptre-
den in Tandjung Priok werd aangedrongen.
De reacties tijdens dat proces waren storm
achtig. In een getuigeverklaring van de be
kende Indonesische dissident Ali Sadikin be-
schudigde deze Soeharto van woordbreuk.
Sadikin, ex-generaal en ex-gouverneur van
Jakarta, zei dat Soeharto zich niet had ge
houden aan zijn belofte het land constitutio
neel te regeren.
Hij beschuldigde de regering ook van een
misleidende voorstelling van zaken rond het
legeroptreden in Tandjung Priok. Honderden
mensen in de rechtzaal en nog verscheidene
honderden die buiten via luidsprekers het
preces volgden, juichten en klapten toen Sa
dikin zijn getuigenis aflegde.
Sadikin kritiseerde ook het proces tegen
Dharsono die hij omschreef als een strijder
en een zeer principieel mens. Dharsono was
van 1976 tot 1978 secretaris-generaal van de
Asean, de Associatie van Zuidoost-Aziatische
landen. Volgens Sadikin heeft de regering
Soeharto bovendien veel te danken aan
Dharsono, die als bevelhebber van de Sili-
wangi-divisie in west-Java in '65 steun gaf
aan Soeharto. Zowel Dharsono als Sadikin
dienden onder Soeharto maar werden aan de
kant gezet toen ze openlijk kritiek leverden
op het regeringsbeleid. Sadikins' getuigenis
voor de rechtbank bood hem een zeldzame
gelegenheid voor openbare kritiek op de re
gering.
NIJMEGEN (ANP) - Ofl
liendheid met de huidige,
vanceerde medische mogel
beden op het gebied van p
behandeling bij kanke
tiënten en het ontbreken
een aanpak die zich, beh
op het lichaam, ook op de g
richt, maakt dat deze pat
ten vaak onnodig pijn lijde
Omdat pijnbeleving van
patiënt met kanker niet al
PEN HAAG (ANP) - De
oisterraad heeft ingestei
met een wetsvoorstel van n
gister Van Aardenne (Ecor
mische Zaken) om de produ
tiekosten van de elektricitei
opwekking te drukken. Er zij
len drie tot vijf produktiet
drijven komen door fusies tl
jen de bestaande bedrijven.
De overkoepeling van
producenten, de SEP, zal
opgewekte elektriciteit afr
men en tegen een landeli
geldend tarief leveren aan
distributiebedrijven. Een o
lossing voor het probleem d
sommige (gemeentelijke) dj
tributiebedrijven door
iioge tariefstelling winstn
mingen bereiken om begr
tingsgaten te dekken wordt
«et wetsontwerp niet opgelo
10 bevestigde een woordvoe
der van het ministerie
Economische Zaken desg
yraagd.
Wel mag van de nieuwe w<
waarover de raad van Sta
nog advies moet uitbreng<
voordat de Kamer zich erov
zal buigen, worden verwac
dat de grote tariefsverschilk
geleidelijk zullen verdwijne
De gemiddelde kosten zulle
worden gedrukt door zove
mogelijk opwekkingsvermi
gen te benutten in central
die tegen de laagste produl
tiekosten werken.
EINDHOVEN (ANP) - Een se
lectieve vorm van verdei
gaande arbeidstijdverkortin
bij Philips is niet uitgeslotei
Voorwaarde daarbij is we
dat de mensen die minde
«verken ook minder verdienei
Dat viel op te maken uit ee
discussie tussen mr R. de Lar
directeur Centrale Social
Sector van Philips en dr B.
Vries, fractievoorzitter va
het CDA in de Tweede Kame
tijdens een werkbezoek va
CDA-politici aan zuid-oo:
Brabant.
Uit een onderzoek van Phg
lips blijkt volgens De Langi
dat de invoering van de 3f
urige werkweek bij Philips al
leen maar een positief effec
heeft gehad in de produktie
sectoren. Voor de hoger opge
leiden heeft de invoering va
de atv slechts hinder opgele
verd, zo blijkt uit het onder
zoek.
De resultaten van het on
derzoek van Philips wordei
volgende week bekend ge
maakt. Mr De Lange ze
slechts een tip van de sluier t
hebben willen oplichten.
HET aantal kinderen per gezin
gehuwde vrouwen, dat aan d<
voorkeur geeft - tijdelijk of blij\
tenshuis. Mede als gevolg daai
plaatsen vrij en daalt het aantal
Hier is sprake van een opn
decennia is het aantal kinderer
Velen waren - in de ban van h
de toekomst er te dreigend ui
stellen. Ook de kinderen-zijn-h
dagen van de 'ik'-cultuur uitvc
sterk gewijzigde opvattingen c
die ommekeer Er moet in de g<
dere zaken zijn gesproken dar
ten.
Het is naar onze mening noc
van het geboorte-cijfer al verr
Dat geldt zowel ten aanzien vai
ke gevolgen. Vast staat al we
niet hoeft te betekenen, dat jon
ten 'aanrecht-effect' overgelev
overheid als van het particulier
flexibiliteit worden verwacht da
de opvoeding van hun kinderei
onttrokken zijn, daarin later, al:
kunnen worden. Het 'verzorgir
onderwijs werkzaam zijn, verdi
ging.
Daar komt bij, dat er door de
tal van functies nieuwe mogelijl
tijd, van huis uit te blijven werk
bieden hier aantrekkelijke per
die goed geschoold zijn. 'Huisv
nieuwe inhoud krijgen.
Nederland behoort tot de m
feld. Ook dit aspect mag, nu I
niet onvermeld blijven. Maar er
9rijzings'-probleem. Misschien
zorgen maken over al die probl
9eren en die moeten in de golft
hun eigen verantwoordelijkhei
beste wat we hun kunnen toe'
Kinderen, die van harte gewen
bijdragen.
