op brengt Reagan en Gorbatsjov niet nader tot elkaar:
Waarover praten zij?
Ma zeeland s
,iTERDAG
16 NOVEMBER 1985
p.c. kerkdiensten
- ZUID - BEVjtLAND
brochie Maria Magdalena-
|1. 8.30 en 10 u.
- H. Willebrord, Molenstr t
pond. 11 u. 11
irt - O. L. Vrouw OnbevleWu
;enis, zat. 17 u. zond. 11 u Mo
zat. lCK30 u.
•zond.
ath.- H. Jozef, ofwel zat
[/el zond. om 9.30 u. (om de S
- H. Anna: ofwel zat. 19 u. nf
ft. 9.30 u. jOm de 14 dagen)
e - O. L. Vrouw-Hemeivaart 1
zond. 9.30 u. I
ZEEUWSCH - VLAANDE. I
usg - Maria Hemelvaart' ?m 1
d. 8 en 10 u. 1
t - H. Maagd Maria Onbevlel* I
;en, zat. 19 zontf., 10 u.
is - H. Barbara, zat. 17 u. zond. 1
I. Maria Hemelvaartzal 191
u.
- H. Bavo. zat 19 u. zond. 9 n
aat - H. Eligius. zat. 17 u. zond. I
g - H. Eligius. zat. 19 n. zonij
lijke - H. Petnis Apostelv zónd.'J
at - Maria Sterre der Zee. zat 1
ike - H. Maria Hemelvaart, zat I
id. 10.30. Huize Emmaus. zond 1
I. Johannes de Doper.' zat. 19 u 1
u. a
IEREN
mrg - H. Petrus en Paulusl
dstr. zat. 19 u. zond. 10 u. Kerk-1
1 De Hoeksteen, Rozeribure-l
nd. 11.30 u. 6 f
jen: Paauwenburg. Kerkcen-I
pen Hof, A. Gogelweg: zond. llL
Lieve Vrouwekerk* Singel: zatl
nd. 9.30 u.
g - Martinuskerk. zond. 10 u.
rg- Willibrorduskerk- zond.1
- ZEEUWSCH - VLAANDE-1
- H. Hendrikus. zat. 19 u. zond.1
Ou. I
H. Willibrordus. zat. 19 u. zond.1
,1.80 a
v - Maria ten Hemelopening.1
x. zond. 9 u!
steen r H. Johannes de Doper.
i. zend. 10 u.
apelle - H. Petrus en Paulus.l
en zond. 9.00 u.
irpe - O. L. Vr. Visitatie, zat. 19]
8 en 19 u.
dijk - H. Catharina. zat. 17 u. en 1
I.30u.
it - H. Theresia. zat. 19 u. zond.|
;rzande - H. Martinus. zat. 1
9 en 10.30 u.
cht - H. H. Philippus en Jaco-1
19 u. zond. 8.30 en 10 u.
aarde - H. Cornelis. zat. 19 a J
Ou.
-Namen - H. Jozef. zat. 17 af
10.30 u.
isse - H. Willibrordus. zat. 17 a|
0.30 u.
lelijk - H. Gerulphes. zat 19 al
3 en 10 u.
il - St. Antonius. zat. 19 a zond.1
H. Gerardus Majella. zat 191
1. 8 en 10 u.
H. Gregorius de Grote. zat. 19 al
.1 u.
pine - O. L. Vr. Hemelvaart; zatl
ind. 9.30 u.
n Gent - Maria Hemelvaart, zat]
ond. 9 en 11 u. 1
traat - H. Pastoor van Ars. zond.]
uzen - H. Willibrordus(Trini-|
erk). zat. 19 u. 'zond. 9.15 en 10.3"
rrezen Christus: Maand. t.m. zat]
ond. 9.30 en 11 uur.
H. Kruiskerk, zond. 10.30 u.
iorpe - H. Maria Hemelvaart zat]
:ond. 9.45 a
:ondag 12 u. tot dinsdag 12 uur is
geestelijke bijstand onderstaande
r\e te bereiken.
r ZEEUWS VLAANDEREN
Hontenisse en Koewatcht - Past
tcker, tel. 01140-13167, of Zieken-
luist, tel. 01140-12651.
ZATERDAG 16 NOVEMBER
IVENDEDAGS ADVENTISTEN
leuzen, Goede Herderkerk, 10.«
3sH. vanRijh.
ielburg, Doopsgezinde kerk, iu.w
ds H. Termate.
singen, 't Anker, 9.15 uur ds H. ier
ZONDFAG 17 NOVEMBER
HERVORMDE KERKEN
ienburg, 10.30 uur ds H. TOR
10.00 uur ds E.J. Rietveld uitTö'
zen.
vliet, 11.00 uur ds W.A.G. Meeuse-
ikens, 9.30 uur ds Joh. v.d. noen
eand! dienst te Retranchemeni
ede, 9.30 uur da H. Oudenbroek
W. Lutherse kerk. ition
k, 10.00 uur ds W.J. van Meeuwen
fdplaat, geen dienst.-
itenisse, 10.30 uur dhr. B.A. v.»
st, 9.00 uur dhr.,B.A. v.d. Wel.
uwvliet, 9.30 uur D. van Es.
tburg, 10.00 uur eerw. heer iw*
ff.
lippine, 9.30 uur ds Geert?-
ranchement, 11.00 uur ds C. Ba
van Gent, 11.00 uur ds Geerts.
oondijke, 9.30 uur ds P.F. de vria
e gereformeerde kerk.
t-Anna ter Mniden, dienst te Sluis-
t-Kruis, 9.00 uur ds H. Valk.
is, 9.30 uur ds C. Balk.
skil, 10.00 uur ds I. Spiering. p
neuzen, Grote kerk Xp-00 uur
Berg. Goede Herderkerk10. je
Hoogendoorn, 19.00 uur^ds I-A
m.m.v. De Cöntorij, htu g uU
ist. Opstandingskerk uw
d. mevr. M. Geense. P'F d
terlandkerkje, 11.00 uur ds f.
90®
ES EN een half jaar geleden
ind de laatste top-ontmoeting
laats tussen de hoogste leiders van
ieSovjet-Unie en de Verenigde
[Staten. Toen, in 1979,
Ondertekenden de presidenten
!arter en Brezjnev het SALT II-
iktoord. Gedurende de jaren
sventig hoorden die regelmatige
Dp-bijeenko msten (steeds-op
laars grondgebied) tot het
[ontspannen' wereldbeeld. En altijd
iet een tastbaar resultaat op het
ïbied van wapenvermindering,
omende week breken Reagan en
iorbatsjov het ijs, op neutraal
nein, in het Zwitserse Genève.
la al is bekend dat er na afloop
voensdag) geen slotverklaring zal
den afgelegd. Wat mag de
ipvol toekijkende buitenwereld
an verwachten van deze
liljoenenverslindende 'sketch voor
wee heren'? Een ommekeer in de
•ucleaire waanzin? Een waanzin die
iijkens recente publicaties al veel
order is doorgewoeker d dan de
ezorgde wereldburger kan
mnoeden.
endijke, 9.30 uur ds-WA&
imslag, 10.00 uur ds R.H.M. a£,J
dzande, 11.00 u«ir dhr. D. van»
GEREFORMEERDE HERKAN
el, 10.00 en 17.00 uur ds 5.
Valkenburg (HA). Moole
ek, 10.00 en 15.00 uur ds _A.
ir te Ulvenhout.
■neuzen, OpstandingskerK r"j0
K) uur ds J. Jurjens. De ves
ds J. Jurjens. HcMVoel
amslag, 10.00 en 15.00 uur ds w-
rdenburg, 10.45 uur kandiaa
ek te Kampen. rjiih
eskens, 17.00 uur drs J. van
wedorp. k
stburg, 9.30 uur kandidaat i*.
Kampen. n Vrie
oondijke, 10.00 uur ds
00 uur ds J. van de Hoek.
^REFORMEERDE KERKEN
GEMAAKT) J5.(
cel, 10.30 uur ds A. KruizjJB*
r ds Ph. van de Laan te Gen
ek, leesdienstfen. ds-l11
meuzen, 10.00 en 15.00 uu
ijter. a Krd
amslag, 9,00 en 15.00 uur ds n-
ïga.
IRISTELIJKE GEREFOR
KERK „Jsl-H
tamslag, 10.00 en 15.00 uur as
Meij.
EVANGELISCHE
frneuzen, De Kandelaar
ir. Van Es, 19.30 uur dhr.-LT^
DOOPSGEZINDE GEMEEN^
ardenburg, geervdienst.
LEGER DES erStr^
3rneuzen, gebouw Don?e
30 uur gebed, 10.00 uar'5r1oSsi^
enkomst, 17.00 uiir ver
enkomst,
Door Hans Rooseboom
OP DE landingsbaan van het vlieg
veld Genève strijkt vandaag 'Air
Force One' neer, de speciale
Boeing 707 die president Ronald
Reagan naar alle uithoeken van de
wereld brengt.
Air. Force One is niet alleen het exclu
sieve vervoermiddel van de Amerikaanse
president, dit supertoestel is tevens Rea-
gans hoogstpersoonlijke redding uit een
nucleaire catastrofe.
In zijn 'vrije tijd' staat de Boeing na
melijk dag en nacht vlak bij het Witte
Huis met draaiende motoren paraat, om
bij een onverhoopte atoom-aanval op
Washington direct op te stijgen, com
pleet met de president, zijn gezin, zijn
staf en zijn regering.
Want ook in tijd van oorlog moet er
geregeerd worden, en dan liefst op veiüge
hoogte, ver verheven boven de radio-ac
tieve puinhoop die intussen op aarde een
feit is. President Reagan heeft dus zijn
eigen atoomvrije vliegende 'schuilkelder',
die hij overal met zich meeneemt.
De Russische partijsecretaris Michail
Gorbatsjov zal ongetwijfeld beschikken
over een Sovjet-tegenhanger van de Air
Force One. Ook zijn lijfsbehoud is gega
randeerd in tijden van nucleaire nood.
Maar wij gewone stervelingen hebben
geen Air Force One, wij hebben geen
schuilkelders, of althans veel te weinig.
Wij weten alleen dat de wereld (hemel en
aarde) is vergeven van de vernietigings
wapens. Wij staan met lege handen te
genover een dreigende wereld-onder-
gang. We hoeven echt geen diepgaande
kennis van militair-strategische proble
men te hebben om te weten dat onze
aarde gevaar loopt op een wijze die ieder
voorstellingsvermogen te boven gaat.
'luchten kan niet meer, dat laten miljoe-
nen mensen blijken als ze meelopen in
massale demonstraties of een volkspe-
üonnement ondertekenen.
Veel mensen hebben de hoop allang
opgegeven dat er ooit nog een einde
komt aan de heilloze race tussen de nu
cleaire supermachten. Maar het meren
deel blijft reikhalzend uitzien of er een
lichtje gloort aan het eind van de duis
tere nucleaire bewapeningstunnel.
Nu komen dan twee heren bij elkaar,
twee heren die niet zélf het lot van de we-
rdd in handen hebben, maar die wel de
Ambolen zijn van de supermachten die
m woord en daad, in theorie en praktijk,
'n ideologie en mentaliteit eikaars vol-
strekte tegenpolen zijn. Zo volstrekt dat
4 Sterrenslag'
zonder
hoofdprijzen
DE AGENDA tijdens de top-ontmoe
ting tussen Reagan en Gorbatsjov ver
meldt 26 punten, waaronder mmder
belangrijke, zoals bijvoorbeeld zee-
grenzen.
Op wapengebied zal president Rea-
gans 'Starwars'-initiatief het belang
rijkste struikelblok worden om tot een
overeenkomst te komen. Hier staan de
partijen lijnrecht tegenover elkaar:
voor de VS is het project onbespreek
baar, Moskou wil niet praten over an
dere wapensystemen als Washington
zijn ruimte;plan doorzet.
Op de agenda staan ook de zoge
naamde 'regionale conflicten'. Dat zijn
die oorlogssituaties in de wereld waar-
bij de supermachten op de achter
grond zijn betrokken (Midden-Ameri
ka, Midden-Oosten, Zuidelijk Afrika,
etc.). Moskou én Washington zijn er
beiden serieus op uit deze conflicten
niet te laten escaleren tot een botsing
tussen de supermachten. De VS zullen
de Sovjet-Uriie vragen de steun aan de
'communistische' opstand in El Salva
dor te staken, en hun militaire tanden
met Nicaragua te verbreken. Ze zullen
Moskou de interventie in Afghanistan,
Afrika en Cambodja verwijten. De
Sovjets zullen blijven staan op hun
recht om 'bevrijdingsoorlogen' te on
dersteunen, en ze zullen kritiek laten
horen op de Amerikaanse steun aan de
contra's in Nicaragua en de militaire
interventie op Grenada.
De mensenrechten vormen een
Amerikaanse eis voor de agenda. Rea
gan zal zware kritiek uiten op de be
handeling van de joden in de Sovjet
unie, en van dissidenten als Sacharov.
Verder stellen de Amerikanen de toe
stand in Oost-Europa aan de orde, en
het niet-naleven van de Slotakte van
Helsinki door de Sovjet-Unie (In die
Slotakte, mede-ondertekend door
Moskou, staat dat de rechten van de
mens moeten worden nageleefd).
Gorbatsjov van zijn kant zal de
zwarte zijden van de Amerikaanse sa
menleving aan de kaak stellen: de on
derdrukking van indianen, zwarten en
andere minderheidsgroepen. Verder
zal hij de Verenigde Staten verwijten
dat zij niet voor volledige werkgele
genheid zorgt en geen nationaal ge
zondheidsstelsel kent.
Meer dan een uitwisseling van reeds
bekende standpunten lijkt er niet in* te
zitten.
de overbewapening waar alles om draait
juist daardoor is ontstaan.
Maar.,^ze praten! En het optimisti
sche deel der mensheid kijkt gespannen
toe, wacht vol hoop af. Is die hoop, is die
gepannen verwachting ten aanzien van
de Top Réagan-Gorbatsjov gerechtvaar
digd?
Over het resultaat van 'Genève' mag je
alleen maar sceptisch zijn: het wordt
door iedereen uitgesloten dat de top een
belangrijk resultaat zal opleveren. De
wagonladingen voorbeschouwingen die
•de afgelopen weken zijn leeggestort laten
daarover stuk voor stuk geen twijfel be
staan. Een 'historische ommekeer' in de
bewapeningswedloop of in de oost-west
verhoudingen hoeft niemand te verwach
ten. Die verwachting is ten onrechte wél
gekweekt.
Er heeft zich de laatste tijd een misver
stand ontwikkeld over.de status van deze
top-ontmoeting.In Nederland is het
woord 'Genève' een soort toverwoord ge
worden, gedurende de maanden van dis
cussie en geruzie om de plaatsing van de
kruisraketten. 'Laten we eerst Genève
maar eens afwachten', was een veelge
hoord argument in de Tweede Kamer.
Tegenstanders van het besluit om
reeds op 1 november te beslissen of er in
Woensdrecht geplaatst wordt, gingen er
kennelijk van uit dat er tussen de heren
Gorbatsjov en Reagan 'iets' besloten zou
worden, 'iets' dat de plaatsing van raket
ten in Nederland overbodig zou maken.
Maar die bedoeling, die intentie heeft
de Top van komende week niet. Die be
voegdheid hssh de Top'helemaal niet, om
het paradoxaal uit te drukken.
Want het hele uit de hand gelopen
vraagstuk van wapenbeheersing en wa
penvermindering is zó enorm ingewik
keld, zo'n speelbal van de allergeleerdste
specialisten, dat twee leken (en dat zijn
Reagan en Gorbatsjov) daar niet even
tjes in twee dagen uitkomen. Wapenbe
heersing is iets meer dan roepen 'Alle
kernwapens de wereld uit!' of 'We motte
die krenge niet!'
-Voor de goede orde: niemand 'mot die
krenge' natuurlijk, maar de realiteit is nu
eenmaal dat het hier gaat om een oost
west-problematiek van politiek-militair-
strategische aard, die inzet is van een ja
ren durend onderhandelingsproces tus
sen teams van specialisten aan beide zij
den. Daarvan moet men een eventuele
doorbraak verwachten, niet van die twee
In groten getale zijn stickersposters en
T-shirts in de handel gebracht ter
gelegenheid van de Geneefse top. - fotoap
heren die voor het oog van de wereld een
show opvoeren.
Echte ontwapeningsonderhandelingen
worden er de komende week in het
zwaarbewaakte Genève niet gevoerd.
Maar desondanks is het heel goed moge
lijk dat één van de twee partijen, of alle
bei met een voorstel komen.
Een voorstel dat het voor het forum
van de publieke opinie goed doet. We
hebben daarvan de maanden vooraf
gaande aan deze Top voorbeelden kun
nen zien. Het gaat als volgt. De Sovjet
unie maakt een vérgaand gebaar van
goede wil, wetend dat de Verenigde Sta
ten daarop niet kunnen ingaan, om aller
lei technische of militaire redenen. De
Verenigde Staten wijzen dat voorstel dus
af'. Resultaat: in de wereld-opinie staan
de VS dan afgeschilderd als onwillige en
halsstarrige militaristen, die een uitgesto
ken hand weigeren. De Sovjet-Unie
daarentegen heeft een slag gewonnen in
de propaganda-oorlog: die heeft heel
even het aureool van goedwillende vrede-
maker. Het omgekeerde geschiedt na
tuurlijk evengoed.
Dat een van beide partijen een derge
lijk voorstel op het gebied van wapenbe
heersing zal doen is heel aannemelijk.
Maar het is nog aannemelijker dat zo'n
voorstel bij nadere bestudering door de
mand valt. Intussen heeft het dan wel
zijn werk gedaan als wapen in de eeuwig
durende strijd om de gunst van de we
reld.
Een notmaal mens moet zich nu het
volgende afvragen. Als komende week in
Genève dan inderdaad de schijnverto
ning op de planken komt waarop alles
wijst, waarom hebben beide supermach
ten die top-ontmoeting dan tóch gewild?
Wat is het doel van deze miljoenen kos
tende 'sterrenslag' in een zwaar belegerde
stad?
Hier komen we dan aan het woord,
dat zojuist al even viel, en dat de afgelo
pen maanden niet van de lucht was: pro
paganda.
Er is de supermachten nu eenmaal a\-
les aan gelegen om zich tegenover de we
reld van z'n beste kant te laten zien, om
alle fouten en harde feiten in het reële
beleid te bedekken met een glanzende
laklaag.
De Amerikaanse beleidsbepalers zit
ten wat dat betreft behoorlijk met het
verschijnsel 'Michail Gorbatsjov" in hun
maag, het sterkste wapen dat Moskou
momenteel heeft. Deze 'westers' ogende,
vlotte man (voor het eerst in de geschie
denis van de Sovjet-Unie) is er in een
paar maanden in geslaagd om de herin
nering aan zijn voorgangers te doen ver
vagen.
Wie denkt er nog aan Joeri Andropov,
aan Konstantin Tsjernenko? Ja, zelfs
Leonid Brezjnev, die toch bijna twintig
jaar de verpersoonlijking van de Russi
sche Beer is geweest, is bijgezet in het
wassenbeelden-museum, waar hij trou
wens bij zijn leven al geen slecht figuur
zou hebben geslagen.
Nu is Michail Gorbatsjov dé man. Een
man die in de hele wereld hoop heeft ge
wekt, al of niet terecht. Vanaf het mo
ment van zijn 'troonsbestijging' heeft hij
zich geprofileerd als een politicus van de
'frisse aanpak', die in zijn,eigen land
schoon schip maakt. Die de corruptie
aanpakt, de oude garde de laan uitstuurt,
het alcoholisme (volksvijand nr. 1) aan-
FOTO LINKS: Praten over vrede in
een sfeer van oorlog. De ruim tweeduizend
Zwitserse militairen die in Genève zijn in
gezet hebben opdracht direct te schieten na
weigering van een bevel tot stoppen.
- foto anp
Ï>akt bij de wortel. Kortom een Russische
eider die erin geslaagd is in het buiten
land over te komen als 'modern', 'pro
gressief, 'liberaal', 'misschien niet zo'n
ijzervreter als zijn voorganger'. Een jonge
leider waarmee de Sovjet-Unie een nieuw
tijdperk ingaat, hoopvol voor de hele we
reld. Aldus de publieke opinie in het
westen.
De Verenigde Staten (met hun oude,
vergeetachtige en blunderende president)
zijn buitengewoon bezorgd over de aan
trekkingskracht die van de nieuwe Russi-
che leider, en daarmee van de Sovjet-
Unie, uitgaat, bezorgd over het propa-
gandawapen 'Gorbatsjov'. Washington
vreest dat de 'ware aard' van de uiteinde
lijke Sovjet-doelstellingen door het glim-
lach-effect van Gorbatsjov (en niet te
vergeten van zijn vrouw!) worden geca
moufleerd.
Alle glamour en nieuwe aanpak ten
spijt: er is, volgens de Amerikanen, uit
het oosten geen nieuws. Een ongeëve
naard bureaucratisch apparaat, gestoeld
op een ijzeren ideologie, verandert niet
één twee drie. Zoals de 'grand old man'
van de Amerikaanse buitenlandse poli
tiek, Henry Kissinger, het vorige week
uitdrukte: „Een koorknaap wordt geen
secretaris-generaal van de communisti
sche partij". Met andere woorden: op
klimmen in de Sovjet partij-hiërarchie
kan alleen maar iemand die het scherp
afgebakende pad van de dogmatische
"ijn geen ogenblik verlaat. Uit on
verdachte bron, namelijk van de oude
Russische rot Andrei Gromyko, is nog
deze typering van Michail Gorbatsjov:
„Hij heeft een charmante glimlach, maar
tanden van staal".
Er zijn nog wel meer redenen om aan
te nemen dat Gorbatsjov veel meer van
de oude stempel is dan men graag zou
willen geloven. Hij heeft zijn opkomst en
snelle doorbraak te danken aan Joeri An
dropov, de hoogste baas van de KGB,
voordat hij eventjes aan de hoogste
macht mocht ruiken. De KGB is de rug
gesteun van Michail Gorbatsjov, en die
KGB is niet direct die factor op het we
reldtoneel die bijdraagt tot ontspanning
en betere betrekkingen tussen Moskou
en Washington. Integendeel.
Maar natuurlijk is niet alleen de Rus
sische geheime dienst de kwaaie pier in
deze wereld. De CIA, de Amerikaanse
inlichtingendienst, weet er ook wat van.
En zoals de Russen er alles aan gele
gen is Michail Gorbatsjov van alle smet
ten vrij te maken, zo hebben de Amerika
nen van hun kant het imago van presi
dent Reagan de laatste maanden opge
poetst.
Van deze voormalige Hollywood-ac-
teur is maar al te goed bekend dat hij een
onvervalste communistenvreter is. In zijn
actieve film-jaren gaf hij als informant
van de CIA namen door van collega's die
communistische sympathieën zouden
hebben. En enkele jaren geleden om
schreef Reagan de Sovjet-Unie als 'het
Rijk van het Kwaad'. Deze laatste type
ring heeft de president vorige week inge
trokken, waarschijnlijk tegen wil en
dank, maar met het oog op de Top.
Hoe dan ook zal uit dit alles duidelijk
zijn dat de vriendschappelijke omgang
die beide leiders komende week voor de
televisie-camera's zullen spelen, werke
lijk alleen maar uiterlijk vertoon is. De
onderliggende verschillen zijn te diep,
het wantrouwen ten aanzien van eikaars
wereldbeschouwing, van eikaars bedoe
lingen is te groot om daadwerkelijke
overeenstemming mogelijk te maken.
Acht uur praten komende week in Ge
nève, omringd door duizenden journalis
ten en duizenden veiligheidsfunctionaris
sen, zal de twee grootmachten die déze
wereld onder elkaar bevechten niet nader
tot elkaar brengen. Het enige hoopvolle
resultaat zal waarschijnlijk zijn dat Rea
gan en Gorbatsjov hun agenda's trekken
en een afspraak voor volgend jaar ma
ken.
I
