Zweden blijft zoeken naar energiebronnen Zelfmoorden schooljeugd Japan nemen toe Brazilië ontziewERZET: eigenaren bij landhervorming fghi hatcher: Lard aanj Veel gesjoemel op vrij markten in Sovjet-Uni ROL KERNCENTRALES DRASTISCH VERMINDERD Ontdek het vi premii DONDERDAG 7 NOVEMBER 1985 EXTRA LQNDERDAG 7 NOVEME Weinig gezinnen Daling Schade milieu Weerspiegeling Teugels strak Instemming Wraak Ook in Zweden is er volop het feit, dat een land zonder kernenergie voor mogelijk bewijst hoe veel gemakkelij- om de kernoptie links te la- protest tegen kernenergie. Je olie, zonder gas, zonder kolen houdt - met alle energiepro- ker het verhoudingsgewijs ten liggen. zou ook kunnen zeggen dat tóch. een toekomst zonder blemen vandien- in feite voor andere landen zou zijn -fotoap Door John Hooper STOCKHOLM - Vijf jaar ge leden besloot de bevolking van Zweden in een landelijk refe- redum om een van de meest ambitieuze kernenergiepro gramma's in Europa een halt toe te roepen en de Zweedse kernenergie geleidelijk terug te schroeven in een proces, dat in 2010 voltooid moet zijn. Onlangs is de laatste kern reactor, die ten tijde van het referendum nog in aanbouw was, in gebruik genomen. Wanneer de twaalf kernreac toren die Zweden telt op volle kracht gaan draaien, kunnen ze jaarlijks zorgen voor onge veer 58 terawatt uur elektrici teit. Ter verduidelijking: dat is meer dan het verbranden van de hele jaaropbrengst van het grootste Britse olieveld in de Noordzee aan energie zou kunnen opwekken. Binnen 25 jaar moet Zweden nu een manier vinden om die hoeveelheid kernenergie te vervangen door een andere vorm van energie. „Het is een enorme uitdaging", zegt Rolf Annerberg van het ministerie van energie dan ook. Dat is eigenlijk nog te zacht uitgedrukt. Zweden heeft werkelijk bijna alles tegen om hun initiatief tot een goed einde te brengen. Ten eerste verbruikt Zwe den ontzettend veel energie. Het weer is kouder, de nachten zijn langer en de afstanden die afgelegd moeten worden zijn groter dan in de meeste lan den. Het huishoudelijke ener gieverbruik ligt bijzonder hoog: Zelfs met een uitste kende isolering gebruikt een gemiddelde familie in een eensgezinswoning in Malmo in het warmere, zuidelijkste deel van het land, een derde tot een zesde maal meer energie dan een gelijksoortige familie in Nederland. Zweden heeft vanwege het hoge percentage echtscheidin gen bovendien relatief weinig van deze eensgezinswoningen. „Wij hebben weinig traditio nele gezinnen. De norm is hier één ouder, één kind", aldus Philip Moding, hoofd van het regionaal planningsbureau van de provincie Skane in het zuidwesten van Zweden. Voor deze sociale verbrokkeling moet wel een prijs betaald worden. In plaats van dat vier of vijf mensen profiteren van het verwarmen en verlichten van de gemeenschappelijke woonkamer, keuken en bad kamer, zijn dat in Zweden vaak slechts twee of drie per sonen. Tot overmaat van ramp neemt elektriciteit een onge bruikelijk hoog -en nog groeiend - percentage van het Zweedse energieverbruik voor haar rekening. De reden is dat Zweedse elektriciteit goed koop is -de goedkoopste van Europa - omdat het afkomstig is van een combinatie van nu cleaire- en waterkrachtcen trales, die met zeer lage kosten draaien. De regering is van plan dit enorme elektriciteits verbruik zo spoedig mogelijk te beperken en te reserveren voor die toepassingen, die echt niet buiten deze vorm van energie kunnen. Op het platteland betekent dit dat, waar mogelijk, het ge bruik van alternatieve ener giebronnen wordt aangemoe digd. Het meest succesvolle al ternatief van dit moment is de warmtepomp: een soort bin nenstebuiten gekeerde koel kast, die warmte haalt uit wa ter, lucht en grond en deze warmte versterkt tot een bruikbaar niveau. De warm tepomp verbruikt zelf welis waar elektriciteit, maar veel minder dan nodig zou zijn voor een directe vorm van elektrische verwarming. In de steden zal het stads verwarmingssysteem uitge breid moeten worden, waarbij water, dat verwarmd is door een of meer krachtcentrales, door leidingen wordt gepompt om het district van zowel warm water als centrale ver warming te voorzien. Dit pro ces roept echter de vraag op wat de krachtcentrales zullen gebruiken om het water in de eerste plaats te verwarmen. Zweden mag in veel opzich ten dan een rijk land zijn, wat conventionele brandstoffen betreft, komt het land er zeer bekaaid af - geen kolen, geen gas en maar een heel klein beetje olie voor de kust. Iro nisch genoeg heeft Zweden wel uranium in overvloed, maar dat is voornamelijk van een inferieure kwaliteit en op dit moment niet de moeite waard om nader te onder zoeken. Wat er dan overblijft aan energie-alternatieven zijn de zogenaamde verniewbare 'inheemse brandstoffen', zoals hout, turf, koelwater van pa pierfabrieken en huishoude lijk afval. Volgens voorspellingen van de overheid zullen deze vor men van brandstof de ko mende tien jaar meer en meer gebruikt gaan worden, zodat ze in 1995 voor iets minder dan een kwart van de benodigde energie voor de stadverwar- ming kunnen zorgen. Grote warmtepompen, die op dit mo ment slechts drie procent van de electrische invoer voor de stadsverwarming voor hun rekening nemen, moeten in het midden van de jaren ne gentig vijf maal zoveel vermo gen leveren. Voorlopig zal het Zweedse stadsverwarmings systeem echter steeds afhan kelijker worden van geïmpor teerde kolen. Als alles volgens plan ver loopt, zal het elektriciteitsver bruik, dat de afgelopen jaren telkens met ongeveer zeven procent is gestegen, de ko mende tien jaar jaarlijks maar met twee procent omhoog gaan. Daarna voorspellen de deskundigen een geleidelijke daling in het verbruik. De Zweedse raad voor bouwonderzoek heeft een zeer gedetailleerd onderzoek ge daan naar hoe het elektrici teitsverbruik er in 2010 waar schijnlijk uit zou zien. Men vermoedt dat het tussen de 120-130 TwU zou liggen. De stadsverwarming zou daarvan ongeveer tussen de 15 en twin tig TwU kunnen leveren. Wanneer het ambitueuze windmolenproject van de Zweden succesvol blijkt, zul len windturbines nog eens zo'n zelfde hoeveelheid energie kunnen leveren. Dan blijft er echter nog al tijd een gat van 85 tot 95 TwU over. Dit zou opgevuld kunnen worden door gebruik te maken van de meest voor de hand lig gende natuurlijke energiebron van Zweden: Haar rivieren. Op dit moment nemen de Zweedse waterkrachtcentra les 65 TwU voor him rekening en volgens Annerberg kan ex ploitatie van de vier rivieren die nog niet voor waterkracht energie gebruik worden voor nog eens 25 TwU zorgen. De bezorgdheid over de schade aan de Zweedse natuur die een dergelijke exploitatie van de rivieren aanricht, is echter bijna net zo groot als de bezorgdheid van de bevolking inzake de kernenergie. De op positie heeft tot nu weten ver hinderen dat de sociaal-demo cratische regering zelfs ook maar een eerste onderzoek naar de mogelijkheid van meer waterkrachtcentrales instelt. Dit houdt in dat er nog al tijd een tekort van 20 tot 30 TwU overblijft. Het ziet er naar uit dat kolen dit gat op zullen moeten vullen, maar dit levert weer een ander milieu probleem op. De Zweden zijn zich zeer bewust van de nade lige effecten van zure regen, niet alleen vanwege hun grote milieubewustheid, maar ook omdat de grond in Zweden erg dun is, makkelijk water door laat en maar weinig kalk (dat de zure regen enigzins neutra liseert) bevat. Veel Zweden geloven dan ook dat, wanneer hun mede burgers zich gaan realiseren wat de consequenties zijn van hun anti-kernenergiebesluit, ze er nog eens goed over zullen nadenken. Wanneer de Zwe den - ook al was het maar ge deeltelijk- op hun besluit te rug zouden komen, zou dit na tuurlijk een enorme overwin ning betekenen voor de nu cleaire lobby. Als zelfs het ef ficiënte Zweden het niet voor elkaar krijgt, welk land dan wel? zou men zich kunnen af vragen. Toch is dit, gezien de schaarsheid van andere ener giebronnen in Zweden, in feite een oneerlijk argument. Je zou ook kunnen zeggen dat het feit, dat een land zonder olie, zonder gas, zonder kolen tóch een toekomst zonder kern energie voor mogelijk houdt - met alle energieproblemen vandien - in feite bewijst hoe veel gemakkelijker het ver houdingsgewijs voor andere landen zou zijn om de kernop tie links te laten liggen. Copyright The Guardian/De Stem Door Robert Whymant TOKIO - De veertienjarige Seiji Sato werd afgelopen don derdag dood gevonden, han gend aan de balken van een schuur in de buurt van zijn huis in de noordelijke provin cie Fukushima. In zijn school tas zat een briefje: Zorg voor 15000 yen en de brommer, an ders zullen we je eens flink te grazen nemen. Volgens de politie heeft Seiji zelfmoord gepleegd, omdat hij op school gepest werd. Een on derzoek wees uit dat zijn klas genoten hem maandenlang flink hadden gepest en geld hadden afgetroggeld. Seiji is het jongste slachtoffer van een vorm van psychologisch ge weld, die men in het gewoon lijk zo ordelijke en gezagsge trouwe Japan niet zou ver wachten. V Toch gaat er tegenwoordig geen week voorbij of de kran ten brengen weer een verhaal over 'Ijime' het sadistisch pes ten van kinderen door klasge nootjes. In de eerste zes maan den van 1985 heeft de politie al 251 gevallen te verwerken ge kregen van deze uit de hand gelopen pesterijen, die vaak gepaard gaan met geweld en intimidatie. Twee dertienjarige meisjes en twee veertienjarige jongens hebben in deze periode zelf moord gepleegd omdat ze het niet langer konden uithouden op school, zo staat in een eerste politierapport over dit nieuwe verschijnsel. Volgens het rap port zijn het voornamelijk de zwakke en weerloze kinderen of de 'lievelingetjes van de meester' die het slachtoffer worden van de intimidatie praktijken van de rest van de klas. Eerder dit jaar werd een veertienjarig gehoorgestoord meisje door haar mannelijke en vrouwelijke klasgenoten met brandende sigaretten be werkt, uitgekleed en geslagen. Ook kinderen uit Japanse fa milies die een aantal jaren in het buitenland hebben doorge bracht en aanpassingsproble men hebben met het Japanse schoolsysteem worden vaak het slachtoffer van het gepest. In sommige gevallen wordt het de geplaagde kinderen te veel en nemen ze zelf op agres sieve wijze wraak, maar meestal worden de plagerijen in stilte gedragen. Het 'ijime- verschijnsel' is volgens som migen een weerspiegeling op kleine schaal van de Japanse maatschappij in het algemeen: van haar intolerante houding tegenover iedereen die ook maar enigzins afwijkt van de gebruikelijke norm wat be treft ras, lichamelijke gezond heid en manier van leven. Dit verklaart echter niet waarom juist het afgelopen jaar het sadistische gepest de vorm heeft aangenomen van een soort nationale ziekte, die men in Japan dermate ernstig neemt dat er zelfs een speciale commissie ingesteld zal wor den om het probleem te onder zoeken. Ook zullen er in poli tiebureaus speciale adviescen tra's geopend worden, waar kinderen en ouders hulp kun nen zoeken. 'Ijime' is volgens deskundi gen niet het gevolg van een minder stricte discipline of een tolerantere sfeer in school. Integendeel, het is juist de overmaat aan regels, aan dé straffen die er staan op het overtreden van die regels en de nadruk die er op eenvor migheid gelegd wordt, die agressie oproept. In 1980 wa ren het nog de leraren, nu zijn het de medeleerlingen die het slachtoffer worden van deze vorm van onderdrukt geweld. „Met dit soort gepest probe ren de kinderen in feite wraak te nemen op de strenge con trole waaronder ze dagelijks staan", aldus de Japanse pe dagoog en schrijver Masayuki Hayashi. Volgens hem zijn de teugels nog eens extra strak aangetrokken onder de hui dige regering van premier Na- kasone. Zeker is dat de werk geversorganisatie Nikkeiren bij de regering aangedrongen heeft op een zo strikt moge lijke discipline in de scholen. Op deze manier kunnen 'ge vaarlijke', moderne stromin gen in het Japan van vandaag, met hun nadruk op individua liteit en zelfontplooing in- plaats van op volledige toewij ding aan het bedrijf, tegenge werkt worden. Volgens een artikel in de li berale krant Asahi Shimbun wordt daarom een gedeelte van Japanse jeugd nu behan deld als kromme komkom mers: onverkoopbaar, dus weg ermee. Diegenen die niet aan de gestelde eisen en normen voldoen, worden van school verwijderd. De schooljeugd neemt dit voorbeeld over: me deleerlingen die ook maar enigzins afwijken van de rest, worden het slachtoffer van hun sadistische en soms le vensgevaarlijke plagerijen. Copyright The Guardian/De Stem RIO DE JANEIRO (DPA) - Na maandenlang touwtrekken in de politieke coulissen heeft de Braziliaanse president José Sarney de eerste fase van een grootscheeps landbouwher vormingsprogramma inge voerd. Per decreet heeft Sar ney bekendgemaakt bekend dat tot 1989 maar liefst 430.000 vierkante kilometer land bouwgrond opnieuw zal wór den verdeeld onder 1,4 miljoen landloze Braziliaanse families. Het landbouwhervormings project wordt door Brasilia beschouwd als het grootste project van de nieuwe burger regering van Sarney, die in maart van dit jaar aan de macht kwam na 21 jaar mili tair bewind. De hervormingen gelden als een aanwijzing in hoeverre de regering bereid is en de mogelijkheden heeft om de vastgeroeste feodale land bouwstructuur in het land te doorbreken. Van de in totaal 5,7 miljoen vierkante kilometer beschik bare landbouwgrond is op dit moment vier miljoen vier kante kilometer in handen van grootgrondbezitters. Aan de andere kant leven er zo'n tien miljoen families op het platte land die weliswaar in de land bouw werken, maar geen vier kante millimeter grond bezit ten. Uit de nu bekendgemaakte details van het hervormings programma blijkt echter dat aan de 'rechtvaardige verde ling' van de Braziliaanse land bouwgrond, waarvan in de oorspronkelijke plannen veel vuldig sprake was, weinig aandacht meer wordt besteed. Zo schrijft Sarney in het de creet dat van onteigening van landbouwgrond alleen sprake kan zijn als de grootgrondbe zitters het land braak laten liggen. Bovendien zou alleen tot onteigening kunnen wor den overgegaan 'als laatste redmiddel', dus wanneer over eenstemming tussen landlozen en grootgrondbezitter uitblijft en ook onderhandelingen niet tot een oplossing lijken te kun nen voeren. Verder garandeert de president uitdrukkelijk het recht op eigendom. De Braziliaanse groot grondbezitters hebben inmid dels met instemming op de re geringsplannen gereageerd. De voorzitter van het Natio nale Verbond van Boeren, Flavio Brito, verklaarde dat de grootgrondbezitters met de landbouwhervormingsplan nen akkoord zullen gaan 'om dat in de plannen geen sprake is van het onteigenen van grootgrondbezit, hoe groot dat bezit ook zijn mag. Wie pro- duktief met zijn land omgaat, zal dus niet worden last vallen', zo concludeerde] De tien miljoen landlt woners van Brazilië da: gen reageerden voorni negatief op Sarney's 4 'De regering heeft e achteruit gedaan en is uit reid om op de eisen vt landbouwwerknemers gaan', verklaarde José cicsco da Silva, een v; aanvoerders van de ui mersbeweging. Een woordvoerder Braziliaanse beweging landlozen ging nog een verder en verweet de reg van president Sarney 'een even reactionaire had ingenomen als de van maarschalk Branco'. Dit bewind kw; de militaire coup van 1! de macht en besloot evt tot een landbouwhervoi Die plannen werden nooit in daden omgezet. Politieke waarnemeis| Brazilië vragen zich ondt sen af waar de 430.000 kante kilometer te vt land vandaan moet kt wanneer onteigeneningi het algemeen niet wordt gestreefd. Ook het ve: van de grond van de staande staatslanderijer bij lange na niet voldt zijn om de landbouwht mingen te kunnen vent lijken, zo menen zij. ,eN HAAG (ANP) - Lds het aan de macht tomen van Sovjetleider [orbatsjov is de oorlog Afghanistan fors op- .voerd. peze ontwikkeling, Laarmee eind 1983 al een egin werd gemaakt door jn voorganger Tsjernen- lo ging gepaard met een njziging van de methodes n de strijd van het Russi- cbe leger tegen de Muja- >edien (verzetsstrijders), «t heeft een woordvoer der van het Afghaans ver- et in Den Haag gezegd. Massud Khalili, de politiek (oordvoerder en secretaris an de Jamiat-i-Islami Af- anistan - één van de groot onder de zeven verzets- jróeperingen die een coalitie |in aangegaan -, schreef de eranderingen toe aan het in Sovjet-Unie doorgedrongen ësef dat de strijd in Afghani- an niet alleen gevoerd moet [torden tegen de vrijheids- rijders, maar tegen een heel pa KT mi po de lu! he De va eci we we De als pil va om eer va: wo vit va re| bot gei aai op pu scl pl£ Van onze correspondent Door Martin Walker MOSKOU - De moordzaak Saratov had echt alle kenmer ken van een spannende detec tive-roman: corrupte politie agenten, een contractme>ord, zwendel, zwarte markt prak tijken, een prachtig landhuis dat met illegale winst ge bouwd was en rivaliteit tussen twee misdadigers. In Westerse kranten zou deze zaak dagenlang de voor pagina's hebben gevuld. In de Sovjet-Unie werd er slechts een klein stukje van de ach terpagina van de Sovietska Rossiya aan besteed, voorzien van de mededeling dat 'zulke misdaden ons de gelegenheid tot een morele evaluatie bie den.' Vorig jaar mei werd in Sa ratov, een plaatsje in midden- Rusland, een slager vermoord aangetroffen in zijn luxe Se dan. Bij nader onderzoek bleek slager Akchoerin, die drie maal in de gevangenis had gezeten wegens het plegen van kruimeldiefstallen, een schitterend landhuis te hebben aan de rivier de Wolga en over een aardige collectie auto's te beschikken luxe zaken die moeilijk in overeenstemming te brengen waren met zijn be scheiden salaris als slager. Deze Akchoerin bleek elf jaar voor een bureau gewerkt te hebben dat de vleesverkoop aan de bevolking regelde op de vrije markt van het district. Het vlees werd meestal gele verd door de plaatselijke boe ren, soms ook door de staat. Aan het hoofd van dit bu reau stond een zekere Anisi- mov, die jarenlang een enorme illegale winst op de vleesver koop wist te maken. In samen- werkine met een aantal colle ga's van de vleesafdeling van de markt knoeide hij met de weegschalen waarop de boe ren hun vlees voor de verkoop lieten wegen. Op elke honderd kilo vlees wisten ze zo gemiddeld vijf tien tot twintig kilo vlees voor eigen gebruik te stelen en dit werd dan weer met een reus achtige winst op de vrije markt verkocht. In de staats winkels kan gesubsidieerd vlees gekocht worden voor twee roebel per kilo, maar op de vrije markt kunnen de prij zen per kilo echter gemakke lijk oplopen tot boven de acht roebel. Slager Akchoerin voelde er veel voor om de machtige po sitie van Anisimov over te ne men. Begin vorig jaar ontving het vleesdistributie bureau een grote partij vlees uit de staatsbedrijven en Akchoerin slaagde er in de hele transactie naar zich toe te trekken, wat hem en zijn collega's ongeveer negen ton winst opleverde. De gepasseerde Anisimov zon op wraak. Aanvankelijk probeerde hij via officiële ka nalen zijn gram te halen. Hij haalde een corrupte politie ambtenaar over een klacht te gen Akchoerin in te dienen: een ex-gevangene zou niet zo'n verantwoordelijke positie op de markt mogen hebben, waar hij immers voordurend in aanraking kwam met geld. Akchoerins hooggeplaatse vrienden zorgden er echter voor dat deze aanklacht in de doofpot terecht kwam. Na dit fiasco ging Anisimov op zoek naar een contract moordenaar. Voor tienduizend roebel was fabrieksarbeider INDEN - Het Britse parle- lent is gisteravond begonnen t de bespreking van de zo- leten troonrede, die konin- Elizabeth II 's morgens id voorgelezen in het Hoger- Daarin wordt voor het imende jaar onder andere :n harde aanpak van het ge reld aangekondigd. Deze toespraak, op de ge- kelijke wijze geschreven ir premier Margaret That- ier, gaf een overzichtelijk ild van wat haar regering il doen tijdens het nieuwe [ttingsjaar. De socialistische oppositie idt het weer niks. „Het was magerste troonrede van de latste 20 jaar," aldus een van Labourleden. Premier latcher is nochtans van plan ir dan 20 wetsontwerpen ir het parlement te jagen, immige van haar nieuwe itten hebben zelfs een revo- ionair karakter. Zo is er het regeringsplan een einde te maken aan de irplichte sluiting van de :els op zondag. De meeste irken en ook de invloedrijke iteinse vereniging tot be- irdering van de zondagsrust in daar fel tegen gekant, ar de regering Thatcher de hele wetgeving inzake inkelsluitingen herzien. Alle inkels en warenhuizen zou- en het recht krijgen hun deu- naar willekeur te openen 1 te sluiten. „Als ze dag en acht en zeven dagen de week wpend willen blijven, dan is at hun zaak," meent premier hatcher. Op het economische front is conservatieve regering nog 'at van plan haar politiek te [tegen. Zij heeft geen enkele !euwe maatregel aangekon- Slovesnov bereid igd om de werkloosheid te weit)e op te knaPpea,f «trijden. Premier Thatcher echter wel nog beu dat der sch bel; ver (lie kor jaa me: teu bar mil ster jari teg< Thi bre om ind len sch var De me len bal one E pre toe: in 1 ker om gel: bei il rin werd naar een stille gelokt en daar met een; taatsbedrijven" privatiseren, mes om het leven gebrad mish Q d/CTote vlie_ De moordenaar venslang, Anisimov jaar, maar de zaak 1 een flinke staart corrupte politieambtena; rest van het personeel vleesdistributie bureau verschillende marktopS zijn in staat van beschut gesteld. Tegenover de vleesa» van de markt was het p bureau gevestigd, bureau het administs kantoor van de mark' gens de Russische krant zo goed als onmogelijk4 litie en administratie B de hoogte waren va' enorme winstgevende g> dat zich tien jaar lang51" der hun neus afspeelde De afgelopen maan» er in de Sovjetkranten1 ker berichten verschel01 de wanpraktijken op01 markten. Marktkraam ders, die klagen oVE'. slechte standplaats, wo; elkaar geslagen, in onlangs een groot marktopzichters en de politiecontrole op pieren van de mark»1 houders is verscherpt werd een bende zwen, uit Georgië opgerold, slimme gewoonte goedkope uien in de winkels te kopen, deze sen en te sorteren en volgens op de vrij® waar alle transacties worden betaald, vo®, dan het driedubbele te Copyright The Guar40 Gas en de grote vlieg- awns, waaronder Heathrow 1 Gatwick, komen nu aan de BR gen opt top en kaa voo Mo kee I twe onder 27 27-30 30-35 ZHV StappenF Op korte termijn of lange di elke leeftijd zit u goed bij ZHV Vergelijkt u dit voorbeeld eens 2e unieke premie-keuze voor 3s 2|ekenhuis+poliklinische hulp arts geneesmiddelen alterr êeneeswijzen bij eigen risico ge per jaar. (Intrede onder Dubbele Vergelijkingsbon. n envelop zonder postzegel st' 44h Arrtwoordnummer 7 0 VB Goes voor informatie Naam: Adres:. ustcode/plaats: ^pknrTT~ eftijden verzekerden:

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1985 | | pagina 4