«IIKIBÓ
Crimineel gedrag hoort bij de leeftijd'
rskibus
Caravans
Intermedium
Made b.v
Houten dir. keten
nieuw balkhoutl
hulst
ZATERDAG 2 NOVEMBER 1985
W4
EXTRA
KLEINTJE
lekreatie
unt met de
aar Benidorm
5.- p.p.
•5.- p.p.
leizen Veldhoven
Solmar Tours
KLEINTJE
ran-import
mg-v.Hees
spen, tel 01656-245
cantie en Sport
ek
De Smokkelhoej
De Smokkelhoek
De SmokkelhoeK
tek
ng
De SmokkelhoeR
Kampeerauto's
Carmiggelt:
boek gestolen
c.q. gered uit
Nazi-handen
Carmiggelt
Marjan Berk
Dolf Brouwers
Yvo de Wijs
Harry Touw
Gerrie Knetemann
Frans Moor
Ad Lansink
Kees Rijvers
Yvonne Keuls
Brouwers:
ik heb niets
op mijn geweten
Lichtere zaken
Waarom
Rijvers:
appeltjes
jatten
Kleine stap
Vrouwen
Geen grapjes
Veranderingen
A6
Voor: onderhoud, verbo
wen e.d. wand-vloertegei
keuken/badk., vern. sie
pleisters; alle timmerwe
ken o.a. dakkapellen, p|.
fonds, vloer-wand-dakisi
latie etc. voor woning, kai
toor of bedrijf.
Tevens preventie»
inbraakbeveiliging.
01626-2219
Een KLEINTJE nu no<
TREFZEKERDER dan voor
heen
zeer scherp in prijs.
Bel S. Bos 01626-5250 ij
Made.
T.k.a. div. soorten
van 1.50 m. hoog.
01626-2268.
Tel
Maak een
reclame met een
Het helpt
rtr. 22 nov. v.a.
rtr. 6 december v.a.
n bij uw ANVR „Goede Reis'
pende banken of bel 053
aar meer dan 32 plaatsen
Trek op vrijdag v.a. 20 decern
fraag nu de skipendelfolder
gse reizen v.a. 140,- p.p. b
reisburo of bel
iif-
ss.
1.
)9-
l
ch
fcr:
sn-
39-
MERCEDES 406 kampeer
bus, bj'74., 3600,-
076-874617.
VORIGE WEEK was het nog in
jiet nieuws: de meeste jongeren
lussen de 12 en 17 maken zich
schuldig aan winkeldiefstal,
zwartrijden of erger. Is dat écht
schokkend nieuws? Nee, zegt de
criminoloog dr. Gert Bruinsma. Het
hóórt gewoon bij de jeugd. Was het
vroeger anders? Ja en nee. Ook
Simon Carmiggelt, Gerrie
Kneteman en Ad Lansink hebben
'wel eens wat gestolen. Het verschil?
Toen waren het appeltjes, nu zijn
het duurdere spullen.
Door Mick Salet
HET LIJKT zo'n schokkend be
richt. Pakweg de helft van de jon
gens en meisjes tussen de twaalf en
zeventien jaar, heeft wel eens een
winkeldiefstal gepleegd. Of zonder
kaartje in tram of trein gezeten.
Is dat een ramp voor het vaderland?
Zal de generatie, die na 2000 de macht in
handen krijgt, voor de helft bestaan uit
inbrekers en fraudeurs? Moet de regering
direct beginnen met de bouw van herop
voedingskampen?
De man die de criminele cijfers de we
reld in bracht, dr. G. Bruinsma, schudt
bemoedigend het hoofd. Nee.
„Ik kan me best voorstellen dat men
sen schrikken van die cijfers. Dat komt
waarschijnlijk omdat ze dachten, dat het
plegen van criminaliteit alleen voorkomt
bij bijzondere groepen. Maar dat is niet
zo. Het komt voor in alle lagen van de
bevolking.
Vooral bij de jeugd. De traditionele
vormen van criminaliteit worden voorna
melijk gepleegd door jongeren, met name
de adolescenten (zeg maar: jongeren van
veertien tot twintig). Als ze ouder wor
den verdwijnt dat criminele gedrag spon
taan. Ze worden volwassen en gaan zich
als nette burgers gedragen.
De groep die later tot de echte crimi
nele cultuur gaat behoren, en die mis
schien in de gevangenis terecht komt, is
heel erg klein. Dat geldt voor de jongeren
van vandaag, maar gold ook voor de
jeugd van vorige generaties."
Is dat zo? Bestond de jeugd van giste
ren ook al uit kleine boefjes, die vandaag
deel uit maken van de fatsoenüjke geves
tigde orde?
10 Dgn. zon voordeel pe
luxe bus, prima hotel volp
Benidorm 325,-, Llore
259,-. Vertr. elke vrijdat
Ook kerst.
tel. 040-551166.
Tabbert tourcaravans, deale
i Alpenkreuzer vouwcaravan
lens 1695.- voor 875.-
dingen. Keuze uit 110 stuk
uw- en tourcavans
dealer, Caravanbedrijf van Eijk
Tel. 04977-3236.
3e, tel. 01650-51920. De laatst
ens nu met 10% aanbetaling a
het voorjaar met gratis winter
3is voor al onze occasions. Te
aravans 150,-. Adria, Stercke
caravans. André Jamet en Mn
hte.
jaar
^log
illen
nw.
app.
66,
voor
r.pr.
612-
Wintervoortenten uit voo
raad (staan opgesteld
Voortenten, onderhou
reparatie, accessoires.
Bürstner, de 1986-mode
len zijn binnen. Nu koper
in 't voorjaar halen e
betalen. Nog enkele over
arige modellen met grot
<orting.
10
impl.
huur
Lin-
;hot.
076-
lern-
sl.k.,
•00,-.
CAMPER VW 28 LT Diesel
R.D.W.V. gekeurd, bou«l
1978. Info. 01621 -14423^
Chateau, de nieuwe la®
is binnen. Nu nog meer:^
kasteeltje op wielen'
kopen, in 't voorjaar \-
en betalen. Nog enKe
overjarige modellen
grote korting.
eker.
Ook
sl.ka-
sven.
tboe-
Jeak
;heu-
igens
ten C
'79,
bus
goed.
type
F 60
Tel.
ivans,
lanta-
Gebruikte toercaravaF
keus uis 50 stuks, or
tis stalling
Rijksweg 3, Kapelle- 'e
01102-1623.
Flobby, reeds enkele Ij®
modellen binnen.
niet duurder, nog m<XW
Nu kopen, in 't v°°rla.
halen en betalen. N
enkele overjarige m
len met grote korting-
De Smokkelhoe
Citroën C35, Comtn®
Renault Estafette. DP
onze accessoires 10™.,
ting gedurende de
november. """Tiisl
Rekreatie, Brouwew
55a, Wagenberg. 2i
01693-3707 ho.a 01»
3414.
KNAUSS tour/stacaraj'
2.20X5.40 m., als
7800,-, st.pl. Ha»
nen, Putte (N.Br). In'-
t/m vrij. 076F137386
We vroegen tien Nederlanders boven
de zeventien jaar of ze vroeger ook wel
eens iets gedaan hadden, dat eigenlijk
met door de beugel kon. Ze konden dat
makkelijk opbiechten, want de meeste
vergrijpen zijn inmiddels wel verjaard.
Schrijver Simon Carmiggelt: "Nee,
toen ik zo oud was, deed ik zulke dingen
niet. Ik kom uit een vrij beschermd mi
lieu en had alles dat ik hebben wou. Ik
hoefde dus geen geld uit mijn moeders
beursje te stelen. En winkeldiefstal? Nu
is dat misschien geen halsmisdaad meer,
maar ik dacht er toen niet aan.
De eerste keer dat ik iets gestolen heb,
was in de oorlog. Ik woonde toen in Den
Haag. Daar was een nationaal-socialisti-
sche boekhandel, die eens een speciale
etalage had ingericht met boeken die
door de Nazi's verbrand werden. Die
boeken lagen daar geëtaleerd onder
schijnvlammen van karton. Een vriend
van mij had gezien dat daar geweldig
mooie boeken bij lagen, die ik nog niet
bad. Ik ben toen naar die winkel gegaan
en heb een boek van Tucholsky uit de
vlammen gestolengered.
Ik was toen wel ouder dan zeventien
jaar. Daarvóór heb ik niets gestolen. Als
dt een beetje bij de tijd wil zijn, moet ik
me echt gaan aanstellen en een diefstal
verzinnen. Dat doe ik maar niet."
Schrijfster Marjan Berk: „Ja, ik heb
toen ik twaalf was twee keer kersen aan
v™ steeltje gestolen bij de groenteman.
kan me dat goed herinneren, want ik
beb daarna heel lang met diepe schuldge
voelens rond gelopen. Ik vroeg me af of
groenteman het gezien had, want hij
*ook me steeds zo doordringend aan.
Daarna heeft, hij me een keer beschul
digd van de diefstal van een peer. Maar
dat had ik echt niet gedaan.
En verder? De criminaliteit is nooit zo
;er gegaan dat de Hermandad er bij ge
baald moest worden. Wel vrat ik thuis
diekem de kast leeg aan koekjes en rozij-
Niet elk diefje wordt
straks een misdadiger
Percentage zelfgerapporteerde criminaliteit naar geslacht
Jongens
Meisjes
Soort delict
Nooit
lof 2
keer
Vaker
Nooit
lof 2
keer
Vaker
Diefstal uit kleedkamer
89,6
9,1
1,2
96,4
3,2
0,3
Diefstal materiaal van fiets
71,2
21,4
6,9
90,8
8,5
0,7
Inbraak
88,8
8,2
2,6
99,7
9,3
-
Heling
69,2
21,1
8,9
78,8
18,5
2,0
Fraude openbaar vervoer
49,1
32,9
17,3
64,0
29,0
6,8
Automatenbraak
90,0
7,2
2,5
3,0
2,9
0,7
Bromfietsdiefstal
93,2
4,9
1,6
98,6
1,2
0,2
Telefooncel kraken
95,7
2,3
1,3
99,3
0,3
-
Winkeldiefstal
33,9
43,5
21,7
58,1
34,5
7,5
Prijskaartjes verwisselen in winkels
54,7
31,3
13,8
62,6
32,9
4,4
Diefstal uit auto's
94,6
4,3
1,0
99,0
0,5
-
Geld van ouders weggenomen
66,4
26,5
6,9
68,9
26,0
4,9
Diefstaf van fiets
83,9
9,9
5,9
94,4
4,6
0,8
Diefstal goederen van school
66,9
25,4
7,6
76,6
19,7
3,2
Afpersing
95,7
2,5
1,2
98,6
0,5
-
nen. Dan jatte ik iets en legde de rest zó
terug, dat het leek alsof er niemand had
aan gezeten. Dat heb ik wel een tijdje
volgehoudentot ik een vriendje
kreeg."
Artiest Dolf Brouwers (Sjef van
Oekel): „Ik heb niets op mijn geweten.
Toen ik tussen de twaalf en zeventien
jaar oud was, hoorde ik wel dat vriendjes
zulke dingen deden, maar daar deed ik
niet aan mee. Zó'n ventje was ik niet.
Echt niet? Nou, wat ik wel eens deed was
heel hard langs de groenteman lopen en
dan snel een appeltje meenemen. Maar
dat deed me toch wel veel pijn, hoor.
Terwijl ik in Den Haag toch in een echte
volksbuurt, de Schilderswijk, woonde.
We haalden natuurlijk wel kattekwaad
uit. Belletje trekken en een touwtje over
de straat spannen, zodat voorbijgangers
hun hoed verloren. Maar af en toe kwam
het touw daarbij in het gezicht van
iemand, die dan zijn bril verloor. Daar
heb ik nu nog vrêééselijke spijt van."
Caberetier Yvo de Wijs: „Ik kan me
niets herinneren. Ja, toen ik student was
heb ik wel eens een fiets gestolen, na een
uitgelopen bezoek aan de studentensoos.
Of dat goede of slechte fietsen waren,
weet ik niet meer, meestal was ik te wazig
om dat te zien. Maar toen ik jonger was?
Nee. Ik ben altijd heel keurig geweest.
Een echte brave Hendrik. Ik ben toen al
tijd misdienaar geweest. Zelfs niet stie
kem miswijn gedronken? Nee. Ik kan me
niet herinneren iets gedaan te hebben dat
onder het wetboek van strafrecht valt."
Humorist Harry Touw: „Ja, toen ik
dertien of veertien jaar was, werkte ik
voor een paar kwartjes als hulp in een
koffieshop. Daar pikte ik af en toe wel
"eens een koekje. Maar dat deed ik niet,
zoals de jeugd nu, uit baldadigheid, maar
gewoon omdat ik honger had. Wij had
den het thuis namelijk erg arm. Maar dat
we daarom winkeldiefstallen pleegden?
Nee. Dat dorsten we niet.
Ik weet nog goed dat mijn zuster een
keertje gesnapt was bij het appeltjes ste
len, want dat deden we toen, hè, over de
muur bij rijke mensen klimmen en dan
wat appeltjes pikken. Mijn zuster was
daarbij gepakt en mijn moeder moest
haar op het politiebureau ophalen. Daar
kreeg ze gelijk zo'n pak slaag, dat we
voorlopig niet meer durfden.
Ouders hadden toen meer gezag dan
nu. En politieagenten ook. Als we aan
het voetballen waren in de straat, pikten
ze niet alleen de bal in, ze sloegen je ook
half kreupel. Eén keer heb ik een fiets ge
leend, omdat ik zo graag even wilde fiet
sen. Maar die heb ik wel weer terugge
bracht. Ik zou niet durven om met een
gestolen fiets naar huis te komen. Mijn
vader zou alle twee mijn benen hebben
gebroken, als hij het gemerkt zou heb
ben."
Wielrenner Gerrie Knetemann: „Win
keldiefstal? Nee. Nooit. Of wacht. Eén
keer, toen was ik tien, heb ik een pakje
kauwgom uit een supermarkt gepikt.
Maar daar kwam mijn moeder achter. Ik
heb toen enorm op mijn sodemieter ge
kregen en moest dat pakje kauwgom in
de winkel gaan betalen. Hoe mijn moe
der er achter was gekomen? Moeders
ontdekken toch alles!"
PvdA-Tweede Kamerlid Frans Moor:
„Ik heb ook wel appeltjes gepikt. En ik
denk dat ik ook wel eens een Mars of an
der snoep gestolen zal hebben. Maar ik
denk dat het tegenwoordig allemaal wat
makkelijker gaat. Gewoon omdat er
meer is. Als ik vroeger geld uit mijn va
ders portemonnee had gepikt, zou hij het
gelijk gemerkt hebben. Gewoon omdat
er zó weinig in zat dat het wel op moést
vallen als er iets uit gehaald was. Nu is
dat misschien anders."
CDA-Tweede Kamerlid Ad Lansink:
„Winkeldiefstal heb ik nooit gepleegd,
appeltjes jatten wel, maar ik weet niet of
je dat toen jeugdcriminaliteit kon noe
men. Waarom je appels of perzikken pik
te? Omdat je er zin in had. Ik denk dat ik
me toen anders kon afreageren dan met
winkeldiefstal. Hoe? Bijvoorbeeld door
te voetballen op plaatsen waar dat niet
mocht. Daardoor heb ik heel wat keren
hard weg moeten lopen voor de politie."
Trainer Kees Rijvers: „Nou nee, ik ge
loof niet dat ik toen iets gedaan heb
waarvoor ik me nu nog moet schamen.
Ja, appeltjes jatten bij de boer heb ik wel
gedaan. Maar verder iets stelen? Dat
kwam toch niet in je op! Misschien wil
de jeugd van nu wel meer bezitten dan de
kinderen van vroeger."
Schrijfster Yvonne Keuls: „Beslist
niet. Nooit gedaan. Ik geloof dat het te
maken heeft met de tijd waarin ik ben
groot gebracht. Misschien ook wel omdat
ik het vroeger erg goed had. Iets stelen?
Winkeldiefstal: een kwestie van leren.
Dat dacht je helemaal niet aan. Mis
schien is het een beetje calvinistisch,
maar ik heb dat nog steeds. Bij mij in de
tuin hangen over het hek druiven, die
van de buren zijn. Ik heb wel eens be
zoek, dat dan een trosje druiven plukt.
Dan roep ik dat ze dat niet mogen doen,
omdat die druiven van de buren zijn. Dat
vinden ze dan belachelijk. Maar bij mij
zit zoiets er gewoon in.
Ik zal ook nooit niet betalen in de
tram. Als ik in Amsterdam met de tram
ga, is er niemand die betaalt en als ik dan
een strippenkaart afstempel, staan die
mensen allemaal te kijken of ik gek ben.
Maar ik kan niet anders. Niet alleen om
dat ik mezelf trouw wil blijven, maar ook
omdat ik uit mijn ritme zou raken als ik
zonder kaartje zou reizen."
Het onderzoekje is niet wetenschappe
lijk genoeg om nu direct de conclusie te
trekken dat negentig procent van de be
kende Nederlanders wel eens diefstal ge
pleegd heeft. Maar het toont wel aan dat
de kinderen van vandaag het niet van
vreemden hebben. Toen waren het ap
peltjes en koekjes, nu zijn het meer waar
devolle zaken die gestolen worden. Ligt
dat aan de jeugd van vandaag of aan het
feit dat de tijden zijn veranderd?
Een mooie vraag voor criminoloog
Gerrit Bruinsma, die vorige week doctor
werd op een studie over deze zaak. Hoe
is de situatie vandaag? Bruinsma heeft
dat onderzocht. Hij vroeg enkele middel
bare scholen in Nederland of de leerlin
gen van de eerste, tweede en derde klas
sen een vragenlijst wilden invullen. Vijf
scholen (van LTS tot VWO) deden mee
met zo'n twaalfhonderd leerlingen. Iets
meer dan zeshonderd jongens en iets
minder dan zeshonderd meisjes.
De jongeren kregen onder meer een
lijstje met vijftien criminele handelingen.
Naar vandalisme en zware criminaliteit
(bankoverval enzo) werd niet gevraagd,
het ging Bruinsma vooral om wat lichtere
overtredingen. Achter die vijftien vergrij
pen stond de vraag of ze die daad het af
gelopen jaar hadden gepleegd. Ze kon
den kiezen uit drie antwoorden:
„Nooit", „één of twee keer" en „vaker".
Wat de antwoorden van de jongens en
meisjes waren (in percentages) staat in de
tabel elders op deze pagina.
Uit de antwoorden blijkt dat ruim 65
procent van de jongens wel eens een win
keldiefstal heeft gepleegd. Voor de meis
jes was dat 42 procent. De helft van de
jongens heeft wel eens zonder geldig
kaartje met het openbaar vervoer ge
reisd. Bij de meisjes deed één van de drie
dat. Ook het pikken van geld uit de por
temonnee van vader of moeder en het
verwisselen van prijskaartjes (om daar
door iets goedkoper te kunnen kopen)
blijkt vrij populair te zijn.
Wat moeten we nu met die cijfers?
Bruinsma: „Het doel van mijn onder
zoek was niét om te komen tot generali
serende uitspraken over de jongeren in
Nederland. Ook stel ik geen maatregelen
voor om de criminaliteit bij jongeren te
bestrijden. Ik wilde vooral weten waar
óm jongeren zich zo gedragen. Mijn stu
die is niet voor ouders of de overheid be
doeld. Het is vooral een theoretisch werk
voor crimininologen.
Ik heb onderzocht of crimineel gedrag
wordt aangeleerd door ouders en vrien
den. In feite is dat een nieuwe controle
van een heel oude theorie, van de Ameri
kaanse socioloog Sutherland, die zegt dat
crimineel gedrag het resultaat is van een
sociaal leerproces. Mensen zijn niet cri
mineel van zichzelf, maar leren dat van
anderen, ouders en vrienden.
Crimineel gedrag heeft niets te maken
met erfelijkheid of biologische afwijkin
gen. Het is echt niet zo dat je crimineel
wordt omdat je bepaald vreemde knob
beltjes in je hersens hebt. Een „geboren"
crimineel bestaat niet. Iedereen is in po
tentie in staat tot crimineel gedrag. Of je
dat ook gaat doen hangt af van je omge
ving."
Uit het onderzoek van Bruinsma blijkt
dat jongeren zich pas crimineel gaan ge
dragen, als ze regelmatig in contact ko
men met mensen die het niet zo nauw ne
men met de waarden en normen van de
FOTODESTEM/JOHANVANGURP
nette Nederlanders. Dat betekent niet
dat ze in contact met afpersers en moor
denaars hoeven te komen. Contact met
mensen die een „afwijkend" gedrag ver
tonen is al voldoende. Wat betekent dat?
Bruinsma: „Het is niet zo dat ouders
kinderen opjutten tot crimineel gedrag.
Maar het is ook niet zo dat ouders altijd
conformerend zijn. Ouders hebben niet
altijd een negatieve invloed op het ont
staan van crimineel gedrag. Als ouders
bijvoorbeeld zeggen dat winkeldiefstal
niet zo vreemd is „omdat de winkeliers er
gewoon om vrégen door alles zo voor het
grijpen neer te leggen", dan zou een kind
kunnen denken dat winkeldiefstal eigen
lijk wel mag."
Meer invloed dan de ouders hebben
vrienden en vriendinnen. Jongeren wor
den vooral aangezet tot crimineel gedrag
door vrienden die zoiets al eens gedaan
hebben.
Bruinsma: „Jongeren leren veel van de
gesprekken die zij met anderen hebben
over technieken om crimineel gedrag uit
te voeren. Want crimineel gedrag moet je
leren, net zoals je zakkenrollen moet le
ren. Je moet weten hoe je het best iets in
een winkel kan stelen, wat de beste win
kels zijn om niet gesnapt te worden en
meer van dat soort dingen.
Als jongeren daar vaker over praten,
denken ze daardoor over bepaalde tech
nische vaardigheden te beschikken waar
mee ze criminele handelingen succesvol
kunnen verrichten. De stap om het dan
ook werkeüjk te gaan doen, wordt dan
steeds kleiner. Want, wanneer mensen
dénken dat zij met een paperclip een
fietsslot kunnen openen, dan zullen zij
dat eerder proberen dan wanneer ze den
ken dan zoiets niet kan."
Of jongeren zich crimineel gaan gedra
gen hangt dus voornamelijk af van regel
matig contact met vrienden met „afwij
kend" gedrag. Dat is voor alle jongeren
hetzelfde. Of hun vader nu werkloos
bouwvakker of hardwerkend bankier is.
Bruinsma: „Of jongeren zich crimineel
gaan gedragen of niet, heeft nauwelijks
of niets te maken met hun sociale af
komst. Crimineel gedrag komt voor bij
jongeren uit lage en hoge milieus. Ook
maakt het niet uit of kinderen uit een ge
zin komen waar de ouders veel invloed
op de kinderen hebben, zeg maar een
warm nest."
Er is nogal wat verschil in crimineel
gedrag tussen jongens en meisjes. Hoe
komt dat?
Bruinsma: „Criminaliteit is een zaak
van, voor en door mannen. Zij nemen
een buiten-proportioneel aandeel van de
criminaliteit voor hun rekening. De hoe
veelheid criminaliteit die wordt gepleegd
door vrouwen, zinkt vrijwel overal in de
wereld in het niet bij die van mannen.
Dat is al tijden zo.
Daardoor is de criminialiteit onder
vrouwen lange tijd niet of nauwelijks be
studeerd. Pas met de feministische golf
van de jaren zestig en zeventig is er wat
meer aandacht gekomen. Er zijn wel wat
theorieën geweest, maar die werken nu
nogal op de lachspieren. Freud dacht dat
vrouwen zich crimineel gedroegen om op
de man te lijken. Lombroso verklaarde
"het kleine aandeel van de vrouwen in de
criminaliteit aan hun gebrek aan intelli
gentie.
Maar je ziet, ook aan de cijfers uit
mijn onderzoek, dat de meisjes wat aan
het inlopen zijn. Ze gedragen zich nog
steeds minder crimineel dan de jongens,
maar er is toch wat aan het veranderen.
Of dat komt door de emancipatie? Dat is
moeilijk meetbaar. Wel blijkt uit mijn
onderzoek dat het sociale leerproces voor
crimineel gedrag bij jongens en meisjes
vrijwel identiek is."
Wat moeten we nu met deze weten
schap? Moet de overheid er iets mee
doen?
Bruinsma: „Ik zou me kunnen voor
stellen dat er gezegd wordt dat er meer
controleurs op de tram en de trein moe
ten komen. Of dat winkels betere maat
regelen moeten nemen om winkeldiefstal
tegen te gaan. Maar de overheid zal toch
weinig kunnen doen aan het criminele
leerproces. De overheid kan er toch niet
voor zorgen dat jongeren niet meer in
aanraking mogen komen met mensen die
ze misschien wel op het verkeerde pad
zouden kunnen brengen? Dan krijg je
een staat zoals George Orwell beschre
ven heeft. Dat kan niet en dat mag niet.
Bovendien is het de vraag of meer con
troleurs en betere beveiliging het pro
bleem oplossen? De jongeren vinden dan
wel andere plaatsen voor crimineel ge
drag. Dat is niet tegen te houden."
En kunnen ouders een les trekken uit
het onderzoek?
Bruinsma: „Ik heb geen kant-en-klare
tips voor ouders die willen voorkomen
dat hun kinderen een winkeldiefstal ple
gen of zoiets. Ik denk wel dat ze zich
meer moeten realiseren dat ze negatieve
invloed kunnen hebben. Dat ze niet al te
lichtvaardig moeten spreken over win
kelsdiefstal en dat ze niet al te veel grap
jes moeten maken over bepaald crimineel
gedrag of belastingontduiking.
Of ze het probleem kunnen oplossen
door hun kinderen het contact met be
paalde vriendjes te verbieden? Ach, dan
zullen die kinderen zich juist misschien
extra gaan afzetten tegen hun ouders.
Daar los je toch ook niets mee op."
Overheid en ouders hoeven trouwens
helemaal niet zo wakker te liggen van
deze criminele gegevens, denkt Bruins
ma: „De cijfers over het gedrag van jon
geren zijn niet zo verontrustend. Naar
mate mensen ouder worden neemt de
frequentie van crimineel gedrag in de al
lermeeste gevallen af.
Dat het vooral de adolescenten zijn
die crimineel gedrag plegen, kan op bio
logische en fysiologische gronden ver
klaard worden. Bij pubers en adolescen
ten voltrekken zich grote veranderingen
in het leven. Lichamelijk, maar ook so
ciaal. Ze maken zich op die leeftijd meer
los van hun ouders en het gezin. Ze laten
zich dan sterker beinvloeden door vrien
den. Juist in die periode wordt vaak be
gonnen met crimineel gedrag.
Maar als ze wat ouder worden, nemen
ze weer afstand van dat criminele gedrag.
Ze worden volwassen. Krijgen een meisje
of een vriendje. En dat betekent, behalve
voor een hele kleine groep, meestal het
eind van de criminaliteit."
Het verhaal krijgt dus toch een happy
end. Crimineel gedrag leer je. En leer je
weer af. De winkeldiefjes en zwartrij-
dertjes van vandaag, zijn straks even
netjes en fatsoenlijk als hun vaders en
moeders, die zich altijd zorgen maken
over de jeugden de manier waarop de
belasting ontdoken kan worden.
v
