m/v
KACT1AP0B KAPnOB
HOE DE PROVOCATEUR' WERELDKAMPIOEN WORDT
ni€ue
kleintje intie
zij dat doorlo-
bij postgiro, in
aflossen*,
n de financiële
dijk maximum
ouw twee zou
ia! 66 maanden,
mevrouw één.
ïnd krediet ca.
^nxf300v
rsoonlijke leningH
sgestuurd. U kunt
:e informatie? Bel
ters zijn van
I Afgang
A5
an het jeugdig
i en hun jonge
(en navenante
formule. Van
touw zijn voor
;lijk Nederland
nst) ziet onze
siaste
/room, ten dele
e-eenheid com-
Vaarbij ook cij-
ur voor wie uit
ng en verkoop-
25 en 30 jaar
Ingels overweg
t volgt de ken-
fase afgesloten
c
:*,r 3.
tie/OAWS
076-236882E36882
ZATERDAG 2 NOVEMBER
PTC STEM socrtC
1985
T19
Anatoli Karpov is een wat schuchtere man. Maar ook hij kan lachen en plezier
hebben. Jan Rennings: „Karpov is absoluut geen saaie piet". foto de stem
Hoofdscheidsrechter Vladas Mikenas start de tweede tweekamp. Mikenas verving de Joegoslaaf Gligoric die afgehaakt had omdat Kasparov hem niet
meer aan het bord wilde zien. - toto de stem.
Impulsiviteit wint het van degelijkheid
A
Door Romain van Damme en Pieter Eggen
I BREDA/MOSKOU - Precies halverwege de
schaaktweekamp tussen wereldkampioen
Karpov en zijn uitdager Kasparov ging het
I fout.
Karpov, die op het schaakbord maar zelden uit-
I glijdt, schoot een bok van formaat.
In het middenspel van de
twaalfde partij was eigenlijk
1 maar weinig aan de hand.
I Karpov, die de zwarte stukken
[voerde, had na 22 zetten re-
I mise binnen handbereik. Kas
parov probeerde zijn tegen-
I stander nog even te treiteren
I net een kleine 'Schwindel', die
I een middelmatige clubschaker
I nog wel doorzien zou hebben.
r zo niet Karpov: hij blun-
I derde geforceerd vier zetten
Later een vol stuk weg en kon
Iogenblikkelijk opgeven.
Sen afgang, zoals hij ze
I naar zelden beleefd heeft. De
I stand 6-6 op dat moment was
l niet alarmerend, maar de
I olunder uit de twaalfde partij
I sou het begin van het einde'
I Wijken te zijn. In de vijftiende
I en negentiende partij ging
Katpov tweemaal kansloos
ten onder en de achterstand
al hij vermoedelijk niet meer
riten op te halen in de reste
nde drie partijen.
jEr zijn in de schaakwereld
tjan ook nog maar weinigen,
feer aan twijfelen dat Garry
Kaparov volgende week ge
tornd kan worden als de
I nieiwe wereldkampioen.
I Darmee wordt hij met zijn 22
I iaa de jongste- wereldkam-
Pton aller tijden. Zijn voor
lager Karpov was bijna 24
iaa, toen hij tien jaar geleden
aoder slag of stoot (Fischer
w.gerde de titel te verdedi
gt het wereldkampioen-
I tep in de schoot geworpen
keg.
fernieuwingen
Met Kasparov krijgt de
ttaakwereld een wereld-
tnpioen, die in veel opzich-
II het tegendeel is van Kar-
Ook tijdens de nog lo
lde tweekamp is daarvan
't bewijs geleverd en dat op
I «1 hoog schaaktechnisch ni-
I -au.
I De twee overwinningen, die
jarpov boekte, kwamen tot
land via positioneel spel op de
l'erkante centimeter, een
lande die Karpov tot absolute
PQgte beheerst. Daar staan de
■er zeges van Kasparov te
genover, die opt die ene na,
[aarin Karpov een blaqk-out
zijn de theoretische vernieu
wingen die Kasparov in twee
openingen aanbracht. Belang
rijker dan de spectaculaire
overwinning die Kasparov
met een nieuwtje in de Taima-
nov-variant van het Siciliaans
boekte, is zijn geheel nieuwe
aanpak met de witte stukken
van het Nimzo-Indisch. Hij
wist deze opening tot een ware
schrik voor de wereldkam
pioen te maken. Hij verloor er
drie partijen door en ont
snapte in minstens één partij
aan een nederlaag.
Openingskenner
De Azerbaidsjani Kasparov
geldt, ondanks zijn jeugdige
leeftijd, nu al als de beste ope
ningskenner van het hele
profschaakcircuit. Hij bleek in
staat te zijn, na de tweekamp
van verleden jaar, een nage
noeg nieuw openingsreper
toire op te bouwen.
De prestatie is te meer op
merkelijk, omdat Kasparov
niet de beschikking heeft over
een heel leger grootmeester
lij ke secondanten, zoals de ge-
priviligeerde Karpov. Deze
ster van het Sovjet-establish-
ment is gedurende zijn hele
schaakcarrière in de watten
gelegd. Niet alleen met een
eigen daschja (buitenhuis voor
welgestelden), maar vooral
ook op schaakgebied. Hij is
waarschijnlijk één van de zeer
weinigen, die met schaken rijk
is geworden.
Garry Kasparov kwam 13
april 1963 ter wereld. Zijn ge
boorteplaats was Bakoe, de
hoofdstad van Azarbadjan.
Aanvankelijk heette hij Garik
Weinstein. Toen zijn vader in
'75 overleed, nam hij de naam
vam zijn moeder aan en ver
anderde zijn voornaam in
Garry. In dat jaar liet zijn
mentor en oud-wereldkam
pioen Michael Botwinnik
reeds weten, dat de schaakwe
reld binnen zeer korte tijd zou
horen van de talentvolle jon
geman. Kasparov was toen
twaalf jaar oud.
In '76 en '77 werd hij jeugd
kampioen van de Sovjet-Unie.
Op veertienjarige leeftijd won
hij tot veler verbazing een
grootmeestertoernooi in
Minsk. Zestien jaar oud werd
hij derde in het Russisch kam
pioenschap en won hij een
uitermate sterk bezet toernooi
in het Joegoslavische Banja
Luka (11 V'i punten uit vijftien
partijen).
Garry Kasparov werd in 1980
grootmeester. Vanaf dat mo
ment is Kasparov nauwelijks
meer te stuiten.
In '83 en '84 kreeg hij de Oscar
uitgereikt. De beste schaker
van het jaar. Op weg naar de
tweekamp tegen Karpov
veegde hij eerst Beljavski en
Kortsjnoj van het schaakbord.
Het laatste obstakel, Smyslov,
werd moeiteloos genomen door
de jeugdige Kasparov, die één
dezer dagen de kroon op zijn
werk zal zetten. Wereldkam
pioen.
Garry Kasparov zoals hij is. Fel en impulsief Deze foto werd genomen tijdens
de persconferentie na het afbreken van de eerste tweekamp. Kasparov was woe
dend en liet dat duidelijk merken. - foto de stem
Je moet Karpov eigenlijk wat
met rust laten. In zijn spel la
ten. Het is nou eenmaal een
wat bedeesde jongen. Als hij
in Tilburg was, had je bij
wijze van spreken geen kind
aan hem. Hij speelde zijn par
tij. In de avonduren flipperde
hij wat of speelde hij wat
bridge met de andere scha
kers. Het is echt niet zo dat hij
zich dan volledig opsluit".
Daar geloof ik niet in. In ver-
standspillen. Want dan waren
we allemaal directeur of goede
schakers. Karpov leest die
verhalen natuurlijk ook. Maar
hij lacht daar om. Het raakt
hem, tot zover ik het kan be
kijken, niet. Hij probeert terug
te slaan op het schaakbord".
Zwart geld
Sportiever
Opstandiger
maar liefst vijf maal deelge
nomen aan dat toernooi. Kas
parov is één keer geweest.
bedeesd. Kasparov is, zeg
maar, wat vrijmoediger. Praat
gemakkelijker".
Kasparov daarentegen is de
vertegenwoordiger van een
wat opstandiger generatie.
Bovendien is hij een half-jood
uit de Sovjet-republiek Azer-
baidsjan, die aan Iran grenst.
Wat de Russische autoriteiten
hem zeker nog meer aanwrij
ven, is dat hij, Kasparov, zijn
mond niet houdt, als hij vindt
dat hij ergens kritiek op> heeft. j-et
En er is veel aan Karpov én
zijn omgeving dat voör Kas
parov te bekritiseren is.
Wie de beide Russische
kemphanen goed kent en het
beeld van twee werelden ook
bevestigd, isrJan-Rennings, di
recteur va£i tipt interpolis.
Rennings bezocht Karpov
een keer thuis in Moskou.
Kasparov ontmoette hij nooit
thuis, maar wel veelvuldig el
ders als hij in de Sovjet-Unie
was om zijn schaakcontacten
te verdiepen. „Kasparov is van
een andere generatie. De gene
ratie van de spijkerbroek en
nonchalante leren jasje,
arpov is de plichtsgetrouwe
Benadering
Rus, een deel van het systeem.
Hij is lid van de partij. Ik heb
iera leren kennen als een zeer
integere man. Iemand die al
tijd zijn woord houdt. Karpov
is de studieman. Kasparov,
hoe moet je dat zeggen, is
volgden na briljatit en Schaaktoernooi ïh Tilburg, dqü-\ springerig. Een heel ander ty-
'Sineel aanvalssjjjel.. ,En wat it'o ^arirtv itr.
f tweekamp medé aan zijn
I ge kwaliteit heeft geholpen,
sinds enige jaren de réputat£e ,pé. Je merkt dat ook buiten de
geniét het sterkste tóemoöi ter "'•'Speelzaal. Alle Oosteuropea-
wereld te zijn. Karpov heeft nën zijn wat schuchter. Wat
Rennings gelooft wel dat
Karpov een beschermder sta
tus geniet dan Kasparov, maar
onverklaarbaar vindt hij dat
niet. Je moet het Oosteuro-
pese systeem kennen. Top
sporters in de Sovjet-Unie
hebban bepaalde privileges.
Een soort macht. Als je dat be
schermd wilt noemen, okay.
Vergeet echter niet dat Kar
pov wereldkampioen is en niet
Kasparov. De benadering ten
opzichte van de wereldkam
pioen is wat anders dan de be
nadering ten opzichte van de
man die het nog moet worden.
Inderdaad, Kasparov is geen
echte Rus. Hij komt uit Bakoe.
Ik heb zijn moeder een paar
keer ontmoet. Een schitterend
mens. Zwaar opgemaakt,
mooie kleren. Bovendien heeft
Kasparov in Amerika nogal
wat kennissen en familie.
Wellicht speelt ook dat een rol
mee. Maar nogmaals, dat Kar
pov wat meer in de watten ge
legd wordt, heeft volgens mij
vooral te maken met het feit
dat hij de wereldkampioen is.
Zo werkt dat daar nou een
maal".
Serieus
Naast het verschil in behan
deling van de beide schaak-
combatanten is er vooral de
wereld die schuil gaat tussen
de karakters. Rennings relati
veert het beeld van Karpov als
de bleke, wereldvreemde,
computergestuurde man.
„Karpov woont vrij dicht bij
het centrum van Moskou in
een mooie flat. Hij heeft een
bediende die de fiat schoon
houdt en voor het eten zorgt.
En hij is in het bezit van een
zeer grote bibliotheek, die vol
staat met schaakboeken. Kar
pov is een zeer goede gastheer.
Als hij bezig is met zijn vak, is
hij erg serieus. Maar daarna
houdt hij ook van gezelligheid
en drinkt zijn wodkaatje mee".
Maar natuurlijk is de ge
zondheid van de wereldkam
pioen, voor een leek zichtbaar,
niet zo denderend. Dat hij op
instorten staat, zoals de ver
halen gingen rond de begin fe
bruari afgebroken eerste
match met Kasparov, gelooft
Rennings niet.
„Nee, ik geloof niet dat hij
op instorten staat. Ik kan ook
niet zeggen, dat is een blo
zende gezonde jongen. Maar
het tegenovergestelde is ook
niet waar. Kijk, Karpov zal
nooit een bokskampioen wor
den. Dat moge duidelijk zijn.
Hoe anders dan is Kaspa
rov? Rennings: „Totaal an
ders, zoals reeds gezegd is. Im
pulsiever vooral. In woord en
daad. De tegenpool van Kar
pov. Hij is veel sportiever. Kan
goed voetballen en is gek op
wielrennen. Toen hij in Til
burg kwam, vroeg hij meteen
om een racefiets. Daar hebben
we voor gezorgd. Hij was zo
blij als een kind. Iedere dag
was hij weg met die fiets. Het
is een aardige jongen. Maar je
kunt echt merken dat hij van
een andere generatie is. Je
merkt het ook aan zijn spel.
Hij doet dingen die Karpov
nooit zal proberen. Kasparov
zegt dan: we beginnen, eens
kijken wat er uit kan komen.
Karpov beredeneert het veel
meer".
Volwassener
Het heeft nogal wat mensen
in de schaakwereld verbaasd,
dat Karpov, eigenlijk op een
aantal goede partijen na, tij
dens deze tweekamp toch de
gene is die terecht verliest.
Niet alleen gleed hij kansloos
weg in de eerste partij, ook
daarna heeft hij minstens
twee keer verloren of zeer
slecht gestaan, voordat hij de
ongelukkige vergissing
maakte in de twaalfde partij.
Op dat moment stonden de
twee spelers weer gelijk, een
stand die Karpov zich des
noods kon permitteren. Gelijk
spelen betekende voor hem
behoud van de titel. Tussen de
vijftiende en de negentiende
partij werd Karpov evenwel
op meer dan het psychologisch
gebied opgerold en ontpopte
de jonge uitdager zich tot de
volwassener schaker.
Lacht
Ook Jan Rennings had ge
rekend op een taaiere Karpov:
„Ik had gedacht dat Karpov
beter bestand zou zijn tegen de
spanningen. Hij heeft tenslotte
tegen Kortsjnoj heel wat mee
gemaakt. En toen won hij. En
wat heeft Kortsjnoj allemaal
niet geprobeerd. Laatst las ik
een verhaal, waarin Kortsjnoj
vertelde dat hij vermoedde dat
Karpov pillen nam om de her
senen te stimuleren. Daarom
zou hij er zo slecht uitzien.
Wat de tweekamp wel heeft
beïnvloed, maar bar weinig
met schaken te maken heeft, is
een zwartgeld affaire, waarin
Karpov een onduidelijke rol
speelt. Tijdens een Olympiade
in Buenos Aires werd Anatoli
Karpov benaderd door de chef
van de Norddeutsche Rund
funk met het verzoek voor een
schaakcomputerfirma uit
Hongkong te werken. Per ver
kochte computer, waaraan
Karpov zijn naam verbond,
zou hij 2,5 dollar krijgen. Dat
geld stroomde vervolgens bin
nen op de rekening van de
NDR-baas, maar waar het
daarna bleef, is onduidelijk.
Sommigen zeggen op een
Zwitserse rekening van Kar
pov; weer anderen beweren
dat de Rus nog geen stuiver
heeft gezien. En een laatste
theorie is dat de Russische
autoriteiten Karpov in staat
hebben gesteld op deze manier
wat aan fondsvorming in het
buitenland te doen om zo zijn
postzegelverzamenling nog
unieker te maken dan hij al is.
Revanche
Belangrijker dan de affaire
zelf is - in de Russische sa
menhang der dingen - natuur
lijk dat de zaak aan het licht
kon komen. Sombere Krem-
lin-kijkers zien er de val in
van Karpov en met hem het
oude establishment, dat voor
een belangrijk deel uit de
Brezjnev-periode stamt.
Of Karpovs dagen als proté
gé van het regime geteld zijn,
is de vraag. Per slot van reke
ning krijgt hij over enkele
maanden al in een revanche
match de gelegenheid zijn
misser van deze tweekamp
goed te maken. Het feit dat hij
recht op revanche heeft, is een
uitvloeisel van de bijzondere
positie die Karpov inneemt in
de hiërarchie van de wereld
schaakbond. Het zou wel eens
zijn laatste voorrecht kunnen
zijn, als hij dan niet alsnog
slaagt.
En intussen gaat Kasparov,
die enkele jaren geleden zijn
naam niet anders in Russische
kranten tegenkwam, dan met
toevoegingen als 'joods', 'Pers'
of 'provocateur', een tijd tege
moet als nieuwe held van het
socialisme en de Sovjet-Unie.
Het zal wel even wennen wor
den.