Lubbers moet oppassen voor CDA
Moskou biedt geen teken van hoop
even..L
UITBLAZEN
20.000
w
Meningen in Moskou
over raketten
Europees
ruggen
WORDT CDA-LEIDER NIET TE ZEER BEWIEROOKT?
ONRUS
dinsdag 29 oktober 1985
ACHTERGROND
Staande ovatie
Voetstuk
GESPREK MET RUSSEN AAN DE VOORAVOND VAN 1 NOVEMBER
Volwassen
Historisch
Overhaast
Kans
Campagne
per computer
Haags
hoogstandje
Gebeten
Alcohol
Agenda
dinsdag 29 qkt
VAN HOUW
WIMKOCK
ER ZIJN van die zon
dagavonden waarop
een deel van de re
dactie wanhopig op zoek
is naar nieuws dat 'vol
doende body heeft om er
de Eén mee te openen'.
Dat is vakjargon voor
nieuws dat belangrijk ge
noeg is om onder een forse kop
links bovenaan op de voorpa
gina te worden gedrukt, zonder
dat de lezer zich 's morgens
vertwijfeld zal afvragen
waarom 'ze dat in godsnaam in
de krant hebben moeten zet
ten.' Weekeinden zonder
nieuws zijn er op een jaar maar
genoeg, maar het afgelopen
weekeinde bulkte er juist van.
Nu zaten de redacteuren met
de handen in het haar over de
vraag welk nieuws de promi
nentste plaats in de krant ver
diende. Die twijfel was gister
morgen zichtbaar in de kiosk:
DE STEM: 'Verzet gaat door'
(over het volkspetitionnement
dus)
TROUW: Top CDA eist afsto
ten van vier atoomtaken
ALGEMEEN DAGBLAD:
Chaos in hoofdstad
TELEGRAAF: Miljoenen
kunstroof in Parijs (Eigenaar
dig met zoveel binnenlands
nieuws plus een oproer voor de
eigen voordeur)
VOLKSKRANT: Krakers
richten bij wraakacties grote
vernielingen aan.
BRABANTS NIEUWSBLAD:
Hoop na speech Lubbers (ook
het volkspetitionnement
PZC: KKN: Voor 1 november
positieve stap Russen (idem)
Het zal wel toeval wezen dat
de drie regionale kranten in dit
rijtje alle drie op dezelfde lijn
zaten en de volkspetitie de op
vallendste plaats op de voorpa
gina gunden en dat daarente
gen geen van de landelijke bla
den het nieuws rond de volks
raadpleging nog zwaar genoeg
achtte om er op de maandag
morgen de krant mee te ope
nen.
„We buigen niet naar links,
we buigen niet naar rechts", zei
de onvergetelijke heer Van Agt
ooit en zo mocht ik het horen.
„Lood om oud-ijzer" riep nog
langer geleden de nu bijna ver
geten Bouke Roolvink en ik
was het met hem eens. Of je
door de hond of door de kat ge
beten wordt. Centrum-links
of centrum-rechts; ze zitten
beide eeuwig aan je portemon
nee. privacy en vrijheid te frut
selen want het is slechts de
toon die de muziek maakt of -
zoals de niet te vergeten heer
Den Uyl ooit opmerkte - de
marges zijn verrekte smal.
„U bent een rechts eiland in
een linkse zee", schreef een le
zer me een paar maanden gele
den. De man bedoelde het goed
want het was een felicitatie
brief, maar ik heb er een bloed
hekel aan te worden ingedeeld
bij links of rechts. Ik wil dat
niet want ik ben het geen van
beide. Ik heb nog liever dat ze
me a-politiek noemen, al is dat
in een parlementaire democra
tie misschien niet de juiste hou
ding. Ik heb van jongs af ge
leerd afstand te houden van de
politiek. Van huis uit dus. Wel
naar de stembus, maar geen gi
rootjes naar de partij. Aan poli
tiek deden ze hoogstens binnen
de overzichtelijke eigen ge- E
meenschap, de gemeenteraad,
llllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllf
waar boeren, arbeiders, mid
denstanders en 'notabelen' de
fracties vormden.
Dat wantrouwen in de grote
politiek kwam niet voort uit ar
rogantie maar uit de van gene
ratie op generatie opgestapelde
ervaring van 'kleine luyden' die
niets van de 'hoge heren' ver
wachtten en geleerd hadden
hun eigen boontjes te doppen.
Het is een soort erfgoed (in de
ogen van de meer geëngageer-
den waarschijnlijk een erfzon
de) waar je niet zomaar onder
uit kunt, zoals zoveel 'beker-
ingsgevallen', ook in mijn om
geving, hebben laten zien.
Na een kortstondig uit
stapje in het politieke gewoel
van de jaren '60 heb ik me weer
ijlings begeven naar mijn voor
ouderlijk plekje aan de zijlijn.
Het is er minder opwindend,
maar je kunt er het spel beter
overzien vind ik. Ik zal na deze
'stemverklaring' niemand meer
schokken met de mededeling
dat ik niet heb getekend.
In dit weekeinde, barstens
vol nieuws wilde het toeval dat
ik nauwelijks tijd had om dat
nieuws op de televisie te vol
gen, maar ik ving nog net een
glimp op van de bijeenkomst in
de Houtrusthallen. Daar stond
premier Lubbers achter het
spreekgestoelte, op lofwaardige
wijze rustig te blijven, zoals me
nige maandagkrant berichtte,
maar het ging niet zonder
moeite zoals je duidelijk aan
zijn strakke gelaatstrekken kon
zien. Omdat ik zelf niet gete
kend heb ging de emotie, waar
mevrouw Sienie Strikwerda een
dikke keel van kreeg, aan mij
voorbij. Daardoor misschien
zag ik iets dat mij wél beroerde.
Niet het kabaal van fluiters,
boe-roepers en blaaspoepers,
dat de woorden van de premier
onhoorbaar moet hebben ge
maakt was bijzonder. Dat soort
uitingen hoort al lang tot de
Nederlandse vergaderfolklore.
Wij zijn immers een volk dat
zich geen oren laat aannaaien.
Die hebben we ook niet meer
nodig. Die 20.000 of weet ik
hoeveel ruggen die naar de pre
mier werden gewend, terwijl hij
het regeringsstandpunt en -
handelen nogeens toelichtte in
- wat de kranten noemden:-
'een goed opgebouwd betoog',
toonden onverbloemd aan wat
er schort aan onze maatschap
pelijke discussies: de bereid
heid om te luisteren. Een huive
ringwekkend afscheid van de
rede.
Ik heb nooit uit kunnen vin
den welk van de twee kwaden
het kwaadste is: plaatsen of
niet plaatsen. Daarom heb ik
niet getekend en ben ik blij dat
ik de verantwoordelijkheid kan
overlaten aan degenen die zich
daarvoor graag hebben laten
aanwijzen: parlement en rege
ring.
T5 pagina
Uitgave van uitgeversmaatschappij De Stem b.v.
Directie: drs. J.H.M. Brader.
Hoofdredactie. L. Leijendekker en H. Coumans.
Hoofdkantoor: Spinveld 55, Breda
Postadres: Postbus 3229, 4800 MB Breda.
076-236911 Telex 54176.
Centrale redactie Breda:
Nieuwsdienst 076-236883.
Sportredactie 076-236884.
Rayonkantoren:
Bergen op Zoom, Zuivelstraat 26, ©01640-36850.
Postadres: Postbus 65, 4600 AB Bergen op Zoom.
Breda, Nwe. Ginnekenstraat 41076-236326.
Postadres: Postbus 3229, 4800 MB Breda.
Etten-Leur, Markt 28, 01608-21550.
Postadres: Postbus 363, 4870 AJ Etten-Leur.
Goes, Klokstraat 101100-28030.
Postadres: Postbus 13,4460 AA Goes.
Hulst, Steenstraat 14, ©01140-13751
Postadres: Postbus 62, 4560 AB Hulst.
Oosterhout, Arendstraat 14, ©01620-54957.
Postadres: Postbus 23, 4900 AA Oosterhout.
Roosendaal, Molenstraat 45, 01650-37150.
Postadres: Postbus 35, 4700 AA Roosendaal.
Terneuzen, Nieuwstraat 9, 01150-17920.
Postadres: Postbus 145, 4530 AC Terneuzen
Vlissingen, Torenstraat 5, 01184-19910.
Postadres: Postbus 50514380 KB Vlissingen.
Openingstijden:
Breda en Oosterhout 8.30-17.00 uur;
overige kantoren 8.30-12.30 en 13.30-17.00 uur
Abonnementen, bij vooruitbetaling te voldoen:
22,97 per maand; 66,30 per kwartaal of 258,- per jaar
Bij automatische betaling geldt een korting van 1,- per maand,
f 1,80 per kwartaal, 7,20 per jaar. Prijzen: inclusief 5% B.T.W.
Voor post-toezending geldt een toeslag.
Heeft u de krant niet ontvangen? Onze excuses.
Bel voor nabezorging tijdens kantooruren uw rayonkantoor.
Lezersservice:
Informatie over Stern-reizen en promotie 076-236911
Fotoservice 076-236573.
Advertenties (tijdens kantooruren 8.30-17 00 uur):
Rubrieksadvertenties 't Kleintje 076-236882
Grote advertenties uitsluitend 076-236881
Geboorte- en overlijdensadvertenties 076-236442.
(Buiten kantooruren maandag t/m vrijdag.van 19.00 tol 20.30 uur
en zondag van 18.30 tot 21.30 uur 076-236394/236911
Bankrelaties:
Postgiro 1114111 -ABN rek. 520538447.
NCB rek. 230301584- Rabo rek 101053738.
Door Frans Boogaard
DEN HAAG - Partij
voorzitter Bukman liet
er de top van de georga
niseerde christen-demo
cratie, afgelopen zater
dag in Bussum, niet echt
de tijd voor, maar ook
als hij dat wèl had ge
daan had ongetwijfeld
niemand zich tegen de
hernieuwde kandida
tuur van Lubbers voor
het lijsttrekkerschap
verzet.
Bukman zelf had kort
daarvoor al aangegeven
waarom niet: „Ruud Lubbers
heeft er mede toe bijgedra
gen dat een belangrijk stuk
zelfvertrouwen is terugge
keerd in de partij. Bovendien
gaat het goed met het land,
dat er zonder zijn leiderschap
slechter aan toe zou zijn."
Den Uyl (PvdA) was er
niet bij, anders had hij zeker
een relativerend „Nou,
nou... waar blijft die
krans?" laten horen. Dat
deed hij in elk geval twee
weken eerder, toen CDA-
fractieleider De Vries al tij
dens zijn eerste inbreng in de
algemene beschouwingen
Lubbers alle lof toezwaaide
voor het beleid van de afge
lopen drie jaar: „Ook de an
dere ministers en staatsse
cretarissen wil ik dankzeg
gen Zonder hun mede-
werking zou hij het, denk ik
toch niet helemaal hebben
gered."
De minister-president als
kop, staart en lichaam van de
complete ministerraad.
Zoveel lof was er voor Van
Agt zelfs bij zijn vertrek niet.
In de familiale partijver
houdingen zal het er wel bij
horen dat niemand de bewie
rookte leider - zeker aan de
vooravond van beslissende
verkiezingen - openlijk af
valt. En zeker zaterdag was
de sfeer er ook niet naar.
Had Lubbers zich niet net
in het hol van de leeuw ge
waagd door in de Haagse
Houtrusthallen, temidden
van Faber, Strikwerda, Van
Traa en nog een kleine twin
tigduizend vredesactivisten,
symbolisch de einduitslag
van het volkspetitionnement
in ontvangst te nemen? Was
hem daar niet, terwijl hij nog
wel zó'n uitgebalanceerd en
vertrouwenwekkend verhaal
had voorbereid, het spreken
onmogelijk gemaakt?
Bukman speelt traditiege
trouw tamelijk bot op die
CDA-sentimenten in, door
bij terugkeer van Lubbers en
Steenkamp quasi-opgelucht
vast te stellen „dat jullie in
ieder geval nog leven".
Lubbers zelf doet dat veel
subtieler: „Van verschillende
kanten is mij inderdaad ge
vraagd of ik wel moest gaan,
maar ik heb geen moment
geaarzeld. Ik ben overtuigd
van het democratisch gehalte
van al die mensen die hebben
geijverd voor het volkspeti
tionnement."
Waarna hij op magistrale
wijze duidelijk maakt dat
Nederland écht niet anders
kan dan nu plaatsen; dat
Gromyko vijf jaar geleden al
niet naar zijn goedbedoelde
voorstellen wilde luisteren;
dat Gorbatsjov, hoewel veel
toegankelijker, zijn uiterste
bod óók heeft genegeerd; dat
binnen het bondgenootschap
de grenzen van de solidariteit
nu zijn bereikt; maar dat hij,
Lubbers, blijft hopen en Hid
den dat er nog een oplossing
komt.
Wie zó geen staande ovatie
krijgt, moet het vak uit.
Maar vraagt tegelijk in het
CDA niemand zich af of te
veel van het goede ook geen
kwaad kan? Bij alle (terech
te) hulde aan het adres van
Lubbers, blijven twijfels mo
gelijk over de juistheid van
Premier Lubbers
oppassen
- FOTO DE STEM/JOHAN VAN GURP
niet onbelangrijke delen van
het kabinetsbeleid. De werk
loosheid, de inkomensverde
ling.
Het gebrek aan waarde
ring misschien ook voor het
meedenken over beleid door
een partij, die (volgens de
opiniepielingen) inmiddels de
zittende coalitie in zeteltal
evenaart. En waarvan in
ieder geval het Centraal
Planbureau al een- en an
dermaal heeft vastgesteld
dat de uitkomsten op vitale
onderdelen gunstiger zijn
dan die van het kabinetsbe
leid.
Binnen het CDA worden
die twijfels, zo ze er al zijn,
niet hardop uitgesproken.
Of worden ze - zodra een
individuele vermetele van
geest ze toch onder woorden
durft brengen - hardhandig
de kop ingedrukt.
Schrijnend voorbeeld: de
manier waarop het partijbe
stuur zaterdag een aanspo
ring van de Kamerkringen
Leiden en Utrecht tot overleg
op gelijkwaardig niveau over
arbeidsherverdeling van de
hand wees. „U realiseert zich
blijkbaar niet dat dit zou
kunnen worden uitgelegd als
kritiek op het kabinet-Lub-
bers", klonk het vanachter de
bestuurstafel.
En weer ging een wijzi
gingsvoorstel roemloos ten
onder.
Vredeling zei het vele ja
ren geleden al: „Congressen
kopen geen straaljagers."
Nee, maar bij het CDA
(twee van de ruim tweehon
derd amendementen aan
vaard - en dan nog op onder
geschikte punten) brengen ze
zelfs tot in cijfers achter de
komma geen koerscorrecties
tot stand.
„Alles wat omhoog moet
gaat omhoog; alles wat om
laag moet omlaag," zo stelde
financieel specialist van de
WD Rudolf de Korte tijdens
de algemene beschouwingen
vast. Waaronder hij waar
schijnlijk de sterk slinkende
aanhang van de VVD niet
begreep.
De concurrentie met deze
coalitiepartner - hoe hard
Nijpels ook het kabinetsbe
leid als WD-beleid blijft
claimen - kan er in ieder ge
val de diepere achtergrond
niet van zijn dat de CDA-
achterban haar leider zó kri
tiekloos op een voetstuk
plaatst. Daarvoor is de VVD,
die tot minder dan twee
derde van haar huidige om
vang dreigt te worden gere
duceerd, té ongevaarlijk.
Los van politieke voorkeu
ren, mag het CDA een
nieuwe regeerperiode zeker
op voorhand niet worden
misgund. Maar Lubbers moet
tegelijk oppassen, dat de
voornaamste bedreiging voor
zijn politiek handelen niet in
het CDA zélf ligt.
Door Max de Bok
MOSKOU - Wie in de
dagen van het Neder
landse besluit over de
plaatsing van kruisra
ketten op Nederlands
grondgebied naar Mos
kou reist in de verwach
ting daar nog tekenen
van hoop te kunnen op
pikken die het kabinet
Lubbers van plaatsing
zouden kunnen doen af
zien, komt al snel van
een koude kermis thuis.
We zouden persé in de
laatste week van oktober
moeten gaan, want dan zou
het nog interessant kunnen
zijn met het oog op het 1 no-
vember-besluit, zo sugge
reerden functionarissen van
de Sowjet-ambassade in Den
Haag. Het programma? Ge
sprekken met politieke en
militaire deskundigen. Na
men? Na aankomst in Mos
kou.
Met alle respect voor onze
gesprekspartners, in de Sow-
jet-hiërarchie behoren ze
niet tot de top. Zelfs niet als
we bedenken, dat politieke
commentatoren in dit land
tot de politieke binnenwereld
behoren en dat functionaris
sen van het instituut voor
Amerika en Canada de denk
tank vormen voor het rege
ringsbeleid inzake de relaties
USSR-VS.
Ons, met sterke argumen
ten omkleedde verzoek om
een interview met minister
van Buitenlandse Zaken Sje-
vardnadze, wordt als 'niet
realistisch' gekenmerkt. Af
gewezen wordt het niet met
zoveel woorden, nee, onze
gastheren laten het boven de
markt hangen. In dit strak
hiërarchische land, deze op
en top bureaucratie is een
ministerie een onneembare
vesting.
Het eerste gesprek voeren
we woensdag met de 'onver
mijdelijke' Valentin Falin,
tot 1978 Sowjet-ambassadeur
in Bonn en nu als politiek
commentator werkzaam aan
de krant Izvestia, minder of
ficiële spreekbuis van de
Sowjet-regering dan de
Pravda, maar toch. Een man
met een grondige kennis van
de Oost-West relaties, die als
het ware aan de wieg stond
waarin bondskanselier
Schmidt indertijd de baby
neerlegde, die tot het NAVO
dubbelbesluit van december
1979 uitgroeide.
Falin neemt alle tijd, heeft
kennelijk zin in een gesprek.
En hoewel hij enkele malen
verklaart een realist te zijn,
druipt het pessimisme van
zijn beschouwingen af.
Falin is er zeker van: „Uw
regering zal tot plaatsing be
sluiten, wat de Sowjet-Unie
ook verder doet." Hij heeft
geen goed woord over voor de
Nederlandse opstelling,
waaraan volgens hem de
'elementaire logica' ont
breekt. „Nederland heeft niet
het recht de Sowjet-Unie
voor te schrijven wat ze wel
en wat ze niet mag doen. Wij
zouden de NAVO een slag
kunnen toebrengen door nu
in te gaan op Nederlandse
eisen? Allemaal propaganda.
Niet wij, maar jullie zelf heb
ben de situatie geschapen
waarin jullie nu zitten. Wat
hebben jullie met het Aziati
sche deel van de Sowjet-Unie
te maken? Het is niet van be
lang voor jullie veiligheid.
Wij moeten onze andere dan
Europese veiligheidsbelan
gen ook verzekeren. Onze ra
ketten daar zijn gericht op
China. En denkt u dat de
Amerikanen geen bases heb
ben op Korea, in Japan? Uw
regering zegt dat de SS 20-
raketten in het Aziatische
deel meegeteld moeten wor
den omdat ze mobiel zijn.
Raketten hebben lanceerin-
richtingen nodig. Zonder die
gaat het niet. De redenerin
gen over de mobiliteit zijn
redeneringen van kleine kin
deren. Toch niet van volwas
sen politici?"
In de visie van Falin heeft
de Nederlandse regering het
Amerikaanse standpunt als
principe genomen en is Ame
rika erop uit zoveel mogelijk
landen te betrekken in de
'gevaarlijke ontwikkeling' in
1 november nadert en daarmee het moment, waarop de
Nederlandse regering zal besluiten tot plaatsing van 48
kruisraketten over te gaan. Haags redacteur Max de Bok reisde
aan de vooravond van 1 november naar Moskou om de
meningen daar te peilen. In de hoop tevens een signaal te
krijgen, dat voor Nederland voldoende kan zijn om niet tot
plaatsing over te gaan. Vandaag de eerste aflevering van het
reisverslag. Morgen volgt 'Russen kijken naar Geneve.
de relaties van de supermo-
gendheden.
Een dag later ontmoeten
we de eerste plaatsvervan
gend directeur van het insti
tuut voor Amerika en Ca
nada (in de Europese wande
ling ook wel het Arbatov-in-
stituut genoemd, omdat Ar-
batov, een van de belangrijk
ste veiligheidsadviseurs van
Gorbatsjov, er directeur is),
Vitaly Zjoerkin. Hij wordt
gesecondeerd door professor
Alexej Vassilev en dr. Serge
Plechanov, beiden Amerika-
deskundigen bij uitstek, het
geen bij de laatste onder
meer blijkt uit zijn perfecte
Amerikaanse tongval. Ple
chanov zou het een belang
rijke historisch moment vin
den als Nederland zou be
sluiten niet te plaatsen. Maar
Nederland heeft daarvoor, zo
houden we hem voor, meer
nodig dan het 'halve' signaal
dat Gorbatsjov in Parijs af
gaf. Een signaal overigens,
waarvan Falin gezegd heeft
dat het „ook gericht was aan
het adres van de Nederlandse
regering en het Nederlandse
parlement en het Neder
landse volk. Wij wilden er
mee duidelijk maken dat Ne
derland een grote rol speelt
voor de Sowjet-Unie en door
ons niet beschouwd wordt als
een tweede- of derderangs
natie."
Premier Lubbers, zo zeg
gen we Plechanov, heeft nog
vorige week gezegd dat hij
alsnog op een signaal van
Moskou wacht. Plechanov
hoeft zich geen moment te
bedenken. „Het is al tien jaar
hetzelfde. Altijd is de Sowjet-
Unie te laat, altijd wil men
meer van de Sowjet-Unie."
Besluiten niet te plaatsen
zou, zo vult Vassilev aan,
„van symbolisch politieke
betekenis zijn." Zjoerkin:
„Zelfs meer dan dat. De Sow
jet-Unie is zeer geïnteres
seerd in wat Nederland gaat
doen. Nederland kan een be
langrijke rol spelen in het
proces van het herstel van de
veiligheidssituatie in Europa.
Het Nederlandse besluit is
nog steeds sterk verbonden
met het resultaat van onder
handelingen tussen de Soj-
wet-Unie en Amerika. Wij
zouden blij zijn met een ge
baar dat de veiligheidssitua
tie in Europa zou kunnen
verbeteren. Nu is het zo dat
die situatie of slechter of be
ter kan worden. Ze is ver
slechterd doordat Amerika in
Europa een sfeer van vijand
schap tegenover de Sowjet-
Unie heeft gecreëerd."
Plechanov: „Een Neder
lands besluit om te plaatsen
zou een overhaast besluit
zijn. Het is nogal schokkend
dat ook door uw regering
kennelijk niets wordt ver
wacht van de topconferentie
in Genève. Sommigen in de
NAVO en in Amerika vinden
dat er geen enkel accoord ge
sloten mag worden in Genè
ve, maar dat het er daar al
leen maar om moet gaan een
sterke NAVO uit Genève te
voorschijn te brengen." Ook
in dit gesprek de vraag of er
nog een signaal te verwach
ten is vanuit de Sowjet-Unie
voor 1 november. Zjoerkin:
„U moet goed begrijpen, dat
wij niet in de positie zijn
daarop een antwoord te ge
ven. Wellicht spreekt u nog
mensen, die wel in die positie
zijn." En ongevraagd vult
Vassilev aan: „U moet niet
denken, dat de SS-20 en de
lanceerinrichtingen zeer snel
verplaatsbaar zijn. Ze zijn
mobiel als een booreiland. Ze
zijn eerder verplaatsbaar
dan mobiel."
Een gesprek op donderdag
met de top van het regerings
persbureau Tass levert ook al
geen afwijkend beeld op. De
militair commentator van
Tass, Bogatsjov, geeft uit
zichzelf een cijferopstelling
van aantallen raketten in
Oost en West, die exact klopt
met de Amerikaanse bron
nen waarop Nederland zich
verlaat. Maar ook hij laat
zich niet verleiden tot het
noemen van aantallen SS-
20's in het Aziatische deel.
Waarom zouden we dat jullie
moeten vertellen? De Ameri
kanen, jullie vrienden, zeg
gen jullie nog niet eens hoe
veel raketten zij bezitten. Zo
ongeveer verweert hij zich.
Of de Nederlandse beslissing
van belang is en zo ja waar
om?
„In mijn visie - Gorbatsjov
wil nodig af van deze wapen
race - hebben jullie nu de
kans een eerste stap te zetten.
Niemand gelooft toch in ont
wapening door het plaatsen
van Amerikaanse raketten?
Maar ook op grotere schaal is
het Nederlands besluit van
belang. Nee, niet voor de Ne
derland-Sowj et-relatie. Wel
voor het hele veiligheidscon
cept in Europa. Er is nu een
gelegenheid voor een NAVO-
lid om een eerste stap te zet
ten op de weg naar ontwape
ning."
Ook een kans om een eer
ste breuk in de NAVO-soli
dariteit te veroorzaken?
Bogatsjov: „Wij zijn niet
geïnteresseerd in het splitsen
van de NAVO."
Wat heeft Gorbatsjov be
doeld toen hij in Parijs zei,
dat in het Europese deel van
de Sowjet-Unie extra ge
plaatste SS-20's aan de ope
rationele sterkten zouden
worden onttrokken? Bogats
jov: „Niet dat ze naar Azië
zullen worden overgebracht.
Ze worden 'fased out', ze zul
len 'no longer on battle duty'
zijn."
Ze worden ontmanteld?
„De installaties, de comman
doposten, de faciliteiten zul
len binnen twee maanden
ontmanteld worden."
IN de Verenigde Staten zijn
ze er al veel verder mee dan
hier, maar worden straks
ook in Nederland de verkie
zingscampagnes grotendeels
per computer uitgevochten?
Die kans lijkt reëel, en niet
alleen omdat de grootste po
litieke partij, de PvdA, ook
het canvassen (bezoeken van
potentiële kiezers aan huis)
al uit de VS en Engeland
heeft overgenomen.
Namens de PvdA heeft
onlangs het Kamerlid Wal
lage zich uitvoerig verdiept
in de mogelijkheid en wen
selijkheid van inzet van de
nieuwste vindingen op het
gebied van de micro-elec-
tronica in de verkiezings
strijd. Zo worden in de VS
de namen en adressen van
kiezers die bij het canvassen
aarzelend reageren op de
vraag welke partij ze gaan
stemmen, centraal opgesla
gen, zodat ze een paar dagen
later met gerichtere infor
matie opnieuw kunnen wor
den bestookt.
In Nederland, zegt Walla
ge, zou dat niet kunnen, om
dat men hier over het alge
meen meer op privacy is ge
steld en men van het op
slaan van persoonlijke gege
vens in data-bestanden al
helemaal niks moet hebben.
Zijn eigen partij heeft dat
trouwens aan den lijve on
dervonden, toen zij een paar
jaar geleden haar adressen
bestand uitleende voor een
Wallage: ...Ameri
kaanse toestanden...
wervingsactie van Vrij Ne
derland.
In de VS schijnt het te
werken. Senatoren benade
ren vlak voor de verkiezin
gen alle kiezers die hen de
afgelopen jaren geschreven
hebben, zodat bij het electo
raat de indruk bestaat dat
hun vertegenwoordiger al
die brieven onder zijn
hoofdkussen bewaart.
Maar de techniek reikt
nog verder. Per computer
kunnen aan de hand van ob
jectieve criteria als inko
men, grootte van de woning,
eigen auto en opleiding sub
groepen wordep uitgeselec
teerd die speciale aandacht
verdienen. In de VS is zelfs
handel in dit soort politiek
relevante adressen ontstaan.
Wallage vindt dat de Ne
derlandse politiek zich drin
gend moet beraden op de
vraag in welke mate zij voor
de verleiding van een micro-
elektronisch gevoerde cam-
EINDRED ACTIE: FRANS
BOOGAARD
pagne wenst te bezwijken.
Hij is bang dat de afne
mende partij binding en het
vluchtiger stemgedrag, in
combinatie met de enorme
groei aan technische moge
lijkheden om de zwevende
kiezer op te sporen en ge
richt te 'bewerken', anders
ook in Nederland voor Ame
rikaanse toestanden gaat
zorgen.
„ER is maar één ding erger
dan de omgang met bondge
noten: geen bondgenoten
hebben.(Minister De Ruiter
- Defensie)
MAURICE de Hondt, be
kend van de wekelijkse opi
niepeilingen naar de poli
tieke voorkeuren van het
electoraat, heeft het com
pleet verkorven bij de Evan
gelische Volkspartij.
In '82 waagde hij zich aan
de voorspelling dat de EVP
geen Kamerzetel zou halen,
terwijl niemand nu Cathy
Ubels nog zou willen missen
- al was het maar om tijdens
lange debatten tussendoor
even koffie te kunnen halen.
En nu, in zijn aanloop naar
'86, voorziet De Hondt an
dermaal geen EVP-zetel.
Het partijbestuur zit er
mee, want wat je ook van
opiniepeilingen mag denken,
als er nul zetels uitrollen
werkt dat niet direct stimu
lerend.
Vandaar wellicht dat vi-
cevoorzitter Jan Bulens in
de laatste EVP-Info de
trouwe achterban fors op
pept en De Hondt flink kri
tiseert.
De ware EVP-er moet
zich het Feyenoord-stadion
voorstellen met op de bank
jes 100.000 partijgenoten. De
Hond wil weten of Ubels er
bij zit en haalt a-select 1.000
EVP-ers weg. Helaas, Ubels
zit er niet bij. Conclusie: ze
zit niet in het stadion.
Vervolgens wil De Hondt
nagaan of de EVP een man
nelijke dan wel vrouwelijke
partij is. Opnieuw worden
1.000 EVP-ers weggehaald,
waarvan er 657 vrouw blij
ken te zijn. Conclusie: de
meerderheid van de EVP-
achterban is vrouw.
De tweede conclusie klopt,
de eerste niet, aldus Bulens,
want Ubels zat wel degelijk
in dat stadion.
Waarna hijzelf conclu
deert: voor de krachtsver-
Van der Reijden:
...opspelende lever...
houdingen tussen grote par
tijen kun je tendenzen aan
geven; voor kleinere zijn die
uitermate onbetrouwbaar.
IN de Kamer wordt er alleen
nog op besmuikte toon over
gepraat, en dan natuurlijk
alleen nog in de wandelgan
gen. Maar de kans bestaat
toch dat er een aanbeveling
komt vóór zes uur (jawel, 's
avonds in de parlementsge
bouwen géén sterke drank
meer te schenken.
De nieuwe richtlijn, die in
het Presidium (dagelijks be
stuur van de Kamer) nog
uitgebreid moet worden be
sproken, hangt nauw samen
met de nota Alcoholbeleid
van staatssecretaris Van der
Reijden (Volksgezondheid),
die aangeeft dat de gevolgen
van overmatig drankge
bruik verder reiken dan een
af en toe wat opspelende le
ver.
De aanhangers van toe
passing van de nota van Van
der Reijden op de interne
huishouding van de Kamer
(waar zonder veel moeite
vijf verkoopadressen van
sterke drank te vinden zijn)
voeren als argument aan dat
het parlement een voor
beeldfunctie heeft; de tegen
standers dat ieder zijn eigen
verantwoordelijkheid heeft
en dat een onschuldig aperi
tief e er toch niet meteen toe
hoeft te leiden dat de afge
vaardigden zich klapwie
kend in plaats van lopend
door de gangen voortbewe
gen.
Eén ding staat vast: wie
zich nog herinnert hoe hoog
de discussies opliepen toen
in de Kamer het aantal par
keerplaatsen bij de nieuw
bouw aan de orde was, kan
ervan op aan dat ook het
drankdebat nog niet is afge
rond.
DE Tweede Kamer heeft
deze week als hoofdmoot de
behandeling van de begro
tingen van Landbouw en
Milieubeheer (morgen en
donderdag). Vandaag is, na
een reeks stemmingen, de
toetreding van Spanje en
Portugal tot de EG het be
langrijkste gespreksonder
werp.
De Eerste Kamer heeft
weinig bijzondere onder
werpen op de agenda.
DEN HAAG (ANP) -
Houwelingen van Defensi
voor een Europees gevech
ger voor de F16. De ve
gaat overigens pas tegen
negentig spelen.
De concurrentie van ge
kaanse vliegtuigen is ove
baat uitgesloten, zo heeft
antwoord op schriftelij
PvdA-fractie laten weten.
Vier Europese landen
Duitsland, Italië en Spa
bezig met het ontwikkele
gevechtsvliegtuig. Frank
kort ook mee, maar haakt
schillen over het te ontwi
pe. Frankrijk zal nu mogel
Ste
•1.
Burgemeester Van Thij
Delinquenten
EEN ad hoe werkgroep zal
opdracht van het ministc
van Justitie voorstellen di
over verbetering van de be\
king van (vlucht)gevaarli
delinquenten in gesloten
richtingen. Daarbij zal voo
aandacht worden besteed
mogelijkheden van concent
tie en spreiding al dan nief
combinatie met roulatie
deze categorie van delinqu<
ten.
Drugs
OP Schiphol is het afgelo]
weekeinde drie kilogram
caïne en een kilogram hero
onderschept. In verband hi
mee zijn twee aanhoudinj
verricht. Dit heeft een woo
voerder van de rijkspol
Dienst Luchtvaart, waar
zaken in onderzoek
maandag meegedeeld.
Kerken
ALS MENSEN op grond
de uitspraken van de kerl
tegen de plaatsing van kri
raketten in Nederland tot
den van burgerlijke ongeho
zaamheid overgaan, dan z
den de kerken daarvoor r
anders dan respect moe
hebben. De kerken kunnen
matigende invloed uitoefer
door erop te wijzen dat zij
weid nooit goedkeuren,
verklaarde de voorzitter
de Raad van Kerken in Ned
land, prof.dr. D.C. Muit
maandag voor de NCRV-
dio.
Gelijke behandeling
DE belangenvereniging
homoseksuelen COC wil t
zondere scholen wel toesta
onderscheid te maken
grond van godsdienst en I
vensovertuiging, maar niet
andere gronden, zoals seksu
voorkeur of burgerlijke sta
Het maken van onderscheit
bijvoorbeeld bij het aannem
van personeel - moet bovt
dien beperkt blijven tot
werksfeer en mag zich n
uitstrekken tot de persoonlij
levenssfeer. Het COC prest
teerde zaterdag tijdens
manifestatie in Utrecht
eigen wetsvoorstel gelijke
handeling, waarin genoeg
standpunt is vermeld.
Kustuitbreiding
HET plan om de kust tuss
Scheveningen en Hoek v
Holland uit te breiden ten l
hoeve van woningbouw, ka
toren en bedrijfsterrein!
glastuinbouw en recreatie
toerisme is bij de betrokk
instanties met zeer wei:
animo ontvangen. Dit bli;
uit een onderzoek dat het IS
derlands Economisch Institi
(NEI) in opdracht van het c
gelijks bestuur van de prov:
cie Zuid-Holland heeft uit;
voerd.
