Het vervelende is
dat ik niets
leukers weet dan
Kamerlid te zijn'
D,
T„
Zure regen en haar bronnen
Winsemius Milieubeheer
voorstander van beleid-met-mate
ZATERDAG 26 OKTOBER 1985
W2
Gewicht
Zwak punt
Voor
Mest
Heiligheid
Afstraffing voor gedrag in RS V-affaire
Aansporing
Pionnen
Behandeld
ZATERDAG 26 OK
Groeten
'E KOLENCENTRALES en
raffinagesector zijn al meer dan
evenredig aangepakt, het
autoverkeer is 1 januari aan de
beurt en de mestproblematiek
Tja, dat is het enige échte probleem.
Minister Winsemius
(Miüeubeheer) is zelf dik tevreden
over zijn anti-verzuringsbeleid: „De
kritiek dat het te langzaam gaat is
terecht. Maar het kan niet sneller."
Door Frans Boogaard en Thom Meens
EEN BREDE glimlach: „Vorig jaar
november heb ik in twee dagen tijd
van drie kanten letterlijk op mijn
donder gehad. Van de boeren, die
vonden dat ze te hard werden aan
gepakt; van de automobilisten èn
van de exploitanten van de kolen
centrales."
Handgebaar: „Dat geeft denk ik wel
aan hoe gevoelig het probleem ligt.
Iedereen roept, maar niemand wil."
Nederland werd er begin '83 wel erg
onverwacht mee geconfronteerd: de ver
zuurde bossen en meren, tot dan een
Skandinavisch en düs een ver-van-mijn-
bed-probleem, bleken plotseling ook in
Nederland op grote schaal voor te ko
men.
In no-time moest beleid worden ont
wikkeld om de voornaamste veroorza
kers aan te pakken: de kolengestookte
elektriciteitscentrales, de raffinaderijen,
het autoverkeer en de intensieve veehou
derij.
Samen zorgen zij voor een jaaruitworp
van rond 275.000 ton zwaveldioxide,
500.000 ton stikstofoxiden en 150.000
ton ammoniak. Als het beleid van Win
semius, voorzover nu op papier gezet,
onverkort wordt uitgevoerd, zijn die aan
tallen in 2000 teruggebracht tot achter
eenvolgens 90.000, 240.000 en 60.000
ton.
-De milieu-organisaties vinden dat veel
te weinig. Ze vinden dat u méér moet doen
en het tempo moet opvoeren.
Winsemius: „Ik denk dat ze daar voor
een belangrijk deel gelijk in hebben,
maar ze weten ook dat het niet sneller
kan. Ik herinner me nog goed wanneer
bij mij voor het eerst een medewerker
kwam, die zei: misschien wordt die zure
regen ook voor ons een probleem. Dat
was in januari '83. In de anderhalf jaar
daarna hebben we toch al veel bereikt:
iedereen weet nu wat zure regen is, en
mede daardoor heeft de zaak het poli
tieke gewicht gekregen dat ze verdient.
Als ik verder kijk naar wat we intussen
zelf hebben gedaan - de maatregelen te
gen de kolencentrales en andere grote
vuurhaarden, de aanpak van het autover
keer, de mestproblematiek. Ik denk
dat er maar weinig departementen zijn
die in anderhalf jaar tijd zoveel beleid op
de rails hebben gezet."
-De 100 rookgasreiniging van de drie
grote kolencentrales in NijmegenGeer-
truidenberg en Borssele is door de Kamer
afgedwongen. Dat was toch niet üw ver
dienste?
„Afgedwongen? Ik zou liever zeggen dat
mijn voorstellen in de Kamer veel onder
steuning hebben gevonden. Wat ik overi-
oivuuutg ueuuui gevui
gens heel prettig vond."
'Verzuring
gaat nog
genoeg
pijn doen'
ALS EEN vloedgolf spoelde de publiciteit over de zure regen begin '83 over ons
land. PvdA-leider Den Uyl, na een rondwandeling door de sterk aangetaste bos
sen van Hollandsche Rading, zag de verzuring zelfs als hèt item voor de Kamer
verkiezingen van '86.
Andere problemen hebben inmiddels de aandacht opgeëist, maar de strijd te
gen de verzuring gaat door: beperking van de uitstoot van de kolengestookte
elektriciteitscentrales (zwaveldioxide en stikstofoxiden, SO2 en NOx), van de raf
finaderijen (idem) het autoverkeer (hoofdzakelijk NOx) en de intensieve veehou
derij (ammoniak, NH3).
Dr. Pieter Winsemius (Milieubeheer) wil er komend halfjaar in de EG een
hoofdthema van maken; de Kamer doet dat volgende week al tijdens de behan
deling van zijn milieubegroting.
Volgens de milieu-organisaties en (een deel van) de Kamer gaat het allemaal te
langzaam. Het beleid is er, maar de uitvoering stokt.
Vooral de raffinaderijen, zeggen de critici van Winsemius, wordt nog steeds te
veel ruimte gegund. Maar ook de intensieve veehouderij (mestinjectie onder de
grond) en het autoverkeer (snellere introductie van de katalysator, minder vrij
blijvende bepalingen) zouden veel harder kunnen worden aangepakt. Voort
gaande rookgasreiniging (met inbegrip van de kolengestookte centrale in Bugge-
num, die nu buiten schot blijft) en introductie op grote schaal van lage NOx-
branders zouden de rest moeten doen.
Een poging de huidige situatie, de situatie in 1990 bij ongewijzigd beleid en in
hetzelfde jaar bij toepassing van de best-bestaande technieken voor de verschil
lende verzurende componenten onder te brengen in een staatje, bleek in het
korte tijdsbestek van een paar dagen niet mogelijk. Uiterst globaal kan worden
gesteld dat bij toepassing van de best-bestaande technieken in samenhang met
een stringent beleid, de uitstoot van veroorzakers van verzuring met tot één
derde van de voorziene omvang (in 1990) zou zijn terug te brengen.
-Dus ook zonder tussenkomst van de
Kamer was die volledige rookgasreiniging
doorgevoerd?
„Dat weet ik niet. Ik denk dat de wis
selwerking met de Kamer heel positief is
geweest. Maar in het parlement beston
den ook best twijfels, zeker bij de finan
ciële woordvoerders - je zit nou eenmaal
met gigantische kosten. Vanuit milieu
oogpunt waren we het allemaal wel eens.
En wat zeker meegespeeld heeft waren de
problemen in West Duitsland. Ik hoorde
daar via de wereldomroep van: dat de
hele Bondsdag van vakantie was terugge
roepen vanwege verwikkelingen rond de
Buschhaus-centrale. Dat gaf op zich al
wel aan dat het niet om een mineur pro
bleempje gaat, maar echt om een heel se
rieuze zaak."
„Zou Den Uyl dan de raffinagesector wèl hebben aangepakt? Hoe zou hij dat dan heb
ben gedaan met zijn investeringsklimaat? Ik wil dat nog weieens meemaken, dat de groot
ste partij van het land het grootste bedrijf van het land boycot.- fotos de stem/johan van gurp
-In Duitsland is er ook serieuzer op ge
reageerd.
„Niet over de hele linie. Onze kolen
centrales zijn schoner dan die van de
Duitsers, en daar staat tegenover dat wij
wat minder doen aan de uitworp van de
raffinaderijen, omdat die bij ons econo
misch in een nogal kwetsbare positie zit
ten."
Claimend: „Ik vond het in ieder geval
mooi dat kort na de afkondiging van
onze maatregelen, Shell besloot tot zijn
hycon-project ter waarde van 2,5 mil
jard. Als we op de maximale scherpte
hadden ingezet, waren er wellicht hier
geen uitbreidingsinvesteringen geweest.
Die waren dan naar elders gegaan: naar
Duinkerken, Wilhelmshafen, Engeland
of Italië. Je weet dat natuurlijk nooit ze
ker, het is een mengeling van analyse en
geloven, maar het risico bestaat. Wij heb
ben in Nederland dusdanig belang bij de
raffinagesector, dat we ons dat risico niet
kunnen veroorloven. Heel Rijnmond zou
op losse schroeven komen te staan. En
Daarbij, het Hycon-project van Shell, de
flexiekoker van Exxon, het zijn in wezen
milieuvriendelijke projecten. De zware
olie, echt van the bottom of the barrel,
wordt doorgekraakt naar hogere fracties.
En dat levert weer schonere produkten
op."
-Vraag blijft of een vergelijking met de
Bondsrepubliek zo reëel is. In onze grote,
moderne raffinaderijen zijn milieumaatre
gelen toch veel eenvoudiger te nemen dan
in de kleine Westduitse?
„Dat sluit ik niet uit. Ik besef ook best
dat het een zwak punt was dat we bij de
aanpak van de raffinage sector minder
ver zijn gegaan dan technisch mogelijk
was. Daarom heb ik het naar de Kamer
toe ook open gespeeld, ik wist dat ik
kwetsbaar was. Maar ik had nog weieens
willen zien welke milieuminister in een
ander land het had aangedurfd om zulke
vergaande maatregelen (aanpak van de
kolencentrales èn raffinagesector - FB/
TM) in één pakket aan te bieden. Die
was vermóórd!"
-In Italië waarschijnlijk wel.
Lachend: „Daar reageer ik niet op.
Ik bedoelde natuurlijk: politiek ver
moord. Maar hoe dan ook: je moet zulke
dingen naar de Kamer toe open spelen.
Je keuzes uitleggen. En het is dan aan
haar om je te corrigeren of niet. Maar
voor de bestrijding van de verzuring heb
ik inmiddels door alle partijen heen een
draagvlak."
-De PvdA verwijt u anders dat u de
grote vervuilers laat lopen, en dat u alleen
maar de kleintjes pakt. Rie de Boois zegt:
als de raffinagesector buiten schot blijft,
steunen wij de minister niet in zijn aanpak
van het autoverkeer.
„Flauwekul! Zou Den Uyl dan de raf
finagesector wèl hebben aangepakt? Hoe
zou hij dat dan hebben gedaan met zijn
investeringsklimaat? Ik wil dat nog wei
eens meemaken, dat de grootste partij
van het land het grootste bedrijf van het
land boycot."
Verontwaardigd: „Ze kan dit niet se
rieus menen!"
-Doet ze wel. Haar verwijt is dat u in
het algemeen in de uitvoeringssfeer te wei
nig doet. Of zoals ze zelf zegt: die Winse
mius laat wel steeds triomfantelijk de slag
roomklopper zien, maar ik zie nog steeds
geen slagroom
Vlak: „Dat kin ze niet menen. Ze
heeft ons pakket maatregelen gezien, ze
weet wat er nog op stapel staat. Het is
écht onzin."
'c*> v
Winsemius zelf - hij maakt dat zonder
omhaal van woorden duidelijk - be
schouwt de aanpak van de kolenge
stookte centrales en de raffinagesector in
Nederland in ieder geval op papier als
afgerond. En tot tevredenheid: „We lo
pen op tal van terreinen voor op het bui
tenland. Als België, Frankrijk, West
Duitsland, Engeland en Italië op de helft
gaan zitten-van wat wij hebben gedaan,
hebben we het probleem een heel eind
onder de knie."
Dat de Bondsrepubliek met name aan
de raffinagesector strengere eisen heeft
gesteld, deert de milieuminister aller
minst: „Ze hebben mooie spelregels,
maar worden ze ook toegepast? Volgens
mijn informatie nog niet. En dan zwijg ik
maar over het veel lagere zwavelgehalte
van onze olie
-Duitsland ligt wel voor op Nederland
met de aanpak van het autoverkeer.
„Klopt, maar dat halve jaar voor
sprong heb ik bewust ingebouwd. Ik had
de maatregelen die we nu klaar hebben
anders er in Nederland absoluut niet
doorgekregen. De maatregelen die we nu
in april hebben vastgesteld, zijn voor Ne
derland het maximaal haalbare. Per 1 ja
nuari worden de auto's met katalysator
goedkoper. De campagne waarin we dat
duidelijk maken - we praten daar deze
week inhoudelijk over - begint in decem
ber. Daarin zullen we ook duidelijk moe
ten maken dat het niet alleen om die
rotte boeren, die rotte kolencentrales en
die rotte olieraffinaderijen gaat, maar om
ons allemaal."
-Natuur en Milieu heeft berekend dat
per ton zwaveldioxide en stikstofoxiden de
aanpak van het autoverkeer minstens
f3500 duurder uitkomt dan sanering van
de vervuiling in de raffinagesector. Had
dat niet meer voor de hand gelegen?
„Ik ken die cijfertjes niet precies uit
mijn hoofd, maar vroeg of laat zal iedere
sector moeten bijdragen aan het terug
dringen van de vervuiling. Daarbij komt
dat de raffinaderijen misschien wel voor
70 voor de export werken. Je kunt
daar niet ongestraft ingrijpen."
-En de mest?
„Dat wordt het grootste probleem.
Niet omdat Braks (Landbouw en Visse
rij) en ik daar zoveel ruzie over hebben,
maar als je dat probleem te snel aanpakt,
draai je in bepaalde gebieden - ik denk
vooral aan Oost Brabant - de regionale
economie compleet de nek om. Je kunt
daar niet voluit op de rem trappen. Op
dat terrein gaat de strijd tegen de verzu
ring aan het eind van de rit nog genoeg
pijn doen."
-Als je het totaal van de maatregelen
overziet, moet dan toch niet de eindconclu
sie zijn dat de milieubelangen het van de
ministers van Economische Zaken, van
Verkeer en Waterstaat en van Landbouw
en Visserij hebben verloren?
„Vind ik zeker niet. En het gekke is: ik
hoefde er zelfs nauwelijks voor te bok
sen. Met Van Aardenne was ik het al
heel snel eens, zeker over de kolencentra-
les.
-Die dacht natuurlijk: kan ik straks
mooi een paar kerncentrales bouwen
„Nee, dat liep volstrekt los van elkaar.
Wel een hele aardige trouwens. Nee, over
de rookgasreiniging voor de kolencentra
les heb ik vooral met Ruding moeten
praten. Dat kostte het rijk immers 110
miljoen? Voor de rest ging het opvallend
makkelijk. Het autoverkeer! Hoe vaak
denk je dat ik met Smit-Kroes daarover
heb gepraat?"
Trots, met de vingers een nul vor
mend: „Niet één keer! En in het kabinet
ging dat ook heel snel. Het enige onder
werp waaraan we in de ministerraad veel
tijd hebben gespendeerd, was de mest
problematiek. Maar dat is dan ook een
gi-gan-tlsch probleem. Ik heb bewonde
ring voor Braks, die uiteindelijk toch het
initiatief heeft genomen tot het nood
wetje, waarmee de mestoverschotten
worden beperkt. Maar ik voorzie nu al
de problemen."
Proevend: „Ik hoor het nu al vaak,
van collega's die zeggen: je pakt er nog
vier jaar bij en je maakt je werk af."
Resoluut: „In het milieubeheer geldt
dat niet. Daar kom je met vier jaar erbij
absoluut nog niet klaar."
h. H. Joekes - de ietwat
gebogen voortschuifelende, altijd
breekbaar ogende nestor van de
Tweede Kamer, 23 jaar in de
bankjes voor de WD - lijkt aan
zijn laatste maanden als
beroepspoliticus bezig te zijn. Deze
week bevestigde het hoofdbestuur
van de WD de wel erg lage 38ste
plaats op de kandidatenlijst voor de
Tweede Kamerverkiezingen van
komend voorjaar, waarop de
Kamercentrales (zeg maar de
afdelingen) Joekes wilden hebben.
Door Pieter Eggen
„IK HOEF niet zo nodig gered te
worden. Wat heeft het voor nut om
iedereen te gaan afbellen om een
betere plaats te krijgen? Misschien
dat ik de kans nog wel waarneem
om mijn kandidatuur mondeling toe
te lichten voor de verkiezingsraad
in december".
Het VVD-Kamerlid Joekes is 62 jaar,
draagt altijd pakken van een snit uit de
jaren vijftig, met bijbehorende bril; bijna
trendsettend dus.
Werd verleden jaar landelijk bekend
toen hij het presteerde als vice-voorzitter
van de RSV-enquêtecommissie zijn frac
tievoorzitter Ed Nijpels te kapittelen
over diens wat opzichtige poging de ge
wraakte minister Van Aardenne te vrij
waren van blaam.
Joekes haalde zich bij die gelegenheid
de gram van vele WD'ers op de hals als
mede de lof van vele anderen. Als een
lichtend voorbeeld van de integere parle
mentariër had hij, Joekes, de loyaliteit je
gens de enquêtecommissie boven die
voor zijn eigen partij en fractie gesteld.
Gedrag als dit kom je niet veel tegen.
Was Joekes op zoek naar de status van
de heilige, die als fraai voorbeeld voor de
jonge generatie kan dienen?
„Het aardige is dat het etiket van hei
ligheid in de RSV-zaak niet op mij maar
op Cees van Dijk (CDA, enquêtecom
missievoorzitter, PE) is geplakt", zegt
Joekes, en hij vervolgt met die ironische
glimlach die steeds op zijn gezicht komt
als hij wat prikkelends zegt: „Voor
iemand van CHU-afkomst is dat een veel
minder vanzelfsprekende omstandigheid
dan voor een rooms-katholiek".
Hij ontkent niet dat zijn RSV-verleden
voor sommigen een reden voor vader- of
broedermoord kan zijn. „WD-voorzitter
Kamminga heeft in april hardop en na
drukkelijk gezegd dat mijn opstelling
géén effect heeft gehad. Dat heeft toen
ook in de kranten gestaan. Mijn moeder
zei vroeger: het staat in de krant, het is
dus niet waar". En op een toon die hier
mee volstrekt in tegenspraak lijkt:
de RSV-zaak speelt geen enkele rol,
wilde ik maar even gezegd hebben".
Om aan te geven dat er vreemde mo
tieven in het spel zijn, filosofeert Joekes:
„Iemand deugt voor het Kamerlidmaat
schap of niet. Als blijkt dat je niet func
tioneert, dan moet je afgevoerd worden.
Er bestaat geen enkele noodzaak wie dan
ook op de lijst te zetten. Je kunt tot de
conclusie komen dat een Kamerlid na
één periode toch niet de belofte lijkt
waar te maken".
Joekes weet wat hij zegt; hij heeft er
over een half jaar zeven Kamerperioden
opzitten, dus het verhaal is op hem niet
van toepassing. „De enige reden om dan
niet meer terug te komen in de Kamer is
dan de leeftijd, maar dat heb ik niet als
argument gehoord. Ik probeer het dus
nog een keer", aldus Joekes. Vervolgens
barst hij uit in een hoestbui, die het vale
gezicht rood doet aanlopen. Als hij de
controle over zijn ademhaling hervonden
heeft zegt hij: „Als ik het volgende jaar
tenminste haal".
Het stormlopen tegen hem blijkt voor
Joekes een extra aansporing nogmaals de
run op een Kamerzetel te maken. „Ik
ben nog steeds in staat een rolletje te
spelen. Dat heb ik in de RSV-commissie
ook bewezen. Daar heb ik twee jaar lang
keihard gewerkt en voor de VVD heel
wat publiciteit gemaakt. Ik vind dat bij
het samenstellen van de lijst ook gekeken
moet worden wat je over de achterlig
gende Kamerperiode gedaan hebt. Ik
denk dat ik de vergelijking met ieder üd
van de fractie kan doorstaan als het gaat
om wat ik voor de partij gedaan hebt."
„Soms denk ik ook wel: Ik heb een
aardig pensioen, waarom ga ik niet wat
leukers doen. Het vervelende is dat ik
WD-Kamerlid Joekes. Pakken van een snit uit de jaren vijftig en een bijbehorende bril.
Bijna trendsettend - foto de stem/johan van gurp
niets leukers weet".
In de WD worden kamerkandidaten
door hun centrale naar voren geschoven.
Joekes hoeft van de Haagse Kamercen
trale, die hem in betere dagen wel eens
placht voor te dragen, niet zo nodig in de
Kamer. Twee redenen spelen een rol. Er
zijn genoeg kandidaten voor Den Haag
en Joekes is er niet de man naar om zich
voor de kar te laten spannen. „Kijk, ik
heb me altijd een beetje afzijdig van de
partij gehouden. Ik heb de vergaderingen
van de centrale altijd bijgewoond, maar
ik weiger me als zetbaas te gedragen. Het
bestuur pikt dat niet".
Joekes heeft duidelijke kritiek op de
wijze waarop zijn partij kandidaten
werft. Dat gebeurt volgens regionale
voordracht. Het gevaar daarvan is vol
gens Joekes, dat „mensen gekozen wor
den omdat ze uit provincie A of B ko
men, of omdat ze vrouw zijn. Lig je niet
goed bij de Kamercentrale dan ben je
bovendien niet onderhandelbaar. Jouw
centrale kan het dan niet met een ander
op een akkoordje gooien, zoals: als jij
Joekes goed plaatst, dan zet ik Marietje
wat hoger. Omdat ik slecht hg in mijn
centrale kan dat niet. Ik zie vaA bij col
lega's dat die er slecht tegen kunnen het
gevoel te hebben pionnen te zijn in een
spel waarop ze geen invloed hebben. Ik
heb dat altijd een weinig verheffende ver
toning gevonden".
Het lijkt een mooi onderwerp voor een
regelrechte 'whodunnit'. Dat moet de
amateur-detectiveschrijver Joekes wel
aanspreken. „Ik geef toe dat dit soort
verhalen dezelfde hersendelen prikkelen
als het schrijven, maar voor een detective
is dit allemaal veel te eenvoudig.Hij
glimlacht, bijt op zijn hp en zegt dan:
„Nee, hier moet ik verder niet op ingaan.
Dat levert vergelijkingen op
Vier jaar geleden weigerde Den Haag
de ex-journahst Joekes te kandideren. In
grijpen van het hoofdbestuur leverde
hem toen toch een comfortabele 25ste
plek op de üjst op. En eerder dankte hij
volgens eigen mededeling zijn kandidaat
stelling alleen aan het feit dat van de
twee 'oudjes' in de fractie Joekes en Por-
teijne de laatste verdween. „Men wilde
de oudste garde niet helemaal de nekslag
geven en dus ben ik toen door het hoofd
bestuur op de lijst opgekrikt", zegt Joe
kes.
Dat is er deze keer niet van gekomen,
want Joekes reikt na het rondje hoofdbe
stuur niet verder dan een 38ste plaats.
De suggestie van een strafexpeditie
dringt zich aan de toeschouwer op. Joe
kes antwoordt verrassend: „Ik voel me
niet slecht behandeld". Maar mocht hij
dan niet een betere kandidatuur ver
wachten? Het woord verwachten büjkt
aan Joekes wel besteed voor een verhan
deling over de waarde van dit woord. „Ik
verwacht nooit wat. Ik heb voor mezelf
niet gezegd; ik moet hoger eindigen dan
X en lager dan Y. Maar ondanks alle
weerstand die er tegen mijn kandidatuur
bestaat moet ik wel constateren dat ik
wel op de lijst terecht ben gekomen. Be
denkt U zich daarbij dat ik niet op de
üjst van 8 van 19 kamercentrales terecht
ben gekomen".
Nog een poging dan: Een 38ste plaats
is voor de VVD een onverkiesbare plaats,
op de PvdA-lijst zou het wat meer zeker
heid bieden.
Joekes: „De prijs van dat laatste zou
ik er overigens nooit voor willen betalen.
Maar, het is duidelijk. Ik kom niet met
een in de Kamer bij de verkiezingen. Dat
kan alleen na een kabinetsformatie met
de WD. Daarover ben ik trouwens nog
niet zó somber. In het verleden waren er
tal van gelegenheden dat een regerings
partij een half jaar vóór de verkiezingen
er slecht voor stond".
De WD'er weet ervan mee te praten
want een dergelijke gang maakte de par
tij bij de verkiezingen van 1981. Die be
loofden een slechte uitkomst te geven,
terwijl in werkelijkheid de schade voor
de toenmalige regeringspartij onder lei
ding van Wiegel reuze meeviel.
De schade moet voor de liberalen ko
mend jaar heel wat meer meevallen wil
Joekes nog een periode aan zijn politieke
loopbaan vastknopen. Toch wil hij van
afscheid nog niet spreken. „De draaiin
gen van het noodlot zijn nimmer te door
zien. Dat heb ik wel geleerd".
_/EN BARRE voettq
weken door Afghaans
oorlogsgebied, over 5.C
hoge bergpassen. Nach
grensoverschrijdingen
'wakend oog' van zwaa
militairen. Bombarden
aardbeving. Maandenl
ingesneeuwd zitten in
berggehucht.
De Bredase arts Rola
pas terug van een verbl
maanden in Afghanista
werkte daar onder prin
omstandigheden onder
Afghaanse bevolking e|
Wat beweegt iemand el
van zijn bed en notabei
vuurlinie vrijwilligerswl
verrichten? Hier volgt
D
in
„AAN DE ene ka
culturen mij naar i
lisme een rol. Hie|
groot tekort aan
snel gemaakt."
Voordat Roland Sn
besloot naar Afghanis!
al in verschillende Afiï
werkt. Hij was dus al I
werk in een ontv
weken nadat hij met
sen zonder Grenzen'I
had opgenomen, zati
Franse artsen en ven
vliegtuig naar Karach
Wie Afghanistan
zonder dat de Russeil
ben doet dat via Pakia
taans-Afghaanse greij
Pakistan een hoge
ghaanse vluchtelingen
kampen vormen een!
Afghanistan. Roland!
moeizaam het is om ir
Afghaans verzet door
„We zijn in Pakist
grensplaats Peshawar I
je de kantoren van dj
ghaanse verzetsgroepj
dien'. Naast veel ver
het er van joumalisteil
en mensen van hulpoij
Onze medische equ]
tact getreden met eei
de Jamiat. Vergezeld
den van deze groep zil
20 paarden, beladen i
te voet de grens over)
zijn we de Afghaanse j
lings gepasseerd".
„Drie weken duurl
door het besneeuwde f
den vooral 's nachts f
dreiging van Russisch!
gen te groot is. On|
2.000 meter hoogte
bezaaid met kleine d]
die dorpen hebben
opend. De natuur, dj
daar zo mooi, de stiltq
dig dat je bijna zou
oorlog woedt. Helaal
vaak genoeg met diel
teerd worden".
In 1983 is een Fran
stan door de Russen
showproces als spion I
nen veroordeeld tot aq
straf. Ben je je destijd j
wust geweest?
„Jazeker, er kleven
gevaarlijke kanten aaj
ming. Maar omdat
onze organisatie,
zen', ook zonder kle
ruggekomen, had ik
in. Daarbij zaten wl
door de Moedjahedie
leerd berggebied. Om
zijn we wel enkele ma
verhuisd".
„Het nieuws dat
zich in het gebied hac
namelijk als een lof
Vaak komt zo'n beric
kringen terecht. Dat
een patiënt met een
verwezen naar het rej
een nabijgelegen stad
het door de Russe
kwam de patiënt bij i
de groeten overbren
artsen in zijn dorp. Z
van onze komst af.
Die gevangengeno
trouwens door de 1
om in ruil voor stra
de televisie te verkla
CIA werkte. Onder d
opinie in het Westen
ten. De Russen hebb
schuwd dat de vol
journalist of arts - d
worden gefusilleerd"