UITBLAZEN
World Trade Center is een zakentheater\
Politie leidt geheime agenten op
ETA-militar uitgehold
irnstig
'lan ste
even
'BLAUWE ENGEL': ALBERT CU YP VOOR INTERNATIONALE ZAKENMAN
GEEN EX I
OOR WE
De oude
Elseviers
plan voor
opslag
energie in
zoutholten
WIM KOCK
VRIJDAG 25 OKTOBER 1985
ACHTERGROND
Verzameling
Geen twijfel
JAMES BOND-FIGUREN NIET GESCHIKT VOOR INFIL TRA TIE
Belangstelling
Karakter
Tolerant
GR A TIE-BELEID SPAANSE REGERING EFFECTIEF
Slagkracht
Reorganisatie
Vada: 200
banen weg
Nevenfuncties minis
ELSEVIERS Maga
zine viert in het num
mer van deze week
op nogal bescheiden wijze
de 40ste verjaardag. Oud
directeur J.P. Klautz ver
telt hoe de verschijning
van het nieuwe Elseviers
Weekblad tijdens de oor
logsjaren werd voorbereid en
hoe het blad in 1945 de voet
werd dwarsgezet door de in
middels gevestigde oud-illegale
concurrentie, maar - voor een
deel juist daardoor want heel
Nederland las binnen de kort
ste keren over de nieuwe krant
- snel uitgroeide tot een "win
ner' op de Nederlandse tijd
schriftenmarkt.
Hoe de journalistiek van de
jaren '50 dacht over Elseviers
Weekblad weet ik niet. De
journalistiek van de jaren '80
heeft van zijn nakomeling Else
viers Magazine niet zo'n hoge
pet op. De redactie van het
blad zélf trouwens ook niet.
Daarvan getuigden nog vrij re
cente pogingen om hoofdredac
teur Hoogendijk buitenspel te
zetten. Die pogingen mislukten,
maar inmiddels is Hoogendijk
op een sjieke manier toch ver
trokken. Begin volgend jaar
treedt André Spoor, de vroe
gere hoofdredacteur van NRC-
Handelsblad aan als journalis
tieke baas van het magazine.
door de officieren in de lon-
froom werd achtergehouden,
wam bij mij terecht omdat ik
de boekenkist van OS&O (Ont
wikkeling, Sport en Ontspan
ning) beheerde. Als jonge mari
neman van amper 20, voor wie
iedere zonnige middag om
kwart over twee de sloep (u zou
het een vrachtwagen noemen)
naar het strand van St.-Mi-
chielsbaai gereed lag/stond,
was ik niet uitgesproken geïnte
resseerd in het grote wereldge
beuren. Ik was echter een lezer,
las van kind af aan alles wat los
en vast zat en dus nu ook EW.
Hoe meer je over wat dan ook
leest, hoe meer je erin getntere-
seerd raakt en zo werd EW in
die Cura9aose jaren mijn ven
ster op de wereld.
Het staat voor mij vast dat
mijn belangstelling voor de
journalistiek als beroep door
EW werd gewekt en gevoed. Ik
had vroeger wel meegewerkt
aan schoolkranten, maar zon
der enige bijbedoelingen met
het oog op 'later'. Het idee
journalist te willen worden was
nooit eerder bij me opgekomen.
Het waren vooral H.A. Luns
hof, Piet Bakker en Eduard
Elias die mij, ieder op eigen
wijze, boeiden. Lunshof als de
onverschrokken verslaggever
die van z'n hart geen moordkuil
maakte zodat ik van schrik - je
was niet veel gewend in die da
gen - wel eens 'nou, nou' moest
mompelen. Piet Bakker om zijn
levendige, realistische reporta
gestijl waarin hij behendig de
feiten met fictie versterkte. Ik
voer op de Karei Doorman en
had nog nooit opgemerkt dat
het schip zwiepte als het met de
kop op de golven lag, tot Piet
Bakker dit zwiepen beschreef in
een reportage over het schip.
Dan de erudiete columnist
Eduard Elias, wiens deftig en
toch speels woordgebruik mij
een tijd zozeer aansprak dat ik
het imiteerde in Freya, het per
soneelsblad van de Nationale
Handelsbank N.V. te Rotter
dam. Ze zullen daar wel eens
hebben opgekeken van de def
tige, wijsneuzige stijl waarin ik
het wereldgebeuren in verband
bracht met de maandelijkse
sjoel- en kaartavond van de
personeelsvereniging. Het
moést toen overigens nog
steeds 1960 worden.
Zo bezien heb ik aan dat
oude EW het een en ander te
danken en ben ik zijn recht
streekse nazaat Elseviers Maga
zine een felicitatie schuldig.
Van harte dan, maar mét het
uitspreken van de hoop dat het
blad spoedig weer mag worden
beschouwd als een produkt van
Nederlandse topjournalistiek.
Voor mij was Elseviers
Weekblad, dat ik nu verder
maar EW zal noemen, in de ja
ren '50 het topprodukt van de
Nederlandse journalistiek, lang
zelfs mijn enige venster op de
wereld. Dankzij EW is het niet
moeilijk de herinnering aan een
vrijdagavond in de latere jaren
'50 op te roepen. Ik zit thuis in
de huiskamer, naast de schouw.
Aan tafel zitten vader en moe
der canasta te spelen met vrien
den uit een naburig dorp. Een
van mijn zussen 'doet' het café,
op vrijdagavond altijd stil, van
daar dat het wekelijkse ca
nasta-spel samenvalt met mijn
grootste genoegen van de week;
een avond niets anders dan le
zen. Eerst EW en dan een Pris
ma-detective. Van tijd tot tijd
laaien aan tafel discussies op.
Een van de spelers is een no
toire sloddervos met kaarten en
die krijgt ze dus regelmatig uit
gemeten van z'n partner.
Ik lees geconcentreerd en
heb dus geen hinder van het ge
krakeel, maar dan komt het
moment dat mijn vader zegt:
„Wim, doe ons een lol en haal
eens een drankje." Met tegen
zin ruk ik me los uit het
boeiende verslag van Piet Bak
ker over de gemeenteraad van
Zwinderen en inwendig vloe
kend loop ik naar het café om
een pils, een cognacje met sui
ker en twee bessenjenever in te
schenken. Daarmee is de beto
vering verbroken. Pas een paar
uur later, als iedereen naar bed
is en ik alleen ben achtergeble
ven in mijn stoel naast de
schouw, kan ik me weer echt la
ten wegzakken in m'n lektuur.
De EW's die we aan boord 1
van Hr. Ms. Ceram in de Ne
derlandse Antillen ontvingen S
waren altijd al weken oud. Ze
kwamen steeds met drie of vier
exemplaren tegelijk met de lijn
dienst van de KNSM mee. Al
les wat gedrukt was en niet
iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimniiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii
Uitgave van uitgeversmaatschappij De Stem b.v.
Directie: drs. J.H.M. Brader.
Hoofdredactie: L. Leijendekker en H. Coumans.
Hoofdkantoor: Spinveld 55, Breda.
Postadres: Postbus 3229, 4800 MB Breda.
076-236911 Telex 54176.
Centrale redactie Breda:
Nieuwsdienst 076-236883.
Sportredactie 076-236884.
Rayonkantoren:
Bergen op Zoom, Zuivelstraat 26, 01640-36850.
Postadres: Postbus 65,4600 AB Bergen op Zoom.
Breda, Nwe. Ginnekenstraat 41076-236326.
Postadres: Postbus 3229,4800 MB Breda.
Etten-Leur, Markt 28, 01608-21550.
Postadres: Postbus 363, 4870 AJ Etten-Leur.
Goes, Klokstraat 101100-28030.
Postadres: Postbus 13,4460 AA Goes.
Hulst, Steenstraat 14, 01140-13751
Postadres: Postbus 62, 4560 AB Hulst.
Oosterhout, Arendstraat 14, 01620-54957.
Postadres: Postbus 23,4900 AA Oosterhout.
Roosendaal, Molenstraat 45, 01650-37150.
Postadres: Postbus 35,4700 AA Roosendaal.
Terneuzen, Nieuwstraat 9, 01150-17920.
Postadres: Postbus 145, 4530 AC Terneuzen
Vlissingen, Torenstraat 5, 01184-19910.
Postadres: Postbus 50514380 KB Vlissingen.
Openingstijden:
Breda en Oosterhout 8.30-17.00 uur;
overige kantoren 8.30-12.30 en 13.30-17.00 uur
Abonnementen, bij vooruitbetaling te voldoen:
22,97 per maand; 66,30 per kwartaal of 258,- per jaar.
Bij automatische betaling geldt een korting van 1,- per maand,
1,80 per kwartaal, 7,20 per jaar. Prijzen: inclusief 5% B.T.W.
Voor post-toezending geldt een toeslag.
Heeft u de krant niet ontvangen Onze excuses.
Bel voor nabezorging tijdens kantooruren uw rayonkantoor.
Lezersservice:
Informatie over Stern-reizen en promotie 076-236911
Fotoservice 076-236573.
Advertenties (tijdens kantooruren 8.30-17.00 uur):
Rubrieksadvertenties 't Kleintje®076-236882.
Grote advertenti.es uitsluitend 076-236881
Geboorte- en overlijdensadvertenties 076-236442.
(Buiten kantooruren maandag t/m vrijdag van 19.00 tot 20.30 uur
en zondag van 18.30 tot 21.30 uur 076-236394/236911
Bankrelaties:
Postgiro 1114111 - ABN rek. 520538447.
NCB rek. 230301584 - Rabo rek. 101053738.
T5 PAGINAI VRIJDAG 25 OKTO
Door Louis van de Geijn
DE Albert Cuyp-markt
van de internationale
zakenwereld. Zo heeft
directeur A. van der -
Wiel het World Trade
Center Amsterdam, in
middels beter bekend als
'De Blauwe Engel', al
eens betiteld.
Vanmorgen om half acht
zitten meer dan 500 gasten,
onder wie premier Lubbers,
minister Ruding en zeventien
ambassadeurs, daar samen
aan het ontbijt, alvorens de
koningin het reusachtige
kantorencomplex officieel
opent.
„We hebben een illuster
gezelschap", wrijft WTC-di-
recteur Van der Wiel zich bij
voorbaat in de handen. „Wat
wil je ook: niemand kan zich
zo vroeg op de dag veront
schuldigen omdat hij of zij
andere afspraken heeft". Hij
heeft nog meer redenen tot
tevredenheid: alle twijfel ten
spijt is, een halfjaar nadat de
eerste bewoners hun intrek
namen, al bijna driekwart
van de kantoren verhuurd.
Het World Trade Center is
ook niet zó maar een kan
toorgebouw. Niet alleen door
zijn omvang en zijn vorm -
circa 110.000 vierkante meter
in vier kolossale torens, be
kleed met blauw glas - maar
meer nog door de filosofie die
dit complex verbindt met 45
andere WTC's (en 60.000 be
drijven daarin) over de hele
wereld.
Uitgangspunt van de we
reldwijde WTC-organisatie
is de internationale zaken
man een ontmoetingsplaats
te bieden voor contacten met
het bedrijfsleven ter plaatse.
Het WTC Amsterdam her
bergt straks 200 tot 250 voor-
namelijke kleinere tot mid
delgrote ondernemingen in
dienstverlening en handel.
Nederlandse bedrijven die
hun vizier naar het buiten
land open hebben gezet,
maar ook buitenlandse fir
ma's die er een bruggehoofd
in Nederland en Europa heb
ben.
Een WTC is eigenlijk een
bedrij fsverzamelgebouw
avant-la-lettre. Het verenigt
min of meer gelijkgerichte
bedrijven in handel en
dienstverlening onder één
dak. Maar er is meer: de
huurders en bezoekende
WTC-leden van elders wor
den van alle gemakken voor
zien. Van de vier bouwlagen
die de vier torens verbinden,
worden de twee onderste in
beslag genomen door par-
Directeur A. van der Wiel, onder de sierlijke wimpel die
kunstenares Marte Röling heeft gedrapeerd om één van de
zuilen in de centrale hal. -fotoanefo
en (bijvoorbeeld) een zakje
bloembollen meenemen voor
thuis. Hij kan zijn produkt
presenteren aan een groot
gezelschap in één van de tal
rijke vergaderzalen en -
zaaltjes. Speciale gasten kan
hij stijlvol onderhouden in de
exclusieve WTC-club. En dat
alles op vijf minuten van
Schiphol.
Het heeft voor Amsterdam
wel lang moeten duren voor
dat in deze prominente han
delsstad een eigen WTC
kwam. Al in 1968 werden de
keergarages (1200 plaatsen).
Daarboven zijn centrale
voorzieningen, zoals restau
rants, winkels, een perscen
trum e.d.
De zakenman uit Seoel of
Straatsburg, uit Hong Kong
of Houston, kan er een 'exe
cutive studio' huren (een
kantoor annex rustvertrek,
ƒ400 per dag), waar hij de
hulp van een tolk of een se
cretaresse kan inroepen. Hij
kan internationale transac
ties afhandelen, een auto hu
ren, zich laten kappen, vlieg
reizen regelen, lekker eten.
eerste ideeën geopperd voor
een wereldhandelsgebouw,
maar tenslotte was de eeu
wige rivaal Rotterdam de
hoofdstad voor. Het Beursge
bouw aan de Coolsingel fun
geert al enkele jaren mede
als World Trade Center.
Overigens wordt ook daar
nieuwbouw gepleegd: mid
den in het bestaande Beurs
gebouw verrijst een 90 meter
hoge, 23 verdiepingen tel
lende kantoorflat die wat de
voorzieningen voor de "huur
ders betreft weinig voor het
Amsterdamse WTC onder
doet.
Pas vanaf 1978 kwamen de
plannen voor een Amster
dams WTC in een stroomver
snelling, toen het Algemeen
Burgerlijk Pensioenfonds en
de Friesch-Groningsche Hy
potheekbank er hun draag
krachtige schouders onder
zetten. Tenslotte is, ondanks
bezwaren van buurtcomité's,
in 3% jaar tijd voor 330 mil
joen een betonnen kolos in
een blauwglazen jas verrezen
die niemand over het hoofd
kan zien.
Directeur Van der Wiel,
als vastgoedspecialist bij
Pakhoed meegenomen door
de opdrachtgevers voor het
WTC, heeft ook in de magere
voorbije jaren nooit getwij.
feld aan het wélslagen var.
dit grootste project dat hij
ooit onder handen heeft ge-
kregen. „We hadden een goed
produkt en een prima lokatie I
En als je in een slechte tijd I
start, kan het alleen maar
beter worden". Het complex
staat nu te blaken als een
monument voor het in ere
herstelde ondernemerschap.
Een succes is het WTC vol-1
gens Van der Wiel nu al, een
half jaar nadat de eerste
huurders het gebouw betrok
ken. In mei was bijna de helft
van de kantoorruimte ver
huurd. Nu is al meer dan 70%
bewoond. Ongeveer 170 be
drijven hebben er hun draai
gevonden en de komende tijd
moeten er nog zo'n 40 tot 501
bij komen.
Huisbaas Van der Wiel I
twijfelt er niet aan dat het
dat zal lukken. Een vierkante
meter WTC-kantoor kost ex-1
clusief service 308 per jaar.
Dat is 10 tot 15% meer dan el-1
ders op een dergelijke toplo-
katie betaald moet worden.
Maar voor 1500 per maand
(inclusief servicekosten) Heb
je er toch al een kantoortje.
Veel ondernemers hebben er
dat beetje extra graag voor
over om zo in het internatio
nale zakentheater een
plaatsje op de eerste rij te]
hebben.
BINNEN een jaar heeft
Nederland een kleine
twintig politiemensen
die officieel zijn opgeleid
tot infiltrant ofwel 'ge
heim agent'. Zes politie
mensen hebben inmid
dels de cursus 'rollen
spel' achter de rug en
staan klaar om te infil
treren in het milieu van
de georganiseerde mis
daad. Dit hebben de
Amsterdamse officieren
van justitie mr. H. Wool-
drik (persofficier) en mr.
L. de Wit (hoofd van de
afdeling Opiumdelicten)
onlangs meegedeeld in
een gesprek met het Al
gemeen Nederlands
Persbureau (ANP).
Voor twee jaar kruipen de
infiltranten in de huid van
een ander: de misdadiger. Ze
kopen drugs met als doel de
grote jongens achter de he
roïne- en cocaïnehandel te
laten pakken; ze doen zich
voor als gokkers om de bazen
van casino's te achterhalen of
ze schudden met geld om
grote helers voor het voet
licht te krijgen. Hoewel de
wet zwijgt over de toelaat
baarheid van dit opsporings
middel, wordt binnenkort op
officiële wijze toch begonnen
met infiltratie, vooral in de
handel van verdovende mid
delen.
Omdat dit politiewerk ge
vaarlijk en riskant is, zowel
voor de infiltranten zelf als
voor de verdachten, gaan
strakke voorwaarden gelden
voor infiltraties. Het Open
baar Ministerie is daarbij de
rugdekking van de politie.
Maar met justitie op de
achtergrond en vier begelei
ders als onzichtbare schadu
wen in hun buurt, komt het
grote werk toch op de infil
tranten zelf aan. Zij moeten
ervoor zorgen uit handen van
die georganiseerde misdaad
te blijven. Hun eigen veilig
heid moet gewaarborgd zijn,
maar ook aan de verleidin
gen van vooral de giganti
sche hoeveelheden geld die in
dat milieu gebruikelijk zijn,
zullen ze weerstand moeten
bieden. „Honderd procent ze
kerheid dat alles goed gaat is
er echter nooit", aldus Wool-
drik en De Wit.
Nu er, onder meer door het
instellen van pseudo-koop-
teams (een vorm van infil
tratie) bij de Amsterdamse
politie, op grotere schaal ge
werkt gaat worden met infil
tranten, worden ook hogere
eisen gesteld aan de geheime
agenten die in het criminele
milieu moeten binnendrin
gen. Belangstelling voor deze
functie bleek er tijdens de
wervingscampagne volop te
zijn. Tientallen politiemen
sen solliciteerden de afgelo
pen maanden naar een
baantje als infiltrant. „Veel
meer animo dan er infiltran
ten nodig zijn", aldus Wool-
drik. Na een strenge selectie
bleken echter velen niet ge
schikt te zijn voor het dood-
serieuze en vaak bloedlinke
infiltratiewerk. Infiltranten
zijn niet de sprookjesachtige
figuren, zoals een Mike Bel-
ker in de televisieserie Hill
Street Blues. „Behalve hun
nummer hebben ze niets ge
meen met James Bond-ach-
tige figuren", aldus Wool-
drik.
Bij het selecteren van de
aspirant-infiltranten -tot
nog toe allemaal mannen-
werd door psychiaters en
psychologen vooral gelet op
het karakter van de politie
mensen. „Ze moeten aller
eerst een geweldig acteur
zijn; iedereen in de hele mis
daadwereld moet geloven dat
ze één van hen zijn. Een ijze
ren geheugen is daarbij on
ontbeerlijk, omdat de infil
trant anders de kans loopt
zichzelf te verraden. Hoewel
een leeftijdsgrens voor de
functie van infiltrant niet ge
steld wordt, moeten het wel
ervaren jongens zijn die niet
te trots zijn op zichzelf. Ze
mogen hun mond niet voorbij
praten", aldus Wooldrik.
In een cursus van een paar
weken leren de infiltranten
dan vooral zichzelf te ver
plaatsen in de rol van een an
der. Na die cursus krijgt de
infiltrant een gedaantever
wisseling. De contacten met
zijn collega's gebeuren in het
geheim. Van tijd tot tijd
wordt hij ingezet bij een in-
filtratieklus. Meestal ope
reert hij daarbij alleen, al
thans voor het oog.
Maar buiten het zicht van
het 'milieu' zijn altijd bege
leiders aanwezig. Ook zij zijn
speciaal opgeleide politie
mensen. Hun voornaamste
taak is het zorgen voor de
veiligheid van de infiltrant.
Zij moeten hem kunnen ont
zetten als dat nodig is. Maar
het mes snijdt hier aan twee
kanten. Ook zullen zij erop
moeten toezien dat hun ge
heime collega niet op het
slechte pad raakt. „Infiltre
ren is tenslotte de kat op het
spek binden. De begeleiders
moeten voorkomen dat de in
filtranten zelf op het slechte
pad raken", aldus Wooldrik.
Geheime agenten zijn niet
nieuw in Nederland. In de
negentiende eeuw lyaren er
al politiemannen die zich in
het plaatselijk café, in de rol
van boer of knecht, lieten
volschenken om te zien of de
alcoholschenkregels niet
overtreden werden. En in de
heroïne en cocaïnehandel
wordt al een aantal jaren,
ook in Amsterdam, spora
disch geïnfiltreerd.
Justitie en politie balan
ceerden daarmee, zij het inci
denteel, op de rand van wat
mag en niet mag. Meer dui
delijkheid kwam er nadat
advocaten van handelaren in
verdovende middelen in de
rechtzalen opwierpen dat het
bewijs, dat door een infil
trant verkregen was, on
rechtmatig zou zijn. Volgens
de raadslieden zouden „on
schuldige burgers" door de
politiemensen zijn aangezet
tot het kopen of verkopen
van drugs en op die manier
Door Paul van der Voort
De Baskische afschei
dingsbeweging ETA-
militar heeft een zware
klap gekregen doordat
een van haar vroege
topleiders gebruik heeft
gemaakt van de gratie
maatregelen die de
Spaanse regering voor
'berouwvolle' terroristen
ontworpen heeft. Het
voormalige ETA-lid - de
36-jarige vrouw Maria
Dolores Gonzalez -
keerde al op 11 oktober
in het diepste geheim te
rug naar huis. Het
nieuws werd pas vorige
week door de Spaanse
pers onthuld.
De voormalige Baskische
activiste Maria Dolores Gon
zalez - eigen naam Yoyes -
was een van de weinige
vrouwen die zijn doorge
drongen tot de topleiding van
de ETA-militar. In 1973
vluchtte zij naar Zuid-
Frankrijk, nadat haar com
mandogroep in de Baskische
provincie Guipuzcoa door de
politie ontmanteld was. Sinds
haar vlucht heeft 'Yoyes'
twaalf jaar in ballingschap
geleefd. In de gemeenschap
van Baskische vluchtelingen
en ETA-activisten in Zuid-
Frankrijk stond Maria Dolo
res al spoedig bekend als een
sterke vrouw die uitblonk
door haar enorme werklust
en verantwoordelijkheidsge
voel. In de jaren 1976 tot 1978
bekleedde zij een van de al
lerhoogste posten in de lei
ding van de ETA-militar. In
1979 vertrok ze naar Mexico,
uit angst dat ze door Frank
rijk zou worden uitgeleverd
aan de regering in Madrid. In
Mexico verbrak ze geleidelijk
al haar contacten met de
Baskische afscheidingsbewe
ging. De laatste vijf jaar
wordt zij niet meer gerekend
tot de aktieve leden van de
terroristengroep.
Hoewel zij topleider was
ETA-antwoord met bloed doordrenkt.
- foto ap
van de ETA, heeft Maria Do
lores volgens de Spaanse po
litie nooit rechtstreeks mee
gewerkt aan een moordaan
slag. Daarom kon zij gebruik
maken van de gratie-rege
ling die de Spaanse regering
aanbiedt aan ETA-leden die
plechtig beloven afstand te
doen van de gewapende
strijd voor de onafhankelijk
heid van Baskenland. Die
gratieregelingen zijn bijzon
der tolerant. Van de zoge
naamde 'arrepentidos' - de
berouwvollen - wordt niet
verwacht dat zij de politie
helpen bij de ontmanteling
van de organisatie waarvan
ze vroeger lid zijn geweest.
De enige voorwaarde is dat
ze niet rechtstreeks hebben
deelgenomen aan een van de
ruim 500 moorden die de ver
schillende takken van de
ETA sinds het herstel van de
Spaanse demokratie in 1977
hebben gepleegd.
De terugkeer van Maria
Dolores 'Yoyes' is een be
langrijk succes voor het anti-
terrorisme-beleid van de re
gering in Madrid. De politiek
van de zogenaamde 'sociale
herintegratie' werd gestart
onder verantwoordelijkheid
van Juan Jose Roson, de mi
nister van Binnenlandse Za
ken van de vroegere cen
trum-rechtse regering van
de UCD. Zijn opvolger - de
socialist Jose Barrionuevo -
volgde de ingeslagen weg. De
praktijk heeft de afgelopen
jaren geleerd dat de gratie-
politiek zich heeft ontpopt tot
een vreedzame, maar tegelij
kertijd levensgevaarlijke be
dreiging voor het voortbe
staan van de Baskische ter
roristengroep. In totaal heb
ben tot nu toe al een 60-tal
ETA-leden van de regeling
gebruik gemaakt. De
Spaanse regering maakte bo
vendien enkele weken gele
den een lijst bekend met 200
namen van Baskische vluch
telingen die in volledige vrij
heid terug kunnen keren
naar hun vaderland. De gra
tiemaatregelen worden ove
rigens ook toegepast op ETA-
leden die opgesloten zitten in
een Spaanse gevangenis. De
vrijlating van een 25-tal 'be
rouwvolle' activisten worden
binnen enkele weken ver
wacht.
Het toepassen van een to
lerante gratieregeling op
ETA-gevangenen en Baski
sche vluchtelingen in het
buitenland is volgens de na
tionalistische politici in Bas
kenland van onschatbaar
psychologisch belang in de
strijd tegen de ETA-militar.
De terroristenorganisatie is
namelijk de laatste jaren in
tern steeds meer verdeeld. De
harde kern die door wil gaan
met de strijd, neemt volgens
alle informaties bijna dage
lijks af. Daarentegen groeit
de groep, die de zinloosheid
inziet van de onafhankelijk
heidsstrijd die de ETA 25
jaar geleden begon. Het aan
tal twijfelaars neemt toe en
het is dan ook niet voor niets
dat alleen al de laatste
maanden in totaal 19 leden
van de gevreesde ETA-mili
tar gebruik hebben gemaakt
van het gratie-aanbod uit
Madrid. In deze context
wordt de beslissing van de
vroegere ETA-leidster Maria
Dolores Gonzalez door de
Baskische politicus Joseba
Azkarraga beschouwd als
een voorbeeld van beslissend
belang. Azkarraga was per
soonlijk betrokken bij de on
derhandelingen over de te
rugkeer van de 19 ETA-leden
die zich de laatste maanden
definitief en publiekelijk van
de gewapende strijd hebben
gedistantieerd. Volgens Az
karraga is de terugkeer van
Maria Dolores Gonzalez een
voorbeeld waarop veel van
de twijfelaars hebben ge
wacht.
De harde kern van de ETA
is zich van het dreigend ge
vaar van een grote leegloop
duidelijk bewust. In een kei
hard communiqué heeft de
organisatie dit weekeinde
onmiddelijk op de stap van
een van haar vroegere voor
mannen gereageerd. Maria
'Yoyes' wordt in verhulde
termen met repressailles be
dreigd, terwijl tegelijkertijd
de opstellers van het commu
niqué verzekeren dat de
Spaanse regering met haar
gratiepolitiek er niet in zal
slagen „om het moraal en de
saamhorigheid van onze
groep te ondermijnen." Een
dergelijke expliciete reactie
kan alleen worden verklaard
door de angst voor het tegen
deel. De invloedrijke Baski
sche politicus verzekert dan
ook dat deze reactie hem ver
heugt: „Ik ben ervan over
tuigd", aldus Azkarraga, „dat
sommigen van degenen die
vandaag het protest onderte
kenen, morgen gebruik wil
len maken van deze rege
ling."
Het optimisme van Azkar
raga baseert zich op het on
miskenbare feit dat de posi
tie van de ETA op de lange
termijn onhoudbaar lijkt. De
toekomst van de Baskische
onafhankelkij kheidsbewe-
ging ziet er weinig rooskleu
rig uit. In haar traditionele
bolwerk in het Zuidfranse
Baskenland wordt de ETA
onophoudelijk bedreigd door
het geheimzinnig moordcom
mando Gal, dat afgelopen 25
september bij een enkele
aanslag in Bayonne vier
ETA-leden heeft vermoord.
Bovendien tolereert de rege
ring in Parijs steeds minder
dat de ETA Zuid-Frankrijk
gebruikt voor het organise
ren van aanslagen op het
Spaanse grondgebied. De af
gelopen anderhalf jaar heeft
Frankrijk een dertigtal ETA-
leden het land uitgezet of
verbannen naar de noorde
lijke streken van het land. De
Europese samenwerking in
strijd tegen de ETA bereikte
een hoogtepunt toen de Bel
gische regering zo'n jaar ge
leden als allereerste land
twee ETA-leden uitleverde
aan de justitie in Madrid. In
het Spaanse Baskenland slo
ten de regerende nationalis
tische PNV-partij en de so
cialistische oppositie-partij
PSOP begin dit jaar voor de
eerste keer een hecht ver
bond ter bestrijding van het
terroristisch geweld.
De ETA maakt door dit al
les de moeilijkste periode
door van haar bestaan. Dit
betekent echter niet dat de
organisatie van haar dode
lijke slagkracht is ontdaan.
Volgens de Spaanse minister
van Binnenlandse Zaken,
Jose Barrionuevo, bestaat de
harde kern van daadwerke
lijk aktieve terroristen uit
nauwelijks honderd man.
Maar die 100 man zijn wel
uitstekend geïnformeerd en
beschikken over de enorme
ervaring in de guerillastrijd
die de ETA in de 25 jaar van
haar bestaan heeft vergaard.
Het beste voorbeeld hiervan
is wellicht het gevreesde
'Commando Madrid' dat dit
jaar in de Spaanse hoofdstad
op het criminele pad zijn ge-1
bracht.
Dit leidde in 1979 tot era]
arrest van de Hoge RaadJ
waarin duidelijke criteria
werden gesteld aan de toe
laatbaarheid van infiltratie
„Infiltreren móg, mits de
heime agent de verdachte I
niet verleidt tot andere han
delingen dan die waarop zijn
opzet reeds was gericht", al
dus het hoogste Nederlandse]
rechtscollege. Daarmee had
den politie, justitie en verde
diging een duidelijk om
schreven richtlijn in handen:
wel infiltreren, niet uitlok
ken. In dat kader is de term
lokagent voor een infiltrant'
ook fout.
Het enige nieuwe aan het I
begrip infiltreren is volgens!
Wooldrik en de Wit, dat er in I
de nabije toekomst meerl
geïnfiltreerd zal worden en I
dat daarvoor duidelijke cri-1
teria zullen gelden. Die crite
ria verschijnen binnenkort in I
richtlijnen van de vijf procu-1
reurs-generaal bij de ge-1
rechtshoven. Daarin zullen I
zij voorwaarden stellen die I
rond infiltratie door justitie I
en politie gehandhaafd en
nageleefd dienen te worden.
Die richtlijnen zijn eigen
lijk het officiële startschot I
voor de geheime agenten.
Over bijkomende problemen
als het kostenaspect moet
nog nader gepraat worden.
(ANP)
al viermaal volledig onge-l
stoord een moordaanslag op I
een vooraanstand persoon I
heeft uitgevoerd. Afgelopen I
vrijdag nog verklaarde mi-l
nister Barrionuevo in de I
Spaanse Senaat dat welis-l
waar het aantal aanslagen!
van de ETTA de laatste maan-1
den verminderd is, maar dat I
tegelijkertijd het aantal do-I
delijke slachtoffers toegeno-1
men is. Alleen al in Basken
land zijn in de afgelopen vijf I
maanden 21 mensen door de I
ETA vermoord.
Het einde van het geweld I
is ondanks de verzwakte po-1
sitie van de onafhankelijk-1
heidsorganisatie nog niet in I
zicht. Eerder is er sprake van I
het tegendeel. Intern ver-1
deeld en politiek geïsoleerd I
heeft de harde ETA-kern I
meer dan ooit behoefte om te I
tonen dat zij nog wel degelijk I
moeten worden gevreesd enl
dat zij bij eventuele politieke I
onderhandelingen over de I
toekomst van Baskenland
nog wel degelijk moeten I
worden beschouwd als een I
gesprekspartner van groot I
gewicht. Bovendien moeten
juist nu de twijfelaars in
eigen kamp worden over-1
tuigd van de haalbaarheid
van het ideaal van een onaf
hankelijk Baskenland.
Bekeken vanuit deze filo-1
sofie wordt de ETA door de
ontwikkelingen van de laat
ste maand bijna onherroepe-1
lijk gedwongen tot het ver
richten van een spectaculaire I
aanslag in de hoofdstad van
het land. De vierdubbele
moordaanslag van de Gal en
het 'overlopen' van Maria
Dolores Gonzalez krijgen
dan ook ongetwijfeld op
korte termijn een antwoord
dat met bloed is doordrenkt.
Volgens het persbureau
Europa Press werden afgelo
pen donderdag al alle hoge I
militairen in Madrid in staat
van alarm gebracht omdat de
wraak van de ETA elk mo-
ment wordt verwacht.
HENGELO (ANP) - AKI
Zout Chemie, de Shell en
provincie Overijssel hebb
ren plan ontwikkeld voor
opslag van energie in
Twentse zoutlaag.
Het ontwerp is naar het n
njsterie van Economische Z
leen gestuurd. Volgens I
plan is het mogelijk stroo
die op een bepaald mome
niet nodig is, te gebruiken o
pekel te pompen vanuit e<
boorholte op bij voorbeeld 8
gieter diepte naar een soortg
lijke ruimte die 500 meter h<
ger ligt.
Ontstaat er behoefte aan
20 opgeslagen energie, d<
iaat men het water van de b(
venste naar de onderste boo
holte vallen (witte steenkoo
pe bodem in Weerselo leei
zich volgens de initiatiefn
mers van het plan het bes
voor het ondergrondse enei
gieproject.
De oplossing die nu voc
Twente is gevonden kost tw«
tot drie miljard.
WAGENINGEN (ANP) - B
de Wageningse diepdrukker
IVada, onderdeel van het Klu
I werconcern, zullen waai
|schijnlijk rond de 200 van t
1400 arbeidsplaatsen verlore
[gaan als gevolg van een ii
grijpende reorganisatie, die 1
11086 zijn beslag krijgt.
Dit heeft de directie van h<
Ibedrijf aan de grafische bor
lden meegedeeld. Voor i
jwerknemers die hun baan
IWageningen verliezen zal zc
[veel mogelijk worden getracl
|pm elders binnen Kluwe
verk te vinden, aldus bestuur
[der R. van Tilborg van Dru
|fen Papier, de grafische bon
van de FNV. Gedwongen ont
Slagen worden echter niet uit
gesloten.
Van onze j
1EN HAAG - Wethouders ho<
l'olgens minister Rietkerk (B:
ring daar geen geld voor. De
inden dat de regering het vo
flerlandse Gemeenten (VNG) i
ders van de grotere gemeentel
Deze twee partijen zijn var
[ten in een gemeente met 18.00
vethouder kwijt zijn, dat het
Minister Rietkerk ging nie
[Salarissen van wethouders te
ers. PvdA en WD vinden d;
[teer tachtig procent moeten
neester ontvangt.
De WD diende daar gistsi
ling van het ministerie van Bi
[in. De bewindsman vreest da
Rijk voor „gigantische financi
Van onze Haagse redactie
DEN HAAG - Premie:
Lubbers zal op verzoek var
de VVD bezien of neven
functies van ministers en
staatssecretarissen open
baar gemaakt kunnen wor
den.
Die worden nu nog ver
trouwelijk meegedeeld aar
het presidium van de
Tweede Kamer, bij wijze
van extra controle. Volgens
SOETERMEER (ANP) - De
torte tijd die de Sociale Verze-
wringsraad (SVR) naar eigen
teggen heeft gekregen om een
vies uit te brengen over de
[erziening van het stelsel van
j®ciaie zekerheid weerhoudt
|e, Wad er niet van ernstige
F'tiek uit te oefenen op de
[jannen van het kabinet. Dat
['ijkt uit het ontwerp-advies
[fan de SVR over de stelselher-
I'ning. Vandaag stelt de raad
"t advies vast.
De voorstellen bevatten een
ifoot aantal onduidelijkheden,
'aarnaast gaat het kabinet
Pet de stelselherziening in te-
fn zijn eigen streven naar
ruddering van het aantal
[ettelijke en andere regels:
P3 de stelselherziening is eer-
L.r sprake van meer dan van
r"der regels. Bovendien
Pv' het kabinet onevenredig
V bevoegdheden naar zich
D'hus enkele kritische op
merkingen van de SVR
htt raad toont zich ernstig
tstemd over de korte ter-
