SOEDANEES BERUST ERIN ALS ALLES TELKENS FOUT GAA'
i
WIELERCO
Sparta ban
PSV te laat met b<
DINSDAG 22 OKTOBER 1985
EXTRA
SOEDAN/JUBA - Na drie minutenklets, de eerste muskiet plat. De
executie verloopt niet zo snel als gepland, want de Soedanese mug is
aanzienlijk minder sloom dan z'n Hollandse soortgenoot. Daar lig je
dan in een stinkendhete hotelkamer: Vijfendertig graden. Draaien in
je laken, wentelen in je zweet.
Mieren
Grammofoon
Niet plannen
Als dieren
-
Wasdag
Groeten
'V
DINSDAG 22 OKTOBER 1S
VLIJMEN - De Koninklijke
bondscoach Piet Liebregts o
tract tot einde volgend jaar.
Chinees aanbod
voor Groener
T5o|
OP DEZE pagina treft u de laat
ste reportage aan die onze ver
slaggever Paul de Schipper
maakte na een recent bezoek
aan Oegandese vluchtelingen
in het zuiden van Soedan. De
reportages over Soedan in De
Stem kwamen tot stand met
medewerking van:
-Meryem Amar(United Nations
High Commissioner for Refu
gees) Khartoem
-Andrew, de UNHCR-'driver' in
Juba.
-Eisei Kurimoto, Juba
-Koert Lindijer, Nairobi
-Across, Maridi
-Stichting Vluchteling, Den
Haag
-Tropeninstituut, Amsterdam
Literatuur: The White Nile-Alan
Moorehaed
Sabino Azzo: Fondsen voor zieken en nooddruftig en.
Door Paul de Schipper
Door het gat in de deur is een vette kikker naar binnen gewipt. Op het horren
gaas zit een hagedis. Boven je hoofd wiekt traag een ventilator.wroem..wroem.
Welterusten!
Om vijf uur wakker om
twee redenen. Eén: de electri-
citeit is uitgevallen want de
ventilator staat stil. Twee: Het
anti-muggenmiddeletje van
Bayer is uitgewerkt. Max. 6-8
uur staat er op de verpakking.
's Morgens proest de kraan
lucht en een beetje water. Een
douche? Had je gedacht. Na
een halve minuut geen water
meer. Had je er maar een
kommetje onder moeten hou
den jongen. Zo werkt dat in
Afrika.
Nog voor het ontbijt ont
moet ik Catleen, de telefoniste
van het hotel. Ze draagt een
prachtige gróene zijden jurk.
Catleen is telefoniste van de
telefoon die het niet doet.
Een leger mieren marcheert
in slagorde over de ontbijtta
fel. Hun doel is de jampot. Het
ontbijt biedt verder gebakken
lever met citroen. En, na enige
zorgvuldig fileerwerk, een
toastje met confiture.
Het is vrijdag, zondag in
Soedan. Sabino Azzo(45) loopt
naast zijn fiets, stuur in de lin
ker-, bijbel in de rechterhand.
Hij komt net uit de kerk. Z'n
vrouw Margaret(19) loopt ach
ter hem. Sabino is oprichter en
enige medewerker van New
Christian Help Organisation
in Sudan. Met creatief aange
kleed centenbakje verzamelt
hij fondsen voor zieken en
nooddruftigen in Juba. Maar
Sabino pakt de zaken groot
aan. In een Engels-geschreven
introductie-brief richt hij tot
'de broeders en zusters in de
hele'wereld'. Doel van zijn ak-
tie is bij elkaar collecteren van
1.400.000 Soedanese ponden.
Sabino woonde in het Moyo-
district in Oeganda toen in
1980 de soldaten van Obote
kwamen. „Zoals Amin Soeda-
nezen recruteerde om z'n volk
te onderdrukken zo huurde
Obote Tanzaniaanse soldaten
om ons te verjagen". Sabino
vluchtte met z'n vrouw en achl
kinderen naar een opvang
kamp voor Oegandese vluch
telingen in Zuid-Soedan. Hij
vertelt dat hij in Yei is gesla
gen en gemarteld door de poli
tie en dat hij tevergeefs poli
tiek asiel heeft gevraagd in
Canada. Later liet hij z'n
vrouw achter in het kamp en
huwde in Juba opnieuw. Mar
garet koestert inmiddels haar
eerste kind.
We lopen langs de Nijl. Een
oude vrouw groet Sabino. „Ik
gaf haar kleren, zegt hij. In
Juba werkt Sabino als mon
teur. Hij woont tamelijk com
fortabel in een bedrijfswo
ning. Maar dan komt het
drama in z'n leven Hij heeft
de aanzegging gekregen dat
hij het huis binnen zeven da
gen moet verlaten. Zijn baas
beschuldigt hem er van een
vat dieseolie te hebben gesto
len. De politie van Juba heeft
hem al een keer opgesloten,
maar hij heeft zich vrijge
kocht. De borgtocht kostte 480
Soedanese ponden. Z'n geld is
nu op. In een brief aan de
UNHCR (United Nations High
Commisioner for Refugees)
doet hij verslag en vraagt om
uitkomst: „Sirs, madams"
staat er boven „waar kan ik
naar toe. Alles is me afgeno
men".
„Mijn moeder is op 10 juli
1984 overleden. De diesel heb
ik gekocht om met een auto
m'n vader naar het graf van
m'n moeder te kunnen bren
gen. Ik heb ook een kruis ge
maakt. Daar staat het. Ik wil
het op het graf zetten, want nu
is het naamloos".
Sabino denkt erover zijn
fiets te verkopen. Hij schat dat
die nog zo'n 280 pond op zal
brengen. Daarmee kan hij dan
de eerste maanden huur van
een lemen hut (30 pond) van
betalen.
Teruglopend horen we plot
seling zingen. Het geluid komt
uit de Palica, weet Sabino. De
Palica, een religieus trainings
centrum, blijkt het werkter
rein van de Nederlandse Mill
Hill-pater Alfons Ter Beke,
een man met een respectabel
aantal tropenjaren achter de
rug. Hij groet Sabino en ver
telt dat hij diens versie van de
diefstal kent. ,,'k Geloof er
niks van" is zijn reactie. Sa
bino groet ten afscheid 'Halle
luja brother'.
Toeschouwer bij het zon
dagse dans-en zangfeest is de
uit het Limburgse Brussum
afkomstige Ido Jacobs. Hij
werkt voor de Sudan Aid. Hij
rijdt me even later door 'de
buitenwijken' van Juba. Een
weggetje vol kuilen slingert
zich door het kampement van
'tukuls'(hutten. PdS). Vrou
wen, alleen een doek om de
heupen, stoken houtskool
vuurtjes. De weg wordt af en
toe onderbroken door hopen
afval. Een Soedanees gaat on
belemmerd uit de broek voor
een grote boodschap. Er lopen
ezels met waterdrums tegen
de flanken. Jongetjes staan
langs de kant met tafeltjes.
Eentje biedt er drie sinaasap
pelen aan, een volgende een
kapotte grammofoon. Ze wil
len verkopen, maar aan wie in
deze gemeenschap zonder
geld? Ido: „Dat vraag ik me
ook altijd af".
Midden tussen al die 'moda
le' woningbouw van riet en
leem staat plotseling een mo
numentale stenen katholieke
kerk, gebouwd door Italiaanse
missionarissen. Haec et Do
mus Dei (Het huis van God)
staat er met grote letters op de
gevel. Wat denk je dan als
zelfkant-Soedanees: dat die
god van de blanken toch wel
erg riant woont.
Aan de oever van de Nijl,
net buiten Juba, toont Ido het
werk van de Italiaanse pater
Ragnoli. Hij heeft een am
bachtschooltje opgezet. Onder
een afdak staan schaafmachi
nes, een draaibank en drie
werkbanken. Er achter ligt
een stapel hout. Dichter naar
de rivier toe staat een ronde
oven om stenen te bakken. Zit
tend op de oven vertelt Ido
over de kleine en grote dra
ma's van Afrika. Over de Ne
derlandse regering die twee
dehands vrachtwagens in Soe
dan dumpt in de hoop ooit
nieuwe te kunnen leveren.
„Hé" zegt de regering „we
verkopen geen vrachtwagens,
ah, het probleem is de reserve
onderdelen. Ze vergeten dat
het bedrijfsleven hier niet
geïnteresseerd is in nieuwe
wagens. Ze hebben er de de
viezen niet voor. Een vracht
wagen kan weken stilstaan.
Willen ze 'm maken, dan be
denken ze plaatselijk wel op
lossingen".
SOEDAN
land
van
'maaleesh'
schuim druipt in slierten van
de glimmende naakte lijven.
Niet voor niets spraken de sla
venhalers van 'het zwarte eb
benhout'.
Ido rijdt langs een splinter
nieuw radio-zend- en ont-
vangsstation. Het is voorzien
van een enorme schotel-an
tenne bestemd voor satelliet
communicatie. Gebouwd met
geld uit Koeweit. Het werkt
niet. Ido: „Ach, ze zullen wel
een onderdeel missen". Buiten
Juba staan ook de nieuwe mi
nisteries van de zuidelijke
deelregering. De enige hoog
bouw in de stad. Er naast ligt
een enorm kamp met nieuwe
woningen. „Voor de ambte
naar", weet Ido, „die huizen
zijn al een jaar gereed, maar
er woont niemand. Ik denk dat
ze onderhandelen over wie er
wel en wie er niet in mag".
Thuis bij pater Ter Beke
praten we over verbindingen
in dit immens grote land. „De
kortste weg is niet via Khar
toem, maar via Nairobi in Ke
nya. Als jullie over een paar
dagen terug willen, moetje
maar afwachten of er een
vliegtuig gaat. Ik had hier een
keer bezoek. De luchthaven
ging dicht, vanwege de ge
vechten in het noorden. We
gingen elke dag naar het
vliegveld. Niks. Ze hebben
hier een maand extra gelo
geerd. In Khartoem is het on
rustig. Komt er een coup dan
zitje eerste rang, maar je zit
wel vast. Plannen maken? Dat
moet je hier afleren. Denk ge
woon: Vandaag niet, dan mor
gen of overmorgen misschien.
Gaat er iets mis, en dat ge
beurt altijd dan zeggen ze
'Maaleesh'. Dat is Arabisch,
het betekent 'Het is niet an
ders'. Rekenen op Sudan Air
ways is net als in Nederland
mooi weer voorspellen. Die
maatschapij noemen ze hier
Inshallah Airways. Inshallah:
„Als Allah het wil".
Ter Beke functioneert in
Juba als gevangenisaalmoeze
nier en als onbezoldigd hoeder
van een lepra-kolonie. Hij
vertelt over de middeleeuwse
toestanden in de plaatselijke
bajes: „Je hebt geen tijd, maar
je zou eens mee moeten gaan
kijken. Het is prachtig werk i
om te doen. De mensen die er
zitten zijn aardig. Het zijn al
lemaal dieven, maar je moet er
vanuitgaan dat ze stelen uit
pure nood. Wie in dit land
steelt heeft altijd ongelijk,
want hij steelt van de rijken.
Als een zwarte een kopje uit
de keuken steelt en je gaat
naar de politie dan heb jij ge
lijk. Verdediging, advocaat
ha,ha. Nee, de bezitter heeft
altijd gelijk."
„Er is, wat wij een psychia
trische afdeling zouden noe
men, een hoek voor geestelijk
gestoorden. Ze zitten naakt,
met kettingen, vast aan een
muur, als dieren". De sharia-
wetgeving? „Als je de eerste
keer iemand ziet geselen, gaat
er wel wat dor je heen. Als
westerse mens wil je er naar
toe lopen en 'ho' roepen. Het
kan niet, dus je verdraagt
tv
v - ***-,
Een concert van Nijl-kik-
kers begeleidt het vallen van
de avond. Tussen de het lange
gras lopen wat koeien en gei
ten. Het is de veestapel van de
tukul-bewoners. Als we terug
rijden passeren we een brug
getje. Beneden in het riviertje
is de grote verschoning aan de
gang. Zondag is wasdag. De
bewoners van Juba gebruiken
shampoo en douchefris. Het
X
WÊÊ
het". Hij vertelt over het h
den afhakken en de straf v
zwaardere vergrijpen, de
'cross-amputation': linker
hand en rechtervoet eraf. j j
kent ook een afdeling voorw
doodveroordeelden. Alfons
Ter Beke begeleidt ze naarj
galg.
Later die week zal hij meJ
melaatsenkolonie laten zier.1
Het is de hel van Dante. Op f
een stukje grond zonder s
duw leven de leprozen ten:
den van hun gezonde kinde-
ren. Met weggevreten lede®
ten, wonen zein hopen vuil,d
gedekt met stukken plastic el
zwartverteerde jutezakken]
kunt het geen hutten noem
Uit eén van de bouwsels t
een gekreun. Er steekt een I
witte handpalm uit de ope-1
ning'. Meer niet. „Vroeger
kwamen ze elke zondagmorl
gen langs m'n huis. Ik gal zei
maismeel te eten, prima spil
maar het werden er teveel, f
Het was op d'n duur een h
parade. Nu breng ik etenn
ze toe".
„Gekke vraag" zegt Ter
Beke ineens „ik heb een ka-1
potte bril. Die kunnen ze h
niet maken. Wil je 'm meent
men naar Holland. Hier,i
tientje voor de verzendkoste|
En wil je m'n ouders van n
groeten. Ze wonen in Rijs:
Die mensen zijn al over c
tachtig. Ze zullen blij zijn»
te horen".
's Avonds eten we in hotel I
Juba. Nijlbaars, met spieren
gevangen door de Dinka's.E
we drinken een pilsje. Dat
kan, want in het christelijke:!
zuiden wordt flink de hand
gelicht met Arabische wetgtl
ving. Skol Zaire, een dochtet|
van Skol Bahamas, doet er
goede zaken.
Die avond worden er bijói
steenbakkerij aan de Nijl»
mensen doodgeschoten,
dieven. Het is weer een var.J
vele drama's van dit land. D
Mundari's, een stam van vel
boeren uit het noorden, zijn I
verjaagd dor de gevechten, f
Hun vee is verloren gegaan.
De stam trok naar het zuidf
en zwerft nu rond Juba. Ze
stelen omdat van hun gesto
is en omdat ze niets te eten
hebben. Net na zonsonderg
zijn ze de Nijl overgestokenI
Yakil, eigenaar van drie gel
ten, heeft onraad gehoord. Hf
getrappel van hoeven. Hij s
de silhouetten van z'n vee,
wegtrekkend naar de Nijl.ij
schot en Yakil was dood. De I
gealarmeerde politie heeft
daarop nog drie Mundari's
doodgeschoten. Ook dat is
'maaleesh'.
door Jean Bruynen
ROTTERDAM - Als het aan
Louis van Gaal ligt, valt
gparta morgenavond in de
eerste wedstrijd uit de tweede
ronde van de UEFA-cup tegen
Borussia Mönchengladbaeh
van zijn aanvallende geloof af.
De middenveldstrateeg van
de Rotterdammers is doodsbe
nauwd voor de razendsnelle
counters van de Westduitsers.
„Het is in de eerste plaats zaak
achterin het slot op de deur te
houden. We moeten kost wat
kost de nul handhaven, want
een tegendoelpunt is dodelijk",
meent de aanvoerder van
Sparta, die vooral kansen voor
zijn ploeg ziet weggelegd in de
uitwedstrijd.
„Met een doelpuntloos ge
lijkspel ben ik woensdag zeer
tevreden, want dan moet Bor-
russia over veertien dagen het
spel
wat
geve
volg
70 p:
ver i
M
dat i
send
keld
R<
de
ch
Ki
do
w<
F1
de
In twee gesprekken met
het hoofdbestuur en de
sportcommissie heeft de
KNWU Liebregts te ver
staan gegeven dat de
bond niet langer van zijn
diensten gebruik wenst te
maken.
Daarop heeft Piet Liebregts
de Maastrichtse advocaat mr.
Theo Hiddema verzocht zijn
belangen ten opzichte van de
wielerbond te verdedigen. Mr.
Hiddema, gisteravond: „"Wat
hier gebeurt is ongehoord. Als
ik naar de rechter loop, krijgt
mijnheer Liebregts altijd ge
lijk. Dit is arbeidsrechtelijk
van een andere planeet".
Piet Liebregts functioneert
sinds 1978 als coach van de Ne
derlandse wielerprofs bij de
wereldkampioenschappen op
de weg en sinds 1981 als
bondscoach.
In het contract dat Lie
bregts met de KNWU tot einde
van volgend jaar heeft afge
sloten staat dat de verbintenis
alleen kan worden beëindigd
wegens gebleken extreme on
geschiktheid.
Met Liebregts als coach
werden echter Gerrie Knete-
mann in 1978, Jan Raas in 1979
en anderhalve maand geleden
Joop Zoetemelk wereldkam
pioen op de weg. Daarnaast
behaalde Adrie van der Poel
in 1983 in Zwitserland de zil
veren medaille. Resultaten
waar geen andere wielercoach
in de wereld mee kan pronken.
„Van extreme onbekwaam
heid kan dan ook geen sprake
zijn", zegt mr. Hiddema, „de
Pie
coach
kant
Van onze sportredactie
ALMELO - Oud-FC Twente-
coach Rob Groener heeft een
aanbod om trainer-coach in
China te worden.
Rob Groener vertrekt bin
nenkort voor een oriëntatie
reis naar China en beslist
daarna of hij op het aanbod
ingaat. „Het lijkt me wel wat.
Ik zal net alleen als trainer-
coach fungeren maar ook de
opleidingen voor trainers gaan
verzorgen", aldus Rob Groe
ner.
Als Wim van Tel vanmorgen
(dinsdag, red.) in Zeist wordt
goedgekeurd zal de Rotter
dammer gecontracteerd wor
den door SC Heracles en zater
dag in de Alkmaarderhout te
gen AZ'67 zijn debuut voort de
Almelose ploeg maken.
heer 1
lerwe
kendt
vele
event
elke r
Pie
kelijk
moet
coach
gelopt
schap
woog
1 jani
geven
coach
vaste
Voorv
wielra
genhe
wegse
scheic
nisato
sen d<
Palz e
wenst
waari
deed
vastge
koops<
sprekl
de KI
niettx
Der
Piet
op de
ger va
Schuit
Looy,
Fritz
de wai
Late
leider
equipe
en bij
waarv
Raas,
den H<
den.
nadat
jaar a
tionale
neerd,
Van onze sportredactie
KLOVEN - PSV heeft bij de UEF/
P aangetekend tegen de vier Eur
wedstrijden tellende straf voor Ruud Gi
ro?aarom Leeft de voetbalorganisatie
'r:p,niet in overweging genomen. On vr
"Ktober verstuurde de UEFA het 1
str=?" het schorsingsbericht. Gul
v*lomdat Lij een tegenstander
„„.^Lurgsë Avenir Beggen een
ou hebben gegeven.
orige week dinsdag pas reageerde
Op vi
telegr
Gullit K
r van
ellebc
Pater Ter Beke: „het was op den duur een hele parade".
