UITBLAZEN
Moerdijk kan niet meer om kerncentrale heen
Veilig reizen is peperduur en tijdrovend
Fiolet haatte de vrijblijvendheid
E
i
even..
achtergrond
MINISTEi
Run op
paus
kruisjes
ge Stem com
toeristisch
plekje
NIESSEN EN CASTRICUM: 'CDA BUITENGEWOON ONGELOOFWAARDIG'
ISRAËLISCH ANTI-TERREURSYSTEEM PERFECT
Welkome stimi
WIM KOCK
VRIJDAG 11 OKTOBER 1985
Losgewrikt
Succes
RUPAG 11 OKTOBER 1
)EN HAAG - Nadat ze
minister Rietkerk haddej
zeven grote gemeer
werkloosheidspercentage
igen bijdrage in de
isteren hun nood gekk
ïercommissie voor binne
GEEN OECUMENE ZONDER INLEVERING AUTONOMIE KERKEN 5™"SfiL
Tijdelijk prijsvoo
Jjeocenter 7007 tot 31 okl
TechnicaNc
AL JAREN denk ik
dat elke vorm van
reizen tegenwoordig
onvermijdelijk iets toeris
tisch krijgt. In het hotel
restaurant moet je aanzien
hoe reisgroepen het eerst
worden bediend. Groepen
gaan trouwens bijna
overal voor, dat is heus niet al
leen in Rusland zo. Alleen als
je goed in de slappe was zit of
je baas er geld in wil steken kun
je op de luchthaven de aparte
incheck-balie nemen. Daar zien
ze, naar verluidt, je ook zonder
schoudertas van Holland Inter
national nog voor vol aan.
Overal waar je komt heerst
het toerisme, springen de toe
ristische attracties je in het ge
zicht, raak je bedolven onder
de folders, galmen de oproepen
voor Neckermann- en Sun Tra
vel-parties uit de luidsprekers,
maar de levende hotelportier
van vlees en bloed bij wie je je
op de porlijst kunt zetten be
staat niet meer. Het porren is
werk voor reisleiders geworden
en wie geen reisleider heeft pro
beert maar te achterhalen hoe
het elektronische wekkertje
naast z'n bed werkt.
Vitznau
Daarom was het zo leuk om
pas na het wakker worden te
ontdekken dat ik had geslapen
op een van Europa's oudste en
bekendste toeristische plekjes;
aan de voet van een beroemde
berg. Ik was er de dag tevoren
aangekomen, met een bootje
uit Luzern. Het was schitterend
weer geweest en natuurlijk had
ik genoten van het Vierwoud
stedenmeer. Dat moetje wel. Je
kent het al van de lagere
school, uit de aardrijkskunde
les. Het mooiste meer van
Europa. De top van de Pilatus
was niet te zien geweest. Te hei
ig-
Vitznau had ik ook aardig
gevonden. Alsof het van de
berg was komen rollen en net
voor het water was blijven lig
gen. De ondergaande zon zette
het dorp in een oranje, door ne
vels getemperde gloed. Mooi.
Romantisch zelfs. Eigenlijk
meer zoals ik dacht dat Beieren
en Oostenrijk er zouden uit
zien. Maar Zwitserland heeft
het dus ook: dat overdadige, de
daklijsten te krullerig en net
iets te veel bloemen onder de
vensters. Schoon is Zwitserland
overigens ook, merkte ik op.
Bijna zorgwekkend schoon. In
Luzern was er geen drol op
straat te bekennen. Geen hond
ook trouwens. Na een kwar
tiertje wandelen daar, durfde ik
geen peuk meer op het plaveisel
te laten vallen.
Ondanks de fraaie zonson
dergang, waarbij de hoge kaap
tegenover Vitznau donkerpaars
afstak tegen het glinsterende
oranje en goud van het meer,
werd ik nog het aangenaamst
verrast door de naam van het
hotel waar ik heen werd ge
bracht: FLORA. Ik ken op de
hele wereld maar één ander ho-
reca-etablissement met die
naam en dat is toevallig mijn
oude stamcafé in Oosterhout,
NB. Even drong het toerisme
zich weer op. Het was een ty
pisch gezinshotel. De 'kamer'
die me werd toegewezen was
eigenlijk een appartement
waarin gemakkelijk een gezin
van zes personen kon worden
gehuisvest.
Kabeltrein
Zoals gezegd merkte ik niet
temin pas de volgende ochtend
dat ik me op een van Zwitser-
lands bekendste toeristische
plekjes bevond. Ik stond te
wachten op het dorpsplein van
Vitznau, waar de boot naar
Weggis en Luzern aanlegt en de
kabeltrein van de Rigi zijn 'ij
zingwekkende' (folder) klim be
gint. (De Rigi? Klinkt dat be
kend? Natuurlijk! De Rigi: een
bekende A Ipentop).
Twee bussen met Belgische
toeristen kwamen het pleintje
oprijden. En terwijl de Belgen
het rode treintje beklommen,
met afgunst gadegeslagen door
de leerplichtige jeugd van Vitz
nau, wachtend op de boot,
klonk in de verte al de scheeps
hoorn. „Oude mensen hebben
altijd vakantie", zei een van de
schooljongens bitter en ik
dacht 'ja, zo zul jij er wel tegen
aan kijken, maar wat zouden
onze kinderen er niet voor wil
len geven wanneer ze iedere
schooldag konden laten begin
nen en eindigen met een boot
tocht over het mooiste trajekt
van het Vierwoudstedenmeer?'
Maar ik neem aan dat ook dat
een sleur wordt.
De boot was eerder weg dan
de trein. Terwijl wij afstand na
men van de wal peddelde de
Stadt Luzern voorbij, een van
de befaamde raderboten van
het Vierwoudstedenmeer, on
danks het vroege uur en het
late seizoen vol wuivende toe
risten. Alles wees erop dat het
weer een schitterende dag ging
worden, maar tussen de bergen
zweefden nog onafzienbare ne
velbanken zodat we de Pilatus
wéér niet konden zien en de
Rigi evenmin.
Verkehrshaus
In Weggis pikten we nog
een pluk schoolkinderen op
plus een groepje oudere dames
die in Luzern gingen winkelen.
Blijkbaar tegen de regels - we
werden op, nerveus-barse toon
aangespoord voort te maken
met de ontscheping en ver
derop lag een raderboot onge
duldig op z'n stoomfluit te bla
zen - zette de schipper ons af
op de steiger van het Verkehrs
haus, een van de hoofddoelen
van de tweedaagse persreis, in
elkaar gezet door Fokker en
Swissair, ter viering van het feit
dat de Zwitserse luchtvaart
maatschappij als eerste de
nieuwe Fokker-100 heeft be
steld.
Achter de prozaïsche naam
'Verkehrshaus' blijkt een van
de mooiste transportmusea van
Europa te schuilen. Er bevindt
zich daar een stukje uniek ge
worden Hollands Glorie dat
door Zwitserse vrijwilligers met
veel zorg en toewijding wordt
vertroeteld. Daarover morgen
meer.
Illllllllllllllllllllllillllllllllllllllllllillllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllilllllllllllllllr
Uitgave van uitgeversmaatschappij De Stem b.v.
Directie: drs. J.H.M. Brader.
Hoofdredactie: L. Leijendekker en H. Coumans.
Hoofdkantoor: Spinveld 55, Breda.
Postadres: Postbus 3229, 4800 MB Breda.
076-236911 Telex 54176.
Centrale redactie Breda:-
Nieuwsdienst 076-236883.
Sportredactie 076-236884.
Rayonkantoren:
Bergen op Zoom, Zuivelstraat 26, 01640-36850.
Postadres: Postbus 65, 4600 AB Bergen op Zoom.
Breda, Nwe. Ginnekenstraat 41076-236326.
Postadres: Postbus 3229,4800 MB Breda.
Etten-Leur, Markt 28, 01608-21550.
Postadres: Postbus 363, 4870 AJ Etten-Leur.
Goes, Klokstraat 101100-28030.
Postadres: Postbus 13, 4460 AA Goes.
Hulst, Steenstraat 14, 01140-13751.
Postadres: Postbus 62, 4560 AB Hulst.
Oosterhout, Arendstraat 14, 01620-54957.
Postadres: Postbus 23, 4900 AA Oosterhout.
Roosendaal, Molenstraat 45, 01650-37150
Postadres: Postbus 35, 4700 AA Roosendaal.
Terneuzen, Nieuwstraat 9, 01150-17920.
Postadres: Postbus 145,4530 AC Terneuzen
Vlissingen, Torenstraat 5, 01184-19910.
Postadres: Postbus 50514380 KB Vlissingen.
Openingstijden:
Breda en Oosterhout 8.30-17.00 uur;
overige kantoren 8.30-12.30 en 13.30-17.00 uur
Abonnementen, bij vooruitbetaling te voldoen:
22,97 per maand; 66,30 per kwartaal of 258,- per jaar.
Bij automatische betaling geldt een korting van 1,- per maand,
1,80 per kwartaal, 7,20 per jaar. Prijzen: inclusief 5% B.T.W.
Voor post-toezending geldt een toeslag.
Heeft u de krant niet ontvangen? Onze excuses.
Bel voor nabezorging tijdens kantooruren uw rayonkantoor.
Lezersservice:
Informatie over Stern-reizen en promotie 076-236911
Fotoservice 076J236573.
Advertenties (tijdens kantooruren 8.30-17.00 uur):
Rubrieksadvertenties 't Kleintje 076-236882.
Grote advertenties uitsluitend 076-236881
Geboorte- en overlijdensadvertenties 076-236442.
(Buiten kantooruren maandag t/m vrijdag van 19.00 tot 20.30 uur
en zondag van 18.30 tot 21.30 uur 076-236394/236911
Bankrelaties:
Postgiro 1114111 - ABN rek. 520538447.
NCB rek 230301584- Rabo rek. 101053738.
Door Frans Boogaard
EVEN valt er een stilte
op de ruim-bemeten
werkkamer van de Bra
bantse PvdA-Kamerle-
den Castricum en Nies-
sen.
Castricum heeft zojuist de
vraag opgeworpen of het nou
echt allemaal toeval is dat de
sanering van de Moerdijk-
verliezen - een probleem dat
al jaren speelt - moet worden
opgelost, juist op het moment
dat het kabinet twee of meer
kerncentrales kwijt moet.
Niessen gaat in elk geval
zover niet: „Het bewijs daar
voor ontbreekt. Wat je wel
weet, is dat het kabinet
dankbaar de gelegenheid
heeft aangegrepen."
Een meningsverschilletje?
Het is het enige tussen de
twee Kamerleden, die sinds
'78 het Moerdijk-debacle on
afgebroken hebben gevolgd.
Dat ook blijvend doen. Maar
zonder enige illusie dat hun
vasthoudendheid op korte
termijn tot iets leidt. Castri
cum: „Daar moet je gewoon
reëel in zijn. CDA en WD
dekken dat willens en wetens
af."
Wegwerpgebaar: „Ze heb
ben nog steeds de meerder
heid."
Het is alweer even geleden
dat rijk, provincie en de
toenmalige Zekluza-gemeen-
ten (Zevenbergen, Klundert
en Hooge en Lage Zwaluwe)
met Moerdijk voor het eerst
de nationale pers haalden.
We schrijven 1968. Provo
leefde nog, de Maagdenhuis
bezetting moest nog komen,
maar tegelijk gaven overal in
het land nijvere bestuurders
zich alweer over aan voor
waardenscheppend beleid,
jaren voordat dit woord tot
het parlementaire taalge
bruik doordrong.
Hoewel ook op de grens
van Brabant en Zeeland de
tekentafels allerminst onge
moeid werden gelaten, gin
gen de ontwikkelingen aan
het Hollandsch Diep nog
sneller. Een superregionaal
industrieterrein moest er ko-
Frits Castricum.
Maandagmiddag is het zover:
dan wordt in Den Haag met
enig officieel vertoon het
Moerdijk-convenant getekend.
Vier burgemeesters, één com
missaris van de koningin, twee
staatssecretarissen en een mi
nister zullen er een flinke bor
rel op nemen.
Maar aan de Rijvoortshoef
265 in Raamsdonksveer en de
Albinonistraat 92 in Boxtel,
woonadres van de PvdA-Ka-
merleden Niessen en Castri
cum, gaat de vlag niet uit.
Het sociaal-democratische
tweetal, aan de vooravond van
de ondertekening: „Van twee
ën een: öf er is gigantisch ge
sjoemeld öf Moerdijk zit nog
nét zo in de problemen als
voorheen."
Het Moerdijk-drama in histo
risch perspectief. Wès er een
complot?
Frits Niessen.
FOTO'S DE STEM JOHAN VAN GURP
men met Shell Nederland als
trekpaard. De drie over
heidsniveau^ sloegen de
handen ineen, Antwerpen
trok aan de andere kant.
Nederland won. Dankzij
een grondprijs van twee
tientjes kon Shell voor het
koninkrijk behouden blijven.
De euforie was groot. Maar
tegelijk ontstonden de eerste
verliezen. De gemeentelijke
diensten van Rotterdam, in
gehuurd als industrieel ex
perts, hadden een paar klei
nigheden over het hoofd ge
zien: het nieuwe bestem
mingsplan; een spoorweg
aansluiting van 13,5 mil
joen; en de eigen adve jaren
alleen maar groeien.
„Als je erop terugkijkt,"
zegt Niessen, in de fractie ook
cultuurspecialist, „is het net
een surrealistische film. Heel
dat Moerdijk-terrein is op
initiatief van het rijk ont
staan. West Brabant wilde
een terrein van 400 hectare.
Het rijk heeft er 2600 van ge
maakt. De gemeenten waren
zelf nooit op dat idee geko
men. Tot '78 heeft het rijk
zijn medeverantwoordelijk
heid ten volle erkend. Maar
toen trad het kabinet Van
Agt/Wiegel aan met Van
Aardenne op Economische
Zaken en het was in één keer
afgelopen. Hartrpeyer, Cas
tricum' en ik hebben er toen
voor de eerste keer vragen
over gesteld, maar Van Aar
denne deed of zijn neus
bloedde. Voor Delfzijl, Ter
neuzen en Vlissingen droeg
het rijk wel medeverant
woordelijkheid, voor Moer
dijk niet. En: Van Aardenne
zou over vijf jaar de zaak nog
eens opnieuw bekijken.
Toen de smeekbeden uit
Brabant steeds dringender
werden en echt het karakter
kregen van: 'Heer, redt ons,
wij vergaan', zijn wij er ook
weer opnieuw ingesprongen.
En pas toen kreeg ook Van
Aardenne, zoals hij dat zei,
enige zorg."
Het witboek dat het ha
venschap in juni '84 publi
ceerde ('De ontwikkelingen
van het Industrie- en Haven
schap Moerdijk'), geeft Nies
sen gelijk. Het is een schrij
nend verhaal over hoe het
rijk, na een recessie die West
Brabant ook niet zelf had op
gezocht, de handen van het
eerst zo liefderijk verwekte
kind aftrok. Van Aardenne
schreef in juni '82 het schaps-
bestuur letterlijk een gesprek
'minder zinvol' te achten. Pas
een jaar later vroeg hij het
schap als primair verant
woordelijke hem voorstellen
te doen.
Van Aardenne was toen
zover, maar de regerings
fracties (CDA en WD) nog
niet. Zelfs niet in '84, toen
Van der Doef (PvdA) bij mo
tie wilde afdwingen dat
vanaf dat moment het 'mee
denken' van het rijk verge
zeld zou gaan van een sub
stantiële financiële bijdrage.
Niessen weer: „Dat is pas
veranderd na de benoeming
van Van Agt tot commissaris
in Brabant. Hij schreef Lub
bers de beruchte liefdesbrie
ven (waarin Van Agt met af
treden dreigde als het rijk
niet over de brug zou komen
- FB) die jullie krant zo mooi
heeft onderschept. En nu
komt het wrange: het rijk
wilde dan zijn verantwoor
delijkheid wel weer opne
men, maar alleen als West
Brabant tot tegenprestaties
bereid was: aanvaarding van
een meStopslag, kernafval en
een kerncentrale. Moerdijk
wordt dus geholpen, maar
wel met probleemoplossin
gen."
Castricum: „Brabant heeft
nu 'ja' gezegd. Maar waarte
gen eigenlijk? Tegen een op
lossing waarbij het rijk 109
miljoen belooft en nog eens
ƒ75- en ƒ20 miljoen als
Moerdijk een kerncentrale en
een berging voor kernafval
accepteert. Maar nog voordat
er getekend is, wordt de eer
ste steen alweer losgewrikt,
want het kernafval gaat nu
waarschijnlijk naar Zeeland.
Als straks het kabinet ook
nog zegt: die kerncentrale
bouwen we elders - en Win-
semius hééft dat al gedaan -
dan stort de hele zaak in me
kaar. En beginnen we met
Moerdijk weer helemaal van
voren af aan."
Niessen: „Dat leidt tot een
hele simpele conclusie: öf er
is gesjoemeld - en dat bete
kent dat er al afspraken over
de bouw van een kercentrale
gemaakt zijn - öf de overeen
komst die maandag wordt
getekend, stelt nu al niks
meer voor. In ieder geval:
weinig reden tot blijheid."
Castricum, inmiddels van
wege zijn strategische gaven
geroepen tot het fractiebe
stuur van 's lands grootste
partij, vraagt zich nog eens
hardop af of' Van Aardenne
al-tijdens zijn eerste minis
terschap Moerdijk niet wil
lens en wetens heeft laten
'lopen', om later Brabant des
te makkelijker een kerncen
trale te kunnen slijten.
Castricum: „Hoe dan ook:
als die kerncentrale er komt
en Woensdrecht krijgt ook
nog zijn kruisraketten, dan
wil ik nu vastgesteld hebben
welke heilzame werking het
CDA-beleid vooral voor West
Brabant heeft gehad. Al die
CDA-ers hier in Den Haag en
daar in de provincie hebben
mekaar het balletje op een
buitengewoon hypocriete
manier toegespeeld. Voor ons
is de koppeling tussen de sa
nering van de schuldenlast
en de komst van een kern
centrale en afvalberging on
aanvaardbaar. Maar daar
mag nu niet over worden ge
praat - terwijl iedereen weet
dat het over niks anders
gaat."
Niessen en Castricum - zij
prijzen zich gelukkig dat in
ieder geval de PvdA op alle
drie de bestuursniveau's
(Kamer, provincie en ge
meenten) steeds één lij n heeft
getrokken - hebben inmit.
dels hun slotoffensief inge.
zet: nieuwe vragen aan Va>
Amelsvoort, aan de handvj,
een tot nu toe geheim cot.
cept-verslag van de finale
vergadering tussen
schapsdeelnemers en een
binetsdelegatie.
Het is een boeiend stuk
Van Agt etaleert er openlijj
de koppeling in 75 miljoe'
voor een kerncentrale, jj
miljoen voor het kernafval
die door het kabinet j,
angstvallig wordt ontkend
Van Amelsvoort, voorzicht,
ger, praat niet over een
peling, maar over 'niet nader
te noemen verwachtingen
Mochten die 'niet nader fc
noemen verwachtingen' on-
verhoopt niet uitkomen, dat
heeft het kabinet te maket
met nieuwe feiten. Die
nieuwe feiten kunnen aanlei
ding geven tot bezinning
„Maar die bezinning kon:
pas op het moment dat
nieuwe feiten zich hebben
geopenbaard. Niet eerder."
Met andere woorden: ah
het niet anders kan, tóch ex
tra rijkssteun bovenop de on
voorwaardelijk toegezegd!
109 miljoen. Waarmee Vat
Zeil (Economische Zaken],
die het afgelopen jaar geen
Stern-verslaggever kon zien
of hij riep: „Jullie zaten er
naast!" met terugwerkende
kracht nóg ongelijk kan krij
ger».
In het verslag (kenmerk
BT85/U856) sputtert
(Breda) nog fors tegen. En
dringt Van Agt erop aan da
verder geen mededelinger
aan de pers worden gedaan,
„gelet op het delicate karak
ter van het geheel."
Niessen, kortaf: „De rol
van Van Agt is een heel
vreemde geweest. Onder hert,
zijn de Moerdijk-schulden
gigantisch opgelopen, en nu
manifesteert hij zich als
grote redder. Ik vind dat
tuigen van een zwak ontwik
keld historisch besef."
-Het getuigt ook van flexi-
biliteit.
Niessen: Dat soort flexibili
teit, daar heb ik een broertje
aan dood."
Door Ad Vaessen
Wie een vlucht boekt vanaf de Ben
Goerion Airport in Israël moet geduld
hebben: drie uur lang danst een leger
van veiligheidsambtenaren rond de
El-Al-passagiers voordat ze mogen
instappen.
Daarbij worden tubes tandpasta leegge-
drukt en luistert men naar het geluid dat de
walkman produceert, de bagage wordt zo mi-
nitieus doorgelicht dat ook een vergeten cent
zichtbaar wordt en er zijn uitgebreide fouil
leringen, ongeacht de persoon. Dat is dan het
resultaat van de opvatting Tedere passagier
kan een terrorist zijn, in ieder koffer kan een
bom zitten'.
Maar dit is nog lang niet alles. Tot de om
vangrijkste controles ter wereld behoren ook
het testen van foto- en filmtoestellen door het
maken van een opname en ondervragingen
die tot een half uur duren. Daarbij luidt de
eerste vraag: 'Waarom denkt u dat we u on
dervragen?. 'Vanwege uw veiligheid', is het
antwoord van de jonge vrouwelijke soldaten
dié het 'verhoor' afnemen, onder het strenge
oog van zwaar bewapende mannen.
De geldverslindende veiligheidsoperatie -
er zijn jaarlijks honderden miljoenen gul
dens mee gemoeid - heeft Israël geen wind
eieren gelegd. Sinds drie 'guerrilla'-strijders'
van het Japanse Rode Leger in mei 1972 hun
machinegeweren leegschoten in de vertrek
hal van Ben Goerion (27 doden), hebben er op
de luchthaven bij Tel Aviv geen grote aan
slagen meer plaats gehad.
De Israëlische veiligheidsmaatregelen ste
ken schril af bij die in West-Europa en de VS.
Afgegeven bagage wordt enkel steeksproefs-
gewijs gecontroleerd, het aan de tand voelen
van reizigers komt zelden voor. In zeehavens
is de beveiliging uitermate gebrekkig: een
veiligheidsofficier staat onder aan de loop
plank en controleert de passen, bij hoge uit
zondering kijkt hij eens in een koffer. Ge
schrokken door de kaping van het Italiaanse
passagiersschip Achille Lauro, hebben en
kele grote scheepvaartmaatschappijen -
waaronder de Holland Amerika Lijn - on
middellijk vergaande veiligheidsmaatrege
len aangekondigd. Een woordvoerder van de
Westduitse geheime dienst zei na de kaping
van het cruiseschip dat de „actie zeker geen
verrassing was". Speciale terreurgroepen
zouden daarvoor zijn opgeleid met het oog op
de ontbrekende beveiliging. Al lang geleden,
aldus de zegsman, heeft Israël de westerse
staten voor een dergelijke terreurdaad ge
waarschuwd.
De falende controle op personen en bagage
is er de oorzaak van dat het internationaal
terrorisme steeds weer naar het wapen van
kapingen en gijzelingen kan grijpen. Ze ma
ken gebruik van de opvatting dat systemati
sche controle onbetaalbaar is, tijdverspillend
werkt en het reizigerscomfort aanzienlijk
aantast. De concurrentie van de verschil
lende vliegmaatschappijen is daaraan niet
geheel onschuldig. Soepeler maatregelen en
minder personeel in dienst, betekenen aan
trekkelijker tarieven.
Een woordvoerder van de Westduitse pilo
tenvereniging onderstreepte dit zeer onlangs:
„De El-Al-methode is zonder meer de beste,
maar ze zou vanwege het oponthoud het bin
nen- en buitenlandse vliegverkeer waar
schijnlijk tot stilstand brengen".
Succes en publiciteit zijn de grootste sti
mulans voor terreurdaden. Toegeven aan
eisen van'terroristen betekent het uitlokken
en aanmoedigen van nieuwe acties. De zeker
heid voor de passagiers op de middellange
termijn is er zeer bij gebaat dat de acties van
nu mislukken. Israël en de VS hebben her
haaldelijk verklaard niet in te gaan op de
eisen van welke terroristen dan ook. Voor
beide staten is het echter een onhoudbare
stellingname gebleken, als het leven van
landgenoten in gevaar is. De kaping in
Athene in juli bijvoorbeeld, waarbij 39 Ame
rikanen werden gegijzeld, leidde uiteindelijk
toch tot de vrijlating van 700 sji'iten door Is
raël.
Oost-Europa, dat het geduld van zijn in-
en uitgaande bezoekers eveneens uren op de
proef stelt en alle bagage doorzoekt, is nog
nimmer op eisen van kapers ingegaan. Hen
wacht zonder pardon de doodstraf. Als de ka
pers zich niet vrijwillig overgeven, wordt al
tijd het scenario van een gewelddadige be
vrijding gehanteerd. Oosteuropese piloten
dragen in de meeste gevallen een pistool
zich.
De afgelopen jaren is er een stortvloed ge
weest van oproepen, resoluties, besluiten
beloftes van een groot aantal landen om ge
zamenlijk het internatiaal terrorisme aan te
pakken. Zoals in juli 1978 op de Economisch
Top, toen besloten werd tot een boycot tegen
alle landen die piraten niet uitleveren of be
straffen.
Tot op heden heeft geen van de zeven be
langrijke industrielanden die deze oproep
ondertekenden, een dergelijke actie onderno
men. Bijvoorbeeld tegen de sji'iten die in de
cember 1984 een Airbustoestel met 164 passa
giers ontvoerden naar Teheran. Twee Ame
rikanen werden vermoord, de kapers zijn
nooit bestraft; ze werden waarschijnlijk door
Khomeiny gesteund.
Het is een wereld van twee uitersten: ener
zijds vergemakkelijkt de groene sticker het
reizen in West-Europa, anderzijds is niet
ontkomen aan een verscherping van de con
trole van personen en bagage - op basis van
een internationale norm - om straks niet te
moeten buigen voor terreurorganisaties.
DELFT (ANP)-Als Neder
lands eerste ruimtevaarder
wubbo Ockels eind deze
maand aan boord stapt van
Lt Amerikaanse ruimte
veer Challenger, neemt hij
Ln door het Vezelinstituut
Wn TNO ontwikkelde
slaapzak mee.
Als het slapen in de
ruimte op die manier bevalt
zullen van de slaapzak meer
exemplaren worden ge
maakt. De Europese ruimte
vaartorganisatie ESA, die
TNO opdracht tot de ont-
wikkeling van de slaapzak
eaf hoopt deze dan aan de
NASA te slijten.
Van onze Haag
Namens de zeven, Nijmege^
lingen, Helmond, Den Boscl|
[jjmeegse wethouder Vrijho
lippen gestegen is. Zo kan 1
De zeven hebben dat ook al
:ns aan de betrokken minis-
ïr laten weten, maar die
ieek toen niet gevoelig voor
problemen die vervat zijn
i de nota 'bijstand voor bij-
andbetalers'. Vrijhoef: „De
linister heeft ons zeer teleur-
esteld. Wij vroegen ons af of
j de nota wel gelezen heeft."
De betrokken gemeenten
etalen, als alle gemeenten,
Door Jan Bouwmans
RUIM vijftien jaar is dr.
H. A. M. Fiolet secreta
ris-generaal van de Ne
derlandse Raad van
Kerken geweest. Twee
jaar nadat deze raad in
1968 was opgericht, werd
hij voor deze functie
aangezocht. Zijn aan
stelling was tevens een
programma, want Fiolet
had toen al uitgesproken
opvattingen over oecu
mene en welke weg er
gegaan zou moeten wor
den in Nederland.
Een jaartje na zijn aantre
den constateerde Fiolet dat
de oecumene in ons land in
een impasse verkeerde. Vlak
voor zijn af scheid,af gelopen
woensdag,verklaarde hij in
een krante-ihterview dat de
oecumene op een dermate
dieptepunt is aangeland dat
het nauwelijks erger zou
kunnen worden. Je zou dus
uit zijn woorden kunnen op
maken dat er „onder zijn be
wind" meer van teruggang
dan van vooruitgang sprake
is geweest.
Dit zou echter een al te
zwartgallige kijk op de ont
wikkelingen zijn. Het wel en
wee van de oecumene is niet
identiek met dat van de Raad
van Kerken. Op plaatselijk
vlak is er beslist wel een fris
ser klimaat gekomen. Duide
lijk is echter wel dat de posi-
Van een onzer verslaggevers
ROERMOND - De tele
foonlijnen van het bis
dom Roermond staan de
laatste dagen
roodgloeiend. Vanuit heel
Nederland bellen mensen
op om gratis een door de
paus gewijd kruisje te
krijgen.
Het 14 centimeter hoge
zilverkleurige kruisje,
een afbeelding van het
kruis op de staf van de
paus, staat centraal in de
campagne van het Mis
siebureau van het bisdom
bij gelegenheid van We
reldmissiedag.
Het bisdom is overdon
derd door het succes van
de campagne. „Wij had
den niet gedacht dat er
zoveel belangstelling
voor zou zijn. Kennelijk
slaat het motto erg aan
en willen de mensen
graag een kruisje hebben.
Misschien speelt ook wel
mee dat het gratis is.
Daar zijn wij in Neder
land wel gevoelig voor",
aldus de woordvoerder.
Het bisdom zegt dat de
kruisjes door de paus zelf
gewijd zijn.
1
c
ADVERTED
tie van de Raad van Kerken
in het huidige tijdsgewricht
niet door alle betrokkenen in
het kerkelijke krachtenveld
op gelijke wijze wordt ge
waardeerd. In dat krachten
veld heeft dr. Fiolet zich als
secretaris-generaal vijftien
jaar lang duchtig geweerd en
dat is hem in zijn eigen ka
tholieke kring lang niet altijd
in dank afgenomen Maar
ook daarbuiten heeft Fiolet
het verwijt naar zijn hoofd
geslingerd gekregen dat hij
het deed voorkomen alsof de
Raad van Kerken een soort
superkerk was, dat de raad
lees: Fiolet) het stelselmatig
deed voorkomen alsof de lid
kerken vastzaten aan zijn
uitspraken. De Raad van
Kerken stelde zich met an
dere woorden in de ogen van
sommige critici veel te onaf
hankelijk op. Dat was juist
voor mgr. Gijsen van Roer
mond de reden om alle ban
den met de raad te verbre
ken.
Toen de franciscaan Her
man Fiolet in 1970 aantrad,
had hij al duchtig van zich
doen spreken. In de jaren
vijftig wilde hij protestantse
theologie gaan studeren in
Straatsburg; voor die tijd een
gedurfde wens. Het Vaticaan
slaagde er dan ook in daar
Dr. H. Fiolet. - fotoanp
een stokje voor te steken.
Fiolet promoveerde toen
maar aan de universiteit van
Nijmegen in 1953 op een
proefschrift over de toen
nieuwe kerkorde van de Ne
derlandse Hervormde Kerk.
In zijn proefschrift erkende
hij dat de hervormde kerk in
de echte zin van het woord
kerk is. Dat was in sommige
katholieke oren een ketterij
en er kwam een proces van in
Rome, maar Fiolet werd vrij
gesproken.
Hij doceerde eerst aan het
groot-seminarie van het bis
dom Den Bosch en later aan
de Katholieke Theologische
Hogeschool Amsterdam. Ge
lijktijdig was hij studiesecre
taris van de Willibrordvere-
niging,die zich met de oecu
mene bezig houdt. In 1969 pu
bliceerde hij een boek onder
de veelzeggende titel 'De
tweede reformatie'. Daarin
betoogde hij dat er op oecu
menisch vlak tot dan toe erg
veel was gepraat, maar in
feite weinig gebeurd. De te
genstellingen kunnen ook
niet worden weggepraat,
maar moeten worden wegge-
leefd.
De kerken hebben elkaar
in de visie van Fiolet inner
lijk nodig om kerk te kunnen
zijn en niet omdat ze met het
afkalvende ledenbestand sa
men sterker zijn. Maar hij
doorbrak de grens helemaal
met zijn stelling: „Het gaat
God niet om de kerk, maar
om de wereld."
Geen wonder dus dat de
wereld als kerkelijk aan
dachtsveld in de Raad van
Kerken onder leiding van
Fiolet een belangrijke plaats
heeft ingenomen. Er is bijna
geen maatschappelijk en po
litieke zaak van enig belang
meer waarover de raad di
rect of indirect via een van
zijn werkgroepen geen uit
spraak doet. Met name het
geestverwante CDA neemt
dat optreden heel vaak niet
in dank af. Die maatschappe
lijke betrokkenheid heeft ook
elders weerstanden opgeroe
pen. Behalve het verwijt dat
de raad op veel terreinen in
competent zou zijn, wordt
hem ook wel verweten dat
het maatschappelijk-politiek
opereren moet dienen om de
afkalving van de kerken een
halt toe te roepen en nieuwe
(machts)posities te verove
ren. Deze kritiek heeft Fiolet
echter nooit van zijn stuk ge
bracht. Nog vorig jaar zei hij
naar aanleiding van de
kruisraketten: „Wij kunnen
nooit aanvaarden dat de ker
ken zich alleen maar mogen
uitspreken over het doel en
dat uitsluitend de politici
mogen spreken over de mid
delen om dat doel te berei
ken." Maar bovenal ging het
hem om het samen optrekken
van kerken bij heel concrete
zaken, omdat een beter bind
middel nauwelijks denkbaar
is.
Herman Fiolet heeft dui
delijkheid nooit geschuwd.
De huidige kardinaal van
Utrecht noemde hij „zij het
met tegenzin" dom en het
huidige episcopaat een kudde
gezegd kan worden, is i
gezegd en uitgesproken;
komt nu op daden aan
daar willen velen niet aan.
Van zijn oproep 15 jaar
rug dat de kerken hun auto
nomie discutabel moeten
stellen, is niets in huis geko
men. Zijn verwachtingen
waren destijds wellicht ook
te hoog gespannen. Dat heeft
Fiolet er echter nooit van
weerhouden nieuwe concrete
ideeën te lanceren. Nog bU
zijn afscheid kwam hij met
een nieuw initiatief. De Ne
derlandse katholieke kerk
moet zich aanmelden als 1»
van de Wereldraad van Ker
ken teneinde een doorbraak
te forceren in de oecumeni
sche stilstand. Maar ook ml
zelf zal woensdag beseft heb
ben dat dit idee bij de huidige
samenstelling van het epis
copaat geen schijn van kans
heeft.
Bij zijn afscheide noemde
Fiolet de kerkelijke ver
deeldheid ronduit een zon
dige degeneratie van kerk-
zijn. Deze degeneratie wordt
zelfs gecultiveerd door
oecumenische boot in vrij*
blijvende gesprekken af te
houden. Oecumene is Se'
doemd te sterven als de ker
ken zichzelf niet willen
durven in te leveren. E01
duidelijke boodschap vaneen
oecumenicus in hart en me
ren.
J BREDA Wilhelminastraat 32-
'en jaar geleden nog maar protes
i onze premier voorop in de rol
«nanders tegen de laatste gruwel
'ervende Franco.
Déze week wandelden koningin
pning juan Qarios en dona Sofia
oledo.
De nazaten van 'El Taciturno' Wil
,,n Spaanse tournee het El Esco|
5j Fjlips 11. vooral de Spanjaard*
®e|o weliswaar een symbolisch
®era als een acte van de definitiev
.®ren- die al sinds de middeleeuw
e®en, cultureel, historisch en ecc
„Dat de verzoening plaats vond
,n Sscorial, waar de schaduw var
ls niet geheel zonder betekenis.
„i'0'eder geval mee te kennen ge
''Ikheid van toen aan een herwal
'h herwaardering van de figuur Fil[
^'edenisboekjes nog vaak afgesd
oe Zwarte Legende. De koning
.^rüering en herzien een welkom!
<jeer onder de indruk waren de
irS.°P de 'evolutie van de den
ervan. Zij sprak in dit verbarj
"acht
-■li civan, z-ij sprak in ait veroar
jrf beide volkeren' en zij gebruik]
"aken™ haar bewonclerin9 voor be
>°'e woorden, ware woord
vhts tien jaar na Franco's dood.
turc- - -
°Pa verandert toch, en het ka
