UITBLAZEN
Schuldencrisis nog verre van opgelost
'Chaoten' richten miljoenenschade aan in Duitse steden
Italië herdenkt inval in Ethiopië
even..L
VRIJE K
Bejaarden
verhuizing
dubbel te
Het land
van Scott
DE STEM CO
Logisch geve
Enige remed
DONDERDAG 3 OKTOBER 1985
KW
ACHTERGROND5
Export
De buikriem
Leningen
BRUUT GEWELD ZONDER POLITIEKE FILOSOFIE
VIJFTIG JAAR GELEDEN BEGON HET 'ONZALIGE'AVONTUUR IN OOST-AFRIKA
Bombardemen-
ten v\'
Beschaving
DONDERDAG 3 Oh
WIM KOCK
Schotlands allermooi
ste rivier is zonder
twijfel de Tweed.
Over geen enkele andere
rivier op de Britse eilan
den - en misschien wel in
heel Europa - is zoveel ge
zongen, gedicht en ge
schreven als over de
Tweed. Vergeleken met de bre
de stromen van de Nederlandse
laagvlakte is de Tweed - nau
welijks 150 km lang - maar een
bescheiden rivier al kabbelt,
bruist en schuimt zij hier en
daar wel wat levenslustiger. Ze
is zeker ook veel schoner. De
Tweed dankt haar faam vooral
aan de fraaie, soms ruige, dan
weer lieflijke landschappen
waar zij doorheen stroomt; aan
de ruïnes van burchten en ab
dijen die zich in haar water
spiegelen en aan de kleine,
maar levendige border towns
met lokkende namen als Cold
stream, Kelso, Melrose, Galas
hiels, Innerleithen en Peebles.
Er is geen betere manier om
van oost naar west de Borders
het eeuwenlang omstreden ge
bied tussen Engeland en Schot
land, te doorkruisen dan het
stroomopwaarts volgen van de
Tweed. Je begint bij het nog
Engelse Berwick. Ook de
Tweed is er een tijdje Engels. In
de buurt van Coldstream vormt
de rivier zo'n mijl of twee de
huidige grens, maar daarna
wordt het een rivier waarvan
beide oevers solide Schots zijn.
Dryburgh
Als je dood bent weet je van
niets meer, zegt men en daarom
maakt het ook niets uit waar je
lichaam blijft. Sir Walter Scott
dacht daar anders over en
claimde zijn laatste rustplaats
in de Maria-kapel van de ver
woeste abdij van Dryburgh,
zich beroepend op een recht
dat hem door afstamming langs
moeders lijn toekwam. Hij rust
er in een eenvoudige tombe,
niet ver van die van Earl Haig,
de Schotse veldheer uit de eer
ste wereldoorlog. Het is stil tus
sen de ruïnes van Dryburgh,
schuilend in eeuwenoud ge
boomte. Het parkeerplaatsje is
maar klein en veel bezoekers
lijken er niet te komen. Scott is
ook lang niet zo populair als
die andere literaire reus: Ro
bert Burns.
Vlakbij Dryburgh rijst de
Bemersyde-heuvel op uit het
zacht glooiende landschap. De
smalle weg klimt er langs om-
koog naar het punt vanwaar je
over de vallei van de Tweed
heen uitziet op de mysterieuze
Eildon met z'n drie pieken.
Hier slapen volgens de legende
koning Arthur en zijn Tafelrid
ders, wachtend op het uur van
Brittannië's hoogste nood; om
op het nippertje redding te
brengen. Dit was Scotts favo
riete uitzichtpunt. Daarom heet
het nu Scott's View. Bordjes
wijzen de weg zodat de reiziger
niet verdwaalt in het labyrinth
van landwegen. Ik zou geen
goede toerist zijn geweest als ik
niet een foto had gemaakt van
dit sinds Scott onveranderde
uitzicht.
Een uur later staan we in de
eetkamer van Abbotsford.
Dankzij de nauwkeurige aante- H
keningen van Scotts schoon-
zoon John Lockhart weten we
precies de plek waar Walter j=
Scott op 21 september 1832 -
lllllllllllllllllllllllllllllllllllllllMIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIMIIIIIIIIIIIIIIIIIIliÜ
61 jaar oud - stierf: in zijn bed
„dat voor het raam van de eet
kamer was geplaatst zodat hij
in zijn laatste minuten de ogen
op zijn geliefde Tweed zou kun
nen laten rusten." Onwillekeu
rig sta ik even te staren naar die
plek. Dan valt ook mijn oog op
de snel stromende rivier, bruin
en schuimend van de overvloed
van een verdronken zomer.
Scott was ondanks z'n af
komst en sukses nooit echt een
vermogend man. Hij was eerst
advokaat en werd later sheriff
van Selkirk om zich van een ba
sisinkomen te verzekeren. Zijn
landgoed Abbotsford schiep hij
deels met eigen handen in de
twintig jaar dat hij er woonde.
Hij plantte de bomen en bouw
de de verwaarloosde boerderij,
die hij oorspronkelijk kocht,
geleidelijk uit tot het romanti
sche kasteeltje dat het nu nog
is, met kantelen en torentjes.
Op één ervan wappert altijd de
blauwe Schotse vlag met het
witte Andreaskruis.
Trossachs
Scott was al een beroemd
heid toen hij stierf en daarom is
zijn werkkamer op Abbotsford
na zijn dood onaangeroerd ge
laten. Hier zwoegde hij de laat
ste jaren van zijn leven, produ
cerend als een veelschrijver, om
zijn in de zaken van zijn vriend
en uitgever opgelopen schulden
te kunnen betalen; romans, een
biografie van Napoleon en zijn
kinderverhalen. Scott vergaar?
de zijn roem allereerst als dich
ter. Zijn verhalende gedicht La
dy of the Lake (1810) plaatste
Schotland in één klap op de
toeristenkaart van die dagen en
maakte van Lake Katerine in
The Trossachs tot op de dag
van vandaag Schotlands meest
geliefde toeristenplek.
Toen Byrons ster als dichter
zijn zenith naderde om die van
Scott te doen verbleken (vond
Scott ook zelf) was deze - ano
niem eerst - begonnen met het
schrijven van romans. 'Waver-
ley' (1814) heette zijn eerste
boek en daarna werden alle
volgende door de uitgever uit
gebracht met als enige auteurs
vermelding: door de schrijver
van Waverley. Voor het grote
pubüek wist Scott z'n anonimi
teit lang te bewaren, maar in li
teraire kring had men hem eer
der door. Direct al na het ver
schijnen van Waverley schreef
Jane Austen aan haar zuster:
„Walter Scott heeft geen ro
mans te schrijven, zeker geen
goede. Dat is niet eerlijk. Hij is
al beroemd en rijk genoeg als
dichter en zou anderen het
brood niet uit de mond moeten
stoten. Ik mag hem niet en ik
ben niet van plan Waverley
goed te vinden als ik het helpen
kan, maar ik vrees dat ik het
wel goed zal móeten vinden."
(Morgen: het land van Burns).
Uitgave van uitgeversmaatschappij De Stem b.v.
Directie: drs. J.H.M. Brader.
Hoofdredactie: L. Leijendekker en H. Coumans.
Hoofdkantoor: Spinveld 55, Breda.
Postadres: Postbus 3229, 4800 MB Breda.
076-236911Telex 54176.
Centrale redactie Breda:'
Nieuwsdienst 076-236883.
Sportredactie 076-236884.
Rayonkantoren:
Bergen op Zoom, Zuivelstraat 26, 01640-36850.
Postadres: Postbus 65, 4600 AB Bergen op Zoom.
Breda, Nwe Glnnekenstraat 41076-236326.
Postadres: Postbus 3229, 4800 MB Breda.
Etten-Leur, Markt 28, 01608-21550.
Postadres: Postbus 363,4870 AJ Etten-Leur.
Goes, Klokstraat 101100-28030.
Postadres: Postbus 13, 4460 AA Goes.
Hulst, Steenstraat 14, 01140-13751
Postadres: Postbus 62, 4560 AB Hulst.
Oosterhout, Arendstraat 14, 01620-54957.
Postadres: Postbus 23, 4900 AA Oosterhout.
Roosendaal, Molenstraat 45, 01650-37150
Postadres: Postbus 35, 4700 AA Roosendaal.
Terneuzen, Nieuwstraat 9, 01150-17920.
Postadres: Postbus 145, 4530 AC Terneuzen
Vlissingen, Torenstraat 5, 01184-19910.
Postadres: Postbus 50514380 KB Vlissingen.
Openingstijden:
Breda en Oosterhout 8.30-17.00 uur;
overige kantoren 8.30-12.30 en 13.30-17.00 uur
Abonnementen, bij vooruitbetaling te voldoen:
22,97 per maand; j 66,30 per kwartaal of 258,- per jaar.
Bij automatische betaling geldt een korting van 1,- per maand,
1,80 per kwartaal, 7,20 per jaar. Prijzen: inclusief 5% B.T.W.
Voor post-toezending geldt een toeslag.
Heeft u de krant niet ontvangen? Onze excuses.
Bel voor nabezorging tijdens kantooruren uw rayonkantoor.
Lezersservice:
Informatie over Stern-reizen en promotie 076-236911
Fotoservice 076-236573.
Advertenties (tijdens kantooruren 8.30-17.00 uur):
Rubrieksadvertenties 't Kleintje 076-236882.
Grote advertenties uitsluitend 076-236881
Geboorte- en overlijdensadvertenties 076-236442.
(Buiten kantooruren maandag t/m vrijdag van 19.00 tot 20.30 uur
en zondag van 18.30 tot 21.30 uur 076-236394/236911
RfinkrpIfltiPQ'
Postgiro 1114111 - ABN rek. 520538447.
NCB rek. 230301584 - Rabo rek. 101053738.
T5 PAGINA 2
door Frank van Ooijen
PAUL Volcker, de voor
zitter van het bestuur
van de twaalf centrale
banken in de VS, ver
klaarde vorige maand
dat de schuldencrisis af
neemt. Hij baseert zijn
mening met name op de
hogere groei van de La-
tij nsamerikaanse econo
mieën, hun sterk verbe
terde handelsbalans en
de groeiende deviezen
voorraad. Toch zijn er in
Latijns-Amerika, dat
met 360 miljard dollar
ongeveer de helft van de
totale schuld van de
Derde Wereld draagt,
tekenen die op het te
gendeel wijzen.
Zo heeft Mexico, jarenlang
de 'darling of the bankers'
genoemd, onlangs niet kun
nen voldoen aan de IMF-ei-
sen en is daarvoor gestraft
met een opschorting van een
lening van het IMF. Peru
heeft al eenzijdig verklaard
dat de schuldaflossing maxi
maal tien procent van de
jaarlijkse exportinkomsten
mag bedragen. Bovendien
raken steeds meer landen
achter met hun rentebetaling
en aflossing aan het IMF.
Ten opzichte van vorig jaar
is deze achterstand zelfs ver
viervoudigd. Het door het
Monetair Fonds voorgeschre
ven beleid is blijkbaar niet
altijd even heilzaam.
Welke conclusie moeten
we nu trekken? Is de inter
nationale schuldenkwestie
inderdaad onder controle of
staan we aan de vooravond
van een nieuwe financiële
crisis? In een vraaggesprek
met de politicoloog en schul
denspecialist Paul Hoebink
De president van Brazi
lië, Jose Sarney - fotoafp
van het Derde Wereld Cen
trum in Nijmegen, proberen
we hierop een antwoord te
vinden en vragen we naar
zijn verwachtingen van de
huidige top van IMF en We
reldbank in Seoel.
Hoebink blijkt het niet
eens te zijn met Volcker.
Naar zijn mening is de kans
zelfs groot dat de schulden
kwestie in de nabije toe
komst verergert. De belang
rijkste reden hiervoor is dat
het IMF-recept van bezuini
gingen, devaluatie en impor
trestricties de economische
positie van de schuldenlan
den op lange termijn juist
ondermijnd, waardoor aflos
sing steeds moeilijker wordt.
Om hun betalingsbalans in
evenwicht te brengen moeten
de landen hun export opvoe
ren en hun importen zoveel
mogelijk beperken. Dit heeft
tot gevolg dat de benodigde
import van machines en
grondstoffen stagneert en de
productiecapaciteit direct
aangetast wordt. Voor Ar
gentinië betekent dit bijvoor
beeld dat het Bruto Natio
naal Product (de waarde van
alle goederen en diensten) tot
het niveau van 1970 terugge
zakt is. De devaluatie van de
munt moet de exportpositie
van de schuldenaar verbete
ren, maar heeft als nevenef
fect dat de prijs van de geïm
porteerde goederen en dus de
inflatie stijgt.
Omdat export de benodig
de dollars oplevert waarmee
de schulden afbetaalt kun
nen worden, staat de groei
daarvan voorop. Volgens
Hoebink verkeert Mexico op
dit moment juist in de pro
blemen, omdat zij zich teveel
op de exportmarkt gericht
heeft. Daardoor is Mexico,
maar dit geldt evenzeer voor
andere debiteuren, uiterst
kwetsbaar voor dalende prij
zen of een kleinere vraag op
de wereldmarkt. Dit geldt
met name voor de uitvoer
van olie, die maar liefst 70
procent van de Mexicaanse
exportinkomsten levert.
Ook de binnenlandse span
ningen nemen als gevolg van
de bezuinigingen op over
heidssubsidies voor voedsel,
onderwijs en openbaar ver
voer, de hoge werkloosheid,
drastische loonsverlagingen
en de hoge inflatie enorm toe.
De laatste twee jaren zijn in
de Dominicaanse Republiek,
Marokko, Tunesië, Soedan en
Brazilië, vaak ten koste van
tientallen doden, massale on
lusten uitgebroken nadat de
regeringen de door het IMF
voorgeschreven bezuini
gingsmaatregelen aankon
digde.
De democratisch gekozen
regeringen van Latijns-A-
merika zijn zich dan ook be
wust van een dreigend ver
lies aan politieke steun bij
een verder aanhalen van de
buikriem. President Sarney
van Brazilië en president
Garcia van Peru stellen op
dit moment meer belang in
de werkgelegenheid, sociale
programmas en binnenland
se investeringen, dan in ver
dere sanering, IMF-kredie
ten en betalingsverplichtin
gen. De grens van het toelat-
bare lijkt in veel schulden
landen bereikt.
Indien er op korte termijn
geen concessies worden ge
daan door de schuldeisers,
voorziet Hoebink binnen één
of twee jaar, de vorming van
een schuldenkartel in de
Derde Wereld dat keiharde
eisen zal stellen of de beta
lingen eenvoudigweg op
schort. Dit zou het gehele in
ternationale financiële sys
teem ernstig kunnen scha
den. De basis voor zon kartel
is inmiddels gelegd door elf
La tij nsamerikaanse landen
in de zogenaamde Cartage
na-groep. Omdat deze lan
den onderling nogal van me
ning verschillen over het
IMF-beleid en de wijze
waarop de schuldencrisis
moet worden opgelost, heeft
de Cartagena-groep nog
geen harde vuist gemaakt.
Als de economische en sociale
druk alsmaar toeneemt, kan
dat in de toekomst snel ver
anderen.
Volgens Hoebink is de fi
nanciële situatie dus niet be
paald rooskleurig te noemen
en biedt het IMF geen oplos
sing. Is er naar zijn mening
een alternatief? Op de eerste
plaats moet het volledig uit
de hand gelopen kredietsys
teem in de wereld tot meer
aanvaardbare proporties
worden teruggebracht om
toekomstige calamiteiten te
voorkomen. Zo wordt alleen
al de particuliere schuld van
de VS op drie maal de totale
schuld van de Derde Wereld
geschat. Kredietstromen van
deze omvang zijn door geen
enkele overheid meer onder
controle te houden.
Op de tweede plaats kun
nen zonder enige problemen
de leningen uit ontwikke-
linghulp aan de armste lan
den worden kwijtgescholden.
De afbetaling van de schuld
van landen als Brazilië, Me
xico en Venezuela zou over
een langere periode, bijvoor
beeld tot het jaar 2000, uitge
smeerd moeten worden.
Daardoor voorkom je dat, zo
als nu het geval is, vijftig
procent of meer van de ex
portinkomsten voor aflossing
dient en blijft er meer ruimte
voor investeringen en ge
zondmaking van de eigen
economie. De schuldenlanden
hebben zon adempauze no
dig.
Ten derde moet de produc
tie van de schuldenlanden
niet alleen op de wereld
markt gericht blijven, waar
door de kwetsbaarheid van
deze landen groot blijft. Ook
de binnenlandse markt moet
via koopkrachtverbetering
van de bevolking ontwikkeld
worden.
Verwacht Hoebink dat het
IMF op de jaarvergadering
in Seoel lering zal trekken uit
de teleurstellende ervaringen
met de beleidsvoorschriften
van het Fonds in de Derde
Wereld? Zal het IMF onder
druk van het falend beleid in
Mexico, de vele IMF-rellen
en de dreigende frontvor
ming van de schuldenlanden
het roer omgooien?
Naar zijn mening zal het
Fonds, daarin gesteund door
de VS maar ook Nederland,
De president van Peru,
Alan Garcia Perez - fotoafp
het huidige beleid blijven
verdedigen als een bittere pil,
waarna genezing mogelijk is.
Een evenwichtige betalings
balans en de volledige aflos
sing van de schuld zal het
centrale uitgangspunt blij
ven.
Toch doemen er enige
lichtpunten voor de schul
denlanden op. Het recente
besluit van de vijf Westerse
grootmachten om de overge
waardeerde dollar in waarde
te laten zakken, zal ook de
schuld van de debiteuren
doen afnemen. De vraag
blijft weliswaar of dit effect
opweegt tegen de verslech
terde concurrentiepositie van
de Derde Wereld op zowel de
Amerikaanse als de wereld
markt. Ook de zakkende ren
te in de VS is een positieve
ontwikkeling te noemen.
Voor de niet-olieproduce-
rende schuldenlanden vor
men de dalende olieprijzen
een voordeel voor hun im
portpakket. Misschien kun
nen deze factoren tijdelijk de
druk van de schuldenketel
halen, waardoor de Westerse
crediteuren een vérgaande
herstructurering van de le
ningen nog even kunnen uit
stellen.
Door Gerard Kessels
MET zoveel geweld als
de laatste dagen zijn de
Duitse steden al lang
niet meer geconfron
teerd. Kapotte ruiten,
branden, plundering,
met als dieptepunt de
dood zaterdagavond
van de 36-jarige bank
werker Günter Sarre in
Frankfurt, die onder
een waterkanon van de
politie terecht kwam.
Verantwoordelijk voor de
rellen: tamelijk kleine, mo
biele, groepen van 'chaoten'
en 'autonomen', zoals ze in
Duitsland genoemd worden.
Grote Duitse steden als
Frankfurt, Berlijn, Ham
burg, München hebben alle
hun eigen chaoten-scène.
Van doorwrochte politieke
filosofieën moeten de mili
tante chaoten niets hebben.
Ze houden meer van actie
dan van discussiëren. Het
enige wat ze willen: de geha
te staat raken waar ze maar
kunnen.
Zo ook zaterdag in Frank
furt. Daar hadden sociaalde
mocraten, Groenen en com
munisten opgeroepen tot een
demonstratie tegen een bij
eenkomst van de rechtsradi-
cale NPD. De demonstratie
verliep vreedzaam, maar na
afloop bleef een groep van
ongeveer 400 man. Vanuit
deze groep werd de politie
bekogeld met stenen, flessen
en vuurwerk. In de veldslag
die daarop volgde verloor
Sarre het leven. Een hoge
Duizenden mensen ver
zamelden afgelopen nacht
in het centrum van Frank
furt tijdens de vierde dag
van onrust en rellen na de
dood van een demonstrant.
- fotoepa
rechter gaat onderzoeken of
de bestuurder van het wa
terkanon de man niet gezien
had of dat het slachtoffer,
zoals velen vermoeden, op
zettelijk omver werd gere
den.
Het stramien van de rellen
was hetzelfde als eerder dit
jaar in het kleine Beierse
Nesselwang. Daar demon
streerden, alweer, SPD,
Groenen en communisten te
gen een bijeenkomst van
oud-SS-ers. Ook hier een
een mouw raakte gewond tijdens gevechten met de
politie.
vreedzame demonstratie, die
bij het scheiden van de
markt verziekt werd door
uit Frankfurt en München
afkomstige gemaskerde cha
oten. In Nesselwang gingen
ruiten aan diggelen en wer
den muren beklad. Ook hier
tal van gewonden bij politie
en demonstranten.
De militante groepen
schrikken voor bikkelhard
geweld niet terug. Zaterdag
avond ging in Frankfurt een
onderdelenmagazijn van
Daimler-Benz in vlammen
op. Bij een tweede demon
stratie, daags daarna, werd
een aantal winkels systema
tisch geplunderd. De met ij
zeren staven bewapende
chaoten sloegen negen ruiten
van pantserglas van een Ja
panse juweliersjza^k, k^pot
en gristen voor 2Ö0.ÖÓÓ mark
aan kostbaarheden uit de
etalages.
Een deel van de juwelen
werd later teruggevonden
bij enkele arrestanten. Ook
andere winkels waren doel
wit van de chaoten. In een
tijdsbestek van een half uur
werd er een schade aange
richt van meer dan een mil
joen mark. Bij het centraal
station in Frankfurt wist de
politie uiteindelijk een mili
tante groep van 255 man te
omsingelen. Bij hen werden
jerrycans met benzine, grote
messen, en knuppels aange
troffen. Van vier politie-cel-
len maakten de arrestanten
een complete puinhoop. Wa
terleidingen en radiatoren
van de verwarming werden
uit de muren getrokken,
houten banken op elkaar ge
stapeld en in brand gesto
ken.
Naar aanleiding van de
gebeurtenissen in Frankfurt
kwam het ook tot rellen in
Hamburg, Bremen, Göttin-
gen, Erlangen, Berlijn, Han
nover, Tübingen, Karlsruhe,
Frieburg en München. In
Hamburg gingen de ruiten
van 200 tot 300 winkels aan
gruzëls. De demonstranten
losten zich voortdurend in
kleine groepen op, waar de
politie nauwelijks greep op
kon krijgen.
De chaoten doen nauwe
lijks moeite hun op vernie
ling en terreur gerichte stra
tegie achter politieke slogans
te verbergen. Spandoeken of
borden worden nauwelijks
meegenomen. Motivering
wordt overbodig geacht. De
groepen chaótëri richten niet
alleen grote materiële scha
de aan. Ze brengen ook
goedwillende, vreedzame,
demonstranten in diskrediet.
Verder hebben ze de NPD
een publiciteit gegeven, zoals
de partij in geen jaren meer
gehad heeft. Na het vertrek
van Adolf von Thadden is de
NPD gereduceerd tot een
rechtsradikale splinterpar
tij, die het bij elke verkie
zing slechts brengt tot nul
komma zoveel.
Maar het ergste is dat de
chaoten met hun bruut ge
weld de voorstanders van
een verscherping van het de
monstratie-recht in de kaart
spelen. Burgemeester Walter
Wallmann van Frankfurt is
een van hen. „Ik roep de
wetgever op", zo zei de chris
tendemocraat na de rellen in
zijn stad, „duidelijke regels
op te stellen die het mogelijk
maken demonstraties te ver
bieden als er reden is om aan
te nemen dat ze tot geweld
dadigheden zullen leiden".
De liberale minister van jus
titie Hans Engelhard wil
daar echter niet van weten.
Hij is er van overtuigd dat
de bestaande wetten vol
doende mogelijkheden bie
den om in te grijpen als daar
aanleiding toe is.
Door Cees Manders
HERDENKEN gaat de
Italianen meestal ge
makkelijk af. Elke week
'verjaart' er wel een
historisch feit. En dan
worden er parades ge
houden en nationale
vlaggen gekust. Dezer
dagen is het vijftig jaar
geleden dat de Italianen
Abessinië of Ethiopië
binnenvielen: in de Ita
liaanse geschiedenis een
zeer ingrijpende ge
beurtenis.
Maar de parades en
nostalgische redevoeringen
blijven dit keer achterwege.
Het liep ook niet zo goed af,
daar in Oost-Afrika. Zeer
slecht zelfs. Op 3 oktober
1935 trok een strijdmacht
van bijna vijfhonderddui
zend man vanuit Somalia en
Eritrea (sinds het einde van
de vorige eeuw Italiaanse
bezittingen) het oude Ethio
pische keizerrijk binnen.
Daarmee was de laatste ko
loniale veroveringsoorlog in
de geschiedenis begonnen.
Acht maanden later, op 5
mei 1936, viel de Ethiopische
hoofdstad Addis Abeba. Wat
daartussen zit zal niet voor
de meest glansrijke periode
in de internationale krijgs
geschiedenis kunnen door
gaan. De modern uitgeruste
Italiaanse strijdkrachten
kwamen tegen de veel pri
mitiever bewapende Abes-
sijnen zo in het gedrang dat
alleen een massaal gebruik
van gifgas hen kon redden.
De Italiaanse luchtmacht
gebruikte gifgas en brand
bommen tegen burgerlijke
doelen, iets wat de Interna
tionale Conventies natuur
lijk volstrekt verboden.
Mussolini en zijn legeraan
voerders stoorden zich er
niet aan. De fascistische dic
tator wilde op een geven mo
ment zelfs het gebruik van
bacteriologische wapens te
gen de 'inboorlingen', maar
de ongehoorzaamheid van de
bevelhebber ter plekke
(maarschalk Badoglio) voor
kwam dit.
De Abessijnse veldtocht
kostte naar schatting aan
300.000 Ethiopiërs het leven,
vooral als gevolg van de
massale bombardamenten
door de luchtmacht, een Ita
liaanse wereldprimeur.
Daartegen hadden de Abes-
sijnen geen enkel verweer.
Aan Italiaanse kant sneu
velden 4.000 man, in meer
derheid inheemse soldaten
uit hun kolonie Eritrea.
Maar met de intocht van de
zegevierende Italianen in
Addis Abeba was de oorlog
niet afgelopen. Integendeel.
De Ethiopiërs begonnen een
guerillaoorlog die tot aan
hun bevrijding door de Brit
ten in 1941 nog eens zo'n aan
tal slachtoffers maakte als
in de periode van oktober '35
tot mei '36.
De Italianen waren mach
teloos tegen de hit-and-run
aanvallen van de 'inboorlin
gen' en pasten toen maar re
gelrechte volkerenmoord
toe. Elke stam, elk volk, ver
dacht van passief of actief
verzet tegen de bezetter,
moest worden uitgeroeid,
vernietigd. Op bevel van de
'Duce' (Mussolini) zelf. Dit
was een pikzwarte bladzijde
in de geschiedenis van het
zwarte bewind in Rome, dat
met zijn sociale experimen
ten juist in die jaren in de
Noordeuropese landen (Ne
derland o.a.) nogal wat
geestdrift wist te wekken.
De fascistische propaganda
doseerde of verzweeg de
'Afrikaanse' bloedbaden
voor eigen én buitenlands
publiek.
De Italiaanse bezetting
van Ethiopië werd door de
hele wereld veroordeeld.
Maar het bleef bij veront
waardiging en bij sancties
die niet werkten. Mussolini
gebruikte zijn internationale
isolement ('Wij tegen de rest
van de wereld') handig om
ook die Italianen die zijn
fascistische politiek afwezen
voor zich te winnen. Volgens
hem hadden de Italianen het
Ethiopische grondgebied
(vier keer Italië) nodig om
hun talenten en hun vin
dingrijkheid volledig te kun
nen ontwikkelen. Ze hadden
er zelfs recht op.
Zelden is een politiek van
Mussolini in Italië zo beju
beld als de stichting van het
'Romeinse Rijk in Afrika'.
De Italianen stonden in de
rij om er naartoe te mogen
en de Italiaanse schepen
verstopten het Suez-kanaal.
Bijna een miljoen Italianen,
aan soldaten, ambtenaren,
boeren en arbeiders, trok er
heen. Er was op een zeker
moment geen familie in Ita
lië meer die daar in de LA-
OIL (Africa Oriëntale Italia-
na) geen zoon, dochter, neef
of vader'had zitten.
De 'christelijke'- bescha
ving brengen in Afrika (de
paus geloofde er ook in) en
intussen vooral veel geld
maken. Deze simpele formu
le had succes. Maar 'Africa'
viel op den duur zwaar te
gen. De permanente oorlog
dreef de meeste Italianen
naar huis. In 1940 waren er
nog maar 100.000 in Ethiopië
over. Nu in 1985 nog 1000, en
voor hen is het de laatste ja
ren bepaald geen 'dolce vita'
geweest daarginds. Was de
Ethiopische keizer, Haile Sa-
lassie, nog bereid de Italia
nen hun gruweldaden te
vergeven, de 'marxististen'
die bij de revolutie van 1974
de macht in het land grepen
dachten er anders over. De
Italiaanse Ethiopiërs van nu
rest slechts het vege lijf.
Er zijn de laatste jaren al
heel wat regeringsdelegaties
uit Rome in Addis Abeba op
bezoek geweest om de 'rech
ten' van de Italianen in
Ethiopië te bepleiten. Maar
ze komen slechts terug met
nieuwe Ethiopische eisen tot
herstelbetalingen.
Het vooroorlogse avon
tuur in 'Africa Oriëntale'
leeft nog sterk in Italië. Niet
zozeer in de geschiedenis
boekjes op school (die er
slechts enkele regels aan be
steden en de 'successen' met
het gifgas en dergelijke lie
ver verzwijgen) maar wel in
het stratenplan van elke
stad. Rome heeft er een
'Afrikaanse' wijk aan over
gehouden, met schitterende
straatnamen: de Viale So
malia, de Via dei Galla e Si-
dama, de Via Macallye, de
Piazza Amba Alagi, de Via
Lago Tana, de Via Adua, Via
Scirye enzovoort.
Het gaat om die Afrikaan
se lokaties die in de jaren
'35-'36 het Italiaanse nieuws
beheersten. Toen verspreid
de het regiem zelfs land
kaarten met vlaggetjes zodat
de mensen thuis bij de radio
de 'razendsnelle' opmars van
hun legers in 'Africa' goed
konden bijhouden. Maar die
honderdduizend Romeinen
die nu in die Afrikaanse
wijk van Rome wonen weten
nauwelijks meer wat de na
men van hun straten beteke
nen. De 'herdenking', dezer
dagen, van het begin van de
'Afrikaanse' oorlog zal daar
weinig aan veranderen.
Van een onzer verslaggevers
AMSTERDAM - Politiek De
Haag is nog steeds niet ovei
tuigd van de noodzaak vo<
nicer bedrijfsinvesterlnge
Als men te lang wacht met h<
extra stimuleren van dergeli
ke investeringen zal de i
currentiepositie van Nedet
land worden aangetast.
Dat staat in een rapport va
de 'denktank' van de Nedei
landse Middenstandsban
(NMB), die de Miljoenennot
van het kabinet-Lubbers aa
een nauwgezet onderzot
heeft onderworpen.
Het aandeel van de investe
ringen in het nationaal inkt
men (wat we met z'n alle
verdienen) bedraagt momer
teel zo'n 11,5 procent. Volger
Lufc
DEN HAAG (ANP) - Bejaar
den die in de loop van ee
maand van het ene naar he
andere bejaardenoord verhui
zen, hoeven niet voor het oud
én het nieuwe tehuis hun bij
drage voor die maand te vol
doen.
De bijdrage voor de maan
van de verhuizing is de be
jaarde verschuldigd aan he
oude tehuis. Vanaf de eerst
van de maand daarop moet hi
gaan betalen voor het 'nieuwe
tehuis.
Dit antwoordt ministe
Brinkman (WVC) op schrifte
lijke vragen van de PvdA
'DEN HAAG' is bijzonder gep
Lubbers en de zijnen is weer
Reagan heeft Nederland namel
bespreking van zijn topontmoe
uit de krant moeten vernemen
de krant niet missen: geen dac
veau eind deze maand in New
gan heeft er Engeland, West-1
en Japan voor gevraagd. Mitter
Reagan hem niet tevoren gepo
leg.
Het gebeurt met grote rege
topniveau kleine landen als N
kwam die bruuskering echter
moeten we ons voorstellen var
we betrokkenheid van Nederli
inzet van hier te plaatsen kernr
bepaling voor de Geneefse tof
sproken zal worden, demonstri
Toch is de accentuering var
in het kader van de NAVO-ovt
van kruisraketten vanaf de b
weest, waarmee Lubbers het 1
en inzake de rakettenkwestie c
Formeel-juridisch wordt het d
den, dat voor een plaatsingsbr
meerderheid in het parlement
echter weinig. Aangezien he
agressor, om de NAVO-partnt
derling beraad, ruim van te v
aanval op komst is - een veri
schijnlijk - zal er nauwelijks ti
de Amerikaanse president du
van West-Europa uit laten afsc
rassingsaanval in werkelijkheic
Van het begin af aan is ech
VO-bondgenootschap in oven
Staten gedragen zou worden
grote betrokkenheid van Ame
Europa, was voor ons veilig ei
trokkenheid is er van West-Eui
gen om hier kruisraketten te f
recht - voor de logische gevol
king gebaseerde defensie-stra
land, dat voor zijn onafhankeli
niet kan ontkomen.
ALS HET aan het kabinet en t
brief van de minister-president
Amerika te sluiten raketten-ovr
termijn in de Tweede Kamer v
dan rond 1 november a.s. be
Dat besluit zal nog vóór de Ka
ter goedkeuring (met eenvou
worden voorgelegd. Aangezie
volgens het kabinet voor vijf ja
ook van invloed zijn op de be\
netten en dus op de kansen
wenst, om weer regeringsverai
Zo ziet het scenario van het
ter nog van alles gebeuren. De
staande consensus in Nederl;
lands beleid weggeslagen en
veiligheid diepe tweespalt ver
geladenheid van het probleer
evenwel niet langer voor zich
?oor een andere uitkomst kt
West-Europa gerichte rakettei
verminderen Van die mogeli
9een gebruik gemaakt. Ontds
9aat het nu bij de rakettenk
vraag: wil Nederland lid blijven
U|t het bondgenootschap?
Wij kiezen voor de voortze
Tiet alle daaraan verbonden ve
niet strijdig zijn met de Gro
rug te voeren tot de overtuigir
sche levensbeschouwing, hot
oe duur toch vreedzaam naa
staan, indien en voorzover zov
zichzelf te zijn en te blijven. Zc
°nze gebroken wereld het mt
wederzijdse afschrikking. De e
Z'jdse ontwapening.
