Sovjet-Unie neemt soevereiniteit niet zo heel erg nauw
Spitsbergen
speelbal
tussen Noren
en Russen
RISICO
'Diepgewortelde haat tegen islam bedreiging'
Golfstaten in het geweer
tegen culturele invasie
Schroothoop in ruimte steeds groter
Bhell
Ikh
maam
vo<
Barentszzee
ASTRONAUTEN LATEN VOLOP SPULLEN SLINGEREN
Hammerfest
Moermansk
Leningrad!;
DONDERDAG 26 SEPTEMBER 1985
EXTRA
50NDERDAG 26 SE
ANTILLEN Kt
I
I
SPITSBERGEN
(SVALBARD)
BERENEILAND
LONGYEARBYEN, SPITSBERGEN - De Noorse premier Kaare Willoch legde
nog maar eens een keer de nadruk op de 'volledige en absolute' soevereiniteit van
Noorwegen over Spitsbergen in de rede die hij hield tijdens een achturig werkbe
zoek aan Longyearbyen, het meest noordelijke dorpje ter wereld, dat in feite niet
veel meer is dan een handjevol huisjes.
Onder de warm ingepakte
en aandachtig luisterende toe
hoorders bevonden zich zes
Russen, gehuld in bruine re
genjassen. Een van hen was de
Sovjet-consul voor Spitsber
gen, Viktor Jurgens.
De Noorse premier ver
klaarde in zijn rede ter her
denking van de officiële inlij
ving van Spitsbergen op veer
tien augustus 1925 dat „opeen
volgende Noorse regeringen
het bestuur over Svalbard (de
Noorse naam voor de eilan
dengroep) als een serieuze en
belangrijke taak hebben opge
vat en zullen blijven opvatten.
Soevereiniteit is geen opper
vlakkige of loze kreet, maar
een reële opgave", aldus Wil
loch.
De Noorse regering hechtte
ook veel belang aan het onder
houden van een goede relatie
met de Sovjet-burgers en -be
drijven op Spitsbergen, voegde
hij eraan toe. „We zullen ons
best blijven doen Spitsbergen
maatschappelijk vooruit te
helpen én te zorgen dat het een
van mooiste natuurgebieden
van Noorwegen blijft."
De heftigheid waarmee
Willoch de nadruk legde op de
Noorse soevereiniteit over een
gebied, waar hij tenslotte de
gekozen premier van is, mag
wat overdreven overkomen,
maar is misschien het gevolg
van het feit dat er nog altijd
wat onduidelijkheid over deze
soevereiniteit bestaat.
Barentsz
In oude IJslandse kronieken
wordt voor het eerst gewezen
op het bestaan van deze eilan
dengroep. In 1596 werd Spits
bergen opnieuw ontdekt door
een Nederlander, Willem Ba
rentsz, die binnen het jaar aan
scheurbuik overleed. Achttien
jaar later besloot de Britse ko
ning Jacobus I Spitsbergen te
annexeren ook al wist hij niet
zeker waar het lag. Generaties
van jagers joegen vervolgens
in dit niemandsland op wal
russen en walvissen. Een Ne
derlandse nederzetting uit die
tijd luisterde naar de veelzeg
gende naam Smerenburg.
De Russen verschenen pas
later op het toneel, toen er
rond de eeuwwisseling kolen
ontdekt werden. Bij het slui
ten van het verdrag van Sval
bard kreeg Noorwegen in 1920
uiteindelijk de soevereiniteit
over dit stukje kale grond in
de noordpoolcirkel, duizend
kilometer verwijderd van de
Noordpool.
De mogelijke aanwezigheid
van olie- en gasreserves op
Spitsbergen en in de Barentsz
zee én de uitbreiding van de
Russische marinebasis in
Moermansk hebben de soeve
reiniteit van Spitsbergen tot
een gevoelige kwestie ge
maakt.
Volgens het verdrag van
Svalbard mogen alle onderte
kenaars hier jagen, vissen en
kolenmijnen exploiteren. Van
de landen die het verdrag on
dertekenden, maakt naast
Noorwegen alleen Rusland,
dat pas in 1935 ondertekende,
gebruik van dit recht. Per jaar
halen 2200 Russische mijnwer
kers in Pyramiden en Ba-
rentszburg ongeveer vierhon
derdduizend ton kolen naar
boven, in Longyearbyen pro
duceren 1200 Noren jaarlijks
ongeveer dezelfde hoeveel
heid
De Noorse premier Kaare Willoch: „Soevereiniteit van
Spitsbergen is geen oppervlakkige of loze kreet, maar een
reële opgave." - fotoap
Elke militaire aanwezigheid
(ook Noorse) op de archipel is
verboden volgens het verdrag.
Noorwegen heeft wel de admi
nistratieve en wettelijke con
trole over de eilandengroep,
bestaande uit Spitsbergen, het
Bereneiland, en vele andere
kleine eilandjes.
De laatste paar jaar hebben
de Russen echter geregeld de
regels naar eigen hand gezet.
Er worden militaire helikop
ters op de eilanden ingezet, er
is zonder toestemming een
landingsbaan aangelegd en
een radarinstallatie opgezet.
Moskou op haar beurt protes
teerde heftig tegen de bouw
van een Noorse luchthaven,
die in 1975 geopend werd. Op
dit moment heeft de luchtha
ven een verdacht groot aantal
Aeroflot-personeelsleden.
In de Barentszzee zijn Rus
sische boorschepen langza
merhand in de zogenaamde
'grijze' zone terecht gekomen,
tot grote ongerustheid van de
Noorse autoriteiten. Om de za
ken nog wat ingewikkelder te
maken zijn er mensen uit de
Sovjet-Unie uitgeweken naar
Spitsbergen.
In mei rapporteerde het
Noorse ministerie van ener
giezaken dat een onderzoek
had uitgewezen dat Spitsber
gen waarschijnlijk geen noe
menswaardige olie- en gas
voorraden had. Maar zelfs
wanneer een onderzoek in de
Barentszzee hetzelfde uit zou
wijzen, blijft er toch nog het
probleem van de Russische
marinebasis in Moermansk, de
thuishaven van de noordelijke
vloot van de Sovjet-Unie. De
veiligheid van deze haven ligt
de Russen zeer na aan het hart
en de sporadische berichten in
de Westerse media over gehei
me afluisterposten van de NA
VO op de noordkust van Noor
wegen en sonarkabels op de
zeebodem, die het onderzeese
verkeer in de gaten moeten
houden, worden dan ook met
argwaan gevolgd.
Maatregelen
Inmiddels heeft Noorwegen
een aantal maatregelen geno
men die de pogingen van de
Sovjet-Unie om de regels te
ontduiken moeten tegen gaan.
Autoverkeer op Spitsbergen is
verboden, tenzij er speciale
toestemming voor verleend is,
en er zijn voorschriften geko
men voor het boren en het
doen van opmetingen.
Ondanks Russische bezwa
ren zijn er visserij zones geko
men en er mag nog maar wei
nig gejaagd worden. Boven
dien is ongeveer 45 procent
van de archipel tot natuurre
servaat en dus beschermd ge
bied verklaard en deze poging
om de unieke maar schaarse
flora en fauna van Spitsber
gen te bewaren, is tegelijker
tijd een waarschuwing aan de
FRANS JOZEFSLAND
Sovjet-Unie dat hun rechter,
op de eilandengroep echt zeer
beperkt zijn.
Ondertussen gaat het gewo-1
ne of liever gezegd, ongewone I
leven op Longyearbyen maarl
door. Onder de gekartelde en
bevroren bergtoppen en
meer dan vijftienhonderd me-1
ter hoge boomloze plateaus,
temidden van ijsbergen
gletsjers, die per dag wel zo'n I
veertig meter kunnen ver-1
schuiven, zwoegt de kleine g
meenschap in de vrolijk g
schilderde huisjes pooldag in, I
pooldag uit. Boven hun hoof-1
den dalen de kolenemmer I
langzaam naar de rand val
het water. Het is een vreemf J
gezicht: mooi, maar toch uk
beangstigend.
Copyright The Guardian/De 1
Steml
ASHINGTON (RTI
pl/AFP) - Presidei
eagans' SDI-plannc
'Oor een anti-raketsy:
em in de ruimte (Sta;
ars) kunnen onder bi
aaide omstandighedc
e 'veiligheid van
ërenigde Staten w<
nlijk vergroten'.
jVIaar ze kunnen noo
e gehele Amerikaan;
jvolking bescherme
legen een nucleaire aar
■al. Die conclusie sta;
in een studie van h<
merikaanse Congres.
Die is uitgevoerd door e<
et-partijgebonden onde
[üeksinstelling van het Coi
',res: de OTA, een bureau d
ie toepassing van technolog
in de toekomst bestudeert. H
iureau produceerde twee ra)
irten die beide van invlot
unnen zijn op de Sovje
merikaanse ontwapening
mderhandelingen in Genè\
■n de houding van het Congri
■genover de daar aan de or<
ijnde voorstellen.
De OTA meent dat Reagai
;trategische Defensie Initi;
ief' (SDI), ook wel Starwa
;enoemd, het risico in zi(
irgt dat het een nieuwe w;
■nwedloop ontketent. Oc
■eigt er 'ernstige instabilite:
ils de Sovjet-Unie denkt d;
le VS ernaar streven hun ve;
ogen tot een eerste klap
schermen.
Wat dit wil zeggen is', ve:
aart Les Aspin, de Democr;
ische voorzitter van de corr
lissie voor de strijdkracht*
an het Huis van Afgvaardij
len, 'dat na het besteden va
ljarden en miljarden do
irs wij ons slechts kunne
■ealiseren dat wij hebben bf
laid voor de grootste instab
iteit die de wereld heeft ge
:end sinds het begin van h<
itoomtijdperk'.
OTA wijst erop dat nt
steeds niet duidelijk is wat he
'I precies inhoudt. Sommig
Inemers aan het ondet
lesprogramma wensen
Veel Arabieren beklagen zich erover dat hun kinderen
zich het kapsel van Michael Jackson aanmeten.
MUSCAT (REUTER) - Arabi
sche intellectuelen in de Golf
staten hebben alarm geslagen
om de 'culturele invasie' van
hun geboortegrond door
vreemde ideeën en gebruiken
zoals het atheïsme en het ro-
meinse schrift. Velen spreken
over een komplot om hun erf
goed te ondergraven, htm tra
ditionele waarden uit te hollen
en te voorkomen dat de Golf
staten en andere Arabische
staten bijdragen leveren aan
de wereldbeschaving.
Hun bezorgdheid wordt in
gegeven door de snelle sociale
veranderingen die zich in de
afgelopen decennia in de Golf
staten hebben voorgedaan
sinds de olievoorraden hen on
verwacht grote rijkdom
brachten en een toevloed van
buitenlanders. Traditionele
bedrijfstakken als het parel
duiken en het fokken van ka
melen zijn zo goed als verdwe
nen. Aziatische bedienden
hebben in veel gezinnen de op
voeding van de kinderen op
zich genomen en de overal
aanwezige televisie schotelt
een groot publiek een dage
lijkse dosis seks en geweld
voor via Amerikaanse series
zoals 'Dallas', 'Dynasty' en
'The A-Team'.
Intellectuelen en religieuze
leiders in de Golfstaten reage
ren op deze opdringerige cul
tuuruitingen in termen die
doen denken aan een totale
oorlog tegen een bezettings
macht. 'Culturele invasie',
'neo-kolonialisme', 'intellec
tuele slavernij' en 'vijandige
aanvallen tegen het Arabisch'
zijn slechts enkele van de fra
sen die werden gehoord op een
conferentie in Muscat (Oman).
Op hoede zijn
„Mensen die ontevreden zijn
met onze pogingen vooruit
gang te boeken werken onver
moeibaar om ons te beroven
van onze waarden, onze iden
titeit en onze kenmerken", zo
zei dr. Mohammad al-Ras-
heed, directeur-generaal van
het onderwijsbureau van de
Arabische Golf. „Wij moeten
op onze hoede zijn voor pogin
gen om ons te houden zoals we
zijn, imitators geen pioniers,
ontvangers van hetgeen ons
wordt gegeven zodat wij de
mensheid niets van onze eigen
cultuur kunnen aanbieden".
Said Hareb van de universi
teit van de Verenigde Arabi
sche Emiraten (VAE) somde
de uitdagingen op van het is
lamitische geloof zoals het
darwinisme, het existentialis
me, eng nationalisme, westers
secularisme, communisme en
andere vormen van atheïsme
en materialisme. „De kloof
tussen geloof en praktijk is de
afgelopen tijd in de moslimse
landen breder geworden een
voudig door de invloed van de
evolutietheorie die het Westen
heeft overspoeld", zo zei hij.
Vijandigheid
Moslims verwerpen de evolu
tietheorie van Darwin, die op
de scholen in de Golfstaten
niet wordt onderwezen, omdat
Door Andrew Moneur
WASHINGTON - De
schroothoop in de ruimte telt
op dit moment tenminste 4775
door mensenhanden gemaakte
objecten, waaronder een
astronautenhandschoen
(nauwelijks gedragen), een
camera (tweedehands) en een
Japanse schroevedraaier (zo
goed als nieuw, winkelwaarde
120 dollar). Ook zweven er wat
grotere voorwerpen, zoals
'dode' satellieten, afgestoten
rakettrappen en hulpraketten:
allemaal gegarandeerd
roestvrij.
De schroevedraaier, die
'overboord' ging tijdens de een
recente reis van de Discovery,
is een nieuwe toevoeging aan
de berg tweedehands
ijzerwaren in de ruimte,
waarvan de NASA in het
Johnson Space Centre in
Texas keurig netjes een lijstje
bijhoudt. De eenzame weg die
dit stuk gereedschap de
komende twintig of dertig jaar
zal afleggen, zal nauwlettend
gevolgd worden door Norad,
een Amerikaans
radarnetwerk, dat ook de
activiteiten van de andere 4774
voorwerpen in de gaten houdt.
Telkens wanneer er een
ruimtevaartuig gelanceerd
wordt, blijven er
materiaalonderdeeltjes achter
in de ruimte, te klein en te
talrij k om op te noemen.
„Er bevindt zich een
ongeloofelij ke hoeveelheid
rotzooi in de ruimte. Bijna
elke lancering voegt daar wel
weer wat aan toe: veren,
bevestigingsmateriaal en
ander klein grut, dat word
afgestoten en achtergelaten",
zegt professor Peter Willmore
van de afdeling voor
ruimteonderzoek aan de
universiteit van Birmingham.
Het lot dat de verzameling
schroot uiteindelijk wacht,
hangt af van de hoogte
waarop de voorwerpen hun
baan in de ruimte beschrijven.
Een uitgewerkte satelliet een
handschoen kan ook die op
vierhonderd kilometer hoogte
of meer zijn rondjes draait,
maakt een goede kans dit tot
in lengte der jaren te kunnen
blijven doen. Voorwerpen die
onder deze grens zweven,
kunnen door atmosferische
activiteit beïnvloed worden,
wat betekent dat ze in de
dampkring terecht komen en
daar verbranden.
Professor Willmore:
„Wanneer de objecten hoog
genoeg achtergelaten worden,
kunnen ze honderden of
duizenden jaren in de ruimte
blijven. In deze gevallen is het
niet altijd duidelijk wat er
uiteindelijk mee zal
gebeuren."
NASA zegt dat al het
mogelijke gedaan wordt om te
verhinderen dat de collectie
rommel in de ruimte zich
uitbreidt. „In principe zit alles
ergens aan vast en we hebben
speciale vuilniszakken voor
het afval. We proberen alles
weer mee terug te nemen",
aldus een NASA-
woordvoerder in Houston.
„We beschouwen het als een
soort kamperen in de
wildernis. Je laat niets achter,
behalve je voetsporen. Dat is
de filosofie die we trachten toe
te passen."
Copyright The Guardian/De
Stem
deze indruist tegen het schep
pingsverhaal.
In een vraaggesprek met het
Omaanse Arabisch-talige
dagblad 'Oman' zei professor
Shukri Faisal van de islamiti
sche universiteit in Saoedi-
Arabië dat er een 'diepgewor
telde vijandigheid bestaat ten
opzichte van de Islam, een po
ging om wraak te nemen tegen
moslimse bewegingen voor zij
aan aanhang winnen'. Voorts
verweet hij het Westen dat het
zich het 'culturele leiderschap
van de moslims toeëigent'.
„Aanvallen op alle uitingen
van de Arabische taal breiden
zich uit. Geen enkel aspect er
van ontsnapt aan de wapens
van vernietiging en sabotage",
zo voegde hij er aan toe met
verwijzing naar het aanvaar
den van het romeinse alfabet
door sommige moslimse lan
den.
Verscheidene gewone bur
gers blijken de zorgen van de
intellectuelen te delen. De
Omaanse soldaat Saleh al-
Fahdi bij voorbeeld schreef in
een ingezonden brief aan een
krant: 'Elke dwaas kan zien
dat het secularisme het mo
derne gezicht is van de tradi
tionele haat tegen de Islam'.
Openlijk
De overal aanwezige televisie schotelt o.a. via 'Dallas' it
Arabieren dagelijks een portie seks en geweld voor. - rows»
Andere verontruste burgers
beklagen zich over meer open
lijke symptomen van de cultu
rele veranderingen, zoals
dansmuziek, haarmode als die
van popster Michael Jackson
en buitenlanders die de gel
dende islamitische kleding
voorschriften aan hun laars
lappen.
De autoriteiten in de Golf
staten nemen maatregelen om
hun onderdanen te behoeden
voor ongewenste contacten
met de rest van de wereld.
Lijsten met verboden films en
videotitels verschijnen regel
matig in de kranten, alcohol is
verboden of zeer beperkt ver
krijgbaar in alle Golfstaten
behalve in Bahrein. In de Ver
enigde Arabische Emiraten
heeft de regering voorgesteld
het aantal huwelijken met
buitenlanders aan banden te
leggen.
De minister van arbeid en
sociale zaken van de VAE,
Khalfan al-Roumi, heeft ge
zegd dat de praktijk van het
trouwen met buitenlandse
vrouwen alarmerende propor
ties begint aan te nemen.
Het
aantal echtscheidingen neemt
daardoor hand over hand toe,
het leidt tot een groeiend aan
tal autochtone alleenstaande
vrouwen en tot ontwrichtende
sociale problemen.
meestal uit India, de Filipijn®
of Pakistan, drastisch te ver
minderen.
In Bahrein schreef e01
vrouw kortgeleden dat
dienstbode haar kind
blootgesteld aan een niet-isla-
mitische godsdienst en
hoofd van een behandelings
centrum voor drugsverslaaf
den zei dat een on-islamitis®
opvoeding kan leiden tot ver
slaving aan verdovende mi»'
delen.
In Saoedi-Arabië heeft
regering vorig jaar beslot®
BALLY SCHO
"suisse
VILLEMSTAD (ANP) - D
affinaderij van Shell op Cu
a?ao, die met sluiting wer
edreigd, is gered. De Antil
aanse regering heeft woens
ag een akkoord bereikt me
heil voor overname van he
«drijf.
Het akkoord tussen de An
Hen en Shell is inmiddels al
1 Willemstad getekend. Di
«tekent dat overeenstem
ling is bereikt over het aan
°d van Shell om het bedrij
oor het symbolische bedrai
an één gulden van de hand t
oen.
Over de inhoud van de over
snkomst tussen Shell en d
stillen kon de regerings
[oordvoerder niets zegger
«der op de dag is de over
fnkomst getekend met he
onezolaanse staatsoliebedrij
bVSA, dat de raffinaderi
®n ffe Antilliaanse overheii
aat huren voor vijfjaar.
De Antilliaanse premie
aria Liberia-Peters vertrol
steravond naar Nederlanc
w met de regering in Dei
ag te praten over financie
g van de water- en elektri
«itsinstallatie, die bij d(
ril Haderij hoort- Venezueli
i at deze verouderde in
wordt gemoderni-
Oe kosten van moderni
Maatregelen
Over het probleem van de
buitenlandse dienstbodes
wordt vaak gesproken, maar
nog geen enkele Golfstaat
heeft maatregelen genomen
om hun invloed op de jeugd in
te perken. In Koeweit heeft
een functionaris aangedron
gen op strikte maatregelen om
het aantal kindermeisjes,
dat een reeks functies niet tof*
gankelijk is voor mensen dj
geen Arabisch spreken en
autoriteiten in Bahrein den
ken. er over het Arabisch oo(
voor het particulieren be
drijfsleven verplicht te steil®
In Oman, de enige Golfstaj
waar het aantal buitenland5*
werknemers nog groeit, Wa'
gen burgers er over dat ze gE,
dwongen zijn een verbast®
soort Arabisch te spreken
buschauffeurs uit India
met andere buitenland5
werknemers.
Een Pers
Kijk maar. Voo:
60 x f330,40. L
rente bedraagt
Andere 1<
Misschien is ei
Welke vorm u
meeverzekerd,
ons praten.