Shanghai is niet
meer wat
het geweest is
4
Pelgrims bereid om honger
en kou te lijden
op eiland van St.Patrick
WUDING:
Partijtje
tennis 3V2
keer zo duui
als dagloon
van arbeide
WOENSDAG 18 SEPTEMBER 1985
EXTRA
CHINA'S MODERNSTE STAD OVERVLEUGELD DOOR KANTON EN PEKING
Leden van de
Staten-Generaal
üülfij ^MJML
Door Robert Whymant
MANILLA - Ronnie's
huis is een armzalig
in elkaar gezet
schuurtje van wat
houten schrootjes,
plastic zakken en
palmbladeren, dat de
volgende zware storm
waarschijnlijk niet
zal overleven.
Hij moet deze ruimte, die
ongeveer net zo groot is als een
badkamer in het enorme Plaza
Hotel om de hoek, delen met
twee families en een vrijgezel.
Hij heeft nog geluk. Maar
weinig van de bijna twee mil
joen sloppenwijkbewoners
hier kunnen op zo'n goede lo
catie bogen: midden in de baai
van Manilla, op een stuk land
dat ooit werd drooggelegd
voor de bouw van een Miami-
achtige stad, bestemd voor 'de
betere klasse'.
Nog voordat de rioleringen
echter gelegd konden worden,
was het geld al op en de ge
plande torenflats, kantoren,
ambassades en havens bleven
slechts papieren dromen. Er
was dus ruimte genoeg voor de
vele barakken en krotten,
waarmee het ontgonnen land
langzaam overstroomd raakt.
Hier vlakbij staat echter te
midden van gemanicuurde
grasperken ook de pompeuze
collectie gebouwen, die het
Marcos-tijdperk onverganke
lijke roem moeten verlenen en
waar de rusteloze vrouw van
president Marcos al haar crea
tieve energie in heeft gestort.
Hier liggen het culturele cen-
De afgelopen maanden heeft de suikerindustrie, een van de pijlers van de Filippijnse eco
nomie, honderdduizenden arbeiders naar huis gestuurd. - foto archief de stem
Een blik in de krottenwijk van Manila.
trum, dat veel weg heeft van
een begrafenistempel van een
Egyptische koningin, het in
ternationale congresgebouw
dat internationale congres
gangers in deze woelige tijden
niet durven huren en het Fi
lippijnse Plaza-hotel, waarin
de bedden bedekt zijn met een
overtrek dat mevrouw Marcos
zelf ontworpen heeft. Er is de
nodige kritiek op dit 'gebou
wen-complex' van mevrouw
Marcos, waarbij een mooi
stadsaangezicht gelij kgesteld
lijkt te worden met de ontwik
keling van het land.
Huur
De zesentwintigjarige Ron
nie heeft zijn geboorteprovin
cie verlaten om handel te gaan
studeren aan de universiteit
van het oosten. Hij voorziet in
zijn levensonderhoud door si
garetten te verkopen aan
automobilisten die in een file
staan en is in zijn illegale krot
komen wonen, omdat de huur
daar verhoudingsgewijs laag
is (tachtig pesos, ongeveer
vijftien gulden per maand).
Bovendien houdt hij van de
zeelucht en van het prachtige
uitzicht dat hij heeft op het
laatste project van mevrouw
Marcos: het filmcentrum, dat
als een modern Parthenon op
tweehonderd meter afstand
uit de grond oprijst.
Een dagje in het vijf sterren
Plaza-Hotel geeft een uitste
kend inzicht in de Filippijnse
sociale structuur. Over een
ontbijt met goudkleurige wa
fels op het balkon kan je bene
den corpulente heren zien
zwoegen tijdens een partijtje
tennis, alvorens ze naar hun
airconditioned kantoren gere
den worden. Het spelletje ten
nis kost hen 115 pesos: drie en
een half maal zoveel als het
dagloon van een industrie ar
beider.
Iets verder weg sjouwen
vrouwen en kinderen grote
jerrycans vol water naar de
barraken, die bijna niet boven
het hoogopgeschoten onkruid
uitkomen. Hier woont Ronnie,
die dagelijks zo'n dertig pesos
verdient met zijn sigaretten-
handel.
Volgens een overzicht in de
krant Business Day leeft 51
procent van de Philippijnse
bevolking in absolute armoe
de, 'onder de hongergrens' ter
wijl zeventig procent onder
het het officiële bestaansmini
mum leeft. Van de laagste be
volkingsgroep is het inkomen
de afgelopen vier jaar sterk
achteruitgegaan, de bovenlaag
heeft echter een groei van der
tig procent in het inkomen
mogen verwelkomen.
De afgelopen maanden
heeft de suikerindustrie, een
van de pijlers van de Filip
pijnse economie, honderddui
zenden arbeiders naar huis
gestuurd. Steeds meer mijnen
sluiten de poorten, waardoor
er nog meer mensen op straat
komen te staan. Ondervoeding
is een wijdverspreid probleem
en om niet van honger om te
komen zoekt men steun bij fa
milie, worden er dure leningen
afgeloten, of verkoopt men
voor vierhonderd pesos een
dochter aan een bordeelhou
der in de grote stad.
De Filippijnse regering is op
een haar na volledig bankroet
en met een buitenlands
schuld van 26 miljard doll»
zijn de buitenlandse ba:
niet erg genegen nieuwe
dieten te verlenen om het laij
drijvende te houden. Bijr,
iedere zakenman zal zeggè
dat president Marcos het ln
naar de ergste ecomnomistti
crisis sinds de onafhankelijk
héid in 1946 heeft geleid.
De president maakt gebrul
van de crisis om de politiek
partijen te vertellen dat
moeten stoppen met 'het ge
kibbel en geruzie' over de»
zaken alsof kritiek de econt
mische achteruitgang nog
kunnen verergeren. Volg
Marcos zijn de economises
problemen grotendeels te wij.
ten aan 'een serie stormen e
de weigering van buitelands
banken om nog meer kredie
te verlenen, nu Mexico, Braz-
lië, Argentinië en andere I
tijns-Amerikaanse landen
niet in slagen hun schulden t
te betalen.'
De waarheid is dat de F%
pijnen voor de buitenland
banken een groot risico vor
men omdat de economist
crisis, hoewel deze zeker ver
ergerd wordt door de
van de prijs van de Filippijra
exportartikelen op de wereli
markt, haar wortels heeft
de penibele politieke situab
in het land, waarvoor pres
dent Marcos, die uit alle matt
in het zadel wil blijven, v«
een zeer groot gedeelte ve
antwoordelijk is.
Copyright The Guardian/DeSlm
SHANGHAI (AFP) - Zes
jaar na het lanceren van de
'open-deurpolitiek' door
Deng Xiaoping lijkt het erop
dat Shanghai, dat vroeger de
reputatie had van de in alle
opzichten modernste stad
van China, een achterstand
heeft opgelopen ten opzichte
van Kanton en Peking.
Door het bestaan van
ruim 100.000 getihu of indi
viduele bedrijfjes heeft zich
in Kanton een nachtleven
ontwikkeld dat soms doet
denken aan dat van Hong
kong. De grote luxe-hotels,
die met buitenlandse deel
neming worden gebouwd,
schieten overal als padde
stoelen uit de grond en ge
ven de stad een ander aan
zien.
Peking begint de kenmer
ken van een arme en sobere
stad te verliezen nu er steeds
meer hotels en woonwijken
verrijzen die in de plaats ko
men van de grijze huizen
met een verdieping die de
'hutongs', de traditionele
steegjes, vullen.
Shanghai is sinds 1979, het
beginjaar van de hervor
mingen, eigenlijk geen steek
veranderd. De buitenlandse
toerist vindt dezelfde stra
ten en in de Bund, het gebied
met de oude buitenlandse
concessies, dezelfde gebou
wen, nu vuiler en havelozer.
Nieuwe hotels ontbreken in
deze industriestad met 12
miljoen inwoners, waar de
bevolkingsdichtheid en de
woningnood het grootst zijn
van heel China. Volgens ge
meentelijke cijfers is voor
iedere inwoner minder dan
vijf vierkante meter woon
ruimte beschikbaar.
Contrast
In 1979 moest de reiziger
die vanuit Peking in Shang
hai aankwam wel worden
getroffen door het contrast
tussen de armoede en sober
heid van de noordelijke
hoofdstad en de rijkdom en
betrekkelijke 'chic' van
Shanghai. Het was toen
vreemd om een inwoner van
Shanghai te horen zeggen
dat hij naar Peking wilde
verhuizen 'omdat het daar
moderner en meer open is en
omdat je daar fatsoenlijk
kunt wonen', zoals je tegen
woordig hoort.
In 1979 was het ook niets
bijzonders als een chauvi
nistische taxichauffeur
triomfantelijk beweerde:
„Al die winkels, die goedge-
klede vrouwen, daar krijg je
niet genoeg van. Dit is Pe-
king niet". Vandaag de dag
doen de vrouwen in Peking
in elegantie niet onder voor
hun zusters in Shanghai.
De inwoners van Shang
hai zijn ontevreden en dur
ven daarvoor uit te komen.
„Kijk daar eens", zegt een
taxichauffeur wijzend naar
een straat met krotten. „Ze
hebben sinds 30 jaar niets
meer gebouwdTegen
woordig is er niet meer dan
in PekingWat? Zoekt U
een discotheek? U denkt ze
ker dat U in Kanton bent?".
Het lijkt er evenwel op dat
de nieuwe burgemeester van
Shanghai, Jiang Zemin (58)
die in juli werd benoemd, de
door de leiders in Peking ge
wenste opening en hervor
mingen wil uitvoeren. Hij is
westers gekleed en spreekt
zelf Engels.
Schijn
Jiang is naar de Sovjet-
Unie en Frankrijk geweest
voor onderhandelingen over
de levering van kerncentra
les, telecommunicatie-appa-
ratuur en microcomputers.
Volgens de burgemeester is
de achterstand van Shang
hai maar schijn en is die het
gevolg van de voorsprong
die de wereldstad vroeger
had op haar rivalen Peking
en Kanton. „Als u al kam
pioen hoogspringen bent, zal
uw vooruitgang minder dui
delijk zijn dan die van een
minder goede atleet", zegt
hij.
Shanghai is het voormali
ge bolwerk van de 'Bende
van Vier' en van het enige
onvervalste maolsme en
voert volgens waarnemers
een vertragingspolitiek bij
het uitvoeren van de econo
mische hervormingen. Pre
mier Zhao Ziyang heeft vo
rig jaar op doorreis in de
In januari van dit jaar ging in Shanghai de eerste
particuliere taxi-onderneming van China van start.
- f0t0 afp
stad verhulde kritiek daarop
geleverd.
De invloed van de ver
trouwelingen van de 'Bende
van Vier', die onder leiding
stond van Mao's weduwe
Jiang Qing, is volgens bur
gemeester Jiang volledig te-
Een beeld ten tijde van de Culturele Revolutie. Straatveegsters zorgen er voor dat
Shanghai een schone stad is en blijft: fotoupi
nietgedaan in Shanghai. Hij
erkent tegelijkertijd dat
'tien jaar na de Culturele
Revolutie (1966-76) linkse
ideeën zich niet in één klap
laten oplossen'.
Wat de getihu of indivi
duele bedrijfjes betreft zegt
Jiang dat deze alleen in de
dienstverlenende sector
werkzaam zullen zijn en dat
'in geen geval de wet mag
worden overtreden en dat
men zich niet te buiten mag
latefl gaan aan speculatie'.
Jiang is de nummer twee
van Shanghai na de plaatse
lijke partijleider Rui Xing-
men en gaat door voor een
van de vertrouwelingen van
Gu Mu, de staatsraad belast
met de economische hervor
mingen.
De burgemeester onder
streept verder dat Shanghai
een van de vier open haven
steden is aan de ontwikke
ling waarvan voorrang zal
worden gegeven en die een
speciaal statuut krijgen om
investeringen aan te moedi
gen. Naast Shanghai gaat
het om Dalian in het noord
oosten, Tianjin in het noor
den en het zuidelijke Kan
ton. Zij behoren tot de 14
steden die in 1984 tot 'open'
steden zijn verklaard.
Jiang zegt ten slotte dat
de toekomstige oprichting
van een aandelenbeurs in
Shanghai niet wordt uitge
sloten en dat twaalf bedrij
ven uit Shanghai 'op experi
mentele basis' al aandelen
hebben uitgegeven.
Door Paul Johnson
LOUGH DERG - Het
wordt wel de zwaarste
pelgrimstocht van het
Westen genoemd, maar
toch arriveren er elk
jaar ongeveer dertig
duizend pelgrims op
een eiland in het Ierse
Lough Derg, dat ver
borgen ligt in de heu
vels van Donegal, om
daar verstoken van alle
comfort drie dagen
door te brengen in ge
bed.
Volgens een priester van
het eiland is het regime van
boetedoening waaraan de
pelgrims zich gedurende
drie dagen moeten onder
werpen zo streng, dat andere
bedevaartstochten hierbij
als ware het 'picknick
tochtjes' in het niet vallen.
De bezoekers van het
eiland moeten de eerste 24
uur wakend door brengen
en krijgen slechts één maal
tijd per dag, bestaande uit
droog brood en zwarte, bit
tere thee. Bovendien moet de
hele pelgrimage blootvoets
worden volbracht. Af en toe
krijgen de boetelingen een
extra traktatie een kop 'St.
Patrick-soep'. De meeste
nieuwkomers reageren wat
beteuterd wanneer ze mer
ken dat de soep bestaat uit
heet water met een beetje
peper en zout
Geliefd
Toch is het St. Patrick
eiland een bijzonder geliefd
bedevaartsoord en de 28040
pelgrimgangers die het
eiland bezochten in de perio
de (van 1 juni tot 15 augus
tus) dat het voor publiek
toegankelijk was, zijn heus
niet allemaal religieuze fa
natiekelingen. Er komen
veel jongeren onder de 25 en
sommigen van hen worden
gedreven door wat meer we
reldse motieven: ze bidden
voor goede cijfers tijdens
hun examens. Ook politici,
Engelse edelen en beroemd
heden die absoluut geen
ruchtbaarheid aan hun boe
tedoening willen geven, ko
men naar St. Patrick.
Het eiland ligt in het mid
den van een groot meer,
Lough Derg, vlak aan de
grens met Noord Ierland. Op
een bordje aan de kade staat
te lezen dat St. Patrick toe
gankelijk is voor iedereen
boven de veertien, die licha
melijk goed gezond is en be
reid is aan alle religieuze
oefeningen mee te doen.
Een klein bootje brengt de
bezoeker naar de grijze ste
nen gebouwen op het eiland.
Daar beginnen de pelgrims
blootsvoets aan hun gebe
den, terwijl ze lopen, staan
of knielen rond de twee
kruizen en de zes c! reels van
stenen. Ervaren pelgrims
raden aan tegen de optrek
kende kou een maillot aan te
trekken waar de voeten van
afgeknipt zijn.
Indrukwekkends
Volgens de kloosterover
ste van St. Patrick, monseig
neur Gerard McSorley, ko
men de meeste mensen naar
Lough Derg uit een behoefte
iets indrukwekkends te doen
om hun geloof te bevestigen.
Er is alle tijd om jezelf aan
een grondig innerlijk onder
zoek te onderwerpen en de
meesten keren weer terug
met het gevoel dichter bij de
Kerk gekomen te zijn.
De meeste pelgrims ko
men uit Noord-Ierland en de
Ierse Republiek, maar ook
katholieken uit Engeland en
van het vasteland bezoeken
het eiland. Ondanks het ge
loofsverschil arriveert er
jaarlijks ook een handjevol
protestanten.
De drie dagen stellen zul
ke hoge eisen aan de licha
melijke conditie van de pel
grim, dat het mensen met
een zwakke gezondheid af
raden wordt naar het eiland
te komen. Monseigneur
McSorley verhaalt van een
bejaarde man, die het eiland
dit jaar huilend verlaten
heeft: hij was 83 en dacht
niet dat hij volgend jaar nog
in staat zou zijn de pel
grimstocht te maken. De
man kwam al 43 jaar iedere
zomer naar het eiland.
Faam
Volgens de overlevering
heeft St. Patrick hier vas
tend en biddend veertig da
gen in een grot doorge
bracht. In de Middeleeuwen
verspreidde de faam van het
eiland zich door heel Euro
pa. Op een wereldkaart uit
1492 was het eiland zelfs de
enige plaats in Ierland die
met name genoemd werd. In
de zeventiende eeuw werd
het bedevaartsoord twee
keer afgebroken, maar on
danks gevaar voor eigen le
ven bleven de pelgrims ko
men, tot aan de grote hon
gersnood van 1846. In 19®
kwam de pelgrimstocht
weer opnieuw in de belang
stelling en nu is het zelfs
zover dat er een plan voor
het bouwen van extra slaap
zalen en uitbreiding van het
eiland op tafel ligt, waarmee
een paar miljoen gulden ge
moeid zijn.
„Er hoeft geen twijfel
over te bestaan: St. Patrick
is uniek in de bedevaartswe
reld", aldus monseigneur
McSorley. „St. Patricks on
derscheidt zich door het as
pect van boetedoening. Het
eten is uiterst sober, slaper
doe je bijna niet en alle vor
men van comfort ontbreken
Dat helpt bij het concentre
ren van de geest en maakt
de pelgrimstocht tot een spi
rituele ervaring."
Copyrij*1
The Guardian/DeSW
We
Door Max de Bokl
qrIE JAAR lang hebben I
inkomens het meest ingel
profiteren niet zij, maar
nen, daarvan. Niet erg recti
Afgemeten, maar hoffelijk: '0
doceert: 'De minima zijn over d
n0g steeds beter af dan modaal
zijn het minimumloon en de mirf
stiger behandeld dan de rest, daj
jnensverschil tussen minimum i
slechts guldens per week. Het loc
men verantwoord om een in el Ij
weer iets uit elkaar te trekken'.
We geven als overheid toch
nog zeer hoge bedragen uit
voor de laagste inkomens, we
doen er nog steeds veel voor.
Ons beleid heeft een veel so
cialer gezicht dan bijvoorbeeld
het beleid in Duitsland. Ik wil
de indruk bestrijden dat er
weinig gebeurt voor de mini
ma. We dragen de hoge lasten
van de uitkeringen, we geven
de meerjarige echte minima
toeslagen, de laagstbetaalden
profiteren het meest van de
huursubsidie'.
'Vergeten wordt de koop
kracht per leefeenheid. Bij de
lager betaalden worden ge
middeld meer inkomens ver
diend. Telt men die inkomens
van leefeenheden bij elkaar op
dan is het beeld een stuk gun
stiger'.
Zo ervaren die mensen dat
niet. U mag dat niet afdoen
met een boekhoudkundige be
nadering.
Ruding: 'Dankzij ons beleid
hebben mensen die een wan
kele baan hadden of in een
zwak bedrijf werkten, hun ar
beidsplaats behouden. En dus
ook hun inkomen. Die banen
waren ze bijna zeker kwijt ge
raakt als we de weg naar de
afgrond hadden doorgezet.
Dat zie je niet in de statistie
ken. Die groep is niet in inko
men achteruit gekukeld. Die
mensen weten dat wel, die zijn
DE GUNSTIGE wending, die onz
mie vorig jaar heeft genomen, is r
Eindelijk, na vele jaren van tei
groeit de werkgelegenheid in dt
ven weer; ook bieden deeltijdban
mene arbeidstijdverkorting en
schillende jeugdplannen steed
kansen op werk. Zo zullen er
naar verwachting, 65.000 menst
aan het werk zijn.
Deze keer ten goede sterkt de reg
haar overtuiging dat het gevoen
voortgezet moet worden; een be
richt op groei en verdelen van ai
danig, dat werk voor meer mens
in hand gaat met een veerkrachti
nomie.
Voor dat beleid zijn zware offers g
Vele arbeidsongeschikten en andi
eenmaal werkloos, niet meer aan
kwamen, hebben wel de lasten
dragen maar niet de vruchten
plukken. De regering beseft dat di
is. Tegelijkertijd moet vastgesteld
dat er zonder dit beleid nu ve
werklozen zouden zijn, terwijl he
van de uitkeringen bij gebrek aar
"lisch draagvlak bedreigd zou
door verdere uitholling.
De regering wil allerminst preti
dat uitsluitend haar beleid tot i
ring heeft geleid. In feite worden
de resultaten zichtbaar van wat ir,
de Stichting van de Arbeid tussen
nemers en werkgevers is afgesprc
zake rendementsherstel en hervt
Van arbeid. De sindsdien aan socia
"ers gelaten vrijheid, heeft sterl
dragen tot het herstel en de moge
Pro/ij t te trekken van de verbek
de wereldeconomie.
Voor de overheid was één van di
"lende problemen het voor
Broeiend tekort en de verleiding si
°P de toekomst af te wentelen. Dt
"lende rentelasten, voortvloeiend
"makte schulden, dreigden steeds
rinmte te laten voor nuttige uitga
kon zo niet doorgaan. Daarom is t
heid veel soberder in het doen vai
"en geworden.
"danks de alsmaar toegenomer
^ten is het tekort sinds 1983 jaar
verminderd. Volgend jaar zal cl
'euro gebeuren. Dit beleid, ger
errnindering van hét tekort, m
en aantal jaren worden volgehout
e faatiging van arbeidskosten ht
Bedragen tot het onder de knie
de geldontwaarding. In i
aar-niee wordt voorgesteld de al
uJverhoging te beperken tot tu
v terwijl de verwachte ontwil
n de energieprijzen toestaat dat
is voor aardgas minder sterk sti
drifvaterking van de positie van
een ven heeft het vertrouwen
0n?'!'nile helpen herstellen. Gelu
mm "00raI dankzij de arbeids
[pirf1?"19' vee^ bereikt. Daar komt
bin 6 rentedaling bij. Nu
«««land* afzet duidelijk
beri le?' bunnen meer sectoren i
ren!? even delen in het herst
berir!'7?''"?' Voornl het midden- er
Gele a Zja: 'lier ',aa' bij hebben,
viteit aan moeten de overhe
een !feer mec^e gedragen word
het h w bedrijfsleven in plaats i
sn(,„; VrPiftteven steeds meer rust
schni?eTende overheid, die di
en maakt. Gegeven de ver