even..u
UITBLAZEN!
Kruideniers maken front
tegen grootwinkelbedrijf
Flevoland kiest provinciebestuur
IKV is wat
gespannen over
zijn toekomst
roenen mik
twee kamers
OM NIEUWE 1
demagogie
'Sociologie
der Boeren9
Eensgezindheid
en pioniersgeest
kenmerken
verkiezingsstrijd
MIENT JAN FABER SPEELT RISKANT SPEL
Verbod op
draadloze
elefoon
Gr<
be^
WOENSDAG 11 SEPTEMBER 1985
ACHTERGROND
Fusies
Consumenten
Groei
Beperkt
Voorkeur
Groeistuipen
rei
BOEREN die sociolo
gie studeerden? Ja
wel. En het liep nog
eens storm op die cursus
sen ook. „Jammer even
wel, dat te vreezen is, dat
de Cursisten, - hoe leer
gierig zij ook zijn, - niet
bij machte zullen blijken,
om zulk een uitgebreide stof,
als de Sociologie is, in zich te
behouden. Want waar de op
komst talrijk is en de beschik
bare plaatsruimte bekrompen,
daar valt er niet aan te denken,
om de gelegenheid te bieden tot
het maken van aanteekenin-
gen." Ja en zelfs wanneer die
gelegenheid er wel zou zijn, zou
het er misschien niet van ko
men „wegens de ongewoonte
van schrijven, die zoovele boe
ren er op na houden."
Met dit alles in het achter
hoofd zette de R.K. Pr. M.F.
Sengers zich aan het schrijven
van de Boerenletding of Sociolo
gie der Boeren in Vragen en
Antwoorden. Onder het nihil ob-
stal van de bisschoppelijke
autoriteit te Buscodu<;i zag zijn
werkje in 1914 het levenslicht.
Het boekje werd onlangs in be
perkte oplage herdrukt als een
relatiegeschenk van een bedrijf
dat sterke historische banden
heeft met de boerenstand.
Het is 70 jaar na dato een
curieuze en vermakelijke 'ka-
thechismus' voor de katholieke
boer geworden. Het kernmotief
is de emancipatie van de boe
renstand langs een 'betere' weg
dan die van het socialisme of
het liberalisme. De geloofsafval
heeft de weg vrij gemaakt voor
het Kapitalisme dat op zijn
beurt de samenleving doet ver
loederen. De Sociale Kwestie -
christen, liberaal of socialist -
is de kapstok waaraan de pries
ter Sengers de problematiek
van de boeren heeft gehangen.
Zoals een herderlijk inge
steld voorlichter betaamt,
houdt Sengers zich ook uitvoe
rig bezig met alledaagse zaken,
zoals de verhouding tussen
boer en dienstbode:
VRAAG 155: Wat is de dienst
bode volgens de christelijke be
ginselen aan den boer verschul
digd?
ANTWOORD: 1. Liefde en
eerbied. 2. Onderdanigheid. 3.
Getrouwheid.
De boer op zijn beurt had
ook verplichtingen tegenover
de dienstbode. De christelijke
plichten van de boer, verschul
digd aan de dienstbode waren:
1. Eene liefderijke en welwillen
de behandeling.
2. Naar het tijdelijke verschaf
fing van datgene, waarop zij vol
gens billijkheid aanspraak mo
gen maken.
3. Naar het geestelijke de ver
antwoordelijke zorg, die in hoe
danigheid van overste op hem
rust.
Voor het aangaan van een
dienstovereenkomst met een
dienstbode had de boer volgens
de christelijke beginselen de
keuze uit een mondelinge of
schriftelijke overeenkomst. De
voorkeur van Sengers ging uit
naar de mondelinge overeen
komst, „wijl dit is een onderling
bewijs van vertrouwen, steunend
op wederzijdsche christelijke be
ginselen. Maar als de boer ge
noodzaakt was „vreemde
dienstboden te nemen, wier ka
rakter niet voldoende is bekend
of wier getrouwheid niet te ver
trouwen is", was het volgens de
WIM KOCK
raadgever beter een schriftelij
ke overeenkomst op te maken.
Het was ook in 1914 al niet
eenvoudig om aan goede
dienstboden te komen, getuige
de eerste vraag van het hoofd
stukje 'De Boer en zijn dienst
boden':
VRAAG: Wat is de dienstbo
denkwestie, beschouwd van den
kant der boeren?
ANTWOORD: De algemeen
gevoelde moeilijkheid om aan
goede dienstboden te komen en
ze in den dienst te houden.
Grote zorg spreekt ook uit
het hoofdstuk 'De Boer en zijn
huisgezin'. Een jonge boer op
vrijersvoeten moest goed uit z'n
doppen kijken en niet alleen
naar het uiterlijk van zijn ge
liefde:
VRAAG: Waarop vooral moet
de boerenzoon letten bij de hu
welijkskeuze?
ANTW.: 1. Op godsdienst en
deugd.
2. Op stand.
3. Op begaafdheden.
4. Op gezondheid.
5. Min of meer op vermogen.
In het bijzonder gezondheid
en begaafdheden waren van
groot belang want een huwelijk
was voor de boer van zoveel ge
wicht „omdat hij in zijn bedrijf
bekwame vrouwelijke hulp nood-
ig heeft, die grootendeels door de
vrouw zelve wordt verleend.
Een jonge boer die een
meisje had, was er nog lang niet
en het was maar de vraag of het
verantwoord was de verkering
aan te houden:
VRAAG: Wat is dikwijls de
oorzaak van te langdurige ver
keeringen onder den boeren
stand?
ANTW.: Het gebrek aan boer
derijen.
VRAAG: Welk middel is daar
tegen aan te wenden?
ANTW.: 1. Zonder vooruitzicht
geen verkeering aanknopen.
Gelukkig zag Sengers in
tweede en derde instantie ook
nog mogelijkheden in het uit
breiden van het aantal boerde
rijen door ontginning en split
sing of door het stichten van
een 'vereeniging R.K. Platte
landswoning die middellijk be
strijding van dit euvel ten doel
heeft.' Wat in elk geval door
gaans af te keuren viel was vol
gens hem „Dat getrouwde kin
deren bij de ouders hun intrek
nemen" en dat was voor 1914
een wonderlijk fris geluid.
Het is niet helemaal eerlijk
om je, zeventig jaar na dato, al
leen maar vrolijk te zitten ma
ken over deze 'Sociologie der
Boeren'. Het was in de kern een
serieus werkje dat inging op
wezenlijke problemen, materië
le zowel als immateriële ('naar
het tijdelijke en naar het geeste
lijke') waarmee de toenmalige
katholieke boerenstand wor
stelde in zijn overlevingsstrijd
tegen 'Akker-Socialisten' en de
'teugelloze' liberalen. Voor de
drie resterende dagen van deze
week heb ik ander onderwerp
in de pen, maar na mijn daar
opvolgende vakantie (tot 30
september) kom ik nog eens op
dit boekje terug.
iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiin=
Uitgave van uitgeversmaatschappij De Stem b.v.
Directie: drs. J.H.M. Brader.
Hoofdredactie: L. Leijendekker en H. Coumans.
Hoofdkantoor: Spinveld 55, Breda.
Postadres: Postbus 3229, 4800 MB Breda.
076-236911 Telex 54176.
Centrale redactie Breda:
Nieuwsdienst 076-236883.
Sportredactie 076-236884.
Rayonkantoren:
Bergen op Zoom, Zuivelstraal 26, ©01640-36850
Postadres: Postbus 65, 4600 AB Bergen op Zoom.
Breda, Nwe. Ginnekenstraat 41©076-236326.
Postadres: Postbus 3229, 4800 MB Breda
Etten-Leur, Markt 28, ©01608-21550.
Postadres: Postbus 363, 4870 AJ Etten-Leur.
Goes, Klokstraat 101100-28030.
Postadres: Postbus 13, 4460 AA Goes.
Hulst, Steenstraat 14. 01140-13751
Postadres: Postbus 62, 4560 AB Hulst.
Oosterhout, Arendstraat 14, 01620-54957.
Postadres: Postbus 23, 4900 AA Oosterhout.
Roosendaal, Molenstraat 45, ©01650-37150.
Postadres: Postbus 35, 4700 AA Roosendaal.
Terneuzen, Nieuwstraat 9, ©01150-17920.
Postadres: Postbus 145, 4530 AC Terneuzen
Vlissingen, Torenstraat 5. ©01184-19910.
Postadres: Postbus 50514380 KB Vlissingen.
Openingstijden:
Breda en Oosterhout 8.30-17,00 uur;
overige kantoren 8.30-12.30 en 13.30-17.00 uur
Abonnementen, bij vooruitbetaling te voldoen:
22,97 per maand; 66,30 per kwartaal of 258,- per jaar.
Bij automatische betaling geldt een korting van 1,- per maand,
1,80 per kwartaal, 7,20 per jaar. Prijzen: inclusief 5% B.T.W.
Voor post-toezending geldt een toeslag.
Heeft u de krant niet ontvangen? Onze excuses.
Bel voor nabezorging tijdens kantooruren uw rayonkantoor.
Lezersservice:
Informatie over Stern-reizen en promotie 076-236911
Fotoservice 076-236573.
Advertenties (tijdens kantooruren 8.30-17.00 uur):
Rubrieksadvertenties 't Kleintje 076-236882.
Grote advertenties uitsluitend 076-236881
Geboorte- en overlijdensadvertenties 076-236442.
(Buiten kantooruren maandag t/m vrijdag van 19.00 tot 20.30 uur
en zondag van 18.30 tot 21.30 uur 076-236394/236911
RanlfrPlfltipQ'
Postgiro 1114111 - ABN rek. 520538447.
NCB rek. 230301584 - Rabo rek. 101053738.
T5
PAGINA
Door Louis van de Geijn
IN VIJF jaar tijd hebben
de zelfstandige kruide
niers éénderde van hun
marktaandeel ingele
verd bij het grootwin
kelbedrijf. De levens
middelenwinkeliers met
de kleinste omzetten za
gen hun aandeel vanaf
1979 zelfs zakken van
22,8 tot 13,1%.
De grootwinkelbedrijven
hebben nu al meer dan 62%
van de koek (in 1979 nog ruim
44%). Alleen al vorig jaar
'pakten' zij er ruim vijf pro
centpunten bij.
Die ontwikkelingen heb
ben zich voltrokken in een
krimpende markt De aan
tasting van de koopkracht
heeft met name de detailhan
del hard geraakt. Vorig jaar
daalden de bestedingen aan
voedings- en genotmiddelen
zelfs met 4%, een daling die
zich na de oorlog nog niet had
voorgedaan. Gerekend over
vier jaar was er nog sprake
van een stijging van de omzet
in guldens met 8% in de
'food'-sector, maar bij een
geldontwaarding van 20% in
die periode is dat een betrek
kelijke groei.
In de kleine levensmidde-
lenbedrijven (tot 10 werkne
mers) daalde vorig jaar de
omzet in guldens met 3,2 en
in volume zelfs met 7%. Het
De levensmiddelenhandel houdt deze week zijn
eigen petitionnement: alle hens aan dek tegen
een vrije suikerprijs. Een massaal 'nee' van de
winkeliers moet Economische Zaken ervan
weerhouden de minimumprijs voor suiker te
laten vervallen. Want ook zonder een
suikeroorlog is het al onrustig genoeg in de
branche.
Fusies en overnames van groothandels en
inkoopcombinaties zijn aan de orde van de dag.
De-zelfstandige winkeliers, al jarenlang vergeefs
knokkend om de opmars van het
grootwinkelbedrijf te stoppen, zoeken het
kennelijk in steeds grotere verbanden.
Eén van hun voorvechters is „wilde Eric",
eigenaar/directeur E. Albada Jelgersma van de
groothandelsorganisatie Unigro, de meest
agressieve tegenstrever van bedaard
voortstappende grootgrutters als Albert Heijn.
grootbedrijf wist nog een
omzetgroei (nominaal) van
ruim 5% te bereiken. Intussen
zijn de marges voor de zelf
standige winkelier de laatste
jaren gehalveerd.
Verdere schaalvergroting,
nog meer gezamenlijke in
koop, het ontwikkelen van
actuele winkelformules, het
aantrekken van creatief ma
nagement, dat zijn belangrij
ke elementen uit de strategie
die het vrijwillig filiaalbe
drijf heeft ontwikkeld om het
grootwinkelbedrijf een halt
toe te roepen.
De levensmiddelengroot
handel grossiert de laatste
jaren in fusies, de inkoop
combinaties worden telken-
jare groter. Volgens Het Fi-
nancieele Dagblad ontwik
kelt zich een marktverdeling
waarbij een vijftal grote par
tijen de dienst zullen uitma
ken in de levensmiddelendis
tributie. Naast de giganten
Ahold, Edah (Vendex), Her
mans (intussen in Duitse
handen) en een nog te vor
men kluster van inkoopcom
binaties is daarin een be
langrijke plaats gereserveerd
voor Unigro/Centra.
Unigro-directeur E. Alba
da Jelgersma zelf, die van
wege zijn stijl van handelen
in de branche ook wel als
'wilde Eric' wordt aangeduid,
heeft een astronomisch be
drag als drie miljard (groot-
handelsomzet) in zijn hoofd
als hij denkt over de positie
van zijn onderneming in de
nabije toekomst. Unigro
(ruim 1000 aangesloten win
kels die o.m. bekend staan
onder de namen Vivo, Kwiek,
Végé, Tip en Kroon) boekte
vorig jaar nog een omzet van
'slechts' 1 miljard.
Eerste stap op weg naar
een verdrievoudiging van die
som is de inlijving van colle
ga Schuitema, grossier van
Centra-kruideniers en inko
per van de Sperwer-groep.
Al enkele jaren geleden, toen
Schuitema plotseling diep in
de rode cijfers zakte, maakte
Albada zijn bedoelingen dui
delijk. Schuitema vroeg de
tijd om eerst orde op zaken te
kunnen stellen. Intussen
heeft Albada bijna de helft
van de aandelen te pakken en
lijkt een overname onaf
wendbaar.
'Bedaarde grootgrutter'
ALbert Heijn
- foto anp
Dat laatste is althans de
mening van bestuurder Guus
van Betten van de Diensten
bond FNV. De bond maakt
zich zorgen over de expansie
drift van Unigro. De ervarin
gen met Albada Jelgersma
zijn niet gunstig en Van Bet
ten is bang dat aan de goede
verhoudingen met Schuitema
zo een eind komt.
Het spreekt ook allerminst
vanzelf, vindt Van Betten,
dat Unigro de overnemende
partij moet zijn. Schuitema is
er inmiddels in geslaagd de
resultaten sterk te verbete
ren. Bovendien is de gemid
delde omzet per winkel bij
Schuitema ruim twee maal
die van de Unigro-winke
liers. De Dienstenbond vet
wacht problemen als
twee organisaties met hm
uiteenlopende bedrijfscultt
ren in elkaar worden gesct.
ven. En vreest voor 500 bar%
omdat de activiteiten vat
beide organisaties elkaar
deeltelijk overlappen.
Niettemin ziet ook de vak.
bond in dat een verdere bun.
deling van krachten in he
vrijwillig filiaalbedrijf nodig
is om de groei van Ahol(
Edah en een reeks kleiner;
regionale grootwinkelbedrij.
ven te keren. Alleen al vat.
wege de werkgelegenhei.
hecht de bond aan de zelt
standige winkelier. De om»;
per manuur ligt haast op 4
helft van die in het grootwin.
kelbedrijf. Daarin ligt me|.
een ook de kracht (servict
kwaliteit) en de zwakti
(kostprijs) van de klei®
kruidenier.
Mede daarom zitten 4
vakbonden op dit punt niet
op één lijn met de consume»,
tenorganisaties. De nadruk
die vanuit deze hoek word;
gelegd op lage prijzen is niet
in het belang van de leder
die in de detailhandel wer.
ken. Als Konsumenten Kon-
takt dezer dagen pleit voor
het loslaten van de suiker,
prijs, schudt Guus van Bet-
ten van de Dienstenbond
zachtjes het hoofd.
Door ANP-verslaggever
Ruud Klumpers
OP 18 september gaan de in
woners van de IJsselmeerpol-
ders naar de stembus om het
bestuur van Nederlands nieu
we provincie, met de voorlopi
ge naam Flevoland, te kiezen.
Bij de verkiezingen wordt een
grote opkomst verwacht, om
dat de inwoners van het nieu
we land sterk meeleven met
het wel en wee van hun ge
bied.
Die betrokkenheid heeft volgens
bestuurders van het gebied alles te
maken met de pioniersgeest, de uit
daging samen iets nieuws te ont
wikkelen op de voormalige zeebo
dem.
Van een felle verkiezingsstrijd is
in de nieuwe provincie niet veel te
merken. Er valt ook niet veel te
strijden, want de belangrijkste poli
tieke partijen zijn het eens over de
hoofdlijnen van het provinciaal be
leid. Dat geldt bij voorbeeld voor de
verbetering van de infrastructuur:
het doortrekken van de Flevospoor-
lijn via Emmeloord naar het noor
den des lands en de aanleg van de
autosnelweg A 50 (van noord naar
zuid Nederland).
Met het stimuleren van bedrijvig
heid wil Flevoland de relatief hoge
werkloosheid (in Lelystad bijna ne
gentien procent van de beroepsbe
volking) en de pendel van Almere
en Lelystad naar met name Amster
dam terug brengen. Op dit moment
werken 7.500 mensen uit Lelystad op
het oude land. Nadat de vestiging
van bedrijven in de afgelopen jaren
door de recessie nagenoeg tot stil
stand kwam en ondernemingen in
de polders hun deuren moesten slui
ten, gaat het sinds kort economisch
weer wat beter in de polders.
Wezenlijk voor haar ontwikke
ling vindt de nieuwe provincie
eveneens dat de geplande groei van
het aantal inwoners wordt gehaald.
Nu nog telt Flevoland een kleine
170.000 inwoners. Dat zijn er te wei
nig voor een volwaardige provincie.
Dit aantal moet daarom in het jaar
1990 200.000 en in het jaar 2000 zo'n
360.000 zijn.
Dit betekent dat het programma
Eensgezindheid over grote lijnen.
voor de woningbouw moet worden
gehandhaafd. Helemaal gerust is
iedereen daar in Flevoland niet op,
omdat gemeenten op het oude land
meer willen gaan uitbreiden dan tot
nu toe de bedoeling was. Die wo
ningbouw zou ten koste kunnen
gaan van de uitbreiding in Flevo
land. In dat geval komen de beide
groeigemeenten Lelystad en Almere
in ernstige financiële problemen.
Het verder ontwikkelen van de
recreatieve en sportieve voorzienin
gen staat eveneens hoog genoteerd
in Flevoland. Als alles volgens plan
verloopt, krijgt Lelystad het groot
ste watersportcentrum van Europa.
Het moet eventueel geschikt zijn als
zeilaccommodatie voor Olympische
Spelen in 1992. Flevoland spant zich
ook in voor het verwezenlijken van
een zeer groot recreatief en educa
tief project dat Waterwonderland
moet gaan heten en alles heeft te
maken met water. Eensgezind is de
nieuwe provincie ook over de inpol
dering van het Markermeer.
Minder op één lijn zitten de poli
tieke partijen in Flevoland over de
bouw van een kerncentrale in de ge
meente Noordoostpolder. Weliswaar
is geen enkele partij enthousiast
over de vestiging van zo'n centrale,
maar het CDA en de VVD sluiten de
mogelijkheid ervan niet uit. De
PvdA is zonder meer tegen.
In vergelijking met de andere elf
provincies krijgt Flevoland een be
perkt aantal ambtenaren. Het zul
len er niet meer dan ongeveer 200
zijn. De kleinschalige opzet van het
provinciale apparaat heeft te ma
ken met het besluit geen extra kos
ten te maken voor het stichten van
Flevoland. Tevens wil men er bu
reaucratie voorkomen. Weliswaar
krijgt Flevoland een volwaardig ta
kenpakket, maar de nieuwe provin
cie gaat - meer dan in andere pro
vincies het geval is - beleidsonder
delen zoals woningbouw delegeren
aan de zes gemeenten: Lelystad
(hoofdstad), Almere, Noordoostpol
der, Dronten, Urk en Zeewolde.
De belangen van de polders in het
nieuwe land mogen gelijk zijn,
maar hun aard is sterk verschillend.
Zo heeft de Noordoostpolder een
agrarisch karakter. Hier hebben
zich vooral de boerenbedrijven ge
vestigd waarvoor op het oude land
geen ruimte was. De woonwijken
van Emmeloord, centrum van de
Noordoostpolder, zullen niet sterk
worden uitgebreid.
Anders ligt dat in noord-oost en
zuid-west Flevoland. Daar zijn wel
iswaar ook uitgestrekte landerijen,
maar er ontstaan ook echte steden:
Lelystad, en Almere, beide bedoeld
als overloop van de Randstad en het
Gooi. Lelystad telde in 1980 nog
43.000 inwoners, nu zijn dat er 56.000
en in het jaar 2000 zal dat aantal zijn
opgelopen tot 100.000. Almere, dat
nu nog 40.000 inwoners heeft, moet
er in dat jaar 151.000 hebben. Het
gaat veelal om mensen uit de oude
saneringswijken in grote steden. Ze
verlangen veelal naar een huis met
een tuintje in de frisse polderlucht.
Daar komt het hoge voorzieningen
niveau dan nog als pluspunt bij
De ontwikkeling naar gemeenten
met een stads karakter heeft in Le
lystad en Almere ook geleid tot
forse stijging van de criminaliteit
Vooral winkeliers in de stadseent;;
klagen over vandalisme. De winkels
in het centrum van Lelystad willen
zélfs een eigen politiepost om
eind aan die overlast te maken.
De verscheidendheid aan polder-
bewoners komt tot uitdrukking ie
hun politieke voorkeur. In 4
Noordoostpolder vormen CDA ei
VVD de meerderheid en in Urk zijn
dat vooral dé kleine christelijks
partijen, terwijl in met name Lely
stad en Almere de linkse partijen
favoriet zijn. Ook is daar als reactie
op de aanwezigheid van buitenlan
ders de Centrumpartij actief. In 4
gemeenteraad van Almere heeft 4
partij twee zetels. Volgens de prog
noses maakt de CP overigens geen
kans op een zetel in Provinciale Sta
ten. Links zal volgens een enquêts
de meeste stemmen krijgen.
Het toenemende aantal inwonen
van Lelystad en Almere heeft tol
gevolg dat het aantal op de consu
ment gerichte gerichte bedrijven ei
sterk toeneemt. Het ene winkelcen-
trumn na het andere wordt er uit de
klei gestampt. Een gevolg van hel
stijgende aantal inwoners is ook dal
dagbladen mogelijkheden zien voor
een groei van het aantal abonnees
Ze voeren een verbeten strijd om de
lezersgunst.
Het blijkt dat de nieuwkomers in
de polders - ongeacht hun herkomsl
- zich er vrij snel thuisvoelen, al
moeten ze nog wel aan elkaar wen
nen. Het zijn de groeistuipen van de
twee gemeenten. De saamhorigheid
van de Flevolanders blijkt ondei
andere uit het zeer grote aantal ver
enigingen in een gemeente als Lely
stad. Er is bij voorbeeld geen sport
of andere vrijetijdsbesteding te be
denken, of er is wel club voor. Dal
heeft overigens ook te maken met de
gemiddeld jonge leeftijd van de in
woners. Een andere voorbeeld
gemeenschapszin in Flevoland zijn
de vergevorderde plannen vooreen
eigen regionale omroep. Als minis
ter Brinkman van Welzijn, Volks
gezondheid en Cultuur de initiatief
nemers van het radio-station hun
zin geeft, beginnen de uitzendingen
voor Flevoland op 1 januari 1986.
Door Jan Bouurmans
„DIT jaar moet het eruit
komen." De anders zo
zekere toon van Mient
Jan Faber, de spil van
het Interkerkelijk Vre
desberaad (IKV), had
deze keer toch een wat
onbestendige ondertoon.
Met zijn uitspraak speelt
hij ook riskant spel. Fa
ber heeft het komende
jaar tot niets meer of
minder dan het oogst
jaar van zijn vredesbe
weging gebombardeerd.
Maar hij ziet die oogst niet
zó geruststellend tegemoet.
Want Faber heeft het dan
bslist niet alléén over het lo
pende Volkspetitionnement
tegen de kruisraketten van
Woensdrecht, dat blijkens de
eerste signalen afstevent op
een grandioos succes. Dat zou
meer zijn dan de 'beroeps
krachten' van de vredesbe
weging na de massabetogin
gen van Amsterdam en Den
Haag hadden verwacht, om
dat een zekere moeheid on
der de vredesactivisten niet
te ontkennen valt.
Maar Faber en de zijnen
lijken een grandioos succes
van het petitionnement eer
der te vrezen dan zich eraan
op te trekken. Want ze zien
het 'zwarte gat' erna opdoe
men. Ze hebben namelijk in
de wandelgangen van het
Haagse Binnenhof al lang te
horen gekregen dat die
kruisraketten er hoe dan ook
zullen komen; CDA en WD
zullen ervoor zorgen dat de
kruisrakettenzaak vóór de
eerstvolgende verkiezingen
is beklonken, petitionnement
of niet.
Faber is een realist en hij
ziet de bui best hangen. Wa
neer ondanks alle publieke
successen de kruisraketten er
toch komen, is het gevaar erg
groot dat vele sympathisan
ten de vredesbeweging de
rug toekeren onder het motto
'het haalt allemaal toch niks
uit'.
Van oudsher heeft het IKV
op een veel bredere basis ge
werkt. Het is dan ook alles
behalve toevallig dat het be
raad het laatste jaar druk
doende is geweest de achter
ban weer dat bredere per
spectief voor te houden en de
moordende fixatie op de
kruisraketten te doorbreken.
Maar daar hebben zich ook
meteen de eerste moeilijkhe
den geopenbaard. De vredes
beweging, het IKV niet uit
gezonderd, kreeg een gewel
dige toevloed van sympathi
santen en actievoerders toen
de strijd werd toegespitst op
de kruisraketten. Toen scho
ten de plaatselijke IKV-ker-
nen als de bekende padde
stoelen uit de grond. Binnen
die plaatselijke kernen blijkt
nu een niet onbelangrijke
weerstand te bestaan om de
'strijd' weer op de oorspron
kelijke brede leest te
schoeien: een eerste duidelijk
signaal, dat in de nabije toe
komst met afkalving reke
ning moet worden gehouden.
Financiële perikeltjes zijn
een tweede signaal. Het gaat
meer om een ontstane one
venwichtigheid in de finan
ciële huishouding, beklem
toonde IKV-voorzitter Jan
van Putten onlangs, die
rechtgetrokken moet worden.
De bijdragen van de aange
sloten kerken zijn al die ja
ren gelijk gebleven terwijl de
kosten zijn gestegen, maar
daar zit niet direct het knel
punt. De gestegen kosten
werden tot nu toe opgevan
gen door de incidentele bij
dragen, die voornamelijk af
komstig waren van de losse
aanhang. En daar zit een
beetje de klad.
Dat IKV-voorzitter Van
Putten een bij voorbaat ne
geren van het Volkspetition
nement door de vaderlandse
politiek aan de kaak stelt als
minachting van de democra
tie, is beslist ook een uiting
van machteloosheid. Het
schot voor de boeg dat het
IKV zich bezint op de vraag
of men met de acties de weg
van de parlemenraire demo
cratie nog wel kan blijven
bewandelen, klinkt ook drei
gender dan men waar zou
kunnen maken. Maar de titel
van de discussienota 'De
Mient Jan Faber
maat raakt vol' tekent wel de
groeiende frustratie hetgeen
op zichzelf een politiek rele
vant gegeven is.
'Vredesgoeroe' Mient Jan
heeft zijn oogstkaarten ech
ter niet alleen op de uitslag
van het Volkspetitionnement
gezet. „Het moet er dit jaar
uitkomen" sloeg ook op de
Kamerverkiezingen van vol
gend jaar. Het IKV en aan
verwante vredesbewegingen
hebben nu al zoveel jaar in
spiratie en transpiratie geïn-
- foto anp
vesteerd in het kweken van
een andere mentaliteit ten
aanzien van bewapening en
ontwapening, dat de vruch
ten daarvan de komende
parlementsverkiezingen
moeten blijken, zo heeft Fa
ber verklaard. De verkiezin
gen moeten tonen hoe diep de
antikernwapengezindheid in
de Nederlandse samenleving
wortel heeft geschoten. Dat
nu is hoog spel spelen, want
maar zelden hangen kiezers
zich in het stemhokje op een
één enkele zaak. En het is 11a
al deze jaren een zeer onge
wisse zaak dat de kiezer zijn
stem in 1986 zal ophangen
aan de atoomwapens.
Een derde aspect dat tel
IKV van zuinigjes naar de
toekomst doet kijken, is
relatie tot de kerken. Het op
treden van de tegenhanger
'Interkerkelijk Comité Twee
dzij dige Ontwapening' (K'
TO) - wier creativiteit t
uitsluitend bestaat in bestrij
ding van het IKV - heeft de
open discussie op het kerke
lijke erf allesbehalve bevor-
derd' Voornaamste ICTO
doel lijkt te zijn de discus®
van het kerkelijke erf te ja
gen. Kerkleiders zijn in e#
geval terughoudender ge'
worden. Desondanks heeft
Faber gesteld dat ook de M
het IKV aangesloten kerke"
het komende jaar zulle"
moeten laten zien welke pW
ze bereid te betalen indier
hun principiële afwijzi"!
van de nucleaire bewape'
ning, in het verleden een e"
andermaal officieel tref
woord, eenvoudigweg word
genegeerd. „De kerken kun
nen het hoofd niet in
schoot leggen", bezwoe-
Mient Jan op een recen»
persconferentie, daarmee
impliciet preluderend op
verwacht 'hoofd-in-®'
schoot'effect van een ono^
kend aantal andere aanhad'
gers in de nabije toekomst
Wat het IKV van de k<*'
ken in elk geval verwacht,
de moed te weerstaan a-
een stroming die de discuss'
in eigen huis dood wil sla".
Als die moed het komen
jaar niet blijkt, wordt
voor Faber en de zijnen e®
erg schrale oogst. Erg zonh®
ziet het er allemaal niet uit
WOENSDAG 11 SEPTEMBEf
Van onze Haagse redactü
jen Haag - De Federatieve Groe
kamerverkiezingen op twee of nu
ïaseert die verwachting op de uit]
iese verkiezingen van juni vorig
,rocent van de stemmen behaalde.
Omgerekend zou dat twee
amerzetels hebben opgele
verd. Dit bleek in Den Haag
3ii de officiële presentatie van
ge Federatieve Groenen.
De partij rekent nu evenwel
een veelvoud daarvan, om-
jat vorig jaar een zeer korte
verkiezingscampagne was
yeggelegd voor wat toen nog
je Europese Groenen heette,
ildus F. Eppink, één van de
■gslieden van de Federatieve
Groen;
was d<
van St
moest
tussen
beweg.
trooi c
betwis
Eppi
geen s
nen lin
tieke i
ment.
Meei
Van onze Haagse reda
DEN HAAG - Minister De Koi
pen) zal zo snel mogelijk pro
yplossing te vinden voor de f
gerezen zijn over de uitvoeri
ïaalrecht in de bijstand.
De gemeentelijke sociale diens
roor het uitvoeren van deze nieu
;eld zullen krijgen, terwijl er ook i
logal wat onduidelijkheden zijn.
De minister heeft de Kamer
iat gisteren laten weten.
Daarop is besloten dat de be-
landeling in de kamer die
roor vandaag en morgen op
iet programma stond uit te
(tellen met minstens een week.
Het verhaalrecht in de bij -
itand heeft betrekking op een
lieuwe regeling waarmee het
tabinet de gemeenten wil ver
dichten bijstandsgeld terug te
rorderen van gescheiden men-
;en, als blijkt dat die te veel
;eld hebben gekregen. Dat
san bijvoorbeeld doordat bei-
le partners de opvoeding van
lun eventuele kinderen voor
jun rekening nemen, terwijl
:en van beiden (meestal de
/rouw) bijstand krijgt omdat
lie kinderen bij haar wonen.
3ok de nihil-bedingen, waar
lij ex-echtelieden afspreken
leen alimentatie te zullen vra-
len of betalen en waardoor
recht
worder
we reg<
De
(socialf
te bezv
onder 1
te weit
trekke:
voeren
een en
op hun
>EN HAAG (ANP) - Vanaf
eigende week maandag mo
ei winkeliers geen draadloze
eiefoons meer in hun etalage
koop aanbieden. In feite is
an alle handel in zendappa-
atuur, die niet is goedgekeurd
oor de PTT en waarvoor geen
Tuchtiging is gegeven, verbo-
en.
be Radiocontroledienst
tCD) is echter niet van plan
ter gelegenheid van het in
'erking treden van de nieuwe
opalingen in de telegraaf- en
nofoonwet de bezem te halen
oor Nederland, zo zei de
oofddirecteur technische za-
van de PTT, ir. C. de Jong.
het bezit van illegale
^ndapparatuur, een misdrijf,
■aat vanaf 16 september een
■raf van ten hoogste een half
iar gevangenis of 50.000 gul-
eb boete. De boete is vertien-
oudigd, vooral om de handel
zendpiraten af te schrik-
UTRE<
maand
Vereni
bevruc
aanvra
nauwe
De z
de pa
constar
voorlic
zaterd;
meer d
De
dag al
zaal m
grote z
faculte
versite
kunnei
organi:
mensei
„De
heeft 0
wel eet
de Nee
een he
stelt b<
vrucht
deze b<
nu eii
kracht
dus be:
van de
Volg
de achl
enkele
de wac
kenhui
ste en
heeft d
noteert
met he
we kan
led wordt blijkbaar nerveus nu het
unJ1? P'aatsen van kruisraketten goed
ên 'o alt''d deed moet '-)e ^r'es de del
L het volkspetitionnement - een gro
eot"rt°P voorhand te kleineren en verda
ie vr Pet z'ctl tegen de democratie dt
lens?a9ste"in9 'demagogisch'. De orgai
an 0 v°orkomen alsof het parlement
Dat330 aan de Ul,sla9 van deze 'volksra
et ia Is na,LJÜdijk flauwe kul. ledereen 1
emr h e woord heeft. De uitkomst van I
an el Pet Par|ement in feite tot niets.
'el -Tenjocratisch inzicht getuigen als Kr
Da w en betrekken in hun uiteindelijke
3chtverwijt het Komlté Kruisrakets
reet n? pe,ltie te gemakkelijk inzet als
Hddei besluit te voorkomen. Dat sl
ct 'van bet volkspetitionnement is L
n 0J Het wordt hoogst zelden voc
Jies l den Politieke zaken gebruikt.
iQeniin n m°9elijk blijken hoe onbelar
Is He vlvindt. Of is hij bang dat straks zijr
Ütoch eer^rheid van de Nederlandse 1
En t
ai
'Ja' moet verkopen?
e u„bassant suggereert de CDA-leider
demrns' bunnen beïnvloeden.
demagogie.
Hier pas
