Vrijlaten Mandela betekent einde apartheid
Harde opstelling VS voor begin topontmoeting
PvdA verwijt CDA politieke duidelijkheid
0VERHE.
even._
UITBLAZEN
De oude
vlieghei
DEN UYL WIL HOE DAN OOK IN HET CA TSHUIS
FEL DEBAT
IBANKEN/Z.
De moeite waar
DONDERDAG 5 SEPTEMBER 1985
BI
ACHTERGROND
)ONDERDAG 5 SEPTEMl
toermondse
lierenarts
raat vrijuit
DE STEM COMI
T5 PAGINA
WIM KOCK
Onopgemerkt,
althans door mij, is
de vorige week een
bescheiden regionaal jubi
leum voorbij gegaan. Het
vliegveld Gilze-Rijen be
stond op 28 augustus 75
jaar. Daarmee is het 't
oudste nog bestaande en
als zodanig onafgebroken in ge
bruik gebleven vliegveld van
Nederland. Bij Koninklijk Be
sluit van 11 maart 1910 waren
de statuten goedgekeurd van de
N. V. Eerste Nederlandsche
Vliegvereniging, opgericht te
Breda, door een aantal regiona
le voormannen, onder wie de
arts Bossers, de Bredase burge
meester Van Lanschot en de
Leurse fabrikant Heerma van
Voss, de man die een jaar eer
der de eerste vlucht boven Ne
derland had georganiseerd. Het
doel van de vereniging was pre
tentieus: het houden van vlieg-
demonstraties; het (doen) deel
nemen aan vliegwedstrijden,
het vervaardigen van vliegtui
gen en het opleiden van vlie
gers.
Als vliegterrein kozen de
notabelen het woeste, geografi
sche hart van de gemeente Gil
ze-Rijen; de door bossen en
zandverstuivingen omgeven
Molenheide. Op 28 augustus
1910 werd het 'vliegveld' met
feestgedruis en met demonstra
tievluchten van de Brit Archer
en de Rus Lewkowitsj - die
hun brevet nog maar drie we
ken op zak hadden! - geopend.
Twintigduizend mensen om
zoomden het vliegterrein. Ar
cher werd meteen hoofdin-
strukteur van de vliegschool.
Nog in hetzelfde jaar sloeg de
chef-staf van het leger, generaal
Snijders, die zoveel zou gaan
betekenen voor de opkomst
van de Nederlandse luchtvaart,
op de Molenheide de zes dagen
durende demonstraties gade
van de 'slecht-weer-vlieger' Gijs
Kiiller. Aan de rand van die
Molenheide ben ik geboren. Ik
ben er opgegroeid met op de
achtergrond het toenemend ge
daver van de 'vlieghei', culmi
nerend eerst in de bommenta
pijten die de geallieerden er in
1944 op neerlieten en later nog
maals in het onvergetelijk luid
ruchtige geknetter van vele
tientallen Harvards, waarin
leerlingen van KLM, lucht
macht en marine rondfladder
den boven de vier kerkdorpen
rond het veld.
Spitfire
Ik werd er natuurlijk ook
een beetje vliegtuiggek. Heel
vaag zijn mijn herinneringen
aan vooroorlogse pinksterda
gen toen ik aan de hand van
mijn vader mee mocht naar de
Molenheide om te kijken naar
de vliegdrukte. Eén scherp
beeld: een vernield vliegtuig,
zomaar neergestort tussen de
vliegdennen en zandhopen van
'Klein Zwitserland'. Bijna op
diezelfde plek hielp ik in 1944
een Poolse vlieger bevrijden uit
de Spitfire waarmee hij tussen
de bomen was neergekomen.
Een onbedoelde, maar toch
zachte landing blijkbaar want
de man was maar licht gewond
en het vliegtuig stond op het
oog vrijwel onbeschadigd op
z'n neus, leunend tegen de bo
men.
Mijn vader was hevig geïn
teresseerd in wat er zich op het
vliegveld afspeelde, maar op
een passieve manier. Hoewel
hij nog maar twee jaar oud was
geweest toen graaf de Lambert
in 1909 bij Leur opsteeg, hoor
de hij nog tot de generatie die
perplex had gestaan bij de
'wonderen van de luchtvaart'.
Hem hoorde ik ook nog vaak 3
illlllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllli
het liedje over Jan Olieslagers
zingen:
Als Jan Olieslagers dood is dan
krijgen wij misschien
De helft van zijn centen en ook
z'n vliegmachien.
Via zijn oudste broer, die in
dienst was geweest, had mijn
vader ook Albert Plesman en
kele malen ontmoet, toen die
nog militair vlieger was en af en
toe de Molenheide aandeed.
Hij was daar, geloof ik, een
beetje trots op. Enfin, mijn va
der was wel luehtvaartminded,
maar welk type voorbij vloog
en waar het was gemaakt of
waarvoor het diende, dat inte
resseerde hem niet. Wij jon
getjes daarentegen werden in
de oorlog wandelende vlieg-
tuig-encyclopaedieën.
Liverpool
Na de komst van de Duit
sers was er van de gemoedelijke
Molenheide met zijn genoeglijk
brommende Fokkertjes binnen
enkele weken al niets meer
over. Molenheide, bossen,
zandverstuivingen; alles was
weggebulldozerd en geëgali
seerd en al in de nazomer van
1940 stegen de eerste bommen
werpers op voor hun nachtelij
ke aanvallen op Engelse steden.
Ik heb pas nog gelezen - in de
nieuwe versie van 'Vijf Jaar
Luchtfront' (dl. 2), de oorlogs
geschiedenis van het vliegveld
en zijn omgeving - dat de eer
ste stad die vanaf Gilze-Rijen
werd aangevallen Liverpool is
geweest.
Toen ik dat las schoot me
een scène te binnen uit de film
The Cruel Sea. Twee marine
mannen komen thuis in Liver
pool na een gevaarlijke escorte-
reis. Even later staan ze verbijs
terd voor de puinhopen van het
huis waarin de vrouw woonde
naar wier gezelschap ze beiden
zo hadden verlangd; de een z'n
zus, de ander z'n geliefde. Het
blokhoofd van de luchtbescher
ming bevestigt wat ze zelfs als
vermoeden nog niet hadden
willen aanvaarden.
De vlucht
Het vliegveld werd de alles
overheersende factor in het da
gelijks leven. Dat moest er vaak
op worden ingesteld. Veel
luchtalarm. Grote en kleine
aanvallen, 's-nachts en overdag,
neerstortende vliegtuigen - ook
veel Duitse die terugkwamen
van hun missies, gebroken rui
ten en dakpannen, in puin ge
vallen huizen en tenslotte ge
wonden en doden. Ook drie
van mijn klasgenoten werden in
het laatste oorlogsjaar slachtof
fers van het vliegveld.
Kelders werden steeds ver
stevigd, schuilkelders gegraven.
Boeren moesten grond afstaan
en daarna de graszoden van
hun weilanden. Burgers werden
gedwongen met een schop naar
het vliegveld te komen om
bomschade te herstellen. Steeds
zwaarder werden de bombarde
menten, meer schade, meer
angst en tenslotte - begin 1944
- steeds massaler: de vlucht,
evacuatie genoemd. Ook ik ver
liet in februari 1944, voor het
eerst voor langere tijd, mijn ge
boorteplekje aan de rand van
de Molenheide, die al lang door
beton en geroofde graszoden
was bedekt. (Slot volgt).
Uitgave van uitgeversmaatschappij De Stem b.v.
Directie drs. J.H.M. Brader.
Hoofdredactie: L. Leijendekker en H. Coumans.
Hoofdkantoor: Spinveld 55, Breda.
Postadres: Postbus 3229, 4800 MB Breda.
076-236911 Telex 54176.
Centrale redactie Breda:
Nieuwsdienst 076-236883.
Sportredactie 076-236884.
Rayonkantoren:
Bergen op Zoom, Zuivelstraat 26, 01640-36850.
Breda, Nwe. Ginnekenstraat 41076-236326.
Etten-Leur, Markt 28, 01608-21550.
Goes, Klokstraat 1©01100-28030.
Hulst, Steenstraat 14, ©01140-13751.
Oosterhout, Arendstraat 14, ©01620-54957.
Roosendaal, Molenstraat 45, ©01650-37150.
Terneuzen, Nieuwstraat 9, 01150-17920.
Postadres: Postbus 145, 4530 AC Terneuzen
Vlissingen, Torenstraat 5, ©01184-19910.
Openingstijden:
Breda en Oosterhout 8.30-17.00 uur;
overige kantoren 8.30-12.30 en 13.30-17.00 uur
Abonnementen, bij vooruitbetaling te voldoen:
22,97 per maand; 66,30 per kwartaal of 258,- per jaar.
Bij automatische betaling geldt een korting van 1per maand.
1 80 per kwartaal, 7,20 per jaar. Prijzen: inclusief 5% B.T.W.
Voor post-toezending geldt een toeslag.
Heeft u de krant niet ontvangen? Onze excuses.
Bel voor nabezorging tijdens kantooruren uw rayonkantoor.
Lezersservice:
Informatie over Stern-reizen en promotie 076-236911
Fotoservice 076-236573.
Advertenties (tijdens kantooruren 8.30-17.00 uur):
Rubrieksadvertenties 't Kleintje ©076-236882.
Grote advertenties uitsluitend 076-236881
Geboorte- en overlijdensadvertenties 076-236442
(Buiten kantooruren maandag t/ m vrijdag'van 19.00 tot 20.30 uur
en zondag van 18.30 tot 21.30 uur 076-236394/236911
Rsnlt rplstipc
Postgiro 1114111 - ABN rek. 520538447.
NCB rek. 230301584 - Rabo rek. 101053738.
Door Mathieu Kothuis
NELSON MANDELA,
de ongekroonde koning
van de zwarten in Zuid-
Afrika, zou al lang ver
geten moeten zijn. Dat
was althans de bedoe
ling van het Zuidafri-
kaanse bewind toen het
de voormalige president
van het Afrikaanse Na
tionale Congres (ANC)
in '63 opborg op het be
ruchte Robbeneiland.
Het tegendeel is echter
gebeurd. De nu 67-jarige
Mandela is hét symbool
geworden van de anti-
apartheidsstrijd in
Zuid-Afrika en de zwar
te jongeren die de man
zelfs nog nooit hebben
ontmoet zien in hem de
belichaming van het
nieuwe Zuid-Afrika dan
langzaam aan de hori
zon gloort.
De grove misrekening van
de blanken dat Mandela met
tertijd wel zou worden ver
geten vormt nu tevens het
grote dilemma voor de Zuid-
afrikaanse regering. Bij een
voortdurende detentie van de
ANC-leider zorgt de sterker
wordende roep om diens vrij
lating tot een verhoging van
de toch al gespannen situatie
in het land. Wat er gebeurd
als Mandela vrijkomt is al
net zo ongewis. In de optiek
van de regering kan het ANC
er juist die stimulans uit put
ten die het blanke bewind nu
juist wil voorkomen. De
Zuidafrikaanse regering
kiest dan ook het zekere voor
het onzekere en houdt Man
dela gevangen, iets wat ze in
feite altijd van plan was te
blijven doen.
Begin dit jaar bood presi
dent Pieter Botha Mandela
diens vrijlating aan als hij
beloofde zich in de toekomst
te zullen onthouden van ge
weld. De weigering van
Mandela om op deze voor
waardelijke vrijlating in te
gaan was voor de Botha-re-
gering bepaald geen verras
sing. „Alleen vrije mensen
kunnen onderhandelen. Ge
vangenen kunnen geen af
spraken aangaan", aldus
Mandela die zich met deze
reactie even onverzettelijk
toonde als altijd gedurende
zijn inmiddels 23-jarige ge
vangenschap.
„Heel mijn leven heb ikv
aan de strijd van de zwarten
gewijd. Ik heb tegen blanke
overheersing gevochten en
tegen zwarte overheersing.
Ik heb het ideaal gekoesterd
van een democratische en
vrije samenleving waarin
iedereen in harmonie samen
woont en gelijke kansen
heeft. Voor dat ideaal leef ik,
voor dat ideaal ben ik bereid
te sterven". Deze boodschap
die Mandela uit de gevange
nis meegaf aan zijn 25-jarige
dochter Zinsi zegt de Zuid-
Een van de laatste opname van Nelson Mandela, vlak
voor zijn gevangenschap in '63.
- FOTO AP
afrikaanse regering genoeg.
Een vrijgelaten Mandela be
tekent pas echt het begin van
het einde van het apartheids
regime en een einde aan de
macht van de blanke min
derheid.
Nelson Mandela werd in
'63 tot levenslang veroordeeld
wegens 'sabotage' en 'samen
zwering tegen de staat'. De
Hoge Raad van Pretoria zond
Mandela vervolgens naar het
beruchte Robbeneiland in de
Tafel Baai bij Kaapstad. De
laatste jaren slijt Mandela
zijn dagen in de Polsmoor-
gevangenis niet ver van het
centrum van Kaapstad.
Mandela die in 1918 werd
geboren als zoon van een
Temboe-opperhoofd heeft
zijn leven vanaf zijn jeugdja
ren geheel gewijd aan de be
strijding van het apartheids
regime in zijn land. Na zijn
studie in de rechten sloot hij
zich aan bij het ANC. In '52
werd Mandela benoemd tot
campagneleider van het ANC
toen deze organisatie besloot
tot een massale vorm van
verzet tegen de apartheid.
Toen het ANC in '60 onder
druk van de vervolgingen en
onderdrukkingsmethoden
van de Zuidafrikaanse rege
ring besloot ondergronds te
gaan, nam Mandela het ini
tiatief tot de oprichting van
'Umkhonto we Sizwe' (de
speer van de natie). Deze mi
litante vleugel van het ANC,
officieel in '63 van start ge
gaan, zou in de visie van
Mandela moeten uitgroeien
tot een volksleger in de strijd
tegen de blanke machtheb
bers. In het oprichtingspam
flet schreef Mandela: „Het
geduld van het volk is niet
onuitputtelijk. In het bestaan
van de natie komt een mo
ment dat gekozen moet wor
den tussen strijd of onder
werping. Dat moment is nu
gekomen".
Mandela dook onder en
zocht steun voor zijn bewe
ging bij andere landen in
Zuidelijk Afrika. Na zijn te
rugkeer in Zuid-Afrika
maakte de politie zes maan
den lang jacht op de verzets
strijder en uit die periode
stamt ook zijn bijnaam de
Zwarte Pimpernel. In augus
tus 1962 werd Mandela einde
lijk toch gearresteerd.
23 Jaar gevangenschap
hebben Mandela niet gebro
ken. Integendeel, zijn ontbe
ringen op Robbeneiland heb
ben hem kennelijk nog ge.
sterk en diegenen die hem ir
gevangenschap hebben ont
moet staan altijd versteld
van het onverzettelijke ip
diens karakter. De Ameri
kaanse jurist Samuel Dash
die Mandela in januari
jongsleden in de Pollsmoor.
gevangenis stond verbaasd
over het kalme, zelfverzeker
de en waardige gedrag van
Mandela. „Ik kreeg tijdens
ons gesprek dan ook de in
druk dat ik niet te maken
had met een gueriilastrijder
maar met een staatshoofd"
Ook op het blanke bewind
in Zuid-Afrika heeft de on
verzettelijke en waardige
Mandela in de loop der jaren
kennelijk een sterke indruk
gemaakt. Zo zeer zelfs, dat de
angst voor diens vrijlating
het wint van de bezwaren
van een voortdurende gevan
genschap van Mandela. En
ook nu zelfs de Zuidafri
kaanse (blanke) zakenwereld
roept om de vrijlating van
Mandela lijkt een spoedig be
sluit daarover niet te ver
wachten. Het Zuidafrikaans
bewind dat nog geen werke
lijke aanstalten maakt de
macht te willen delen met de
zwarte meerderheid in het
land duldt vooralsnog geen
zwart 'staatshoofd' naast
zich dat die macht bij zijn
vrijlating ongetwijfeld op za]
Door Barry Schweid
TERWIJL de eerste
voorbereidingen voor de
Amerikaans-Russische
topontmoeting in no
vember worden getrof
fen, heeft de Ameri
kaanse regering voor
een harde opstelling in
het bewapeningsbeleid
gekozen en lijkt weinig
geneigd tot een verzoe
ning. Het klimaat wordt
nog verder verslechterd
door de opwinding over
het 'spionagepoeder',
hoewel Amerikaanse
functionarissen zeggen
dat zij slechts oog had
den voor de gezondheid
van Amerikanen in
Moskou en niet voor de
gevolgen voor de topont
moeting toen zij de KGB
ervan beschuldigden een
mogelijk schadelijke
stof te gebruiken.
Volgens het Amerikaanse
ministerie van buitenlandse
zaken is de chemische stof
gebruikt om de contacten na
te gaan tussen Amerikanen
en Russen, onder wie dissi
denten, in Moskou. De Sov
jet-Unie heeft de beschuldi
gingen als 'absurd' afgedaan
en de regering-Reagan 'een
daad van provocatie' verwe
ten.
Ondanks dit jongste con
flict en het onverzettelijke
Amerikaanse standpunt ten
aanzien van de Star Wars en
de proefnemingen met wa
pens in de ruimte is de rege
ring wel van plan de samen
werking op het gebied van de
landbouw, milieubescher
ming en huisvesting van di
plomaten voort te zetten. Mi
nister van landbouw John
Block is zoals gepland naar
Moskou gestuurd om de Rus
sische aankoop van Ameri
kaanse landbouwprodukten
te bevorderen. De verkoop
van maïs en tarwe, die toch
al een ongekend hoogtepunt
heeft bereikt, zou nog groter
kunnen worden als Block er
in slaagt de Russen ertoe te
bewegen nog meer te kopen.
Van meet af aan heeft de
Amerikaanse regering de
verkoop van graan - en de
inkomsten daaruit voor de
Amerikaanse boeren - buiten
de verschillende pressiemid
delen gelaten die tegen de
Russen worden gebruikt om
hen van beleid te doen ver
anderen. Om te protesteren
tegen de staat van beleg in
Polen en het neerschieten
van een Zuidkoreaans passa
giersvliegtuig twee jaar gele
den werden andere sancties
ingesteld. Robert McFarlane,
de presidentiële adviseur
voor nationale veiligheid,
heeft het jongste vertoon van
Amerikaanse kracht maan
dag ingeluid toen hij in een
rede zei dat 'zelfs een gelei
delijke verbetering' in de be
trekkingen moeilijk bereikt
zal worden als er geen veran
dering komt in het beleid van
het Kremlin.
In zijn rede, die was geti
teld 'Amerikaans-Russische
Betrekkingen aan het Eind
van de 20ste Eeuw', beschul
digde hij de Russen van een
'ongekend staaltje van got
spe' omdat zij het Ameri
kaanse ruimteonderzoek be
kritiseren terwijl ze zelf met
een groots project bezig zijn.
De volgende dag maakte het
Witte Huis bekend dat de VS
ondanks bezwaren van de
Sovjet-Unie de eerste Ameri
kaanse proefneming met een
anti-satellietwapen in de
ruimte zal laten doorgaan.
„We moeten testen doen en
wel nu", zei woordvoerder
Larry 'Speakes. „Zij hebben
er een en willen niet dat wij
er een hebben".
Volgens sceptici beschik
ken de Russen echter slechts
over een zeer simpele versie
en zou de Amerikaanse
proefneming het in 1972 ge
sloten verdrag op antiballis-
tische raketten ondermijnen.
Het verdrag, dat wordt be
schouwd als een mijlpaal in
de wapenbeheersing, legt de
verdediging met raketten
aan banden met als onderlig
gende gedachte dat de drei
ging van een verwoestende
vergelding de kans op een
kernaanval verkleint.
Donderdag werd de harde
re Amerikaanse opstelling
verwoord door president
Reagan persoonlijk, toen hij
in een toespraak tot Republi
keinen de plannen voor de
ontwikkeling van een rake
tafweersysteem in de ruimte
met verve verdedigde. Ver
wijzend naar de Russische
bezwaren, vroeg Reagan:
„BWaarom investeren ze zelf
zoveel roebels in dezelfde
technologie?". Het Star
Wars-project behoort tech
nisch gezien tot de kwesties
waarover in Genève wordt
onderhandeld. Maar Reagan
is niet van plan daar iets aan
af te doen in ruil voor Russi
sche concessies om hun nu
cleaire aanvalswapens te be
perken. De hardere opstel
ling van Reagan en McFarla
ne is wellicht ingegeven door
het idee dat de Russen bij de
wapenonderhandelingen in
Genève of de topontmoeting
met Gorbatsjov alleen tot
concessies bereid zijn als de
VS zich vastberaden toont.
Tot dusverre heeft de Sov
jet-Unie echter geen duim
breed toegegeven. In een pro
testnota over de Amerikaan
se beschuldigingen omtrent
het 'spionagepoeder' die vori
ge week aan het Amerikaan
se ministerie van buiten
landse zaken werd overhan
digd, werd de VS verweten
de topontmoeting in gevaar
te brengen. „Achter het ter
sprake brengen van deze op
geklopte kwestie kan men
slechts één bedoeling zien -•
het voorbereiden van een
nieuwe lastercampagne te
gen de Sovjet-Unie om het
klimaat te verzieken in de
betrekkingen tussen onze
landen en de vijandigheid je
gens het Russische volk aan
te wakkeren".
(AP)
Door Pieter-Jan Dekkers
HET KAN raar lopen in
de politiek. Amper tien
jaar geleden richtte de
toenmalige PvdA-leider
Joop den Uyl doorlopend
het verwijt aan het pas
opgerichte CDA dat deze
partij de kiezers absolu
te onduidelijkheid zou
presenteren. De chris
ten-democraten weiger
den pertinent vóór de
verkiezingen uit te spre
ken met wie ze na de
verkiezingen het liefst
zouden willen (doorre
geren. Lood om oud ijzer
dus.
De toenmalige CDA- en
WD-leiders zijn verdwenen,
maar Den Uyl is gebleven.
En de situatie van toen is
omgekeerd: het CDA spreekt
zich nu ruim vóór de verkie
zingen zeer nadrukkelijk uit
voor de WD als toekomstige
coalitiepartner. En daar is
Den Uyl helemaal niet blij
'Eerst moet de kiezer spre
ken' orakelt hij en verwijt
het CDA de politieke duide
lijkheid, waarvoor hij in het
verleden zelf altijd op de
barricade is geklommen. In
feite is het nu de PvdA die
een soort lood-om-oud-ijzer-
politiek aanhangt door er op
de hameren dat eerst de kie
zer moet spreken alvorens
partijen zich op toekomstige
partners vastleggen.
Natuurlijk is het opvallend
dat het CDA voor de veran
dering eens met een duidelij
ke stellingname de verkie
zingen in gaat. Neem bij
voorbeeld CDA-voorzitter
Piet Bukman die, zonder een
serieuze vergelijking van de
programma's, al bij voorbaat
voortzetting van de CDA/
WD-coalitie aankondigt.
Ook fractieleider Bert de
Vries gaat daar gemakshalve
al van uit. Hij heeft wel veel
lovende woorden voor het
'realistische' program van de
PvdA, maar alleen als de so
cialisten vier jaar oppositie-
voeren verloochenen maken
ze na de verkiezingen een
kans.
CDA-Kamerlid Frans Jo
zef van der Heijden komt he
lemaal niet aan programver
gelijking toe: het feit dat de
'oude' Den Uyl de PvdA-lijst
aanvoert en straks de eerste
PvdA-gegadigde is voor een
topfunktie in het nieuwe ka
binet, maakt de kans op een
CDA/PvdA-coalitie 'nihil',
schrijft hij het in CDA-blad.
Den Uyl had al lang de pijp
aan Maarten of Marcel moe
ten geven en de weg moeten
volgen van de verbleekte
schimmen van tijdgenoten
als Biesheuvel, Schmelzer,
Toxopeus en Geertsema.
Nu is partnerruil na Ka
merverkiezingen doorgaans
een moeilijke zaak. Immers,
de regeringspartij die de
oude partner inruilt voor een
nieuwkomer devalueert
daarmee in feite het beleid
dat in de afgelopen vier jaar
met die oude coalitiepartner
is gevoerd. Aan de andere
kant loopt die nieuwkomer
het gevaar het beleid voort te
moeten zetten, dat in de op
positionele periode juist te
vuur en te zwaard is bestre
den.
Met het oog op mogelijke
regeringsdeelname na de
verkiezingen heeft de PvdA-
top een verkiezingsprogram
opgesteld dat op slechts en
kele punten het door CDA en
WD gevoerde beleid achter
af wil bijstellen: de plaatsing
van kruisraketten, de hoogte
van de sociale uitkeringen en
de koppeling van de uitke
ringen aan de lonen. Op vrij
wel alle andere punten in het
financieel-economisch beleid
zijn de socialisten niet van
plan de bezuinigingsmaatre
gelen van het kabinet-Lub-
bers terug te draaien.
Den Uyl, die gezien de
Joop den Uyl: 'eerst moet de kiezer spreken'.
prognoses z'n laatste kans
ruikt om ooit nog eens de
eerste viool op het Catshuis
te kunnen spelen, rept nau
welijks meer van het 'af-
braak-beleid' van Lubbers.
En de partijtop onder leiding
van de wispelturige Max van
den Berg lijkt de achterban
in de houdgreep te hebben,
zodat er straks geen ongeluk
ken kunnen gebeuren zoals
in 1977, toen het tweede kabi
net-Den Uyl door een dorps
politicus om zeep werd ge
holpen.
De PvdA heeft een pro
gram ontworpen waarin voor
het eerst sinds de oprichting
van de partij wordt gecon
cludeerd dat niet alle heil
van de staat kan komen en
dat er minder gepland moet
worden. Kortom, de invloed
van de overheid moet worden
teruggedrongen. Het woord
privatisering ontbreekt
(nog?) in dat program, anders
zou de lezer geneigd zijn te
denken dat hij in het VVD-
program zit te neuzen. In
ieder geval sluit de nieuwe
PvdA-ideologie aan op de
veel geroemde eigen verant
woordelijkheid van de bur
ger, zoals dat in het CDA-
program wordt gepropa
geerd.
De PvdA-wens om de
overheid een actiever beleid
te laten voeren op het so
ciaal-economisch terrein (be
strijding werkloosheid) lijkt
daar in tegenspraak mee.
Lijkt, want de PvdA wil dat
regering, werkgevers en
vakcentrales in gemeen
overleg samen de grote so
ciaal-economische lijnen
voor de toekomst gaan uit
zetten. Het verschil met het
CDA zit vooral in de arbeids
tijdverkorting, die, vinden de
sqcialisten, beter door de
- FOTOARCHIEF DE STEM
overheid moet worden be
vorderd.
Misschien is die realisti
scher kijk van de sociaal-de
mocraten op de nabije toe
komst voor sommige
CDA'ers reden om niet meer
de bal maar op de man - in
dit geval Den Uyl - te spelen.
Zoals Frans Jozef van der
Heijden, die slechts met de
PvdA wil samenwerken als
het met de WD mislukt èn
Den Uyl in het politieke
mausoleum is bijgezet.
Of zoals oud-KVP-minis-
ter Nelissen, tegenwoordig
topman bij de Amrobank, die
vindt dat er alleen al van de
naam 'Den Uyl' een negatie
ve invloed uitgaat op de so
ciaal-economische positie
van Nederland. De onderne
mers, zegt hij, worden
schichtig door het vooruit
zicht dat Den Uyl na de ver
kiezingen misschien wel eens
Door onze verslaggever
«1JMEGEN - Het Nijmeegse
nisius-Wilhelminazieken-
kuis krijgt eind dit jaar als
perste ziekenhuis in ons land
;en zogenaamde 'kleuren Dop-
iler echo-cardiograaf'. Dit ap-
Jaraat betekent een revolutie
n de cardiologie.
jylet deze Japanse cardio-
,..aaf van zes ton is het moge-
uk om de bloedstroom in het
nart te bestuderen zonder dat
een catheter in het lichaam
de zogenaamde hartcathete-
risatie) hoeft te worden ge
bracht. Voor de hartpatiënt
etekent het dan ook een uit-
kon
Har
Van een onzer verslaggevers
gOERMOND - De Roermond-
se dierenarts J.S. is gisteren
door kantonrechter R. Houter-
nan vrijgesproken.
Hij stond terecht omdat hij
er van verdacht werd op on
vettige wijze geneesmiddelen,
.waaronder hormoonprepara-
[ten (geen groeihormonen, red.)
te hebben verstrekt aan vee
fokkers.
De dierenarts kwam eerder
dit jaar in opspraak omdat hij
[directeur en aandeelhouder
vas geweest van Dopharma
j V. in Raamdonksveer, een
uedrijf dat betrokken is bij het
.geruchtmakende hormonen-
pchandaal dat twee maanden
geleden de nodige opzien
Ibaarde. De dierenarts ging
echter ook bij deze affaire
Jvrijuit, omdat hij begin dit
■jaar zijn aandelen van het be
drijf had verkocht.
Van een onzer verslagl
AMERSFOORT - Als het over Zuidl
bedrijfsleven zich achter de ovcrli"
j graag naar de achtergrond ziet gaan 1
I Schuimbekkend van woede reaga
Iraar H. de Lange gisteren op de stelll
[Meys. Als de regering een boycot a|
[eerste die zich daarin voegen, aldus I
I De Dienstenbond FNV had deze I
batteren over het thema 'Geld is nie|
[ka ter sprake kwam sloeg de vlam ir
Banken zouden geen contacten i
[drijfsleven in landen waar de bevoll
[en zeker niet als zo'n oproep tot boyf
[Verenigde Naties. Zo luidde de stelj
[Lange elkaar in de hareri vlogen.
minister of - erger - premier
zou kunnen worden.
Nu kan niet ontkent wor- I
den dat in de periode van het
kabinet-Den Uyl fouten zijn
gemaakt die de structuur van
de Nederlandse economie
ernstig hebben aangetast.
Maar het gaat te ver Den Uyl
alle schuld van de economi
sche ellende van de laatste
tien jaar te geven. Vaak
wordt vergeten dat in die pe-
riode de eerste oliecrisis da
nig huishield en dat de Ne- I
derlandse economie sterk af
hankelijk is van wat er in het
buitenland gebeurt.
Iets genuanceerder dan
zijn partijgenoten is premier
Lubbers over mogelijke sa
menwerking met de PvdA.
Hoewel de premier er van uit
gaat dat de 'trend' van het
zittende kabinet niet mag
worden omgebogen ziet hij
voldoende aanknopingspun
ten in het PvdA-program.
Bovendien zegt hij wèl reke- I
ning met de kiezers te willen
houden cq. met de uitslag
van de verkiezingen.
Hij erkent dat het beleid,
zoals dat de laatste drie jaren
is gevoerd en wat hem ook
voor de komende jaren voor
ogen staat, gemakkelijker
kan worden uitgevoerd met
de WD. Maar het gaat hem
te ver die samenwerking in
zet van de verkiezingen te
maken. Bovendien staat het
WD-program hem op tal
van punten niet aan. Lasten
verlichting voor de midden
inkomens is een leuke ver
kiezingsbelofte voor WD-
mensen maar, aldus de pre
mier, als het betaalt moet
worden uit de sociale zeker
heid dan is hij in ieder geval
niet thuis.
Wat geen ramp behoeft te
zijn. Er staat immers een al
ternatief voor de WD klaar.
De PvdA zal desnoods diep in
het stof buigen om regerings
verantwoordelijkheid te
kunnen dragen. En dat is
voor Lubbers een blij voor
uitzicht.
DE TIJD dat in Noord-Brabant één j
een belangengroep van notabelen bi
[de zaken regelde, behoort tot een
[zonneklaar zijn voor bestuurders die
politieke macht kunnen zien en aan
beurt. Daar waar Haagse ministeries
huizen de ivoren torens zijn geword<
en de vibratie van maatschappelijke
niet of niet meer doordringt, kan het
no 1985 wordt bestuurd, als ware
[staan.
In de discussie rond de bouw van
[daarbij behorende inspraakprocedu
herkennen om het regentendom var
?en. Langs de sluipwegen van het
denlang machtige pressie-groepen i
partijkaders worden nog eens extra
onderonsje van ministers, ambtenart
sen der Koningin is een koehandel g
I dijk' bevrijd zal worden van een finar
de bouw van een of meer kerncentra
iedereen weet ot kan weten, dat die
i Punt van ruimtelijke ordening verre
derheid van de Tweede Kamer legt
van voldongen feiten geen strobreed
In zo'n situatie kan het geen ve
door het ministerie van Economische
avonden in Heinkenszand en nog
rellerige sfeer zijn verlopen. De volgt
de andere plaatsen die in aanmerkin
een kerncentrale te krijgen, zullen or
i zien geven, want de informatie is
reeds bekokstoofd is of schijnt te z
van de inspraak-procedure bij het pi
Er zijn mensen die stellen dat er ir
,rales - om snel en goed tot zaken
dere weg openstaat dan die welke
zou dan met name voor Brabant ge
van de kerncentrale-affaire aan de v
het Industrieschap Moerdijk. Die st
wel te verdedigen, maar alleen als er
bus komt. 'Eind goed, al goed' is ee
19evoelig zijn. Tot dusverre heeft de t
re echter alleen nog maar een net
nieuwe, forse deuk in de geloofwaan
Het is niet eerlijk om alleen de pr
Woordelijk te stellen voor de devalua
selen. Actie-middelen als inbraak er
nonnades, intimidatie en ordeversti
Qenstanders zich bedienen, getuigt
sen democratische gezindheid. Ook
I Nederland steeds meer in een situa
nauwelijks nog tellen en de democre
'angengroepen en de hardste schrt
Waard om daartegen in het geweer ti
