Zuid-Afrika en de macht van het kapitaal
„Laat ons werken"
even..t
UITBLAZEN
Voorzienig
Pieper
CDA-lijst
AGENDA
Werf let
Wereld
kampioen
BUIT}
OPROEP VAN GETROUWDE PRIESTERS TOT NEDERLANDSE BISSCHOPPEN:
VVD: niet
'open' genoeg
Haags
hoogstandje
Onderhol
van wegei
in gevaar
Leeftijd
Trappist
Emigrant
DINSDAG 3 SEPTEMBER 1985
ACHTERGROND
DINSDAG 3 SEF
STAGNATIE DO(
PLANNEN MINIS
ROND
'T BINNENHOF
JOOP Zoetemelk was
al een groot renner.
De grootste uit de Ne
derlandse wielergeschiede-
nis, zei men. Maar zon
dagmiddag werd hij een
legende. Generaties wie-
Ierliefhebbers zullen nog
van hem spreken. Geze
gend zijn zij die het moment,
waarop een reputatie legenda
risch wordt, mogen meemaken.
Zij kunnen het kun kindskinde
ren vertellen: Opa was erbij.
Dankzij de televisie waren het
miljoenen die Joop onsterfelijk
zagen worden; die de tranen al
in de ogen stonden toen Mart
Smeets' stem begon over te
slaan. En ik, stommerik, was er
niet bij.
Ik heb het moment gemist.
O zeker, ook ik kreeg even een
dikke keel toen om zeven uur
Studio Sport inzette met Joops
eindrush. Mijn stem beefde
toen ik mijn huisgenoten vol
strekt overbodig meedeelde dat
dit een magistrale prestatie
was. Eerlijk, dat woord ge
bruikte ik: magistraal. Alsof ik
opeens ook sportjoumahst was.
Wat een mens al niet kan over
komen als ontroering de geest
blokkeert.
Ik heb die finish nog een
keer of drie, vier gezien en op
het laatst kon ik er mijn ogen
wel droog bij houden, maar dat
ik het ware moment heb ge
mist; het wegrijden van Joop
toen niemand nog wist - ook
hijzelf niet - dat hij zou gaan
winnen; de opwinding toen de
volgers 'stilvielen'; de opvlam
mende hoop; het verterende
ongeloof eerst; maar Joop
vlóóg; de laatste bocht; de ach
tervolgende meute toch angstig
dichtbij?; nee: de telelens verte
kent het beeld, stelt Smeets
gauw gerust; Joop heeft geen
tele-ogen en als hij nogeens
heeft omgekeken richt hij zich
op in het zadel; misschien strij
den weten en geloven nog om
voorrang in dat gemoed, maar
het weten wint en de armen
gaan omhoog als twee zegevie
rende uitroeptekens.
Ach, ik heb het allemaal ge
zien, maar niet live en dat
maakt bij de geboorte van een
legende alle verschil van de we
reld. Als ik nu nog een geldig
excuus had, zou ik mezelf kun
nen troosten. Het „onontkoom
bare verplichtingen elders" kan
een zachte zalf zijn. Zulke ver
plichtingen kunnen zelfs vol
doening geven, genoeg om het
gemis te compenseren, maar
het moeten al zeer gewichtige
verplichtingen elders zijn willen
ze opwegen tegen een gemiste
historische gebeurtenis als die
waarbij Joop Zoetemelk we
reldkampioen op de weg werd.
Helaas: er was geen sprake van
zelfs de lichtste verplichting.
Niet meer om kwart voor vier,
toen Studio Sport de uitzen
ding zou vervolgen. Toen stond
ik gewoon mijn eerste overdosis
van het hockeyseizoen in te ne
men aan de bar van het 'pavil
joen', met broeders en zusters
in de sport die ik een hele zo
mer niet had gezien. Gezelüg
maar no cricket wanneer een
landgenoot op vreemde bodem
een heldendaad verricht.
WIMKOCK
z'n 30ste al worstelt met een
bierbuik - en van té jonge bier
buiken trilt het tegenwoordige
straatbeeld - zal op z'n 39ste
inderdaad oud zijn, te oud in
elk geval om te fietsen als Joop
of sportprestaties van half dat
niveau te verrichten. Joop heeft
nooit een bierbuik gehad.
Joop Zoetemelk bewijst dat
elke gezonde mens in staat
moet worden geacht de fysieke
bloeitijd van z'n leven te rek
ken. Maar je moet er wel wat
voor doen natuurüjk. Op het
celibaat na, leefde Joop tot nu
toe als een pre-conciliaire trap
pist. Sober, serieus en zeer ge
disciplineerd. Een man die elk
werelds gemak en genoegen on
dergeschikt maakte aan zijn
zelf verstrekte opdracht; een
groot wielrenner te worden en
te bhjven. Een saaie man dus
eigenlijk, maar gaandeweg
sympathieker, niet alleen om
dat hij verlegen is, maar zeker
ook omdat hij goed bleef fiet
sen in een tijd waarin de Ne
derlandse wielrennerij in de
verlammende greep van een
malaise leek te geraken. Een
man zonder vijanden in het pe
loton en dat zegt wel wat in het
wielerwereldje. Een bescheiden
man die altijd genoeg heeft ge
had aan zichzelf. Prachtige
overwinningen, maar - op deze
laatste na - allemaal zo vanzelf
sprekend en logisch en dus zon
der spektakel.
Het grote publiek houdt van
spektakel en daarom rees de
ster van Joop aanvankelijk
maar langzaam. Hij was al een
heel eind gevorderd met het sa
menstellen van een voor Neder
landse wielerbegrippen unieke
erelijst, toen andere renners
nog steeds de show stalen. Ik
herinner me de tijd dat alleen
echte kenners in Joop Zoetmelk
de toprenner zagen. In de jaren
dat hij steeds weer tweede werd
in de Tour de France las je dik
wijls dat het Joop ontbrak aan
karakter. Hij was geen killer,
schreven en zeiden ze. Geen
winnaar. Misschien wel de bes
te renner, maar niet de man die
de agressie bezat om de gena-
destoot uit te delen. Ook werd
er wel met enig venijn op gewe
zen dat Joop eigenlijk een emi
grant was; in het buitenland
woonde en voor het buitenland
fietste.
Sinds Joop de Tour de
France in 1980 dan eindelijk
won, nadat hij de ronde in 1976
al eens een keer op papier in
zijn zak had gehad, zijn deze
stemmen verstomd. Sindsdien
wordt Joop niet alleen bewon
derd door het wielerpubliek,
het houdt ook van hem. Dat
laatste is ongetwijfeld ook een
beloning voor z'n wat schutteri
ge verlegenheid. Want Neder
landers mogen spektakel waar
deren, diep in hun hart houden
ze het meest van mensen die
'gewoon' bhjven doen. Alleen
hen is het van harte gegund met
kop en schouders boven de rest
uit te steken. Joop Zoetemelk is
er zo een.
Joop Zoetemelk is bijna 39
en iedereen vindt dat oud. Het
is historisch wel ongewoon dat
een wielrenner op z'n 39ste nog
in de wereldtop meedraait,
maar het is niet iets om, telkens
wanneer de grijsaard weer een
criterium voltooit, voor van je
stoel te vallen van verbazing.
Wat heet oud? Iemand die vóór
iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiinl
Uitgave van uitgeversmaatschappij De Stem b.v.
Directie drs J.H M. Brader.
Hoofdredactie: L. Leijendekker en H. Coumans.
Hoofdkantoor: Spinveld 55. Breda
Postadres: Postbus 3229, 4800 MB Breda.
076-236911 Telex 54176.
Centrale redactie Breda:
Nieuwsdienst 076-236883.
Sportredactie 076-236884.
Rayonkantoren:
Bergen op Zoom, Zuivelstraat 26, 01640-36850.
Breda, Nwe. Glnnekenstraat 41076-236326.
Etten-Leur, Markt 28, 01608-21550.
Goes, Klokstraat 101100-28030.
Hulst, Steenstraat 14, 01140-13751
Oosterhout, Arendstraat 14, 01620-54957.
Roosendaal, Molenstraat 45, 01650-37150.
Terneuzen, Nieuwstraat 9, 01150-17920.
Postadres: Postbus 145, 4530 AC Terneuzen
Vlissingen, Torenstraat 5, «01184-19910.
Openingstijden:
Breda en Oosterhout 8.30-17.00 uur;
overige kantoren 8.30-12.30 en 13.30-17 00 uur
Abonnementen, bij vooruitbetaling te voldoen:
22,97 per maand, 66,30 per kwartaal of f 258,- per jaar.
Bij automatische betaling geldt een korting van 1,- per maand,
1,80 per kwartaal, 7,20 per jaar Prijzen inclusief 5% B T W.
Voor post-toezending geldt een toeslag.
Heeft u de krant niet ontvangen? Onze excuses.
Bel voor nabezorging tijdens kantooruren uw rayonkantoor.
Lezersservice:
Informatie over Stern-reizen en promotie 076-236911
Fotoservice 076-236573.
Advertenties (tijdens kantooruren 8.30-17.00 uur):
Rubrieksadvertenties 't Kleintje 076-236882.
Grote advertenties uitsluitend 076-236881
Geboorte- en overlijdensadvertenties 076-236442.
(Buiten kantooruren maandag t/m vrijdag van 19.00 tot 20.30 uur
en zondag van 18.30 tot 21.30 uur 076-236394/236911
RflnkrpIstiPQ'
Postgiro 1114111 - ABN rek. 520538447.
NCB rek. 230301584 - Rabo rek 101053738
T5 PAGINA 2
Door Louis van de Geijn
ZUID-AFRIKA voerde
in 1984 voor 11.5 miljard
rand aan goud uit. De
handelbalans vertoonde
vorig jaar, net als in
voorgaande jaren, een
overschot. De waarde
van de export overtrof
die van de import met
3.5 miljard rand.
Toch voegt dit land zich nu
bij notoire schuldenlanden
als Mexico, Peru en Bolivia
door de aflossingop buiten
landse verplichtingen op te
schorten.
Wat jarenlange campag
nes en politiek gekrakeel niet
vermochten, schijnt de inter
nationale financiële wereld
in een handomdraai te kun
nen bewerken, stelt Marijke
Smit van het Komitee Zuide
lijk Afrika tevreden vast. Nu
al zijn er onmiskenbare teke
nen dat het Zuidafrikaanse
zakenleven (en dus de poli
tieke leiders) gevoeliger is
voor de stemming op de in
ternationale geld- en kapi
taalmarkt dan voor alle reso
luties van de Verenigde Na
ties tesamen.
Zuid-Afrika heeft een bui
tenlandse schuld van onge
veer 17 miljard. Niet eens zo
verontrustend, gegeven de
handelbalans en de reserve
positie. In elk geval niet zon
der meer te vergelijken met
de Zuidamerikaanse inflatie
kampioenen.
Wat Zuid-Afrika zo
kwetsbaar maakt, is de sa
menstelling van de schulden
aan het buitenland. Meer dan
de helft van de leningen van
internationale banken heeft
een korte looptijd. Tot dusver
zijn die min of meer automa
tisch vernieuwd. Nu het tij
als gevolg van de groeiende
politieke onrust keert, be
vindt het land zich echter on
middellijk in acute geldnood.
De regering-Botha bevindt
zich daarbij in een gouden
kooi. De financiële reserve
van het iand bestaat voorna
melijk uit goud. Het gefor
ceerd verkopen van een deel
van die bezittingen zou de
goudprijs doen dalen. Er is
daarom de afgelopen dagen
wel gesuggereerd dat gou
verneur De Koek van de
Zuidafrikaanse centrale
bank in Londen en New York
zou voorstellen een deel van
de goudvoorraad als het wa
re te verpanden.
Als dat al aan de orde is
geweest, heeft De Koek daar
voor naar het schijnt geen
medewerking weten te krij
gen. Zuid-Afrika is nu een
maal ook een politiek gevoe
lig onderwerp waardoor
'boekhoudkundig' voor de
hand liggende oplossingen
niet in aanmerking komen.
Diezelfde factor maakt het
ook moelij k het Internatio
naal Monetair Fonds (dat in
1982 nog wel met 1 miljard
over de brug dorst te komen)
aan te spreken.
De Zuidafrikaanse econo
mie heeft in de jaren 1982 en
1983 de diepste recessie mee
gemaakt sinds tientallen ja
ren. De nationale produktie
nam zelfs af. Voor 1985 werd
een minieme groei voorzien
van 1%, mede door een strak
ke bezuinigingspolitiek. Op
die manier probeerde de re
gering de prijsstijgingen te
beteugelen en de rente (zo'n
25%) naar beneden te krijgen.
De hoop was ook dat dit be
leid het vertrouwen in de
diep wegzakkende Zuidafri
kaanse munt op de valuta
markten zou kunnen herstel
len. De scherpe devaluatie
(van 85 naar 35 dollarcent in
een jaar tijds) versterkt wel
iswaar de export (naast goud
vooral steenkool) maar
maakt de schuldpositie er
niet vrolijker op.
De belangrijkste handels
partners voor Zuid-Afrika
zijn de Verenigde Staten, Ja
pan, Groot-Brittannië en
West-Duitsland. Nederland
neemt in de statistieken een
bescheiden plaats in. Volgens
het CBS bedroeg de invoer
vorig jaar ƒ477 miljoen (wel
166 miljoen méér dan in
1983) en exporteerde Neder
land voor bijna 873 miljoen
naar ginder (een groei van
ruim ƒ200 miljoen). Bij de
uitvoer gaat het vooral om
chemische en farmaceutische
produkten en om machines.
Deze statistieken zeggen ove
rigens niet alles omdat han
delskanalen niet altijd de
rechte lijn volgen (denk aan
olie).
Nog moeilijker zijn de re
laties met Zuid-Afrika in
kaart te brengen als het gaat
om directe en indirecte in
vesteringen. Volgens een vo
rige week uitgekomen rap
port van de Nederlandse an
ti-apartheidsbewegingen en
de vakcentrale FNV bedroe
gen de totale waarde van
buitenlandse investeringen
in Zuid-Afrika vorig jaar
100 miljard. Er was nog
sprake van een groei met
14%.
In het rapport staan
Groot-Brittanië, de Verenig
de Staten en West-Duitsland
als de grootste investeerders
in Zuid-Afrika te boek. Hoe
wel de titel ('Nederland in
vesteert in apartheid') anders
doet veronderstellen, geeft
het geen getal voor Neder
land.
In de studie wordt wel een
dertigtal Nederlandse bedrij
ven opgevoerd met vestigin
gen of andere belangen in
Zuid-Afrika. Sommige on
dernemingen (Forbo, AKZO,
Dura) hebben daarvan in de
laatste jaren grotendeels af
stand gedaan. Andere hand
haven hun Zuid-Afrikaanse
bedrijven met de motivering
dat zij de apartheid afwijzen,
hun personeel goed behande
len en zo een bijdrage denken
te leveren aan de oplossing
van de problemen.
Naar de gevolgen van het
doorknippen van de econo
mische banden tussen Neder
land en Zuid-Afrika voor de
nationale economie en de
werkgelegenheid kan men
slechts gissen. Het Komitee
Zuidelijk Afrika denkt dat
2000 banen daardoor worden
geraakt, maar niet in direct
gevaar komen (Sancties te
gen Zuid-Afrika, 1984). Een
CNV-medewerker heeft on
langs geschat dat 11.000 ba
nen op de tocht staan als
Zuid-Afrika in de ban wordt
gedaan. Ramingen van het
werkgeversverbond VNO
komen in de buurt van
150.000 arbeidsplaatsen, be
trokken bij de Zuidafrikaan
se markt, zonder dat wordt
aangegeven hoe veel van die
banen direct gevaar zouden
lopen.
Neemt Nederland in het
goederenverkeer met en de
investeringen in Zuid-Afrika
internationaal gezien een be
scheiden positie in, dat geldt
ook voor de financiële be
trekkingen. Uit een overzicht
van de bankleningen aan
Pretoria in de afgelopen ja
ren blijkt dat Groot-Brittan-
nië, de Verenigde Staten en
West-Duitsland ook in dit
opzicht de hoofdrol vertol
ken. Oostenrijkse en Ita
liaanse banken zijn de laatste
jaren eveneens erg actief ge
weest. Verder trekt een le
ning van $171.9 miljoen van
Vaticaanstad de aandacht.
Nederland neemt over de
jaren 1982/1984 een zeven
tiende plaats in, gerekend
naar de omvang van het uit
staande kapitaal, met lenin
gen tot een totaal van 163.8
miljoen. Het gaat dan om le
ningen waaraan een Franse
dochter van de ABN heeft
deelgenomen. Officieel heb
ben de Nederlandse banken
inmiddels afgehaakt. Grote
internationale leningen wor
den echter in de regel ver
strekt door consortia, waarin
de Nederlandse banken door
gaans ook hun aandeel heb
ben.
Door Cees Manders
VOOR BOMERS, Simo-
nis, Ter Schure en de
andere Nederlandse bis
schoppen is er een drin
gende boodschap uit
Ariccia, van de 'synode
van de getrouwde pries
ters'; „Als er in uw bis
dom weer een priester
weggaat of overlijdt,
weet dan dat u bij ons
terecht kan, dat wij on
middellijk bereid zijn de
open plaats in te ne
men." Dit zegt de Nij
meegse priester Lam
bert van Gelder, aan het
slot van 'zijn' synode in
Rome.
Maar de Nederlandse bis
schoppen zullen op dit royale
aanbod van Van Gelder (en
2100 anderen) niet in kunnen
gaan, hoe spijtig sommigen
van deze bisschoppen dat ook
vinden en hoe desastreus het
priestertekort in hun bis
dommen ook is. De bisschop
pen mogen niet, van de paus.
De paus wil alleen onge
trouwde of celibataire ge-
loofsdienaren, en is niet be
reid uitzonderingen op deze
regel te maken. Getrouwde
priesters hoeven bij hem niet
op clementie te rekenen. Ze
krijgen zelfs geen dispensatie
van de (eeuwige) priesterge
loften om voor de kerk te
kunnen trouwen.
Honderdvijftig getrouwde
priesters ('ex-priesters' vol
gens het Vaticaan) uit de hele
wereld hebben de afgelopen
week in Ariccia onder Rome
'synode' gehouden, in het ge
zelschap van hun dames. En
uit dit samenzijn blijken ze
de nodige kracht te hebben
geput om door te gaan met
hun strijd voor een kerkelij
ke erkenning van hun ge
huwde staat. Deze kracht
gaan zij nu overbrengen op
hun '80.000 lotgenoten', thuis
in de Amerika's, in Afrika,
Europa en Azië. Zoveel ge
trouwde priesters telt de ka
tholieke kerk.
De synode heeft besloten
door te gaan en als interna
tionale organisatie van ge
trouwde priesters en hun
echtgenotes te blijven be
staan. Dat belooft dus nog
heel wat van deze synodes in
de toekomst, tenminste zo
lang de huidige paus Woityla
met zijn celibataire voorkeur
de katholieke kerk leidt. Na
hem zal alles beter worden.
zo hopen (en bidden) de ge
trouwde priesters (en hun
echtgenotes). De volgende sy
node is al over twee jaar.
De 'synodevaders' hebben
er afgelopen zaterdag in een
slotbijeenkomst met de pers
aan herinnerd dat er in de
wereld ook nog eens 200.000
uitgetreden en getrouwde
kloosterzusters bestaan, die
misschien nog meer 'gedis
crimineerd en genegeerd'
worden door haar vroegere
omgeving dan de getrouwde
priesters. Het moeilijkst heb
ben zowel de getrouwde
priesters als de getrouwde
kloosterzusters het in de lan
den (Italië met name) die tra
ditioneel dicht bij het Vati
caan 'staan', relatief het
makkelijkst in landen als
Nederland.
'Horende doof en ziende
blind' is het Vaticaan ge
weest ten opzichte van de
'Synode van Ariccia'. Radio
Vaticaan en de Osservatore
Romano (het Vaticaanse
dagblad) hebben er met geen
woord melding van gemaakt,
op bevel van de paus zelf, zo
beweren de getrouwde pries
ters. 'Maar we gaan ervan uit
dat ze in het Vaticaan niet
enkel de Osservatore lezen en
naar Radio Vaticaan luiste
ren en onze synode via de
Italiaanse en internationale
pers goed hebben gevolgd",
zegt de Italiaanse getrouwde
priester Gennari.
De Duitse getrouwde
priester Vogels vertelt wat
hem overkomen is toen hij
namens de synode trachtte
een officieel contact met het
Vaticaan tot stand te bren
gen. „Ik heb eerst gebeld met
het staatssecretariaat, maar
de Vaticaanse telefoniste zei
dat er niemand was om me te
woord te staan. Of ik nog
eens wilde terugbellen. Later
belde ik weer, en toen kreeg
ik dan toch nog iemand van
het staatssecretariaat aan de
lijn. Ik zei hem dat ik de sy
nodedocumenten aan de paus
wilde geven. Weet u wat ik
toen te horen kreeg: geef de
stukken maar af aan de
Zwitserse Garde bij de Bron
zen Poort."
De getrouwde priesters be
vestigen in de synodale slot
documenten hun „geloof zo
als dat gedefinieerd is door
de kerk", en wel eenstemmig
(110 vóór, géén tegen en één
onthouding). „Misverstand
daarover is dus niet moge
lijk." Vervolgens herhalen zij
de 'traditionele' eisen tot af
schaffing van de celibaats-
plicht en tot de volledige ge
lijkberechtiging van de ge
trouwde geloofsdienaren.
„Christus heeft de apostelen
en alle verkondigers van het
evangelie het recht gegeven
om te trouwen, en de kerke
lijke wetgever (de paus dus,
cm) kan dat ons dan niet zo
maar afnemen." Ook moet
het afgelopen zijn met de dis
criminatie van de vrouw in
de kerk.
Volgens de getrouwde
priesters is het voor de kerk
veel voordeliger het celibaat
op te heffen:
Het priestertekort is nu zo
groot dat de kerk de ge
trouwde priesters eenvou
digweg niet kan missen;
het feit dat een priester
kan kiezen tussen celibaat en
huwelijk komt de 'rijpheid'
zijn uiteindelijke keuze ten
goede;
het is beter dat er in de re
gering van de kerk ook ge
trouwde mensen zitten;
zonder het celibaat zouden
ook de vrouwen deel kunnen
nemen aan de besluitvor
ming in de kerk;
getrouwde priesters kun
nen zich beter verplaatsen in
het leven van de gelovigen;
de celibaatsplicht staat een
toenadering van de RK kerk
tot andere christelijke con
fessies (die het celibaat niet
kennen) in de weg;
en de opheffing van de ce
libaatsplicht zou een einde
maken aan de illegale en hei
melijke relaties tussen pries
ters en vrouwen. Deze clan
destiniteit is in strijd met de
menselijke waardigheid en
veroorzaakt bovendien bij de
betrokkenen zeer veel leed.
De getrouwde priesters
hebben al deze en andere sy
nodale overwegingen dus bij
de Bronzen Poort van het
Vaticaan achtergelaten. De
bisschoppen en kardinalen
die in het najaar aan de Vati
caanse synode over het Con
cilie deelnemen krijgen er
ook een exemplaar van.
Wat Nederland betreft is
(volgens Lambert van Gel
der) in Ariccia door de (20) le
den van de Nederlandse dele
gatie besloten om elkaar
voortaan elk jaar in Neder
land te blijven ontmoeten,
om de krachten gebundeld te
houden en 'om beter onder de
aandacht van de bisschoppen
te kunnen brengen dat we als
getrouwde priesters beschik
baar zijn.'
IN het nieuwe concept
program van de WD staat
het, onder aandachtspunt
224, zeer kernachtig: „Ver
anderingen in het over
heidsbeleid dienen tijdig be
kend te zijn. Naast de pas
sieve openbaarheid dient
meer aandacht te worden
gegeven aan actieve voor
lichting over het overheids
beleid."
Dat het concept-program
met deze wervende tekst
werd gepresenteerd één dag
na de publieke uitval van
partijvoorzitter Kamminga
naar premier Lubbers, die
de vrijdag ervoor juist wat
actieve voorlichting over het
overheidsbeleid had gege
ven, laten we nu maar even
zitten. Want zeker zo inte
ressant is de vraag, hoe
'open' de WD zélf is.
Als het om financiële in
formatie gaat - kasgege-
vens, de vraag hoe zo'n par
tij aan haar inkomsten komt
- blijkt dat ook nogal tegen
te vallen.
„Zonder toestemming is
het zelfs vrijwel onmogelijk
dit soort gegevens te be
machtigen," zegt drs. J.
Aukes. Hij is projectcoördi
nator van een werkgroep bij
het Limperg-instituut, een
Amsterdamse instelling die
zich intensief bezighoudt
met externe verslaggeving
van bedrijven en andere or
ganisaties. De WD werd als
enige politieke partij bena
derd in het kader van een
onderzoek naar de informa
tieverstrekking door non-
profit-organisaties, zoals
belangengroepen en instel
lingen op het terrein van on
derwijs, volksgezondheid,
welzijn, cultuur, recreatie,
sport en energie en vervoer.
Aukes kreeg niet echt een
'keihard nee'; hij mocht
eventueel, met toestemming
van de algemeen secretaris
van de WD, de accoun
tantsrapporten gaan inzien
in het Documentatiecen
trum voor politieke partijen
in Groningen.
Aukes: „Onze criteria
voor informatieverstrek
king zijn tamelijk ruim,
maar door deze dubbele
voorwaarde wordt de WD
toch wel een grensgeval.
Naar Groningen moeten is
niet zo'n bezwaar, wij willen
ter inzage gelegde stukken
zeker als openbaar beschou
wen, maar dan ook nog spe
ciale toestemming nodig
hebben voor die inzage - dan
is het toch wel de vraag of je
nog van openbare informa
tie kunt spreken."
Het onderzoek van Aukes
en zijn interuniversitair in
stituut voor accountancy
wordt pas eind dit jaar, be
gin volgend jaar afgerond,
maar zijn indruk is toch dat
de categorie belangenorga
nisaties, en binnen die cate
gorie de WD, het meest te
rughoudend was informatie
te geven. „Er was tenminste
geen enkele andere organi
satie die zei: ga het daar of
daar met speciale toestem
ming maar inzien."
Blijft de vraag waarom de
WD zo terughoudend is met
de verstrekking van dit
soort gegevens.
Maar dat heeft misschien
te maken met de publikatie
van een ander wetenschap
pelijk onderzoek, enkele
maanden geleden. Dat wees
namelijk uit dat de oprich
ting van de partij, nu 37 jaar
terug, in wel zeer belangrij
ke mate was gefinancierd
door een bekend biermag
naat.
„WIJ Nederlanders verfeilt
graag overal ter wereld in Wi
voor een curieus land wij wi
nen; zó klein dat je het op c
kaart met een vergrootgl
moet zoeken en bovendien
laag gelegen dat voortdurer
- Smit-Kroes: ...pompen
of verzuipen...
het scheepsbevel geldt: pon
pen of verzuipen."
(Minister Smit-Kroes - Ve:
keer en Waterstaa
IS de wens de vader van
de gedachte, of was minister
Van Aardenne (Economi
sche Zaken) alleen maar
naïef, toen hij eerder dit jaar
de CDA-commissarissen der
koningin Van Agt en Kre-
mers toezegde alles op alles
te zullen zetten om op het
industrieterrein Moerdijk
één of misschien zelfs twee
kerncentrales te laten bou
wen?
De brief waarin de libera
le bewindsman zijn inspan
ningsverplichting toezegde
werd gestolen - tezamen met
andere stukken die moesten
worden verplaatst, zoals de
actiegroep 'De wraak van
jonkheer mr. De Brauw' dat
zo eufemistisch noemt - en
gepubliceerd.
Vandaag of morgen komt
de Kamer erop terug, maar
het hoofd van de vicepre-
mier zal niet worden geëist,
zo bleek afgelopen week al
toen Van Aardenne tijdens
een overleg met de Kamer
commissie E.Z. met name
het CDA al snel van zijn
goede bedoelingen wist te
overtuigen.
Een inspanningsverplich
ting was immers alleen een
verplichting als ook de Ka
mer dat zo voelde, en de Ka
mer had nog niet gekozen
waar de kerncentrales
moesten komen. Als de Ka
mer Moerdijk niet wil, komt
daar dus geen kerncentrale.
En verder had Van Aarden
ne nooit gezegd dat Moer
dijk voor hem een must was.
Had hij in zijn brief niet ge
schreven slechts te voorzien
dat het toekomstig kernver
mogen in Zeeland en Bra
bant zou komen? En was
voorzien niet iets heel an
ders dan willen?
Het CDA weer gerustge
steld.
En dat terwijl toch juist in
die kringen de begrippen
voorzien en voorzienigheid
altijd het karakter van een
bij na-zekerheid hebben ge
had.
HOE pluk je op elk mo
ment van de dag een druk
bezet Kamerlid even uit zijn
bezigheden om hem een kort
commentaar te ontlokken?
De Tweede Kamer heeft
daarvoor een prima sys
teem: de pieper. Daarmee is
elk volksvertegenwoordiger
tot in het kleinste kamertje
bereikbaar.
Toch zal de tijdens verga
deringen nogal eens hoorba
re 'piep' in de toekomst min
der te horen zijn. Want
iedere pieperdrager kan nu
kiezen tussen de oude piep
en een onhoorbare, lichte vi
bratie, die overigens alleen
voelbaar is als het oproep-
apparaalje op het lichaam
wordt gedragen.
Volgens een medewerker
van de telefooncentrale van
de Kamer blijven de meeste
parlementair journalisten
vasthouden aan de 'oude'
pieper, en hebben - „het
klinkt wellicht wat banaal"
- juist enkele vrouwelijke
Kamerleden een vibrerend
apparaatje gevraagd.
Of de bereikbaarheid er
onder lijdt, wordt pas over
enkele maanden duidelijk.
DE kandidatenlijst van
het CDA voor de Kamerver-
- Van Aardenne: ...voor
zien...
kiezingen levert verrassing
na verrassing op. Zo mag
staatssecretaris Brokx
(Volkshuisvesting) in de
ogen van premier Lubbers
dan „onmisbaar" zijn voor
het huidige kabinet - hij
mocht immers geen kandi
daat zijn voor het burge
meestersambt in Den Haag -
als Kamerkandidaat moet
hij nu met een 25-ste plaats
genoegen nemen.
Zeker zo opmerkelijk is de
33-ste plaats-met-stip van
CNV-bestuurder Gerrit
Terpstra. Een ongewoon ho
ge klassering voor een
nieuwkomer, maar dat niet
alleen: Wat doet iemand van
het CNV, dat de afgelopen
tijd niet moe werd het CDA
te bestoken en waarvan een
aantal bestuurderen zelfs de
oprichting van een nieuwe
christelijke volkspartij
overwoog, op de CDA-lijst?
Terpstra zegt dat hij maar
rustig wil afwachten hoe de
achterban reageert, maar
dat over het algemeen bin
nen het CNV 'genuanceerd'
wordt gedacht over samen
werking met de politiek. „Er
zijn twee stromingen. De ene
vindt dat de invloed op de
politiek groter moet zijn, de
andere vindt dat de vakbe
weging zich niet met de poli
tiek moet bemoeien. Ik hoor
bij de eerste."
Aarzelend erkent hij dat
hij gevraagd werd - „nee,
niet onder druk gezet; ik
laat me niet onder druk zet
ten" - dat hij „het niet zo ge
weldig interessant vond
lijstduwer te worden" en
dus geen genoegen hoefde te
nemen met een lage plaats,
maar ook dat hij „alleen een
alternatief ziet in de poli
tiek, nu hij er al 21 jaar bij
het CNV heeft opzitten."
Dat het CDA de christelij
ke vakbeweging nu enigs
zins tegemoet komt vindt
ook Terpstra „wel een beetje
te laat". Want ook hij zal er
nu niet meer in slagen de so
ciale uitkeringen op te krik
ken naar 75 van het laatst
verdiende loon, wat het CNV
altijd wilde.
DE Tweede Kamer heeft
als meest aandachttrekken
de punt de uit het ministerie
van Economische Zaken ge
stolen correspondentie van
minister Van Aardenne en
de commissarissen der ko
ningin in Brabant en Lim
burg over de nieuwe kern
centrales. Vorige week werd
daar al een overleg aan ge
wijd, vandaag volgt een ple
nair debat. Andere punten:
de detailhandelsvestigingen
buiten de stedelijke centra,
het Europees paspoort, de
gewijzigde Wet op de Ruim
telijke Ordening (woensdag)
en het zesjarenplan betaald
voetbal.
De Eerste Kamer heeft
deze week geen belangrijke
agendapunten.
EINDREDACTIE: FRANS
BOOGAARD
ROTTERDAM (ANP)
Noord Marinebouw t
weekeinde met Indone
voor de bouw van een
dingsvaartuig voor de
Het bedrijf wilde
met dit contract gemo
ingaan op de vraag of
tenlandse zaken en
king op de hoogte zijn
In de Tweede Kami
Me
Van on
DEN HAAG - B
die hier via de k<
gen, mits vrij var
me, voor het Ne<
dertiteld worden.
Dat is de voor:
Brinkman (WVC),
nemens, heeft aang
wet, dat gisteren bij
Voor het overige he
kabinet, daarin in grot
gesteund door het adv
de Raad van State, h<
vankelijke wetsvoorstf
wel onveranderd gelate
Daarom liepen omroi
nisaties en organisatie
wereld van de gedrukte
gisteren opnieuw te h
gen het wetsvoorstel,
gen zij in de voorbereid
se op vele onderdelen a
kritiek geuit hadden. IV
Brinkman beriep zich
op zowel de Raad van S
op de politieke overee
ming die in de Kamer
behandeling van de mei
op hoofdpunten werd bi
Het ziet er naar uit
drie grote partijen in d<
de Kamer, zich bij de
deling van het wetsx
vooral zullen concentri
de positie van het tei
(facilitair) bedrijf van
dat in het wetsvoorstel
afgesplitst van de
NOS en tot een zelfstan
wordt omgevormd.
CDA en VVD vrezen dal
door het facilitair bedr
in de visie van het kabi
een privé ondernemi
markt op moet, nie,t met
eerste plaats ten diens
Van een onzer verslagge
DEN HAAG - Het ond
van wegen stagneert dl
zekerheid rond de p
van minister Smit-Kro
Verkeer en Waterstaat
beheer van verharde
buiten de kom over te
aan lagere overheden: x
Rijk naar provincies t
provincies en waterscl
naar gemeenten.
Waterschappen zoudi
ten het wegenbeheer ga
len. Vooral zij en pro
voelen er weinig voor ii
ringen te doen in x
waarvoor zij, indien dt
nen van de minister doi
den gaan, binnenkor
verantwoordelij kheid
zouden hebben.
Aldus de wegenbouw
spreken van een 'zeer gt
effect op hun orderporl
les. Een woordvoerder
Nederlandse Verenigir
Wegenbouwers (NVW)
te weinig duidelijkhi
daardoor gaan veel plar
ijskast in".
Vorig najaar liet
Kroes weten dat het mi
plan om het beheer o
wegen te decentraliseri
zo best ging. Afgeloper
jaar gaf het ministerie
ganisatie- en advies
Berenschot opdracht e
derzoek in te stellen n
gevolgen van de plann
de minister.
Dit onderzoek loopt
ging op. Verwacht wo
dat omstreeks oktober
vember over de resulta
worden gerapporteerd,
een woordvoerder van I
nisterie van Verkeer e
terstaat. Volgens dit de
ment gaat het onderho
Rijkswegen normaal do
Van de kant van pro
en - vooral - van gem
die niet opnieuw geco
teerd willen worden me
zienlijke lastenstijginge
staat felle weerstand te
'sanering wegenbeheer'.
In de oorspronkelijke
nen van de minister w
voorlopig - één derde v
verharde wegen betrokl
decentralisatie zou in z
heel budgettair-neutraa
ten verlopen. Maar e
meenten vrezen dat z
daarvan financieel de
worden.
