Schii
bero
Hersendeskundigen buigen zich over hoofd-zaak bij ouderen
Duizen<
Mosself
in Phili
Screenen op kanker
GEWONE
Hypotheekrente per 20 augustus 1985
Braderie A
doorstaat s
MAANDAG 26 AUGUSTUS 1985
EXTRA OP MAANDAG
Depressie
Oud is uit
Ontgeesting
Doe normaal
Y erzamelnaam
Stop slaat door
Moertje
MEDISCHE
RUBRIEK
U
PAGINA ZEELAND 1
Oproer
VOORAL ZON Dy
T48
Door Frits Stommels
„Als je de cijfers bekijkt lopen
die voor dementie uiteen van 5
tot 25 procent. De grote moei
lijkheid echter is om de diag
nose dementie te stellen. In
heel veel gevallen gaat het
niet om echte dementie, maar
om pseudo-dementie", aldus
de sociaal-geneeskundige J.
van der Plaats, als arts werk
zaam in het verpleegtehuis
Martinushof in Arnhem.
Zij is in die stad bezig met
een onderzoek onder 170 oude
ren. „Daarbij", zegt zij, „is ons
opgevallen dat seniele demen
tie minder voor komt dan in de
cijfers tot uitdrukking komt
en dat zogenaamde multi-
vaatdementie (als gevolg van
aderverkalking in de bloedva
ten) meer voor komt dan de
cijfers aangeven".
In het algemeen zou je, vol
gens haar, kunnen zeggen dat
het 'slechts' in 7 procent van de
gevallen gaat om echte de
mentie en dat het voor de rest
andere dingen zijn.
Deze week houden hersendeskundigen uit twaalf
landen in Amsterdam hun zogenaamde interna
tionale zomerschool. Het onderwerp is seniele de
mentie. Volgens een van de sprekers, neuroloog H.
van Crevel van het Academisch Medisch Centrum,
neemt de seniele dementie epidemische vormen
aan.
Volgens een woordvoerder van het Nederlands
Instituut voor Hersenonderzoek zijn er in Neder
land naar schatting tussen de 100.000 en 200.000 de
mente mensen op grond van een organische sto
ring in de hersenen. Als de pseudo-dementie - de
mentie op basis van een bepaald gedrag - daarbij
wordt geteld ligt het geschatte cijfer veel hoger.
Dan komt men uit bij een schatting van zo'n
300.000.
Deskundigen zijn aan het zoeken hoe deze 'blij
vende verzwakking van de intellectuele vermo
gens bij de ouder wordende mens' tot stand komt.
Eén gebiedje in de hersenen heeft al wat duidelijk
heid gebracht, maar het is nog lang niet zover dat
de 'veroorzaker' gestopt kan worden.
Tot zo lang zal het aantal demente mensen toe
nemen. Niet omdat dementie eerder voorkomt dan
vroeger, maar gewoon omdat mensen langer blij
ven leven en er dus meerderen kans lopen om de
ment te worden.
Dementie meer schijn
dan werkelijkheid
„Vaak laat een depressie zich
aanzien als een lichte demen
tie. Alcoholgebruik met als ge
volg een ineenschrompeling
van de hersenen en ook hoge
bloeddruk geven vaak de
schijn van dementie", aldus
Van der Plaats.
Bij wel 15 procent van de
ouderen kan het gaan om een
ongeneeslijke hersenbeschadi
ging die de indruk van seniele
dementie geeft, maar dat niet
hoeft te zijn. Zo worden soms
percentages van zogenaamde
dementionele beelden opgege
ven die nog veel hoger liggen
dan de door de Amsterdamse
neuroloog genoemde 5 tot 15
procent. In zo'n geval worden
cijfers genoemd van 20 of zelfs
25 procent.
Ofschoon je aan vergeetach
tigheden niet dood gaat is er,
volgens Van der Plaats, een
soort angstpsychose aan het
ontstaan. „Iedereen die iets
begint te vergeten wordt voor
het gemak uitgemaakt voor
dement en als je dat maar lang
genoeg tegen iemand blijft
zeggen dan wordt hij of zij het
ook werkelijk".
Dat we tegenwoordig
iemand zo snel het plakkaatje
'dement' opdrukken heeft, al
dus deze sociaal-geneeskundi
ge, ook te maken met de mo
derne maatschappij. „Veel
meer dan vroeger wordt er
van iemand feitenkennis ge
vraagd. Er wordt van je ver
wacht dat je een behoorlijke
parate kennis hebt.
Wee degene die bijvoorbeeld
geen antwoord weet te geven
op de vraag wie de president
van de VS is. Ook al kan zo
iemand nog zo prima meepra
ten over bijvoorbeeld levens-
beschouwelij ke zaken, het
schuldig blijven van het (pa
rate) antwoord wordt hem of
haar heel zwaar aangere
kend".
Dan hadden de mensen het
vroeger heel wat gemakkelij
ker. Het was - met name op
het platteland - voldoende als
zij wisten hoe het er voor
stond met appels en peren. De
president van de VS kon hen
daarbij gestolen worden. Die
kennis hadden ze in het leven
van alledag gewoon niet no
dig.
Maar vandaag de dag tel je
al vlug niet meer mee als je
niet een flinke dosis parate
kennis bij de hand hebt. Mis je
een antwoord en behoor je ook
nog tot de groep van ouderen
dan word je dubbel hard ge
troffen, want oud is uit.
De ouderen zelf gaan daar
bij overigens niet vrijuit, want
zij scheppen, aldus sociaal-ge
neeskundige Van der Plaats,
een zeer negatief beeld over
zichzelf. „Onbewust gaan ze
zich de mindere voelen, ook al
geconfronteerd met het feit
dat de mensen ouder worden
en het logische gevolg daarvan
is dan ook dat ouderdomskwa
len meer voor komen".
hebben ze het naar buiten toe
schijnbaar over anderen wan
neer ze zeggen: die oudjes
daar. Als ze werkelijk bij zich
zelf te rade gaan blijken ze
niet zo'n hoge pet van zichzelf
op te hebben".
Daarom is het des te belang
rijker dat ouderen zoveel mo
gelijk in hun wezen worden
gelaten en dat er niet gek
wordt opgekeken als ze eens
niet hun dag hebben. Veel
oudere mensen zijn van tijd
tot tijd depressief, maar daar
mee nog niet meteen dement.
Je zou kunnen zeggen dat het
hoort bij de levensfase. Denk
alleen maar eens aan het ont
vallen van allerlei bekenden.
Van der Plaats: „Als ik het
voor het zeggen heb zeg ik al
tijd: Doe normaal, ga oudere
mensen niet verstoppen en ga
ze niet alles uit handen nemen.
Bij een goede relatie zie je de
mensen vooruitgaan. Er wordt
nog een beroep gedaan op al
lerlei vermogens. Als iemand
in een omgeving verkeert
waar nog van alles gebeurt
wordt hij of zij niet zo vlug de
ment. Ook zal een ouder
iemand veel langer buiten de
dementie blijven als op hem of
haar positief wordt gerea
geerd".
Veel artsen denken, aldus
mevrouw Van der Plaats, bij
het behandelen van dementie
onmiddellijk aan medicijnen.
Voor haar als sociaal-genees
kundige geldt veel meer de be
langrijke rol van de omgeving.
Ook vindt zij het jammer dat
allerlei publikaties van met
name medici vaak zo fatalis
tisch - er is niets aan te doen -
zijn waar het gaat om demen
tie. „Het lijkt er soms op dat
mensen dement worden ge
maakt".
Zij zegt: „Ik heb er vooral
moeite mee wanneer een neu
roloog aan de hand van wat
hij gezien heeft op de CT-
scanner (een kleiner wordende
hersenmassa) tegen de familie
zegt dat vader of moeder weer
erg achteruit is gegaan. Dit
terwijl het juist weer heel
goed gaat. Maar voor de so
ciaal-geneeskundige betekent
het wel dat het werk van
maanden op slag verloren is".
Volgens de Nijmeegse neuro-
farmacoloog prof. dr. A.R.
Cools is dementie nog altijd
een verzamelnaam voor een
aantal stoornissen die heel
verschillend zijn. „Zoals in de
vorige eeuw alles wat met de
longen te maken had werd ge
schoven onder tuberculose, zo
wordt nu dementie onder één
en dezelfde noemer gebracht".
Er is één uitzondering: de
ziekte van Alzheimer. Deze
heeft men thuis weten te bren
gen. Daarbij zijn onder andere
beschadigingen aangetroffen
in de nuclis basalis, een heel
bepaald structuurtje. Door een
tekort aan chemische bood
schappen ontstaat er een zoge
naamde pre-seniele vorm.
Cools maakt deel uit van
een groep wetenschappers die
heel intensief bezig is met her
senen- en gedrag-onderzoek
bij oudere mensen. De aan
dacht is in het bijzonder ge
vestigd op de ziekte van Par
kinson (stoornissen in het be
wegingsapparaat van de mens
of motorische stoornissen).
Daarnaast worden cognitieve
stoornissen (rigiditeit of ge
brek aan denken) bestudeerd.
Een doorbraak is geweest
dat de wetenschap erachter is
gekomen dat tussen de ziekte
van Parkinson en de ziekte
van Alzheimer een nauwe re
latie bestaat voorzover het de
aangedane hersenstructuren
betreft. Ergens in ons brein
komt een samenspraak tussen
beide ziektebeelden tot stand.
„Nu we dat weten kunnen
we gaan zoeken naar een far
macotherapie, waarmee je
kunt ingrijpen in de knoop
punten, waar beide ziekten el
kaar raken. Tot nu toe kunnen
we alleen de symptomen aan
pakken. We hebben nog geen
effectieve geneesmiddelen te
gen de ziekte van Alzheimer",
aldus Cools.
Aan de hand van een voor
beeld geeft hij aan hoe beide
ziekten in elkaar grijpen.
„Neem een computer. Een heel
klein programmeerfoutje
gooit aanvankelijk alleen wat
regeltjes door elkaar, maar na
verloop van tijd loopt het hele
programma goed fout. Zo kun
je je voorstellen dat er eerst
wat cognitiefs (wat onze ken
nis of geheugen betreft) ver
keerd gaat en dat het eindigt
met een gestoorde motoriek".
Volgens Cools is het zaak
dat we er vroeg bij zijn. „Je
kunt je voorstellen dat het
doorslaan van één stop in onze
hersens nog kan worden opge
vangen. Maar het is te laat
wanneer we wachten tot er 25
stoppen zijn doorgeslagen. Dat
is niet meer door andere func
ties in de hersens op te vangen
en dus niet meer te genezen".
Een algemeen probleem is,
aldus Cools, dat de patiënten
eigenlijk te laat in een zieken
huis terecht komen. Als gevolg
daarvan wordt er pas laat
vastgesteld of ze lijden aan de
mentie of aan de ziekte van
Parkinson.
Het komt erop neer dat we
van de ene kant niet (te) dra
matisch doen, maar van de an
dere kant moeten we tekenen
die in een bepaalde richting
wijzen niet zo maar wegwui
ven. „Er zijn", aldus Cools,
„gevallen bekend dat de om
geving de ziekte wegpraat. Als
gemeenschap worden we nu
Volgens de Nijmeegse psycho-
gerontoloog prof. dr. J.M.A.
Munnichs is dementie eigen
lijk een volkomen ontgeesting
van de mens, een aftakelings-
verschijnsel, waarbij alle ver
mogens van de mens worden
aangetast.
Hoe dat precies gebeurt is,
volgens hem, niet bekend.
Maar wel weet hij dat wan
neer je nooit je hersens traint
de mogelijkheid bestaat dat ze
afstompen. „Dat dementie het
gevolg zou zijn van alleen een
lichamelijk proces is", aldus
Munnichs, „al lang achter
haald".
Toch geldt ook voor hem dat
naar mate de levensduur
wordt vermeerderd ook de
kans toeneemt dat je ten
slachtoffer valt aan het ziek
tebeeld van dementie. Daarom
is het eigenlijk zo triest dat de
hele omgeving is gekeerd te
gen oudere mensen. Dat geldt
niet in de laatste plaats de
mentaliteit in veel ziekenhui
zen.
In het algemeen is het zo dat
de oudere mensen in een af-
hankelijkheidspostitie worden
gemanoeuvreerd en dat heeft
bij hen weer tot gevolg dat er
een bange instelling en apa
thische houding gaat ontstaan.
Het is, volgens Munnichs, de
eerste stap op de weg naar een
dementioneel syndroom. Op
name in een verpleeghuis ligt
dan in het directe verschiet.
Uit onderzoek is al eens geble
ken dat een op de drie mensen
er niet thuis hoort.
Volgens Munnichs heeft de
medische professie op het
ogenblik veel belangstelling
voor dementie. Maar voordat
iemand dement is is hij of zij
al door veel fasen gegaan. Er is
onder andere al een pseudo-
dementie - zoals een depressie
die als zodanig wordt aange
zien - achter de rug. Ouderen
kunnen, aldus Munnichs, ook
in de dementie vluchten. Ze
geven dan bewust geen ant
woord meer op vragen en ze
vergeten dan zogenaamd alles.
Dementie wordt, aldus de
Nijmeegse psycho-geronto-
loog, te eenzijdig - alleen me
disch - aangepakt. „In het al
gemeen wordt er veel te wei
nig aandacht besteed aan de
sociologische en psychologi
sche aspecten".
Munnichs vraagt zich af of
de artsen die in de Nederland-
^jiiiiniiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiitiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiij£
Een dikke tien jaar geleden
E kregen dokters van alle kan-
S ten op hun brood dat ze te
E weinig deden om kanker te
j§ voorkomen. Toegegeven, ze
dempten heel ijverig putten,
E maar - zo ging het verwijt
E dan was het vaak te laat: Het
E kalf was dan allang verdron-
E ken. De roep om meer pre-
ventie kwam toen vooral van
linkse zijde. Onder druk van
E de Rooie Vrouwen in de
E PvdA kwam een landelijk
E bevolkingsonderzoek naar
E baarmoederhalskanker op
3 gang. De Socialistische Partij
3 begon in die jaren een luid-
E luchtige campagne met de
E voor de hand liggende leus
E 'Voorkomen is beter dan ge-
E nezen'.
We zijn nu tien jaar later,
3 en in die tijd trad er een
E merkwaardige omslag op.
Terwijl dokters steeds en-
Ei thousiaster gingen pleiten
3 voor meer bevolkingsonder-
3 zoek, kon je in de (niet in de
3 laatste plaats linkse) media
3/-steeds meer kritische gelui-
3 den horen. Niet zo verwon-
derlijk, want ook in de me-
E dische vakbladen woedt tot
E op heden een opiniestrijd
E over het nut en de wenselijk-
E heid van bevolkingsonder-
EE zoek naar kanker. De
scheidslijn tussen beide par-
3 tijen loopt grofweg tussen de
dokters van de praktijk en
de theoretici van de gezond
heidszorg. De 'praktische'
dokters zijn vaak vlak vóór
en dat is best te begrijpen.
Zij staan vaak machteloos
bij patiënten die niet meer te
helpen zijn omdat de ziekte
te ver is voortgeschreden. De
theoretici zijn niet zozeer te
gen, dan ivel tamelijk kri
tisch.
Men heeft zich in het be
gin behoorlijk verkeken op
de moeilijkheden om de re
sultaten van zo'n onderzoek
te duiden. Neem baarmoe
derhalskanker. Het leek zo
simpel allemaal. Met een
voudig en niet pijnlijk on
derzoek, het uitstrijkje, kan
men deze ziekte al vroeg ont
dekken. In een vroeg sta
dium is deze kanker heel
goed te behandelen zonder
dat er ingrijpend hoeft te
worden geopereerd. Boven
dien groeit de kanker erg
langzaam. Ook al een voor
deel, want daardoor hoeven
vrouwen bij wijze van spre
ken niet elke maand lastig
gevallen te worden voor een
uitstrijkje. Kortom, als geen
andere kwaadaardige ziekte
leent baarmoederhalskanker
zich voor een grootscheeps
bevolkingsonderzoek. Al
gauw kon men de trotse re
sultaten laten zien. Onder
zochte vrouwen liepen dank
zij een vroege behandeling
duidelijk minder kans om
aan baarmoederhalskanker
te overlijden.
Dankzij dat onderzoek?
Gezondheidstheoretici, met
de epidemioloog prof. dr. F.
Sturmans voorop, maakten
aannemenlijk dat gunstige
resultaten heel bedrieglijk
kunnen zijn. Een paar 'val
kuilen' (copyright Stur
mans). Het resultaat van
vroegtijdige opsporing
wordt vaak vertaald in het
percentage mensen dat na 5
of 10 jaar na ontdekking van
de ziekte nog in leven is.
Door onderzoek wordt een
ernstige ziekte eerder ont
dekt en daardoor stijgt auto
matisch dat percentage. Ook
al zou tegen die ziekte geen
enkele behandeling helpen,
dan zou het nog lijken dat
vroegtijdig opsporen de le
vensverwachting kan ver
lengen. Nog een valkuil. Je
kunt redeneren dat mensen
die aan zo'n onderzoek mee
doen veel bewuster omgaan
met hun gezondheid. Die
gaan so wie so eerder naar de
dokter, worden eerder be
handeld en hebben alleen
daarom al betere vooruit
zichten op genezing. De
slechtste risico's zitten dan in
de niet deelnemende groep.
Verschil in 5 jaarsoverleving
tussen beide groepen hoeft
dus niet perse te wijzen op de
effectiviteit van het bevol
kingsonderzoek.
Maar ook al is het onder
zoek effectief (en voor-baar
moederhalskanker twijfelt
daar onderhand niemand
meer aan) dan doemen er
weer onverwachte proble
men op. Hoe grondig moet
zo'n onderzoek zijn? Wil je
met een test alle mensen met
een bepaalde ziekte opspo
ren, dan moet de test zeer ge
voelig zijn. Eigenlijk weer té
gevoelig, want onvermijde
lijk worden dan ook mensen
opgespoord die de ziekte he
lemaal niet hebben. Bij
baarmoederhalskanker ont- 3
staat deze onvermijdelijke
fout doordat het allereerste
stadium moeilijk van een E
ontsteking is te onderschei- i
den. Dat is niet zomaar een
foutje. Een foutpositieve uit-
slag brengt nogal wat te- 3
weeg. Eerst de schok van het
bericht, dan het wachten op e
de uitslag van het vaak uit- E
gebreid onderzoek, en dat al- E
les had je niet mee hoeven 3
maken als je niet was onder- 3
zocht. E
Door de test minder gevoe- 3
lig te maken wordt het pro- E
bleem alleen maar verscho- 3
ven. Dan scoort de test weer 3
niet bij mensen die de ziekte 3
wél hebben. Heb je je laten 3
onderzoeken, alles is in orde E
zegt de dokter, en dan blijk 3
je de ziekte toch te hebben.
Kortom, wat zo simpel E
leek, bleek niet zo simpel te e
zijn. Alleen van het bevol- e
kingsonderzoek op baarmoe- E
derhalskanker staat nu met E
harde cijfers vast dat het E
echt wat uithaalt. Onderzoe- E
kers in de proefregio Nijme- E
gen stelden onalngs vast dat E
dankzij dit onderzoek het E
aantal gevallen van deze 3
kanker drastisch was ge- E
daald. Baarmoederhalskan- 3
ker zou zelfs helemaal kun- E
nen verdwijnen als dit soort 3
onderzoek zou blijven be- E
staan.
se verpleeg- en verzorgingste
huizen werken wel voldoende
goed geïnstrueerd zijn in de
psychiatrie. Dementie is na
melijk ook binnen de psychia
trie een van de meest ingewik
kelde begrippen. Niet een
klein stukje, maar de hele
mens wordt aangesproken.
Het is, aldus Munnichs, een
aantasting van de persoonlijk
heid.
Ofschoon er een zekere in
vloed kan worden uitgeoefend
op de menselijke gesteldheid
en in dit kader op de dementie
zelf weet men, aldus Mun
nichs, niet hoe dementie ont
staat. „Je moet", zo zegt hij,
„voorstellen dat in een oude
klok- een moertje loslaat,
waardoor het mechanisme
niet meer werkt. Je vindt het
moertje onder in de kast en je
begrijpt dat het mechanisme
niet meer werkt, maar je weet
niet hoe dat moertje is losge
gaan".
rilllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllilllliiiiiliiiiiiiiiiiiiiiiiiiliiillllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllliiiiiiiiiiiilllllllllllllllllllllllllllllllllllllliillliiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiË
Aangezien psycholo
gen, sociologen, poli
ticologen en dat soort
lieden zelf ook geen geldige
methoden hebben om
hun beweringen te
staven, durf ik (en
ik heb ooit psycho
logie gestudeerd,
dus ik kan het ook
niet weten) in mijn
functie van corres
pondent te Washing
ton de stelling te pone
ren dat het over een tijdje wel
weer goed zal komen met die
rechtse jeugd van vandaag de
dag. Hier in Amerika, waar het
neo-conservatisme nog altijd
hoogtij viert, kan je heel duide
lijk waarnemen hoe de kiem
wordt gelegd voor een maat
schappelijke revolutie van het
soort waaraan ik als rebel van
de late zestiger jaren persoonlijk
al eens heb deelgenomen.
Vermaard New Yorks psy
choloog prof. dr. Don Hoffziger
is het met mijn observatie eens.
Behoudend Amerika heeft de
laatste jaren al bijna alles be
reikt (Reagan in het Witte Huis,
22 procent van de Amerikaanse
kinderen weer onder de oficiële
armoede-grens, kruisraketten in
Europa etc.) en nu dient de
kroon op het werk geplaatst:
Amerika moet worden verlost
van de aloude plaag die bekend
is onder het drieletter woord
sex.
Op ontelbare fronten is de
aanval tegen de zinnelijkheid in
gezet. En volgens de enquêtes
begint het succes van het Victo
riaans reveil zich af te tekenen.
Blijkens de onderzoeken storten
zich anno 1985 belangrijk min
der Amerikaanse jongelui in het
voorhuwelijks geslachtsverkeer
dan in 1982 en in 1979 het geval
was. Onder de jeugd die zich er
wel aan waagt leven daarover
veel meer schuldgevoelens dan
een paar jaar terug. Aha, zegt
prof. dr. Hoffziger mij na: Dat
gaat de goede kant op. Freud zei
076-877850-653950 RUTT<
beta
rente vast
af-
rentepercentages
lings
gedurende
sluit-
wijze
provi-
met gemeente
zonder gemeente
sie in
garantie
garanti
opgave
werke
opgave
werke
bank
lijk
bank
lijk
Annuïteiten-
hypotheken
A.B.N.
M/A
Var.
1.5
7,4
7,82
7,6
8,04
M/A
1 jr.
1,5
7,5
7,93
7,7
8,15
M/A
3 jr.
1,5
7,8
8,25
8,0
8,47
M/A
5 jr.
1,5
8,0
8,47
8,2
8,69
Plushypotheek
M/A
7 jr.
1.5
8,2
8,69
8,4
8,91
Amro bank
M/A
var.
1,5
7,0
7,39
7,2
7,61
M/A
2 jr.
1,5
7,5
7,93
7,7
8,15
M/A
5 jr.
1,5
8,0
8,47
8,2
8,69
M/A
7 jr.
1.5
8,2
8,69
8,4
8,91
Centrale
M/A
2 jr.
1
7,3
7,66
7,5
7,87
Volksbank
M/A
5 jr.
1
7,7
8,09
7,9
8,31
Direktbank/
M/A
1 jr.
1
7,4
7,77
7,6
7,98
NCBbank
M/A
3 jr.
1
7,7
8,09
7,9
8,31
M/A
5 jr.
1
7,8
8,20
8,0
8,41
Grenswissel-
M/A
1 jr.
1
7,4
7,77
7,6
7,98
kantoren/CDK
M/A
5 jr.
1
7,8
8,20
8,0
8,41
HJ/A
1 jr.
1
7.6
7,85
7,8
8,06
HJ/A
5 jr.
1
8,0
8,27
8,2
8,48
Hypotheek!.
M/A
5 jr
1,25
7,6
8,11
7,6
8,11
Noord-Br
M/A
10 jr.
1,25
7,9
8,44
7,9
8,44
gemeenten
M/A
15 jr.
1,25
8,0
8,54
8,0
8,54
M/A
30 jr.
1.25
8,1
8,65
8,1
8,65
M/A
renterust
1,5
7,7
8,25
7,7
8,25
Van Lanschot/
M/V
var.
1.5
6,9
7,45
7,1
7,56
Woon- opstart
M/V
var.
1,5
6,7
7,13
fonds
M/V
1 jr.
1,5
7,1
7,66
7,3
7,79
Holland*
M/V
2 jr-
1,5
7,3
7,88
7,5
8,00
M/V
5 jr.
1,5
7,8
8,43
8,0
8,55
comfort
M/V
max 10 jr
1,5
7,8
8,43
8,0
8,55
NMB
M/A
1 jr.
1,5
7,4
7,82
7,6
8,04
M/A
3 jr.
1,5
7,8
8,25
8,0
8,47
M/A
5 jr.
1,5
8,0
8,47
8,2
8,69
keuzehyp.
M/A
7 jr.
1,5
8,2
8,69
8,4
8,91
Postgiro en
M/A
2 jr.
1
7,0
7,34
7,2
7,55
Rijkspost
M/A
5 jr.
1
7,5
7,87
7,7
8,09
spaarbank
M/A
7 jr.
1
7,7
8,09
7,9
8,31
RABO (adv.)
M/A
var.
1.25
7,4
7,80
7,6
8,01
M/A
3 jr.
1,25
7,7
8,12
7,9
8,34
M/A
5 jr.
1,25
7.9
8,34
8,1
8,55
M/A
stabiel
1,25
8,1
8,55
8,3
8,77
HJ/A
var.
1,25
7,6
7,88
7,8
8,09
HJ/A
3 jr.
1,25
7,9
8,20
8,1
8,40
HJ/A
5 jr.
1,25
8,1
8,40
8,3
8,61
HJ/A
stabiel
1,25
8,3
8,61
8,5
8,83
RABO (hypo)
M/A
3 jr.
1,5
7,4
7,82
7,6
7,98
M/A
5 jr.
1,5
7,6
7,98
7,8
8,25
HJ/A
3 jr.
1,5
7,6
7,91
7,8
8,12
HJ/A
5 jr.
1,5
7,8
8,12
8,0
8,33
Verenigde
M/A
jr.
1
7,6
7,98
7,8
8,20
spaarbank
M/A
3 jr.
1
7,6
7,98
7,8
8,20
M/A
5 jr.
1
7,8
8,20
8,0
8,41
M/A
ideaalr.
1
7,7
8,09
7,9
8,31
Westl. Utr. st.
M/V
2 jr.
1,5
7,0
7,56
7,2
7,77
standaard
M/V
5/9 jr.
1,5
7,7
8,32
7,9
8,54
standaard
M/V
10/15 jr.
1,5
7,9
8,54
8,1
8,76
no-risk
M/V
5 jr.
1,5
op
aanvr.
op
aanvr.
lage lasten
M/V
7 jr.
1,5
8,1
8,61
interim
M/V
1 jr.
1,5
6,9
7,45
6,9
7,45
2e kw 85 budg.
KW/A
var.
1,5
8,3
8,74
8,3
8,74
Leven-
hypotheken
Centr, Beheer
M/A
5/10/-
7,8
8,08
7,8
8,08
15/20 jr.
Levensverz.
KW/A
5/10 jr.
7,9
8,14
aangesl.bij NVL
M/A
5/10 jr.
7,8
8,08
7,8
8,08
Van Lanschot/ met gemeentegarantie Woonfonds Holland
Woonfonds Holland zonder gemeentegarantie Van Lanschot
M/A maandbetaling achteraf HJ/A halfjaarbetaling achteraf
M/V maandbetaling vooraf KW/A kwartaalbetaling achteraf
Met de verlaging van de hypotheekrente die vandaag bij enkele
banken is doorgevoerd, is het reintepeil van 1972 bereikt
Het goedkoopste variabele tarief ligt nu op 6,9%, 15 jaar vast 7,9%
en 30 jaar vast is regionaal mogelijk tegen 8%.
De banken die in dit overzicht nog op de oude rente staan zullen bij
publicatie hun tarieven mogelijk ook verlaagd hebben.
Copyright „Vereniging Eigen Huis"
Door Mare de Konlnck
tocht tegen vieze boekjes kt
uit een hoek die tevoren als vrij-1
zinnig mocht worden be-1
schouwd, maar die inmiddels
van hevige prikkelangst
geeft: Het feminisme Ameri-1
kaanse stijl.
Meisjes die door het nieuw I
gebrek aan voorlichting i
wild in verwachting zijn geraakt I
worden steeds vaker bij de in
gang van de abortuskliniek te
gengehouden door 'pro-life-act:
visten' als die kliniek al dan me:
door een bomaanslag onschade
lijk is gemaakt. Niet dat abortus
volgens mij iets met sex te i
ken heeft, maar tochZwan
gere kinderen kunnen U
woordig gemakkelijker terechl I
in de 'geboorte-centra' opgeri
door televisie-predikanten
ds. Jerry Falwell (een huisvriend I
van de Reagans) die voor i
snelgroeiend kijkerspubliek I
spectaculair tekeer gaan tegen
alles wat zij tot oneerbaar uit
roepen.
Er is meer. Ann Landers, de I
Lieve Lita van Amerika, ont-
dekte onlangs via een opinie-1
peiling onder haar tientallen I
miljoenen lezers, dat inmiddels I
üefst 72 procent van de Amen J
kaanse vrouwen niet veel meei I
moet hebben van de 'daad'. Ne I
werd dat percentage vooral ver-1
klaard door de formulering van I
de vraag (die erop neerkwam ol I
mevrouw liever door menee: I
werd verkracht dan wel geknuf-1
feld), maar het resultaat van de I
enquête was koren op de moles I
van Amerika's nieuwe kuis- f
heidsadvocaten.
Ook de verschrikkelijke Aids-1
epidemie en de algemene homo-1
fobie die ermee gepaard gaat, is I
een medestander in de slag te
gen de losse zeden. Heel
moralisne in de VS kunnen 1
tevredenheid nauwelijks verbet-1
gen nu ze de Aids-gesel in ha'
den hebben om te bewijzen d
ze niet voor niets altijd al teg
het vrije gedoe waren.
Zelfs onder de ruimdenkend I
geachte Yuppies, de in goeden I
doen geraakte 'carrièristen' die I
ooit provo's waren, is de belang- r
stelling voor een rijk sexlever.
sterk afgenomen. Gedragsdes-1
kundigen stellen vast dat in dezt I
invloedrijke groep „net als in dt I
vijftiger jaren" de maatscha
lijke loopbaan vóór
vriend(innet)je gaat. „Meer dar-1
naar intimiteit zoekt de Yupp» I
naar een partner die zijn of haï I
maatschappelijk succes ten g«'
de zal komen. Aan de hand va-' I
een üjst van eisen vraagt met I
zich aif: Wat krijg ik terug voos I
de tijd en de energie die ik ia I
haar of hem stop", aldus psj I
chotherapeut John Kenström ia I
Washington, waar het wemei' I
van de nieuwe rijken van de ik I
generatie.
Ik denk dat zij - zonder hei!i I
weten - inmiddels hun kinderen1
aan het klaarstomen zijn voor
de revolutie. Of zoals Hoffrig£!l
het zo echt wetenschappe¥ I
kan zeggen: „De a-, zo niet anj I
sexuele opvoeding kan nooit I
sexualiteit zelve onderdrukken
Ze zal daarentegen wel schuld
gevoelens bij de jeugd te w«
brengen en daarvan is beke»
dat ze vaak fantasieën var-1
agressie tegen de ouders op'®' I
pen. Laat fantasie weg en
voor ouders het establishment»11
het algemeen en het oproerI
een feit."
Ik begrijp ineens waarom 1®'1
destijds in Nederland het Maf t
denhuis moest zijn, waar de o®
wenteling begon.
al dat alles in het leven sex ist-|
als sex wordt onderdrukt da-
wordt dus alles onderdrukt en
dat is de ideale voedingsbodem
voor een morele en dan natuur-1
lijk tegehjk sociaal-politieke oir
wenteling. Arme puriteinen, z
weten niet dat ze het kruid zaai-1
en dat hen zal overwoekeren.
En wat zijn ze aan het zaaier:
Zoveel verzet is er inmiddels on f
der Amerikaanse ouders
groeid tegen sexuele voorlied. I
ting op school, dat in diverse I
deelstaten dit toch zo gezellig
lesuur is afgeschaft. Kleine
Amerikaantjes kunnen ooi
steeds moeilijker in alternatieve I
literatuur iets aan de weet ko-1
men, want justitie heeft de strijd
tegen de porno, niet zelden uit
Nederland afkomstig!) krachtig I
aangepakt. Steun in de kruis-1
PHILIPPINE - De negende
Philippine is voor de organi
naar tevredenheid verlopen
mee 'goed geslaagd'.
Duizenden bezoekers
kwamen het afgelopen
weekend kijken in het
Zeeuwsvlaamse mosseldom.
Vooral gistermiddag was
het centrum voor dit twee
daags festijn overvol, en
verdrongen de mensen zich
voor het Philipsplein aan
wezige mosselkraam, waar
op 14 gaspitten de mosselen
maar nauwelijks waren aan
te slepel.
„Zeker 3000 kilogram
mosselen is erdoor gegaan
dit weekeind", zo liet voor
zitter Herman Saey van de
organiserende stichting gis
teravond weten. Met een
Van een onze\
KAPELLEBRUG - Dr
hebben gisterochtend i
kers en de speelkas v
Kapellebrug beroofd.
Bij deze actie werd eer
schouder geschoten, waar
buit van zo'n 55.000 guide
waardevolle sieraden verd
De overval vond plaats rond
vier uur 's ochtends toen nog
druk het Golden Ten-spel
werd beoefend in het casino.
Plotseling trokken drie man
nen, die zich even eerder onder
de bezoekers hadden gemengd,
een vuurwapen en bedreigden
de aanwezigen met de dood,
wanneer niet alle geld en sie
raden zouden worden afgege
ven.
Nadat iedereen was uitge
schud, inclusief de bank van
het casino, verlieten de over
vallers al schietend het pand.
Eén van de aanwezigen, de
Belg R.B., kreeg een kogel in
de schouder en moest later in
het ziekenhuis aan deze ver
wonding worden behandeld.
De drie mannen verdwenen
met hun buit van circa één
miljoen Belgische franken en
vele sieraden per auto de
grens over. Ze maakten daar-
Van onze correspondent
AARDENBURG - Ondanks
het minder goede weer van za-
terdag is de dit weekend in
Aardenburg gehouden brade
rie volgens het programma af
gewerkt. Zondagmiddag was
het zelfs behoorlijk druk in
het kikkerstadje.
De negende braderie werd
zaterdag geopend door de wet
houders R. van de Wijnckel en
w van Helden. De openings
ceremonie bestond uit een rit
Per antieke koets over het bra-
neterrein dat zich uitstrekte
vanaf het Kaaiplein tot de
Oude Kerkstraat en waar tal
kramen °Pëesteld ston-
Velen hadden er ook een
Plaatsje gezocht om hun spul
len op de rommelmarkt aan te
Prijzen.
Tal van attracties vonden
aan de lopende band plaats,
onder andere het optreden van
Aardenburgs vuurvreter, de
monstraties en behendig
heidswedstrijden en tussen
door kon men genieten van de
dweilorkesten die zich door
Aardenburg bewogen.
h fa^erdagavond was er op
Kaaiplein een disco voor
