Reizr
Transavia breekt met Arke en Neckermann
kgb
ZwekvéN
Op en uit de duim
Vakantie variA
Wisselvallig,
maar niet
rampzalig
r
Auto
DB Of5
WfTKEND
tPkgti
a
Brandstofprijzen
in vakantielanden
ItERDAG 24 AUGUSTUS 1985
W4
ÏKn
Onaanvaardbaar
f
Niet gelukkig
Verbroken
Risico
Balans van
een zomer:
H-
LV
in de steigers.
ke regio de gevraagde
vinden zouden zijn.
een aantal projecten
bleken om geschikte
trekken,
lake van 'verdringing'
Tijdelijke werknemers,
bh voor als er geen ge
lag, maar wel terug
gewone werknemers
gen, terwijl de terug
werk konden blijven,
en echte verdringing,
btslagenen dat wel zo.
^tateert het ministerie,
t van dertig procent
fers ontslagen voorko-
lleem betrof de aard
Iten. Daarvoor waren
lesteld:
pnder terugploegsubsi-
eerstkomende jaren
van derden (het ge-
zou geen ander werk
pe derde zou ook niet
i de bouw zijn aange-
ct dat werk oplevert.
ft aan deze voorwaar-
b. Een onderzoek naar
leerde dat slechts in
verk honderd procent
Drie projecten bleken
berk op te leveren. Het
Ier daarom een betere
Ie projecten.
leeft als gevolg gehad,
regeling op een beperk-
prtgezet. Voor komend
In uitgetrokken. En dat
I de miljard gulden die
stemd. Een leuk idee
ken is minder eenvou-
ns wel willen doen ge-
H. Maria Hemelvaart
plgevaren bij het terug-
i 24 mei 1987 zal in
bisschop Ernst het
i van de vernieuwde
erd. Het Bavels zang-
Iepeteren.
Sovjet-Unie zelf. Dit
[Ier het opperdirecteur-
idropov (vanaf 1967)
Hoezeer dit KGB-on-
ft op de gehele Sovjet-
entelijk uit de doeken
Ide boek Breaking with
nd van de hoogste Rus
rkady Shevchenko.
iensten werken niet al-
;uren met donkere bril-
n die 's nachts geheime
de tegenstander foto-
tko's taak in Tokio bij-
t 'werven' van vooraan-
:s, politici, journalisten
n door hen de openbare
en beïnvloeden. Door
tage, omkoping of mis-
hem een groot aantal
voor het Sovjet-karretje
standpunten van het
zo voortdurend worden
ipanse parlement en de
zo verder in de rest van
richten, verdachtmakin-
ss van de Amerikanen,
nten, e.d. via KGB-ge-
a in de media te sluizen.
jet-Unie keer op keer de
tenissen te bepalen op
ir goed uitkomt. Dat de
ïken ook toepast, ver-
oals gezegd niet, maar
ind in de wereld' er al-
gerop.
Ier Gids Weekend 4)
CD
Door Jack Arentsen
Enkele jaren geleden waren het
Ferry Fransen als directeur van Ar-
ke Reizen en René Klawar als zijn
collega bij Neckermann, die de
KLM, Martinair en Transavia
klemzetten, toen men tot de ont
dekking kwam dat er tussen deze
maatschappijen duidelijke prijsaf
spraken waren gemaakt. Ferry
Fransen: „Het was niet alleen onbe
grijpelijk wat de maatschappijen de
den, maar het was ook erg dom in
elkaar gestoken".
Zijn voorbeeld spreekt boekdelen. Ar-
ke en Neckermann kopen de laatste ja
ren gezamenlijk vliegtuigstoelen in. Ook
in 1983 was dat het geval. De drie vlieg
tuigmaatschappijen kwamen op één dag
met hun aanbiedingen. Fransen: „De
eerste maatschappij vertelde welke be
stemmingen men voor een bepaalde prijs
kon vliegen; wat men eventueel ook nog
kon doen en gelijktijdig werd een spe
ciaal tarief voor de zomer aangekaart".
Tot zover is alles normaal. Maar wie
schets de verbazing dat niet veel later de
tweede maatschappij alleen prijsopgaaf
kon doen over een aantal bestemmingen
die nog open waren; eventueel ook nog
wat anders kan doen en ook voor de zo
mermaanden het een en ander in petto
had. „Beide maatschappijen hadden de
zaak dus al keurig weten weten te verde
len; de prijzen waren nagenoeg gelijk",
aldus Ferry Fransen. Mitrailleur
Ferry Fransen is nog altijd emotioneel
wanneer hij aan die dag terugdenkt.
„Dergelijke prijsafspraken pik ik niet. En
als ik het niet op een gewone manier kan
winnen, dan breng ik maar een mitrail
leur in stelling."
Arke en Neckermann zijn vanaf dat
moment op zoek gegaan naar buiten
landse chartermaatschappijen. De
Spaanse dochter van Iberia, Aviaco, kon
zelfs voor een veel goedkoper tarief een
groot aantal bestemmingen gaan vliegen.
Ook Air Holland, de Nederlandse maat
schappij van John Blok die toen net van
de grond kwam, kwam met aantrekkelij
ke prijzen en scoorde dus onmiddellijk
bij de beide tour-operators.
ln 1983 waren de chartertarieven, die
ons berekend werden onaanvaardbaar
Gevecht om dure
vliegtuigstoel in
nieuwe fase
A.
4
■1
'n
i
Reizigers aan de balie op Schiphol. Wat zijn de gevolgen van de strijd tus
sen de chartermaatschappijen en de touroperators? - FOTO ARCHIEF DE STEM
hoog. De dreiging en de komst van Air
Holland en de inschakeling van buiten
landse luchtvaartmaatschappijen leidde
daarna tot vriendelijker vliegprijzen. In
eens kon een vliegtuigstoel naar b.v. de
Canarische Eilanden voor 60.- minder
ingekocht worden.
De prijsafspraken waren doorbroken
en de situatie leek gezond. Air Holland
ging ondertussen steeds meer toeristen
vervoeren. John Blok: „Ondanks de te
genwerking die we in eerste instantie kre
gen, waardoor het lastig was om goede
startvergunningen te krijgen, hielden we
het hoofd boven water en ziet op dit mo
ment het economisch plaatsje er zelfs
zonnig uit".
De vliegtuigmaatschappijen zijn na
tuurlijk niet gelukkig met de komst van
deze nieuwe chartermaatschappij en
Transavia heeft dat als eerste laten mer
ken. Neckermann directeur René Kla
war: „Dat wij met Arke onvoorwaarde
lijke steun hebben toegezegd aan Air
Holland, heeft er al toegeleid dat wij
door Transavia in het strafbankje zijn ge
zet. Tijdens de wintermaanden vliegt de
ze maatschappij niet meer voor ons en
Arke. Op die manier willen zij ons onder
druk zétten om met Air Holland te bre
ken".
De breuk met deze tour-operators zou
ook gezien kunnen worden als een schot
voor de boeg in de richting van andere
tour-operators, die ook overwegen Air
Holland in het charterschema op te ne
men. „Ik hoop dat mijn collega's niet
meewerken aan de isolatie van Air Hol
land, want", aldus René Klawer, „dat
betekent het einde van de vrije concur
rentie, waardoor de prijzen weer stijgen".
De eerste symptonen in die richting
heeft Klawer al opgevangen. Nadat be
kend is geworden dat het laatste half jaar
op Schiphol het aantal passagiers met 14
procent is gestegen, wordt door de maat
schappijen weer gesproken over prijsver
hogingen met 10 tot 20 gulden per stoel.
„Je hoeft geen groot rekenwonder te
zijn om te becijferen wat iets dergelijks
meer winst gaat opleveren voor de vlieg
tuigmaatschappijen. In Nederland wordt
per jaar voor ongeveer een miljard gul
den aan vliegvakanties omgezet, waarvan
bijna de helft naar de luchtvaartmaat
schappijen gaat. Dat geld wordt bijeen
gebracht door een miljoen Nederlandse
vliegtoeristen. Wanneer de prijsstijging
waarover nu wordt gesproken, doorge
voerd gaat worden, dan gaat zo'n 1 tot 2
miljoen gulden extra naar de luchtvaart
maatschappijen. Brandstofprijsverhogin
gen zijn er nauwelijks of niet".
De rol die Transavia thans speelt
wordt door de beide tour-operators niet
begrepen. „Wij zijn toch klanten die ge-
zamelijk zo'n 200.000 vliegtuigstoelen
per jaar nodig hebben. Als je een derge
lijke klant zomaar afschrijft, dan moet er
meer aan de hand zijn", stelt Ferry Fran
sen.
Bij Transavia wordt koel, zakelijk, en
in eerste instantie onduidelijk gerea
geerd. De eerste reactie was dat men
geen zaken met de beide tour-operators
kon doen, omdat het aantal beschikbare
stoelen al door anderen was bezet. Bij
wat doorvragen komt een ander beeld
naar voren, waarom Transavia midden in
de onderhandelingen, de contacten met
Arke Reizen en Neckermann Reizen ver
brak. „Wij hebben dat gedaan omdat
beide bedrijven de laatste jaren allerlei
afspraken niet zijn nagekomen. Een vier
tal argumenten zijn daarvoor in een brief
genoemd".
Ondertussen houdt Transavia de ge
dachte vast dat men in de toekomst al
leen maar vliegtuigstoelen beschikbaar
stelt voor ondernemingen waarmee men
een goede relatie heeft. En die is met bei
de tour-operators danig verstoord. „Zeg
maar gerust", aldus Ferry Fransen, „dat
er een absoluut dieptepunt is bereikt".
Of dat ook consequenties zal hebben
voor de zomerprogramma's van volgend
jaar, waarvoor over een maand of twee
de contracten met de luchtvaartmaat
schappijen worden afgesloten, wilde men
noch bij Neckermann noch bij Arke veel
kwijt: „Wij hebben ons in ieder geval wel
georiënteerd over het feit dat wij tijdens
het veel drukkere zomerseizoen over vol
doende vliegtuigen kunnen beschikken,
wanneer Transavia voet-bij-stuk houdt.
„Wij kunnen ook zonder Transavia goed
uit de voeten".
Een op het eerste gezicht nogal boute
uitspraak, want de uitbreidingsmogelijk
heden met Air Holland zijn niet groot.
Per slot van rekening beschikt deze
maatschappij over hooguit twee inzetba
re B 727 machines. „Op die manier zijn
Martinair en Transavia ook begonnen.
Wanneer er met één toestel iets aan de
hand is, dan kan men in deze wereld bin
nen 3 uur voor een vervangend toestel
zorgen. Daarover", aldus Ferry Fransen,
„maken we ons dus geen zorgen."
Andere tour-operators, als b.v. de
grootste organisatie op dit gebied Hol
land International, houden zich duidelijk
buiten het conflict. Een niet zo'n vreem
de situatie, omdat Holland International,
via Nedlloyd, economisch is gebonden
aan de drie luchtvaartmaatschappijen.
Maar men heeft wel de laatste jaren kun
nen mee profiteren van de hete kastanjes
die door Arke en Neckermann al uit het
vuur zijn gehaald.
(Vervolg van Gids Weekend 2)
Een gevoelig punt dat in het boek uit
gebreid aan de orde komt is het beïnvloe
den en sturen door de KGB -van de vre
desbeweging in West-Europa en de 'free
ze -beweging in de Verenigde Staten. Een
teer punt, omdat honderdduizenden on
verdachte Europeanen daadwerkelijk be
zorgd zijn voor de uit de hand gelopen
bewapening. Onweerlegbaar is echter dat
de massale ongerustheid in Europa de
Sovjet-Unie goed uitkomt. Maar het is
ergcr: zij wakkert dat vuurtje zelf aan:
een verwijdering tussen West-Europa en
de Verenigde Staten is voor Moskou van
levensbelang. Het is een van de hoogste
prioriteiten die de beleidsmakers in het
Kremlin zich hebben gesteld.
Vooral West-Europa is het slagveld
waarop de propaganda-oorlog tussen
oost en west wordt uitgevochten. Er is de
Sovjet-Unie alles aan gelegen de Ver
enigde Staten af te schilderen als een
oorlogszuchtig land, met een dolle cow
boy aan het hoofd, die niets liever wil
dan op de 'knop' drukken om de 'bom'
laten 'vallen'. Dit beeld is in strijd met de
werkelijkheid, maar door het stelselmatig
onder de aandacht te brengen gaan
vteeds meer bezorgde mensen erin gelo
ei eel mensen wijzen dit KGB-aandeel
jn die beeldvorming, en dus in de vredes-
v^eging, als complete onzin van de
and. Mensen van goeden wil weigeren
v,u le geloven in de kwade opezet van
anderen. Door lezing van dit boek moet
|e e^ter wel gaan geloven aan de onop-
oudelijke en opzettelijke manipulaties
va" de KGB over de hele wereld.
Een anekdote'. In april 1981 werd een
Kussrsche diplomaat (de KGB heeft zijn
esidenties overal ter wereld in ambassa-
es) uit Nederland uitgewezen. In een
ronken bui had hij onder andere ver-
aard: „Als. Moskou besluit dat er in
e crland 50.000 mensen de straat op
,T<fn<D,voor een demonstratie, dan gaan
ou.uoo de straat op".
arron vindt dat de wijdvertakte ope-
les van de KGB, waarvan hij talloze
voorbeelden geeft, niet verder toegestaan
Stanislav Levchenko, de KGB-spion die
in 1979 overliep naar de Amerikanen.
- FOTO CORONET BOOKS
moeten worden. Hij voorziet een ernstige
verzwakking van zijn land wanneer een
toenemende stroom informatie en tech
nologie straffeloos verdwijnt. Het laatste
hoofdstuk van zijn boek heeft dan ook
als titel 'Terugvechten'. „Massale uitwij
zing" is het recept.
Bij een boek als KGB Today weet je
natuurlijk nooit hoe het tot stand komt,
wie erachter zit. Een boek dat het Sovjet
systeem zwart afschildert, laadt natuur
lijk de verdenking op zich dat het uit de
koker van de CIA komt. In de nooit-afla-
tende propaganda-oorlog om de gunst
van de publieke wereld-opinie en om po
litieke steun is zo'n boek een gevaarlijk
wapen. Bij het lezen moet je je dit alle
maal wel bewust zijn.
Maar het beeld dat John Barron in
KGB Today van de Russische staatsvei
ligheidsdienst en van het Sovjet-leven in
het algemeen geeft mag dan ingegeven
zijn door pure communistenhaat, zijn
schildering mag hier en daar misschien
wat al te dik zijn aangezet, en hij mag
dan stelselmatig de even angstwekkende
rol van de Amerikaanse geheime dienst
vergeten te vermelden: het is en blijft een
boek dat je aan het denken zet over de
'bedoelingen' van de grote machten de
zer aarde. Het is iedere dag oorlog.
Door Mick Salet
Liften in Nederland is even makkelijk als
hengelen in een vol aquarium. De duim
als dobber. Voordat je het weet heb je
beet.
Dat je zo snel en gemakkelijk een lift
krijgt, realiseer je je meestal pas achteraf.
Want liften kan een ergerniswekkende
bezigheid zijn. Net als een hengelaar in
helder water, die ziet dat de vissen neuzen
aan het aas, maar niet willen bijten, ziet
een lifter duizenden auto's in volle vaart
voorbij rijden.
Is het dan niet begrijpelijk dat een lif
ter automobilisten soms vervloekt?
De ene chauffeur schenkt geen aan
dacht aan een lifter, een ander drukt juist
vrolijk op de claxon en laat de liplezende
lifter weten: „Joh, ga toch lopen."
Het leukste deel van de natie trapt op
de rem en stopt zo'n honderd meter van
de lifter, die een gat in de lucht springt
en het vervolgens op een sprinten zet
naar de wachtende auto. Juist als de ach
terbumper van de redder in nood is be
reikt, trekt de wagen met bulderende
chauffeur en moter weer op om het hij
gende slachtoffer achter te laten. Als een
vluchteling die de boot gemist heeft.
Maar de üfter mag zich hierover niet
opwinden, want de lifter heeft eigenlijk
geen enkel recht. Wat dat betreft ver
schilt hij of zij niet van de tippelaarster
op de hoek, die er om vraagt door een
onbekende mee te worden genomen. Wie
langs de kant van de weg gaat staan, in
de hoop gratis te worden meegenomen
door een vrijgevige vriendelijke chauf
feur, zet zichzelf te kijk en te koop. Ne
gatieve reacties zijn het risico van het
vak. Dan had je maar rijk genoeg moeten
zijn om zelf een auto te bezitten.
De lifter heeft wel de plicht om voor
autoradio te spelen. Wie de kunst van de
dagelijkse dialoog wil leren, moet gaan
liften of lifters meenemen. De condities
zijn optimaal. Twee onbekende mensen
die voor een korte tijd met elkaar in een
kleine ruimte zitten en weten dat ze el
kaar na die tijd ook niet meer zullen ont
moeten.
De lifter die wil voorkomen zichzelf
bloot te geven aan een chauffeur die je de
kleren van het lijf vraagt, moet daarom
voldoende gesprekstof hebben. Of dat nu
het weer, een stukje muziek op de auto
radio, het laatste nieuws of een verzon
nen verhaal is, doet niet ter zake. Lifters
doen het met hun duim.
Wie deze kijk op lifters te absoluut
vindt, moet beseffen dat de liftgever niet
veel verschilt van de lifter. Ook de auto
mobilist haalt een vreemde eend in de
wagen en weet niet hoe de rijdende tijd
met een anonieme gast zal worden door
gebracht. Ook de liftgever is een vragen
de partij. Want het is toch niet honderd
procent vriendelijkheid? Wil de liftgever
niet eens iets anders horen dan de eigen
stem en het draaien van de motor? Waar
om nemen automobilisten lifters mee?
Vaak halen ze hun schouders op. Ja,
waarom eigenlijk?
„Omdat ik het vroeger zelf ook gedaan
heb."
„Je stond daar zo nat in de regen."
„Ik doe het niet altijd. Ik weet dat je
niet op het uiterlijk af mag gaan, maar ik
kijk toch wel of iemand er een beetje be
trouwbaar uit ziet. Want je weet toch
niet wat je in de auto haalt."
„Ik moet toch die kant op, waarom
zou ik je dan niet meenemen."
Hoe dan ook, automobilisten die je
meenemen zijn aardige mensen. Onder
de chauffeurs die me hebben meegeno
men, hebben misschien wel de grootste
schoften gezeten. Potenrammers. Tasjes
dieven. Verkrachters. Porno-fotografen.
Neo-Nazi's. Verkopers van vleesloze kro
ketten. Kan allemaal. Maar voor mij blij
ven het aardige mensen die me even een
eindje op weg hebben geholpen.
Bovendien is liften, evenals liftgeven,
een uitstekende manier om in contact te
komen met allerlei Nederlanders die je
anders niet zou ontmoeten. Zo hoor je
nog eens wat.
De beste manier om te üften? Een
bordje met de eindbestemming of juist
de doelloze duim? 's Morgens vroeg met
de eerste internationale vrachtwagens of
op ieder willekeurig tijdstip? Langs grote
of kleine wegen? Vooral met snelle dure
wagens of met juist met aftands lelijke
eendjes?
Och, net als vissers hebben lifters hun
eigen Latijn. Het klinkt allemaal vakbe
kwaam, maar blijft toch een kwestie van
geluk. Willen ze op dit stekkie in je aas
bijten of niet?
Dat de lifter een arme drommel is, die
dankbaar moet zijn dat hij door iemand
wordt meegenomen, is natuurlijk
klinkklare onzin.
„Ik kan ook lopen of met de trein
gaan. Maar ik dacht ik reis sociaal een
eindje mee met zo'n zielige eenzame
man. Ho, ho, rustig maar, ik mag de
autogordels toch nog wel even af doen
voor u mij er hier uitgooit..."
Een voorlopige balans van de bijna afge
lopen zomermaanden levert een even wis
selvallig beeld op als het weer in de maan
den juni, juli en augustus te zien heeft ge
geven. De toeristische sector in Neder
land heeft zeker geen topseizoen achter
de rug, maar kan evenmin klagen over
een verloren seizoen.
Het weer van de afgelopen maanden is
- althans statistisch - niet uitzonderlijk
slecht geweest, zo benadrukt prof.dr.ir.
L. Wartena, hoogleraar meteorologie aan
de Landbouwhogeschool Wageningen.
„Typerend voor deze zomer is dat het
weer erg wisselvallig is geweest en dat er
tot nu toe erg weinig langere periodes
zijn geweest met vast weer. In juli en
augustus, gewoonlijk de twee natste
maanden van het jaar, was er echter geen
sprake van een tekort aan zonuren of een
gemiddeld lagere temperatuur. De
maand juli was zelfs beduidend zonniger
dan normaal".
Niettemin klagen vele vakantiegangers
in eigen land steen en been over hun ver
regende vakanties. In het algemeen heb
ben de campings een zeer matig seizoen
achter de rug. Vooral campings met wei
nig voorzieningen als recreatieprogram
ma's en excursies, hebben moeten erva
ren dat hun gasten eerder vertrokken of
helemaal niet kwamen opdagen, aldus
F.de Zee, directeur van de Recreatie-On
dernemers Nederland RECRON. Hij
schat dat 'enkele honderdduizenden'
mensen vanwege het weer te elfder ure in
het buitenland op vakantie zijn gegaan.
Het Nederlands Bureau voor Toerisme
(NBT) meldt dat de komende week de
helft van de capaciteit van de campings
vrij is.
Volledig uitgeruste bungalowparken
en campings met goede voorzieningen
hebben in het algemeen goed gedraaid.
Het NBT heeft nog geen totaalcijfers
over het afgelopen seizoen, maar kan al
vast melden dat de mensen die de cam
ping eerder verheten of helemaal niet be
zochten, veelal voor de dagrecreatie in
recreatie- en pretparken hebben gekozen.
Toch heeft het zomerseizoen voor veel
recreatie- en pretparkondernemers niet
aan de verwachtingen voldaan. Het is
nog maar de vraag of de soms zeer hoge
investeringen in nieuwe attracties renda
bel zijn. Volgens een voorzichtige schat
ting zou het bezoekersaantal met onge
veer tien procent zijn teruggelopen.
Het Bedrijfsschap Horeca durft zich
niet aan een bespiegeling van het zomer
seizoen te wagen. Logischerwijs hebben
de strandpaviljoens het moeten ontgel
den en zullen café's en restaurants een
hogere omzet hebben gedraaid, „maar
als je de jaaromzet van de horeca-bedrij-
ven bekijkt, blijkt steeds weer dat het zo
merseizoen weinig invloed heeft", aldus
een woordvoerder van het bedrijfsschap.
Volgens hem is er hoogstens sprake van
een verschuiving in de bestedingen, maar
niet van toe- of afname.
Ruim vier op de vijf toeristen die in eigen
land op vakantie gingen, namen daarvoor
de auto als vervoermiddel. Ook richting bui
tenland is de auto favoriet: zeventig procent
van de reizigers reisde per wagen. De bus is
populairder geworden, waarschijnlijk ten
koste van het vliegtuig. Dat blijkt uit cijfers
van de Stichting Weg. Die cijfers betreffen
1984, zodat met de snelle groei van de vlieg-
reismarkt in 1985 nog geen rekening is ge
houden.
(Officiële opgave van de A.N.W.B.; plaatse
lijke afwijkingen blijven echter mogelijk)
Onderstaande prijzen gelden op 22 augustus
1985:
Norm.
Super
Diesel
LPG
Bel.
1,88
1,95
1,47
0,92
Den.
2,12
2,17
1,22
1.11
Fr.(max)
2,29
2,36
1.74
1,49
Griek.
1,82
2,02
1,08
0,96
G.B.
1,93
1,95
1,93
1,56
Ierl.
2,42
2,47
2,13
1,79
If
2,32
2,41
1,27
L35
Lux.
1,52
1,60
1,15
0,89
Ned.(max)
1,83
1,89
1,17
0,76
Noor.
2,11
2,14
1,15
1,44
Oost.
1,83
1,92
1,73
1,34
Port.
2,47
2,56
1,55
Sp.
1,82
1,94
1,21
W-D."
1,62
1,69
1,51
1.18
Zwed.
1,90
1,94
1,13
1,20
Zwits.
1,71
1,78
1,73
1,50
De Italiaanse prijzen zijn gebaseerd op de vrije pompen.
De toeristen kunnen via de ANWB een beperkt aantal
benzine-bonnen kopen, welke voor noord en/of zuid Italië
(afzonderlijk) gebruikt kunnen worden. De bonnen (strikt
persoonlijk) zijn ook aan de Italiaanse grens te koop.
Langs de Westduitse autobahnen gelden veelal iets ho
gere prijzen.
