'Is
Kraakactie zaait verdeeldheid in kabinet Israël
teste
4
even
UITBLAZEN
Spanjaarden verliezen angst voor staatsgreep
Indonesische leider Soeharto onder vuur
VOORSTE
DISCUSSIE OVER BEZETTE WESTBANK LAAIT WEER OP
PvdA wil zaken
67 jaar
Seks en
sauna
ROTTERDAM
UITKERINGST
DE STEM COM5
DINSDAG 20 AUGUSTUS 1985
ACHTERGROND
PAGINA
Vestiging
in Hebron
aan banden
UITERST RECHTS KOESTERT HET VERLEDEN ZONDER TOEKOMST
REGERING WIL LEDEN OPPOSITIE VOOR RECHTER SLEPEN
Opvang
PAPIER
VOOR UW PEN
DINSDAG 20 AUGUSTUS
Belasting
adviseurs
verwerpen
frauderapport
[ETS AAN te geven
heren?'
'Nee.'
De marechaussee aan de
grenspost De Lutte houdt
met één oog een snel na
derend onweer met bijna
loodrecht neerschietende
bliksemschichten in de ga
ten.
'Waar komt u vandaan?'
'Finland.'
De marechausse lijkt verrast.
'Finland?'
'Ja, wat zouden we daar van
daan mee moeten brengen hè?'
'Slecht weer misschien?' zegt de
grensbewaker, spontaan uiting
gevend aan een van de vier 'K-
vooroordelen' waartegen Risto
Hemmingdirecteur van het
Fins Verkeersbureau in Helsin
ki, zijn niet aflatende strijd
voert. „Een van de vooroorde
len die op het continent niet
weg te branden üjken is dat het
in Finland koud is," zucht hij.
Met 'continent' bedoelt hij pre
cies hetzelfde als de Engelsen
en het woord rolt hem even ge
routineerd uit de mond. Wie de
kaart van Finland en omgeving
nauwkeurig bekijkt zal begrij
pen waarom. Finland mag geo
logisch gesproken solide vast
zitten aan het Euraziatische
vasteland, in de praktijk is het
een eiland. Zelfs naar Zweden
gaan de Finnen per schip of
vliegtuig. Met de auto zouden
ze om de Botnische Golf heen
moeten, een omweg van 2000
km.
Het was overigens hetzelfde
K-vooroordeel dat mij deed be
sluiten een dikke trui in de kof
fer mee te nemen. Overbodige
ballast want het was vorige
week op de Oostzee en in Fin
land heel wat beter weer dan
hier. Vijf dagen achtereen stra
lend weer met slechts nu en
dan - tegen de avond - een
warmte-onweer. Finland heeft
lange winters waarin het wel 40
graden kan vriezen, maar de
zomers zijn mooi en warm. Het
land profiteert van de warme
golfstroom en het weer heeft er
tegelijk al iets van de stabiliteit
van het landklimaat.
Kwaliteit
Aan voorlichting hoeft het
de toerist in Helsinki niet te
ontbreken. Minstens drie ver
schillende zakformaat-gidsjes
liggen er gratis voor hem klaar
op elke hotelbalie en in de
meeste restaurants. Helsinki
Today, Helsinki this Week en
het aardigste van de drie: Hel
sinki Guide. Dit boekje heeft
een hoofdstuk getiteld: „Fin
land - wat het niét is." Daarin
wordt geprobeerd tien misver
standen over Finland weg te
nemen. Slechts twee daarvan
staan ook op het üjstje van Ris
to Hemming's vier K-vooroor-
delen.
De Finse K's van Hemming
zijn met een beetje gepuzzel te
vertalen in Nederlandse K-
woorden. Kallis betekent duur.
Wij maken er 'kosten' van.
„Finland is inderdaad duur",
geeft Hemming toe, „maar wat
daar tegenover staat is dan ook
van hoge kwaliteit." We durven
hem geen ongelijk te geven. Het
weinige dat we hebben gezien
van Finland had ons al de in
druk gegeven dat de Finnen
niet alleen een hoge levensstan
daard genieten, maar er ook
een hoge kwaliteitsstandaard
op nahouden. Je ziet het aan
wat er in de winkels ligt, aan de
kleding van de mensen, aan de
gebouwen en interieurs van
openbare gelegenheden, aan
wat je op tafel krijgt voorgezet.
Het best zie je het misschien op
de markt aan de haven. Groen
ten en vruchten liggen erbij als
of ze stuk voor stuk - tot de ve
le soorten bessen toe - zijn ge-
WIM KOCK
poetst en opgewreven. De stal
letjes en uitstallingen van sla
gers en vishandelaren in het
overdekte deel van de markt
zijn van een bijna oogverblin
dende properheid. Zelfs de sou
venirs zijn er degelijker en
vooral smaakvoller en kunst
zinniger. Maar ook duur na
tuurlijk.
Finnjet
De tweede K is van kauka-
na en betekent ver weg, dus
moeilijk bereikbaar. Wij verta
len het in kilometers. Afstand
is een relatief begrip. Helsinki
ligt niet verder van Amsterdam
dan Madrid en er zijn vele we
gen om er te komen. De snelste,
meest rechtstreekse, maar zeker
niet goedkoopste manier voor
hen die niet vliegen willen,
biedt het door DC-10-motoren
voortgestuwde autoveerschip
Finnjetdat met de snelheid
van een oorlogsschip (56 km
per uur!) 's-zomers in 22 uur
van Travemünde naar Helsinki
vaart. In de winter, wanneer
Oostzee (gedeeltelijk) en Finse
golf dichtgevroren zijn, duurt
de reis een half etmaal langer.
K nummer drie is kylma.
Koud. Daarover hebben we het
al gehad. Net als deze deelt de
Helsinki Guide ook de vierde
K met Risto Hemming: kom-
munismi. „De meeste Finnen
zijn geen kommunisten en de
regering is niet kommunis-
tisch" schrijft de gids kordaat.
De Finse politiek üjkt met zijn
vele partijen en coalitieregerin
gen wel wat op de Nederlandse
en de kommunistische partij is
er van even weinig betekenis.
Maar met de Sovjet Unie als
directe buur heb je thuis geen
kommunisten meer nodig.
„Fins is geen slavische taal en
slechts zeer weinig Finnen spre
ken Russisch", schrijft het gids
je, er schijnheilig aan toevoe
gend: „wat natuurlijk jammer
is."
Wodka
Het boekje rekent ook af
met het idee dat Finland een
land van 'grenzeloze seks' is.
Sauna heeft niets met seks te
maken, lees ik. „Gezinnen gaan
samen in de sauna, maar er be
staan geen openbare sauna's
voor gemengd gebruik door
mannen en vrouwen, zoals in
sommige andere westerse landen
het geval is." Daarmee kunnen
we het, zeker ook in Nederland,
weer even doen.
Een dubbele wodka bestel
len gaat niet. Dat verbiedt de
wetgever, in drankzaken zeer
betuttelend en bovendien com
mercieel oppermachtig. Maar
niemand verbiedt je een tweede
of derde te nemen. Tot je er te
veel van op krijgt. Dan treden
de reusachtige vikingen, die
eerder de deur zo vriendelijk
voor je openden, uit de scha
duw van de garderobe om de
dronkeman zo discreet als het
kan te verwijderen.
„We hebben inderdaad een
ernstig alcoholprobleem" zegt
Risto Hemming, zonder er na
der op in te willen gaan. Hier
en daar een zatladder op de
stoep. Het is vrijwel het enige
dat Helsinki ontsiert. De Fin
nen mogen niet mopperen.
IIIIIIIIIIIIIMIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIINIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIilllllllllllllllllllï?
Uitgave van uitgeversmaatschappij De Stem b.v.
Directie: drs. J.H.M. Brader.
Hoofdredactie: L. Leijendekker en H. Coumans.
Hoofdkantoor: Spinveld 55, Breda
Postadres: Postbus 3229, 4800 MB Breda.
076-236911 Telex 54176.
Centrale redactie Breda:
Nieuwsdienst 076-236883.
Sportredactie 076-236884.
Rayonkantoren:
Bergen op Zoom, Zuivelstraat 26, 01640-36850.
Breda, Nwe. Ginnekenstraat 41076-236326.
Etten-Leur, Markt 28, 01608-21550.
Goes, Klokstraat 101100-28030.
Hulst, Steenstraat 14, 01140-13751
Oosterhout, Arendstraat 14, ©01620-54957.
Roosendaal, Molenstraat 45, ©01650-37150.
Terneuzen, Nieuwstraat 9, ©01150-17920.
Postadres: Postbus 145, 4530 AC Terneuzen
Vlissingen, Torenstraat 5, ©01184-19910.
Openingstijden:
Breda en Oosterhout 8.30-17.00 uur;
overige kantoren 8.30-12.30 en 13.30-17.00 uur
Abonnementen, bij vooruitbetaling te voldoen:
22,97 per maand; 66,30 per kwartaal of 258,- per jaar.
Bij automatische betaling geldt een korting van 1,- per maand.
1.80 per kwartaal, 7,20 per jaar. Prijzen: inclusief 5% B.T.W,
Voor post-toezending geldt een toeslag.
Heeft u de krant niet ontvangen? Onze excuses.
Bel voor nabezorging tijdens kantooruren uw rayonkantoor.
Lezersservice:
Informatie over Stern-reizen en promotie 076-236911
Fotoservice 076-236573.
Advertenties (tijdens kantooruren 8.30-17.00 uur):
Rubrieksadvertenties 't Kleintje® 076-236882.
Grote advertenties uitsluitend 076-236881
Geboorte- en overlijdensadvertenties 076-236442.
(Buiten kantooruren maandag t/m vrijdag van 19.00 tot 20.30 uur
en zondag van 18.30 tot 21.30 uur 076-236394/236911
Bankrelaties:
Postgiro 1114111 - ABN rek. 520538447.
NCB rek. 230301584 - Rabo rek. 101053738
T5
Door Rob Simons
MET een politiek explo
sieve krakersactie in de
kasba van Hebron op de
bezette westelijke Jor-
daanoever hebben drie
Knessethleden van de
extreem nationalistische
Renaissancepartij het
vaandel van de illegale
vestiging in bezet gebied
van de joodse kolonisten
overgenomen.
De drie Knessethleden
hadden al enkele dagen een
sit-in in een vijf kamerwo
ning, die vorige week door
joodse kolonisten uit Kirijat
Arba, de joodse nederzetting
bij Hebron, was gekraakt.
Het is een van de twaalf wo
ningen in de buurt van de
oude markt van Hebron, die
de afgelopen twee jaar door
joodse kolonisten van Arabi
sche huiseigenaren zijn ge
kocht.
Deze huizenhandel is ech
ter illegaal, aangezien de mi
litaire bezettingsautoriteiten
niet de vereiste goedkeuring
hebben verleend. De oor
spronkelijke krakers werden
vorige week dan ook prompt
door Israëlische militairen
uit het pand verwijderd,
waarop de Knessethleden
hun plaats innamen.
Hoewel het huis en de
naaste omgeving intussen tot
gesloten militair gebied was
verklaard, en Knessethleden
in de bezette gebieden geen
parlementaire onschend
baarheid genieten, werden de
Knessethleden door de mili
taire wachtposten niet tegen
gehouden.
Voor het comfort van de
parlementaire actievoerders,
die bezoek kregen van enkele
JERUZALEM - In
bepaalde delen van
de bijbelse stad
Hebron, op de
westelijke Jordaan-
oever, mogen jood
se Israëliërs zich
alleen vestigen met
spciale toestem
ming van het minis
terie van Defensie.
Daartoe heeft het
Israëlische kabinet
besloten om het
oplopen van de
spanning tussen
Joden en Arabie
ren in Hebron te
gen te gaan.
Volgens minister
van Defensie Jitz-
hak Rabin zullen
zes rechtse, ortho
doxe leden van het
parlement, die zich
demonstratief heb
ben gevestigd in
het centrum van
Hebron, hun wo
ning moeten verla
ten.
In Hebron wo
nen nauwelijks jo
den. Na de zes
daagse oorlog van
1967 hebben zich
wel rond 5.000 Is
raëliërs gevestigd
in een nieuwe ne
derzetting, Kirjat
Arba, bij Hebron.
Likoed-collega's, werden tij
dens het weekeinde naar het
kraakpand in het gesloten
militair gebied voedsel en
bedden en ander meubilair
aangevoerd en electriciteit
aangelegd. Een Arabische
huizenverkoper is bevreesd
voor vergelding ondergedo
ken in de woning van een
joodse kolonist in Kirijat Ar
ba.
Deze parlementaire kra
kersactie in Hebron, de stad
van de aartsvaders, wordt
door de Likoed aangegrepen
om de geluwde discussie met
de Arbeiderspartij over de
joodse vestiging in Arabische
steden in bezet gebied weer
aan te wakkeren. Ten tijde
van de vredesmissie van de
Amerikaanse onderminister
van buitenlandse zaken
Murphy die Israël, Jordanië
en de Palestijnen rond de on
derhandelingstafel probeert
te krijgen, is de krakersactie
ook bedoeld als een uitdaging
aan de gespleten coalitiere
gering om de discussie over
het Israëlisch vredes- en ko-
lonisatiebeleid te polariseren.
De Israëlische regering is
verdeeld over de joodse ves
tigingen in Hebron. Na een
lange kabinetszitting eind
vorige week staakten de
stemmen tussen de vijf mi
nisters van de Arbeiderspar
tij en hun vijf collega's van
de Likoed, zodat het voorstel
van plaatsvervangend pre
mier Sjamir werd afgewezen
om de joodse vestiging in de
Kasba van Hebron toe te
staan.
Zondag besloot het kabinet
met een nipte meerderheid
minister van Defensie Rabin
het groene licht te geven om
op te treden tegen de krakers.
Tegen de achtergrond van
het Israëlische radicalise
ringsproces heeft Rabin de
Likoedministers ervan be
schuldigd eerst achter de
joodse terroristen en vervol
gens achter de nationalisti
sche extremisten van de Re
naissancepartij aan te lopen.
De Likoed-ministers be
weerden dat iedere discussie
overbodig is, aangezien de
regering Begin in 1982 al had
besloten de oude joodse wijk
in Hebron weer op te bou
wen. Aangezien joden vol
gens besluiten van de vorige
Likoed-regeringen het recht
zouden hebben zich in He-
bron te vestigen, is volgens
deze redenering een nieuw
regeringsbesluit over joodse
vestiging in Hebron niet no
dig.
Voor het bewuste kraak
pand gaat dit argument ech
ter niet op, aangezien het
huis buiten de oude joodse
wijk ligt. Sinds 1929, toen tij
dens een golf van onlusten in
Palestina 80 joodse inwoners
van Hebron werden ver
moord, hebben er geen joden
meer in de stad gewoond. De
Likoed had eerder gedreigd
dat een door de Arbeiders
partij afgedwongen joods ta
boe op joodse vestiging in
Hebron de regering zou op
breken.
Zonder aanstoot te nemen
aan de wetsovertreding ver
dedigde plaatsvervangend
premier Sjamir de krakers
door te verklaren dat joden
in staat moeten worden ge
steld in door hen gekochte
huizen in Hebron te wonen.
Inspelend op nationalistische
sentimenten zei Sjamir niet
te zullen meewerken aan
herinvoering van het 'wit
boek', waarbij het onder het
Britse mandaat over Palesti
na joden niet was toegestaan
zich overal in het 'Land van
Israël' te vestigen.
Sjaron heeft tijdens een
demonstratief bezoek aan de
kolonialistische Knessethle
den beloofd hun illegale actie
in het kabinet te verdedigen
en in het vooruitzicht gesteld
dat Hebron, Nabloes en de
andere Arabische steden op
de bezette westelijke Jor-
daanoever een joodse bevol
kingsmeerderheid zullen
hebben. De minister van
handel en industrie vertelde
er tijdens zijn solidariteits-
betoging met de parlemen
taire krakers niet bij, of hij
zijn doel middels masssale
deportaties van Palestijnse
Arabieren of op andere wijze
denkt te verwezenlijken.
In het kader van haar tra
ditionele oppositie tegen
joodse vestiging in dichtbe
volkte Arabische gebieden is
de Arbeiderspartij tegen
joodse vestiging in het hart
van Hebron gekant. Premier
Peres en minister van Defen
sie Rabin zijn vastbesloten
geen toestemming te verle
nen voor de vestiging van jo
den in de kasba van Hebron.
Volgens Peres zou dat een
verkeerde en schadelijke
stap zijn voor de betrekkin
gen tussen joden en Arabie
ren.
Rabin beschouwt de bezet
ting van het kraakpand als
een nieuwe vestigingsactie,
waarvoor van tevoren goed
keuring van de regering i
vereist. De Knessethleden
mogen van Rabin in de ge-
kraakte woning blijven zit
ten, maar de joodse kolonis
ten die de huizen in de kasba
illegaal hebben gekocht, zul
len er niet in mogen wonen.
Volgens de Israëlische so
cialisten is het tijdperk afge
sloten dat de joodse kolonis
ten de wet in de schemerige
land- en huizenhandel op de
westelijke Jordaanoever aan
hun laars kunnen lappei
Voor de Arbeiderspartij is de
Likoedperiode voorbij waar
in overheidsgeld over de
joodse nederzettingen in de
bezette gebieden werd uitge
stort ten koste van ontwikke
lingssteden binnen de zoge
naamde groene grenslijn van
Israël.
De krakersactie is voorlo
pig het laatste incident in een
reeks pogingen van de Li
koed en andere rechtse par
tijen om het vredesproces in
het Midden-Oosten te sabo
teren en het buitenlands be
leid van de regering Peres
lam te leggen.
NOG geen drie jaar ge
leden waren veel Span
jaarden geobsedeerd
door 'el golpe' (de staats
greep), maar nu is de ge
dachte aan een militaire
machtsgreep vrijwel
verdwenen.
Toen de socialisten in no
vember 1982 aan de regering
kwamen, gonsde het in het
land van de geruchten over
'el golpe' en de er van afge
leide termen 'golpistas' en
'golpismo' (complotteurs en
samenzwering). Spanje was
verdeeld in een grote meer
derheid die bang was voor
een staatsgreep en een kleine
minderheid die de klok terug
wilde zetten naar de tijden
van wijlen dictator Franco.
Misschien is het duidelijk
ste succes van de socialisten
wel dat over het onderwerp
niet of nauwelijks meer in
het openbaar wordt gespro
ken. Diplomaten, die de
eventuele mogelijkheid van
een kortstondige militaire
coup van een Franco-aan
hanger niet geheel uitsluiten,
zijn er toch sceptisch over:
'De kansen (op een staats
greep) zijn te verwaarlozen.
Deze democratie werkt', al
dus een ervaren defensie-at
taché.
Volgens diplomaten en
ambtenaren bereikte de
overgang naar de democra
tie, die na de dood van Fran
co bijna tien jaar geleden be
gon, haar voltooiing met de
duidelijke verkiezingsover
winning van de socialisten.
Toen zij aan de macht kwa
men voelde Spanje de na-
Franco
..voltooid, verleden tijd..
- FOTO ARCHIEF DE STEM
weeën nog van een mislukte
staatsgreep in 1981 en de van
ontdekking van een komplot
aan de vooravond van de
verkiezingen.
Journalisten die artikelen
over 'el golpe' schreven had
den voortdurend hun pas
poort en een grote hoeveel
heid geld bij zich voor het ge
val ze zouden moeten onder
duiken. Enkele verslaggevers
pleegde 's avonds naar het
hoofdkwartier van een vitale
tankdivisie bij de hoofdstad
te rijden om met eigen ogen
te controleren of tanks zich
opmaakten om naar Madrid
op te rukken.
Nu lachen zij bij de ge
dachte eraan. Naar hun me
ning is er definitief een blad
zijde omgeslagen en heeft het
nieuwe hoofdstuk in de
Spaanse geschiedenis weinig
te maken met het tragisch
verleden "van' de burgeroor
log.
Volgens diplomaten en
ambtenaren van het ministe
rie van Defensie bemoeien de
strijdkrachten zich niet lan
ger met de politiek omdat er
steeds hogere technische
eisen aan hen worden ge
steld. 'De militairen zijn te
ruggekeerd naar hun oor
spronkelijke taak: ze doen
hun werk en hebben niet lan
ger de tijd om naar hun
mooie uniformen te staren',
aldus een westerse diplo
maat.
De toetreding van Spanje
tot de NAVO heeft zijn mili
tairen in contact gebracht
met andere, beter uitgeruste
legers. Premier Felipe Gon
zalez, die in zijn verkiezings
campagne een referendum
over het lidmaatschap in het
vooruitzicht stelde, is inmid
dels van mening veranderd.
Hij is nu voorstander van een
blijvend lidmaatschap van
het westerse bondgenoot
schap. De regering heeft ver
reikende plannen opgesteld
om de strijdkrachten op het
zelfde niveau te brengen als
die van andere Westeuropese
landen.
Er worden forse investe
ringen gedaan in nieuwe
soorten wapens. In de mili
taire academies wordt de na
druk verplaatst van traditie
naar technologie. Militaire
eenheden die Franco rond
grote steden had gelegerd om
de 'binnenlandse vijand' in
de gaten te houden, worden
nu naar grensgebieden over
gebracht. Het aantal militai
ren is teruggebracht van
230.000 naar 170.000 man, ter
wijl er aanzienlijk gesneden
is in de top.
Diplomaten wijzen er op
dat hoge officieren die in de
Tweede Wereldoorlog met de
nazi's aan het oostfront heb
ben gestreden en de socialis
ten als bosjewieken be
schouwden met pensioen zijn
gestuurd.
Anderen beschouwen de
kracht van de regering, die
de steun heeft van de absolu
te meerderheid in het parle
ment, als een belangrijke
factor die de militairen in het
gelid heeft gekregen. Volgens
één van hen 'willen de mili
tairen alleen de macht over
nemen in een vacuümtoe-
Gonzalez
..in NAVO blijven..
- FOTO ARCHIEF DE STEM
stand, maar deze ploeg re
geert'.
Sinds haar aantreden heeft
de regering verscheidene ho
ge officieren naar huis ge
stuurd die de vrijlating van
gedetineerde complotteurs
hadden bepleit of zich in het
openbaar over de politiek
hadden uitgesproken.
Moordaanslagen door
guerrillagroepen op hoge mi
litaire functionarissen, die in
het verleden het land in een
angstige sfeer brachten en
voor een deel de aanleiding
waren van tot de mislukte
aanslag van 1981, hebben
geen echte invloed meer.
Zo sprak vrijwel niemand
over het risico van een
staatsgreep toen een ETA-
commando vorige maand een
hoge functionaris van het
ministerie van Defensie, vi-
ce-admiraal Fausto Escrigas,
doodde.
'De strijdkrachten willen
niet met contra-guerrilleros
te maken krijgen en in de val
van terroristen terecht ko
men', aldus een diplomaat
De guerrillagroepen denken
dat zij een volksopstand kun
nen uitlokken door het leger
tot harde onderdrukkings
maatregelen te provoceren.
Zelfs extreem-rechts, dat
ooit opriep tot een militaire
staatsgreep, lijkt zijn hoop te
hebben verloren. De neo-fas-
cistische partij 'Fuerza Nue-
va' (Nieuwe Kracht) is ter
ziele gegaan nadat ze haar
enige zetel in het parlement
verloren had. 'Juntas espa-
nolas' (Spaanse junta's), de
partij die sinds vorig jaar
aan een terugkeer werkt,
heeft in haar programma
staan dat de tijd van staats
grepen definitief voorbij is.
'Wat vroeger gedaan werd,
was te kostbaar en had vrij
wel geen effect', aldus het
programma.
Uiterst rechts rekent in
november op zijn aanhan
gers bij de tiende verjaardag
van het overlijden van Fran
co. 'Zij koesteren het verle
den, maar hebben voor de
toekomst niets te bieden', al
dus een diplomaat. (RTR)
Door onze redactie buitenland
ACHT vooraanstaande
opposanten van het be
wind van president Spe-
harto van Indonesië
hebben afgelopen week
einde, op de dag van de
40ste verjaardag van de
onafhankelijkheid, een
verklaring aan het par
lement gericht waarin
zij hun twijfel uiten over
het peil van de democra
tie in Indonesië.
Vier van de onderteke
naars van de verklaring
hangt een proces boven het
hoofd. Dat staat in de stuk
ken van de openbare aankla
ger in het maandag begon
nen proces tegen een andere
prominente criticus van Soe
harto, Hartono Dharsono. Hij
wordt beschuldigd van sub
versie in verband met drie
bomaanslagen in Jakarta in
oktober 1984.
De drie pagina's tellende
verklaring is getiteld 'Be
spiegelingen over 40 jaar on
afhankelijkheid'. De opstel
lers vragen zich daarin af of
de onlangs door het parle
ment aanvaarde wetten in
zake de samenstelling van de
volksvertegenwoordiging en
de politieke partijen wel
vrijheid en democratie die
nen, en of er wel echte econo
mische democratie bestaat in
Indonesië.
Waarnemers zeggen dat de
verklaring in zorgvuldige be
woordingen is gesteld en
achtten haar van belang om
dat de ondertekenaars, die
allen deel uitmaken van dis
sidente 'Groep van 50', juist
van zich doen spreken op een
moment dat het bewind-Soe-
harto hard optreedt tegen
uitgesproken tegenstanders.
Een van de leden van de
Groep van 50, ex-minister
Mohamad Sanoesi, is onlangs
tot 19 jaar gevangenisstraf
veroordeeld in verband met
de reeks bomaanslagen. Een
ander lid, Fatwa, staat op het
ogenblik terecht terwijl
maandag het proces tegen
Dharsono is begonnen met
het aanhoren van de aan
klacht. Vervolgens is de zit
ting tot 29 augustus opge
schort.
Dharsono was tussen 1976
en 1978 secretaris-generaal
van de ASEAN (het Verbond
van Zuidoostaziatische lan
den). Hij is commandant ge
weest van de beroemde Sili-
wangi-divisie waar hij vol
gens diplomaten nog steeds
steun geniet. Hij werd in 1978
buiten spel gezet vanwege
kritiek op het bewind-Soe-
harto.
Volgens Dharsono zijn de
beschuldigingen ongegrond.
Volgens de aanklagers heeft
hij jonge moslims in septem-
Soeharto
- FOTO ARCHIEF DE STEM
ber tot actief verzet tegen de
regering aangespoord. Hij zei
hen dat het naar zijn zeggen
ontevreden en intern ver
deelde leger (ABRI) hem
steunde. 'Zonder de steun
van het leger is nog nooit een
strijd gewonnen', zo citeer
den de aanklagers hem.
De bomaanslagen in de
Chinese wijk van Jakarta
kostten aan twee mensen het
leven terwijl er 16 gewonden
vielen. De bijeenkomst vond
plaats zes dagen na rellen in
de havenwijk Tanjoeng
Priok waarbij zeker 30 doden
vielen.
In diezelde week zou
Dharsono met andere leden
van de Groep van 50 hebben
vergaderd over een 'witboek'
waarin de officiële lezing van
die rellen in twijfel werd ge
trokken.
Volgens de aanklagers is
dit stuk subversief omdat de
regering erin wordt beschul
digd van het schenden van de
grondwet. De acht andere
mannen die de vergadering
bijwoonden zullen ook voor
subversie worden berecht,
aldus de aanklagers.
De Groep van 50 bestookt
het parlement sinds vijf jaar
met kritische brieven, het
geen naar haar zeggen niets
subversiefs is maar haar
grondwettelijk recht. Leden
zijn onder meer de voormali
ge gouverneur van Jakarta,
Ali Sadikin, de ex-premier
Sjaffroedin Prawiranegara
en de ex-politiechef Hoegeng
Santoso.
Sadikin is een van de on
dertekenaars van de jongste
verklaring aan het parle
ment. De anderen zijn de ex-
parlementariër en advocaat
Anwar Harjono, de ex-mi-
nister van gezondheid, Azis
Saleh, de ex-minister van
mijnbouw, Slamet Bratana-
ta, de ex-ambassadeur in
Australië Soeyitno Soekirno,
de roomskatholieke universi
teitsdocent Chris Siner Key
Timoe, de ex-parlementariër
Rajab Ranggasoli en een ex-
functionaris van de Demo
cratische partij Wachdiat
Soekardi.
INHAKEND op een stukje
in De Stem van 10 augustus
jl. van de fam. Bekkering,
waarin een alinea voorkomt
over de belabberde en chao
tische opvang van de Indi
sche gerepatrieerden inder
tijd, is het u waarschijnlijk
volkomen onbekend, dat wij
opgevangen werden in wat
men noemde 'contract-pen
sions'. Soms was dat een ge
woon huis en soms, vooral in
de kuststreek een hotel. Die
opvang moest gedeeltelijk
door ons zelf worden be
taald. Op mijn salaris b.v.
werd 60% ingehouden, de re
gering legde daar een lief
duitje bij en die gezamenlij
ke som ging naar de pen
sionhouder. Er is derhalve
geen enkele vergelijking te
vinden tussen de door osn
althans gedeeltelijk betaal
de opvang en de opvang van
gevluchte Hongaren, boot
vluchtelingen en Tamils, be
halve dan dat ook wij vluch
telingen waren die met ach
terlating van alles wat ons
dierbaar was een land uitge
schopt waren. De meesten
van ons hadden geen rooie
cent. O zeker, onze regering
trachtte wel ons van dat
vertrek tegen te houden,
maar de mensen die daar
aan gevolg hebben gegeven,
en die nu nog in Indonesië
zitten, moeten nu van de ene
dag op de andere maar zien
dat ze in leven blijven; ze le
ven in zeer ellendige en
mensonterende omstandig
heden. Neen, neen, wij wa
ren landgenoten die moor
denaars en uitbuiters wer
den genoemd en sommigen
denken er nu nog zo over.
Wat betreft die dubbel'
rantsoenbonnen, die ons 8
kwalijk werden genomen;
die moesten worden ingele
verd bij de pension(hotel)
houder. Dat klinkt logisch
nietwaar, want daar moes
ten wij van eten. Maar die
dubbele bonnen werden tt
vele gevallen gebruikt om d'
meer betalende zomergasten
te eten te geven. Wij moes
ten dan het veld ruimen en
werden ergens anders on
dergebracht. Triest maar
waar. Als ik mij goed herin
ner verdwenen die rant
soenbonnen in 1951, alleen
de koffiebonnen bleven be
staan. Na inlevering daar
van, kreeg men daarvoor op
zondag één kopje koff"
Over de opvang van ons,®'
dische gerepatrieerden, w®
ik een boek kunnen schrij
ven, maar dan wel een
zwartboek, met de namen
van de pension(hotel)hoIJ'
ders die ons van alle kante11
belazerden. In plaats van
opvang zou ik liever he
woord uitbuiting willen ff"
bruiken.
Breda
P. Pellegrino
ste
tin
tie
str
pri
AMSTERDAM (ANP) - De rin
Nederlandse Orde van Be
lastingadviseurs (NOB) het
meent dat niet langer de be- tot
lastingplichtige zelf, maar jaa
de belastingdienst de aan- ge
gifte Inkomstenbelasting va
moet verzorgen.
Di
De belastingdienst moet we
daarbij gebruik maken van pli
gegevens van de werkgever, re
van de verzekeringsmaat- de
schappij en van andere in- en
Mee
ROTTERDAM (ANP) - Vierduizend
rechtigden hebben geen gehoor geg
laatste oproep van de Gemeentelijke
ningdelersformulier voor dit jaar in
teur A.M. van Hulst van de GSD hee
De 4.000 Rotterdammers komen i
voor een strafkorting van 25 procent,
die zegt dat uitkeringsgerechtigden
formatie te verschaffen ter vaststelli
volgens Van Hulst zal de groep van
keken, waarbij de hardnekkige weig
korting zal worden opgelegd.
DE IDEALE SAMENLEVING is 'maakt
precies hoe dat moet. Van die zelfver
bedillers en Kweetals van de PvdA jar<
ma's concipieerden, is niet veel meer
geworden heeft de politieke leiding va
verkiezingen van volgend jaar een oi
opgesteld, dat veel meer dan vroeger
voorspelbaarheid van de toekomst.
Met dit ontwerp - het moet nog d
goedgekeurd - wordt niet aangestuu
met het veel gesmade beleid van CDA
huidige coalitie wordt 'maar een paar i
me op het pebied van de sociale uitke
korting en dë defensie. Door deze ge
onwerp-verkiezingsprogram als het we
geving geworden aan CDA en WD, d
netsformatie met de PvdA zaken zijn t€
tafel en zonder dictaat.
CDA en VVD hebben vooralsnog a
king gereageerd. Voor hen is het socia
realistisch genoeg'. Het is maar hoe je
kent zelf, dat de plannen alleen geëffec
een economische groei van minstens
een overkoepelend Europees stimule
niet van komt? Politiek bedrijven bet*
men, risico's durven nemen en de mt
wind flexibel te reageren. De PvdA van
zijn.
De verwachting, dat de werkloosheii
den teruggebracht tot 560.000 is echte
Een algemene arbeidsduurverkorting tc
houd van koopkracht zal ongetwijfeld g
Bovendien staat het idee om de prodi
maken haaks op het gegeven dat doe
nog vele arbeidsplaatsen verloren zuil el
De PvdA wil voor inkomens tot 57
koopkracht handhaven. Wie meer verd
veren. Is de bereidheid daartoe aanwez
dengroepers zullen voor een belangrijk
gaande technische en economische
ken. Maar zolang zij zich meer behand
van de fiscus dan als het beste paard
een voortrekkersfunctie te vervullen ni
ren zal in ieder geval gepaard moeten
regelen tegen fraude en een grotere
her- of omscholing eerder een kans o[
toekomst is van iedereen' stelt de Pvd/
dan wel de toevoeging achter, dat
enigszins mogelijk, mee moet bouwen
ge
ALS DEN UYL lijstaanvoerder wordt -
de PvdA niemand anders te zijn die d€
9en bij elkaar kan houden - zal hij 67
gezegd, want de doctor uit Buitenvelc
laar bijtekenen, het liefst als premier va
noods opnieuw als leider van de oppos
De geschiedenis kent tal van politici
leeftijd uitmuntend hebben gediend,
ouder worden niet gepaard gaat met g,
een kennis en ervaring in, waaraan jor
.eldt dat ook voor Den Uyl? In de af
Pie' veel van zich doen spreken. Hij is
ooi zeggen sommigen. We zijn waarsc
neicl als we stellen, dat hij zich bewu
neett gehouden. Als oppositieleider rr
wei attaqueren, maar het vuur van de
ni] ook wel wist, dat hij, had hij op de
n|et veel anders had kunnen handelen.
°cn 2al de leeftijd van Den Uyl in
'njd ongetwijfeld een rol gaan spelen
longen geadoreerd wordt en de
7irh» z'ideur van de VUT worden afge
non en ®en kalend hoofd beïnvloeden i
"t?1rag. De jeugd zal zich in Den Uyl nk
n zijn de meningen over hem sterk ver
ponk31! zoals 9ezegd, de PvdA heeft
nneid te bewaren. Dus moet Den Uy
ng^oeglijk aannemen, dat dit niet rr
m Het Catshuis lokt als nimmer te
™aar, voohopig zit er voor Den Uyl ei
kikrwS de deur naar de zo begeerd'
worif onvoorwaardelijke weigerinr
zioh h aan de P'aatsin9 van kernrakett
anno In hun oleuwe verkiezingspro
a kernwapentaken van Nederland
in af wa* de kernraketten betreft
ln de wljn gedaan.
Wivrtl18' aaiaar zou definitief over he
van ni1' m'? beslissing zal ook meer zi
Jen Uyl. Niet voor iedereen ligt de t
