ASIONS
i breda
isbfl
art
R
In wetenschap en bedrijfsleven steeds meer vraag
Docente Marie Pindak:'Russisch geen moeilijke taal'
Trend is troef in de
schoolspullen-manie
Particulier middelbaar
onderwijs loopt goed
Hoe eenvoudig.
;heden
:edes-benz
asion laat
wensen over
iBAAR BIJ DE
S-BENZ DEALER.
S-BENZ
fe AUTO'S
RANDWACHTEN
JITENWACHTEN
MAKING
JGING
B.V.)
TERHOin" EN TILBURG.
ZATERDAG 17 AUGUSTUS 1985
W2
Krant lezen
Dc
rl—..-j
tlf>,
Felle kleuren
Kwaliteit staat niet voorop
Steeds meer
Ondernemen op de onderwijsmarkt
Motiveren
IT Eenjarige opleiding voor
II Havo, Atheneum, Gymnasium J
STP*
KSf- 5-
Luzac College
Geld
....H.... 84
83-84
82t/m83
.76 t/m 83
1981
1980-1983
1977
1972
1980-1983
iet., schuifdak, 5-bak, kopl
1-81
met. el dak, luxe bekl., aut.,
80
it., 2e sp12-81
I., all. velgen, leer, airco, el.
84
iet., all. velgen, spoiler, aut
10-82
w.w., leer, aut., el. ramen,
02-78
gas.04-81
t„ velours, schuifdak., tr. h.,
spoiler06-79
jjfd., 2e spiegel, 5-bak, ve-
06-84
sp.. schuifd., aut., w.w., all.
01-82
amen, 5-bak, 14 prijs85
rijs, leer, el. ramen, all. vel-
06-82
metallic 01-82
et. LPG 06-84
idio Becker Mexico, speciaal
02-83
Lammers!83
p., a-spoiler.
n,rood 1978
6-77
6-81
6-83
5-83
rtstr. 1
>-653950
projecten in de re-
and
GA Terneuzen, tel.
ien (beginners tot ver-
uwgrieks, Turks,
S3112,01608-21048,
9 aug., 19.00-21.00.
idag 2 sept, 19.00-21.00
ig., 19.00-21.00.
sept, 19.30-21.30.
sept, 19.00-21.30.
den (4 en 8 maanden).
derlands.
MO.
u.ssisch een moeilijke taal?
Dal is een misverstand", zegt de
Bredase docente Russisch, drs
Marie Pindak. Zij kan het weten,
want zij leerde de taal al vanaf haar
tiende op een Tsjechische school. Er
js ook in Nederland steeds meer
vraag naar enige kennis van het
Russisch, in wetenschap en
bedrijfsleven vooral.
Door Anton Theunissen
SINDS de jaren vijftig kennen de
meeste Nederlanders één woord
Russisch: 'Njet". Het betekende
meer dan 'nee', het was een syno
niem voor afkeer en haat van en te
gen Russen, die in die Koude Oor
logjaren werden afgeschilderd als
duivelse bedreigers van onze cul
tuur en als de meest onmogelijke en
weerbarstige mensen op deze aard
bol.
De tijden zijn veranderd. In de jaren
zestig en zeventig mochten de Russen
weer als vriendelijke mensen beschouwd
worden, die ook met hard werken een
schaarse kost moesten verdienen.
In Nederland groeide tegelijkertijd de
belangstelling voor de rijke Russische li
teratuur - van de 75.000 boeken, die
|uarli|ks in Rusland uitkomen, worden er
maar veertig in het Nederlands ver
taald - en in de wetenschap werd het
steeds meer als een handicap ervaren, als
|e geen Russisch kende.
Door deze factoren is het Russisch als
schoolvak in het onderwijs doorgedron
gen. In I970 werd de zogenaamde 'expe
rimentenwet' van kracht. Russisch en
Spaans mogen sinds die tijd als gewoon
schoolvak worden gegeven. Iedereen kan
er op havo/atheneum-niveau examen in
doen en dat telt mee voor het lijstje.
Doordat op de middelbare dagscholen
weinig financiële ruimte voor het vak ge
maakt kan worden - aantrekken van
een docent Russisch betekent in veel ge
vallen ontslag voor een andere is het
vak 'in' geraakt in het volwasse-
nen(avond)onderwijs. Russisch wordt ge
geven op slechts vijf grote dagscholen in
Nederland, maar op liefst veertien scho
len in het volwassenenonderwijs. Een
van die scholen is het Baronie van Breda
College, een school die flink aan de weg
ummert en er steeds als de kippen bij is
ont nieuwe studiemogelijkheden te ver
schaffen. In heel Zuidwest-Nederland
Kotauc
xypc
"ATPOC
kmmtah
JtVPAK
KltfUH
BOK
ABAPlu
"MPOl/Tk
AXTBrWPÉiEHk
KAHïZS
svaypyHKA
ióctpok
tpbh
ÏPAHicIÓAT
ava>3
«rrypMAH
tWKA
kompas
koers
matroos
kapitein
doerak
bootsman
dok
averij
Pierewaaien
achtersteven
kombuis
boezeroen
borstrok
ruim
brandspuit
sluis
stuurman
roemer
(kompas)
(koers)
(matros)
(kapitan)
(doerak)
(botsman)
(dok)
(avarija)
(pirovatj)
(achtersjtevenj)
(kamboez)
(boezoeroenka)
(bostrok)
(trjoem)
(brands bojt)
(sjljoes)
(sjtoerman)
(rjoemka)
<eroZrnmt7Tmr-Vee' n!ITLaUe
Drs. Marie Pindak en conrector Loek
Polack: „De meerderheid van de leerlin
gen heeft belangstelling voor Russische li
teratuur en Rusland zelf.
- FOTO DE STEM/JOHAN VAN GURP
kan tol nu toe op slechts één plaats Rus
sisch worden gestudeerd: Breda.
Mevrouw Marie Pindak, tijdens de
Russische overval op de Praagse Lente in
1968 uit Brno naar Nederland gevlucht,
geeft er les aan 'zeer gemotiveerde leer
lingen'. Het zijn er nu tussen de veertig
en vijftig, in leeftijd variërend van 25 tot
75 jaar en de belangstelling voor Rus
sisch neemt toe, zo verzekert conrector
Loek Polack van het BBC.
Mevrouw Pindak, een tengere vrouw
die na haar vlucht in Utrecht doctoreer
de in Duits en vervolgens in Russisch
aan de Leidse universteit, ontkent na
drukkelijk dat Russisch een ontzettend
moeilijke taal zou zijn. „Ondanks die ra
re letters is Russisch niet moeilijker dan
Frans of Latijn. De grammatica is zeker
niet moeilijk en de spelling valt erg mee.
Het enige dat echt moeilijk is zijn de
woorden. De meeste Russische woorden
lijken nergens op en dat geeft in het be
gin moeilijkheden. Je moet er ook aan
wennen, dat klemtonen kunnen versprin
gen. Maar ik gooi de leerlingen meteen in
het diepe. Vanaf de eerste dag doen wij
veel aan spreekvaardigheid en in het
tweede jaar al beginnen wij met de litera
tuur. Na een paar jaar kunnen de leerlin-
e schoolstrijd onder de
winkeliers woedt weer in alle
hevigheid. Al in juni waren de
allernieuwste snufjes voor de toch al
zo trendgevoelige scholieren in de
winkels te vinden. De grote
warenhuizen lopen wat dat betreft
I voorop. Felle kleurtjes, discomuziek
en video-apparatuur voeren de
boventoon in het uitgebreide
school-assortiment. Kwaliteit komt
op de tweede plaats.
t«r> t«sn
f
I :V
Door Marju Klein Obbink
BREDA - Begrippen als degelijk
heid en kwaliteit zijn al lang achter
haald. Om over termen als functio
naliteit of 'handig in gebruik' maar
niet te spreken. Evenals de kleding,
zijn ook de schoolartikelen aan mo
de onderhevig. Schoolspullen moe
ten 'verantwoord'' zijn. Een verleng
stuk van een bepaalde levensstijl.
F.n geld speelt daarbij geen rol.
Van Snoopy, Garfield, Knudde en
zelfs de aloude Donald Duck tot aan
Jan, Jans en de kinderen. De stripfiguren
hebben duidelijk de overhand in het aan
bod van schoolagenda's. Bij een waren
huis als Vroom en Dreesman wordt het
je behoorlijk moeilijk gemaakt om een
keuze te maken uit het nieuwste school-
assortiment. Alleen al het rek vol agen
da's bestaat uit minstens veertig exem
plaren, in prijs variërend van 2,95 tot
ongeveer een tientje. Tot de duurste
agenda's behoort onder meer die van
Jan. Jans en de kinderen. Ondanks of
misschien juist vanwege de prijs een
bestseller, zoals ook de boekhandels kun
nen bevestigen. De strip die wekelijks in
een damestijdschrift verschijnt, blijkt
ook bij de jeugd razend populair te zijn.
k eel ruimte om aantekeningen te maken
of het huiswerk te noteren, blijft er niet
over. De agenda's lijken meer één groot
stripverhaal dan bestemd voor functio
neel gebruik.
De warenhuizen hebben de afdeling
met schoolartikelen duidelijk afgezon
derd van de overige waren. Een eigen af
deling voor de. meestal middelbare,
scholieren. Bij V en D wordt die afdeling
sinds jaar en dag 'schoolcampus' ge
noemd, maar die naam is dan ook het
£nige die de tand des tijds kan door
staan. Voor het overige lijkt de school-
campus van '85 in niets op die van ande
re jaren. Wederom is de vormgeving aan
gepast. Grote reclameborden wijzen de
weg en eenmaal op de plaats van bestem-
■rnng aangekomen moeten swingende
scomuziek en flitsende videobeelden de
jonge bezoeker naar binnen lokken.
Het uitgebreide assortiment schoolar-
'en biedt voor elk wat wils, speelt in
Stripboeken of schoolagenda's
op iedere stijl die maar mogelijk is. Op
vallend zijn de felle kleuren, die de
pasteltinten van het afgelopen jaar lijken
te verdringen. Een 'back to the fifties en
sixties' met zachte tinten, maar ook kei
harde kleuren in abstracte dessins. Ver
der is er een moderne 'lijn', die, de naam
zegt het al, als avant garde-lijn wordt ge
typeerd. Het Mondriaan-dessin is 'in',
vooral de zwart-wit grafieken. Binnen de
kortste keren waren dan ook de schrif
ten. agenda's, ringmappen en dergelijke
in zwart-wit dessin uitverkocht. Door de
echte trendsetters, want die komen zo
vroeg mogelijk.
Dat kwaliteit geen rol van betekenis
speelt, blijkt wel uit het aanbod van boe
kentassen of -koffertjes, eveneens in de
zelfde stijl als de schriften, etuis en het
kaftpapier. Niet meer dan drie boeken
tegelijk passen erin, anders zakken ze
van ellende door de kartonnen bodem.
Prijs: 45,-. Evenals bij kleding bestaat
er niet meer bij voorbaat een directerela-
tie met het merk en de kwaliteit. Als er
maar een merkje op staat.
De moderne ieugd lijkt minder geën
gageerd. Misschien is het maar schijn,
maar feit is wel dat de agenda's waarvan
de opbrengst naar een goed doel gaat,
niet al te best verkopen. Zoals bijvoor
beeld de Greenpeace-agenda, waarvan
bij aankoop een gulden aan het goede
doel wordt afgestaan. Bij een boekhandel
op de Grote Markt in Breda wordt daar
anders over gedacht. Ook daar was in het
begin een grote run op 'trendy' agenda's.
De echte aanloop moet nog komen,
wordt daar uitgelegd. Reeds lang voor
het nieuwe schoolseizoen begint, stromen
de grootste trendsetters binnen. Maar
dat zijn er niet zoveel, want de rest van
de scholieren denkt er pas na terugkomst
van de vakantie aan dat er nog nieuwe
spullen gekocht moeten worden.
De ouders zijn intussen ook wakker
geschud wat de schoolspullen-manie be
treft. Ze blijken hun kind nogal eens te
vergezellen bij de aankoop. Voor goede
raad. maar zeker niet op de laatste plaats
uil voorzorg. Want hoewel het budget
niet overschreden mag worden, weten de
kinderen hun ouders wel van de 'nood
zaak' van bepaalde artikelen te overtui
gen.
gen een krant lezen - de Pravda is in Bre
da verkrijgbaar - en aan het eind van de
opleiding de Russische schrijvers", aldus
mevrouw Pindak.
Wat heb je als Nederlander aan Rus
sisch?.
Mevrouw Pindak: „In de praktijk steeds
meer. Het is handig bij sommige univer
sitaire opleidingen, vooral die in de Bèta
richting. Veel belangrijke wetenschappe
lijke artikelen zijn in het Russisch ge
schreven. Veel handelsbedrijven rond
Rotterdam bijvoorbeeld stellen kennis
van enig Russisch op prijs. Mijn leerlin
gen doen het daar overigens niet voor.
De meerderheid heeft belangstelling voor
de Russische literatuur en Rusland zelf.
Vergeet niet, dat Rusland een enorm en
ook prachtig land is. Bovendien is Rus
sisch exotisch, het is een keer wat anders
en het studeren van een taal geeft de
mens een nieuwe dimensie. Russisch is
ook nog de moedertaal van 130 miljoen
mensen".
Mevrouw Pindak houdt zich tijdens
haar lessen verre van de politiek, nog
steeds een delicaat item in relatie tot het
vak Russisch, maar de baardige profeet
Marx wandelt door de boeken als zij de
sociaal-economische structuren van Rus
land behandelt.
Mevrouw Pindak: „Natuurlijk komen
de revolutie en de Stalin-jaren uitvoerig
aan de orde, maar altijd in het kader van
de literatuur".
Loek Polack is blij, dat het BBC Rus
sisch kan aanbieden. „We hebben hier
leerlingen uit België, Eindhoven, Rotter
dam en Vlissingen. Onder de leerlingen
is een echtpaar van 75 jaar en de leerling
uit Vlissingen is 72 jaar".
Mevrouw Pindak: „Het is heerlijk aan
zulke mensen les te geven. Ze zijn echt
fanatiek, maar kunnen ook relativeren.
De groepen worden hechte gemeen
schapjes, waarin je je op je gemak voelt".
X articulier onderwijs is geen
nieuw verschijnsel in het
Nederlandse onderwijsaanbod. De
tendens is echter dat veel
particuliere scholen vroeger of later
toch in overheidshanden overgaan.
Niet de Luzac-colleges. Eric Luzac
begon enige jaren geleden een
eenjarige opleiding voor het
staatsexamen havo, vwo en heao.
Luzac kwam op het idee omdat hij
zelf ooit een versnelde opleiding
wilde volgen maar geen school kon
vinden die aan zijn vraag voldeed.
Er zijn inmiddels dertien Luzac-
colleges; de belangstelling groeit
nog steeds.
Door Nell Westerlaken
Het duurt enige tijd voordat Luzac,
'zeg maar Eric', het woord commer
cie in de mond neemt. De 32-jarige
directeur-eigenaar van de Luzac-
colleges spreekt liever over de ideo
logische kanten en de grootse toe
komstplannen voor zijn colleges.
De instituten stomen hun leerlingen
in een jaar tijd klaar voor het
staatsexamen meao, havo of vwo.
De STER-spotjes en de uitgebreide
advertentiecampagnes waarmee het insti
tuut leerlingen tracht te werven, blijken
effect te hebben. Luzac begon met één
instituut, nu zijn er dertien en er zit nog
volop groei in de onderwijsmarkt, vol
gens de directeur.
Al weer enige jaren geleden startte Lu
zac de scholen waarvan de basis ligt in
het no-nonsense principe. Leerlingen die
op de middelbare school zijn 'gesjeesd',
die diverse schooltypes van hoog naar
laag hebben doorlopen om alsnog te zak
ken, kunnen bij Luzac in een jaar tijd een
opleiding krijgen voor het staatsexamen.
Dat betekent hard aanpoten, een strikte
zelfdiscipline en niet te vergeten het op
tafel leggen van pakweg vierduizend gul
den voor een volledige opleiding.
Voor dat geld moeten de leerlingen
dan ook kwaliteit krijgen, zegt Luzac.
Docenten die niet voldoen, worden dan
ook zonder pardon ontslagen. Waar
komt de kwaliteit vandaan? „Er is kwali
teit genoeg. In de onderwijswereld wor
den goede docenten als vuilnisbakken op
straat gezet." Dat komt, volgens Luzac,
voornamelijk doordat docenten vastlo
pen in de democratische structuren op
scholen (medezeggenschap) en de bu
reaucratisering in de hiërarchie op
school. „De docenten hebben geen rector
meer achter zich en de rector kan op zijn
beurt niet meer terugvallen op het
schoolbestuur", meent Luzac.
Zijn systeem is gebaseerd op samen
werking met rectoren en directeuren van
scholen die goed bekend staan. Net afge
studeerd als docent begon Luzac vijf jaar
geleden zijn eerste instituut. Hij nam een
bestaande school over. De formule bleek
succesvol. Uit het grote aantal aanmel
dingen blijkt dat het onderwijsaanbod
van de overheid duidelijk te kort schiet.
De term 'gat in de markt' noemt Luzac
een cliché hoewel hij moet toegeven dat
hij simpelweg datgene heeft opgepakt
wal de overheid heeft laten liggen.
Toch kun je niet zomaar dertien insti
tuten uit de grond stampen. Allereerst is
daar geld voor nodig. Luzac sprak daar
voor zijn familiekapitaal aan. „Wat ik
doe is mensen motiveren. De leerlingen
moeten geloven in wat ze doen. Je kunt
dit niet als je geen inspiratie hebt. Ik reis
alle instituten af en ken de meeste leer
lingen en alle docenten. De docenten
moeten enthousiast zijn en iets van de
enthousiasme kunnen overbrengen op de
leerlingen. Daarom werken we ook per
definitie met kleine klassen en mogen de
instituten niet groter worden dan twee
honderd leerlingen", vertelt de begeester
de directeur.
Een van de kritiekpunten uit de onder
wijswereld is dat de Luzac-colleges door
de zwaarte van de opleiding niets aan
vorming of creatieve vakken kunnen
doen. Er zou slechts zoveel mogelijk leer
stof in zo kort mogelijke tijd de hoofden
worden ingeramd. Expressie-vakken als
tekenen en handvaardigheid worden niet
gedoceerd aan de instituten. Luzac wuift
de kritiek weg en haalt het wat nostal
gisch aandoende beeld naar voren van de
biologie-docent die op zijn vrije zaterdag
met de botaniseertrommel onder de arm
de natuur intrekt om de leerlingen in de
praktijk te onderrichten. „We hebben
pas een docent aangetrokken die fotogra
fie als hobby heeft. Dat kan hij dan ook
gebruiken buiten de lessen."
De leerling van tegenwoordig vraagt
weer om autoriteit en net huidige school
systeem speelt hier niet op in. volgens
Luzac. Na de woelige 60-er jaren waarin
de onderwijswereld op z'n kop werd ge
zet en de doorwerking daarvan in de ja
ren '70, is er bij de leerlingen weer be
hoefte aan de strenge rechtvaardigheid
voor de klas. „Ik probeer het goede van
vroeger, de grote kennis van de docenten
en de rechtvaardigheid, weer terug te ha
len. Slechte dingen moet je laten liggen.
f
;ë;;-rïw WÊÊ-'
Het slaan van de leerlingen bijvoorbeeld
zou ik niet terug willen zien." Hoe ver
kun je terug gaan?! Enthousiast vertelt
Luzac dat hij plannen heeft om Jezuïlen
aan te trekken als docenten. „De kennis
en de ontwikkeling van die mensen is on
metelijk. Het is zonde dat dat allemaal
verloren dreigt te gaan."
Een deel van de motivatie om de op
leiding af te maken zal wellicht voortko
men uit de hoge kosten. „Wie wil, vindt
wel een manier om het te kunnen beta
len", zegt de jonge directeur. Het woord
elitair wil Luzac niet horen. Verscheide
ne keren haalt hij voorbeelden aan van
arbeiderskinderen die een opleiding aan
zijn instituut volgen. Geld is volgens hem
voor niemand een probleem. „Waar een
wil is is een weg, ook wat het geld be
treft. En bovendien, iets dat gratis is.
wordt in Nederland blijkbaar niet als
waardevol gezien. Dat geldt ook voor het
onderwijs. Mensen weten dat ze bij mij
kwaliteit kunnen verwachten voor hun
geld." Luzac haalt de bijna klassieke
voorbeelden aan van de videorecorder en
de vliegreis naar Spanje, die iedereen
zich blijkbaar wel kan veroorloven. Daar
zal de gemiddelde bijstandstrekker wel
licht anders over denken. Luzac: „Ik ben
bezig een eigen fonds op te richten maar
momenteel ontbreken mij de middelen er
nog voor. Het eigen kapitaal dat ik in de
opleiding hebt gestopt, moet er eerst uit
komen. Hel is niet zo dat ik mensen die
niet kunnen betalen de opleiding niet
gun. maar ik ben de overheid niet. We
kunnen nu eenmaal niet filantropisch
werken. Misschien is dat wel het trieste
van het leven."
