Draagmoeders: vriendendienst of babyhandel?
Reagan bereidt top met
Gorbatsjov nu al voor
even._
UITBLAZEN
Scholten fel te
VOLGENS CEI
dertemcomm
De tijd van
de tsaren
Toch keerpunt in
donderdag 15 augustus 1985
ACHTERGROND
Grenzen
Baby Cotton
Risico's
Uitstraling
Winst
Hete herfst
Geen porum
Op reis
geweest
donderdag 15 augustus
Bibliotheken
leenden minder
boeken uit
WIM KOCK
De tijd van de tsaren.
Het is natuurlijk een
manier om de
ouderdom van iets aan te
duiden, maar de Finnen
zeggen het met een lichte
ondertoon van nostalgi
sche vertedering. Het hof
van St.-Petersburg (Lenin
grad ligt maar enkele uren met
de auto van Helsinki) moet
destijds ook wat van zijn luister
hebben meegedeeld aan deze
'Dochter van de Oostzee', ooit
de jonge hoofdstad van het
door de tsaren beheerste groot-
vorstendom Finland.
De bouwmeesters Engel en
Ehrenström hadden, kort nadat
Helsinki in 1812 door tsaar
Alexander I tot hoofdstad van
Finland was verheven, ruimte
genoeg voor de bouw van een
nieuwe stad, want in 1808 was
het centrum van Helsinki afge
brand. Een sterk door St.-Pe-
tersburg geïnspireerde schep
ping in empire-stijl -in feite
Europa's laatste grote stad die
als één geheel werd ontworpen
en gebouwd- bepaalt nog altijd
sterk het karakter van het oude
stadshart. De groene koepels
van de witte neo-klassicistische
Lutherse kathedraal rijzen
hoog uit boven het stadssil-
houet aan het weidse met
eilandjes bespikkelde water.
De Finse architectuur heeft
een grote internationale reputa
tie en Helsinki heeft er ruim
zijn deel van gehad. Het is een
mooie, elegante en ook wat def
tige stad. Ik kan me de nostal
gie naar 'de tijd van .de tsaren'
wel voorstellen als ik, omgeven
door honderden andere gasten,
zit te eten in 'Esplanadikappeli'
aan de rijkelijk van bomen en
dichtersstandbeelden voorziene
esplanade; flaneerboulevard en
speelplein van Helsinki. Het
restaurant met een pretentieu
ze, klassieke kopgevel is een
ijzer- en glasconstructie in de
stijl van de industriële revolutie
en doet dan ook denken aan
pentekeningen van het voorma
lige Christal Palace in Londen
en aan de nog altijd bestaande
wintertuinen uit vroeger dagen.
Het hoort waarschijnlijk niet
meer tot de top-tien van Hel
sinki (toch al moeilijk in een
stad met meer dan 250 restau
rants), maar het heeft zijn
oude, 19e eeuwse ambiance be
wust bewaard, want toen -'on
der de tsaren'- was het be
roemd, pleisterplaats van ver
gane generaties hoog geplaatste
en welgestelde reizigers uit heel
Europa. Nu noemt het zich
trots 'de plaats waar de traditie
levend gehouden wordt'. De
rendierbiefstukken zijn er even
Fins als mals, maar je kunt er
ook -zie ik- met 40 man in een
zijzaal neerstrijken voor een
portie marcaroni, die door de
koks uit enorme kooktobben
wordt opgeschept.
Oude tijden worden ook
heel bewust levend gehouden in
het Haikko Manor Hotel, nabij
het historische houten stadje
Porvoo. Haikko is een zeer oud
buitengoed met een kleurrijke
geschiedenis. In 1362 ontstond
het als een Dominicaner kloos
ter. Later werd het een land
huis. Het brandde herhaaldelijk
af. De huidige directeur be
waart nog een telegrammenwis-
seling tussen de huisbewaarder
en de (Zweedse) eigenaar. „Het
landhuis staat in brand. Stop.
Frederik." Het antwoord:
„Roep de brandweer. Stop."
De laatste particuliere eige
naren waren leden van de fami
lie Von Etter. De eerste Von
Etter was een Oostenrijker,
maar hij diende als generaal in
het leger van de tsaar. Hij
trouwde met een zekere Emily,
IlillllllllllllllllllllllllllllllimilllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllillllllllliT;
een Finse die aan het hof van
St.-Petersburg verbleef. Zo
kwam hij op Haikko terecht. E
Tijdens de Oktober-revolutie
werd Von Etter's huis een druk
toevluchtsoord voor Russen
met blauw bloed. Een van de E
beroemdste gasten echter was
maarschalk C. G. Mannerheim, E
die in 1918 de nog zeer jonge E
Finse democratie -de onafhan-
kelijkheid was pas in 1917 uit-
geroepen- redde van het Bolsje- E
wisme. Hij bewoonde geruime E
tijd de imposante, halfronde
balconsuite. S
De nieuwe eigenaars die E
sinds 1965 tot op de huidige
dag bezig zijn met de uitbouw E
van Haikko tot een luxe hotel E
en een van de grootste confe-
rentiecentra van Finland, heb- s
ben ondanks ingrijpende ver-
bouwingen van het interieur, de
grandeur van het statige land-
huis goed weten te bewaren,
mede dank zij de portretten
van verschillende Von Etter-
mannen en -vrouwen en van
Russische prinsessen. Ook de
huidige eigenares, niet gehin-
derd door historische twijfels, S
heeft voor haar eigen portret
een opvallende plek verworven
in de salon, zoals de lounge hier s
heet. S
Vandaag de dag huisvest
Haikko voornamelijk snelle za-
kenlieden -veel Russen die het
er even van nemen- en toeris-
ten. De meesten slapen echter
in de dependance. Per slot van E
rekening telt die bijna 300 ka-
mers en het landhuis zelf nog
geen 30. Daar logeren dan ook
nog steeds, van tijd tot tijd, 5
prinsessen en staatslieden.
De nostalgie van de Finnen
geldt uiteraard niet de tsaar,
maar de grandeur van diens da-
gen, waarin ook Helsinki rijke-
lijk heeft gedeeld. Ook vandaag S
zijn de Finnen nog gehecht aan E
een stijl die bij ons als ouder-
wets zou gelden. Als ze in de
stad gaan eten of dansen doen E
ze een net pak aan. Ze houden
van rustige, beschaafde amuse- S
mentsmuziek, maar ook van
een stevige borrel. Op een E
mooie zomerse dag, wanneer de E
terrassen met hun kleurige pa- E
rasols vol zitten, doet de espla-
nada niet onder voor de Parijse
boulevards, Leicester Square en E
zeker niet voor welk Amster- E
dams plein of park ook. In Hel- E
sinki zie je trouwens pas wat
Amsterdammers bedoelen als
ze klagen dat hun stad verloe- E
dert en vervuilt. E
■DEBfï
Uitgave van uitgeversmaatschappij De Stem b.v.
Directie: drs. J.H.M. Brader.
Hoofdredactie: L. Leijendekker en H. Coumans
Hoofdkantoor: Spinveld 55. Breda.
Postadres: Postbus 3229, 4800 MB Breda.
©076-236911 Telex 54176.
Centrale redactie Breda:
Nieuwsdienst 076-236883.
Sportredactie 076-236884.
Rayonkantoren:
Bergen op Zoom, Zuivelstraat 26, ©01640-36850
Breda, Nwe, Ginnekenstraat 41076-236326
Etten-Leur, Markt 28, 01608-21550.
Goes, Klokstraat 101100-28030.
Hulst, Steenstraat 14, ©01140-13751
Oosterhout, Arendstraat 14. ©01620-54957
Roosentraal, Molenstraat 45, ©01650-37150.
Terneuzen, Nieuwstraat 9, ©01150-17920.
Postadres: Postbus 145, 4530 AC Terneuzen
Vlissingen, Torenstraat 5, ©01184-19910.
Openingstijden:
Breda en Oosterhout 8 30-17.00 uur;
overige kantoren 8.30-12.30 en 13.30-17.00 uur
Abonnementen, bij vooruitbetaling te voldoen:
22,97 per maand; 66,30 per kwartaal of 258,- per jaar.
Bij automatische betaling geldt een korting van f 1,- per maand,
1,80 per kwartaal, 7,20 per jaar. Prijzen: inclusief 5% B T W.
Voor post-toezending geldt een toeslag.
Heeft u de krant niet ontvangen? Onze excuses.
Bel voor nabezorging tijdens kantooruren uw rayonkantoor.
Lezersservice:
Informatie over Stern-reizen en promotie 076-236911
Fotoservice 076-236573
Advertenties (tijdens kantooruren 8.30-17.00 uur):
Rubrieksadvertenties 't Kleintje 076-236882
Grote advertenties uitsluitend 076-236881
Geboorte- en overlijdensadvertenties 076-236442.
(Buiten kantooruren maandag t/m vrijdag van 19.00 tot 20.30 uur
en zondag van 18.30 tot 21 30 uur 076-236394/236911
Bankrelaties:
Postgiro 1114111 - ABN rek. 520538447
NCB rek 230301584 - Rabo rek. 101053738.
Door Kees Buijs
NIJMEGEN - Terwijl in
de Verenigde Staten en
Groot-Brittannië steeds
meer 'babymakelaars'
openlijk op de markt
verschijnen, lijkt het
draagmoederschap in
ons land zich nog te be
perken tot 'vrienden
diensten'. Hooguit be
staan bij betrokken in
stanties en deskundigen
vermoedens over be
middelingsactiviteiten
van commerciële bu
reaus.
Sinds een jaar verschijnen
advertenties waarin draag
moeders -vrouwen die een
kind krijgen voor een an
der - worden gevraagd en
aangeboden onder vermel
ding van hetzelfde postbus
nummer. Niet duidelijk is of
het hierbij om commerciële
bemiddeling gaat. Deze be
middelaars wensen hun
identiteit niet prijs te geven.
Alleen de werkgroep die
zich inzet voor 'Bewust On
gehuwd Ouderschap', een or
ganisatie van vrijwilligers,
bemiddelt in alle openbaar
heid.
Terwijl de vraag naar
draagmoeders in ons land
sinds het einde van de jaren
zeventig duidelijk aan het
licht treedt, lijkt het aanbod
beperkt. Totnutoe is er spra
ke van ten minste acht ge
vallen. Daarnaast zijn er nog
eens vijftien draagmoeders,
zo blijkt uit gegevens van
deskundigen en betrokke
nen. De vraag naar het exac
te aantal is moeilijk te be
antwoorden.
Tot deze bevindingen
komt drs. G. M. Kilian in een
studie, waarvan verslag
wordt gedaan in 'Justitiële
verkenningen', een uitgave
van het wetenschappelijk
onderzoeks- en documenta
tiecentrum van het Ministe
rie van Justitie.
Het themanummer
'Draagmoederschap en an
dere vormen van voortplan
ting' geeft niet alleen een
overzicht van de ontwikke
lingen rond het draagmoe
derschap in binnen- en bui
tenland - al dan niet in com
binatie met technische in
grepen als reageerbuisbe
vruchtingen- maar behan
delt ook de vraag of wettelij
ke grenzen moeten worden
getrokken.
De meningen blijken ver
deeld. Terwijl de aan het
woord komende juristen het
nog geen tijd vinden voor
wetgeving, pleiten drie Nij
meegse ethici juist voor
wetsaanpassing en een juri
disch kader.
Het draagmoederschap is
niet van de laatste tijd. Al in
het eerste Bijbelboek Gene
sis wordt gesproken over de
slavin Hagar, die een kind
draagt voor de onvruchtbaar
geworden Sara, de vrouw
van Abraham. Dit was des
tijds bij verscheidene volken
gewoonte.
Het 'nieuwe' van het
draagmoederschap ligt voor
al in de voortschrijdende be
vruchtingstechnieken, de
openbaarheid eromheen en
de mogelijke betaling ervoor.
Openbaarheid is in de
meeste bekend geworden ge
vallen niet gezocht door de
betrokken draag- en wens-
moeders; ze werden er eer
der door overvallen. Zoals
Kim Cotton, de eerste Britse
draagmoeder, die haar baby
begin dit jaar temidden van
een storm van protest en ge
harrewar in de rechtszaal ter
wereld bracht.
Overigens hield zij aan de
baby, en vooral aan de rech
ten op haar boek, genoeg
geld over om haar huis hele
maal op te knappen.
Ida Vogels, die een duide
lijk ander motief had -zij
bracht een kind ter wereld
voor haar oudere zus, die
geen kinderen kon krijgen-
werd door alle publiciteit er
omheen haast gedwongen
om haar „gewone vrienden
dienst" als iets bijzonders te
gaan voelen. Naast veel har
telijke reacties waren er vol
gens Ida ook mensen die,
toen haar man en zij bezig
waren de keuken te verbou
wen, dachten: een kind voor
de keuken.
Tweeslachtigheid ken
merkt meer in het algemeen
de reacties op het niet-com-
merciële draagmoederschap:
naast sympathie klinkt ook
kritiek: een 'goede' vriendin
voor anderen, maar een
'slechte' moeder voor haar
kind. Het commerciële
draagmoederschap hoeft in
ons land al helemaal niet op
warme gevoelens te rekenen.
Juist die commerciële tak
neemt in het buitenland een
aanzienlijke vlucht. Volgens
schattingen waren er in de
Verenigde Staten vorig jaar
tussen de honderd en twee
honderd draagmoederkinde
ren, voor wie flink moest
worden betaald: dertigdui
zend gulden of meer.
Er is een markt voor
draagmoeders ontstaan:
mensen willen graag een
kind, terwijl ze dat niet, of
heel moeilijk, op een andere
manier kunnen krijgen. Zo
kost een adoptie vaak vele
jaren, het aantal adoptiekin
deren daalt, vaker wil men
blanke kinderen, terwijl rea
geerbuisbevruchting en
kunstmatige donorinsemina
tie weinig soelaas bieden.
Ook in Nederland zal de
vraag toenemen, verwacht
wetgevingsadviseur dr. G. J.
Veerman. Maar volgens hem
is het moment om het draag
moederschap wettelijk te re
gelen, nog niet aangebroken.
Veerman vraagt zich zelfs af
of wetgeving wel een goed
instrument is. Een verbod zal
naar zijn mening weinig zin
hebben. Dan bestaat het risi
co van een zwarte markt;
Italië lijkt daarvan een voor
beeld.
Kilian noemt het juridisch
regelen of verbieden van
commercieel draagmoeder
schap „geen realistische op
lossing". Draagmoederschap
als vriendendienst verdient
zeker geen verbod, stelt hij.
En volgens de juriste mr. S.
F. M. Wortmann zou een ver
bod op draagmoederschap,
zo dat al effectief zou zijn, in
strijd zijn met het recht op
zelfbeschikking, dat o.m. het
recht op voortplanting in
houdt. Wèl verdedigbaar
vindt zij het stellen van be
perkende voorwaarden.
„Niemand kan ooit enig
'recht op een kind' laten gel
den", stellen daartegenover
dr. M. Christiaens, drs. C.
van der Weele en drs. J. J.
Rolies. Dit drietal, dat ver
bonden is aan de afdeling
ethiek in verband met de ge
neeskunde van de Nijmeegse
universiteit, wijst op het risi
co, in de eerste plaats voor
het kind, als de voortplan-
tingsbeslissing eenzij dig-ex-
clusief wordt ingegeven door
de opvatting van 'het recht
op een kind', 'voor mijn ont
plooiing als man/vrouw'.
Voortplanting kan geen ab
soluut recht zijn, vinden zij.
De ethici waarschuwen te
gen een 'geneeskunde van de
begeerte', die „handig ge
bruik kan maken van de
zelfontplooiingsideologie,
door voor de begeerte naar
een kind steeds nieuwe tech
nieken te bedenken die de
vervulling ervan mogelijk
maken." Een ontwikkeling
die stap voor stap verloopt,
waardoor het „moeilijk is om
er de vinger op te leggen."
Als risico's die aan het
draagmoederschap zijn ver
bonden, noemen zij dat arme
vrouwen kunnen worden
uitgebuit, de deur open staat
voor het bestellen van kinde
ren, 'niet perfecte' kinderen
uit de boot kunnen vallen, en
dat draag- èn wensmoeder
zich emotioneel aan het kind
gaan binden. Hun betoog
mondt uit in een flink aantal
conclusies en aanbevelingen.
„Een ethische minimum
voorwaarde" vinden zij een
wetsaanpassing, die de rech
ten en plichten van alle be
trokken partijen duidelijk
omschrijft en garanties biedt
voor volwaardige ontplooi
ingskansen voor het kind.
Zolang de wet dit niet kan
garanderen - wat nu het ge
val is - is het draagmoeder
schap naar hun mening
ethisch niet verdedigbaar.
De Nijmeegse ethici vin
den verder, dat een draag
moeder niet alleen de kosten
van haar zwangerschap be
taald moet krijgen, maar ook
recht heeft op een honora
rium. Dat hoeft niet noodza
kelijk het spookbeeld van
commercialisering of uitbui
ting op te roepen, stellen zij.
„Het bevordert de duidelijk
heid als men de relatie tus
sen draagmoeder en wensou-
ders opvat als een vorm van
dienstverlening."
Tenslotte zouden vaste,
door de overheid goedge
keurde tarieven moeten gel
den, en moet worden voorko
men dat vrouwen van draag
moederschap een 'vaste bij
verdienste' zouden willen
maken.
Reagan en Nancy op hun ranch.
- FOTOUPI
Door Mare De Koninck
WASHINGTON - Tot 2
september verblijft
Amerikaans president
Reagan op zijn 'Rancho
del Cielo' (hemelse hoe
ve) in Californië om er
verder te herstellen van
zijn kankeroperatie en
om er zich op te laden
voor wat een zwaar po
litiek najaar belooft te
worden.
Tot het beperkte huiswerk
dat de president heeft mee
genomen naar 'het Witte
Huis aan de westkust', beho
ren vier 'basisverhalen' over
de Sovjet-Unie. Het zijn ge
schriften van elk tien pagi
na's, door specialistische
ambtenaren opgesteld om
Reagan voor te bereiden op
diens topontmoeting op 19 en
20 novbember in Genève met
de Russische leider Mikhail
Gorbatsjov. Een van de tek
sten is getiteld: 'De Sovjet
Psyche'.
Het lijkt erg vroeg voor
Reagan om nu al in training
te gaan voor een politieke
confrontatie welke nog drie
maanden ver is. De gedegen
preparatie die de Witte
Huisstaf voor de 74-jarige
nodig acht, weerspiegelt dan
ook vooral de zorgen in de
Amerikaanse hoofdstad over
de potentiële schade die Rea
gan (en daarmee de VS c.q.
het Westers bondgenoot
schap) in de krachtmeting
met Gorbatsjov kan oplopen.
Die zorgen gelden niet al
leen de van Reagan bekende
gebrekkigheid in parate
kennis over het Sovjet-stel
sel en over de wereldkaart in
het algemeen, een zwakte die
al talloze malen in ontmoe
tingen met buitenlandse lei
ders en tijdens persconferen
ties tot incidenten en misver
standen heeft geleid.
Voor deze eerste Russisch-
Amerikaanse top sedert zes
jaar en de allereerste voor
Ronald Reagan is het Witte
Huis ronduit beducht voor
zowel het persoonlijke kali
ber van Gorbatsjov als voor
de politieke agenda waarmee
deze naar Zwitserland zal
In Washington doen al
volop verhalen de ronde over
de ware en onware bedoelin
gen die de Russische partij
chef met 'Genève' heeft en
buigen politieke strategen
zich over de (schijn-)bewe-
gingen die daar van Ameri
kaanse kant alvast tegen
over zouden moeten worden
gemaakt.
Het meest vreest het Witte
Huis dat Gorbatsjov met een
combinatie van diens indivi
duele charme en 'mooi klin
kende' ontspanningsvoor-
stellen de publicitaire show
zal stelen van Reagan, die tot
dusverre geen gelijke leek te
hebben in dramatische vaar
digheid. Wie het idee zou
hebben dat inhoud (van de
besprekingen) belangrijker
is dan presentatie, wordt in
Washington gauw uit de
droom geholpen. Een van
Reagans naaste medewer
kers, die deze augustuswe-
ken in de hoofdstad is ach
tergebleven, zegt: „De top
zelf zal toch geen grote door
braken opleveren. Concrete
resultaten moeten ervóór of
erna worden uitgewerkt.
Blijft over het evenement
zelf. En dat is een giganti
sche media-gebeurtenis met
minstens 3000 aanwezige
journalisten en een televisie
publiek van miljarden men
sen. De top is zich nu al aan
het ontwikkelen tot een groot
gevecht om de publieke opi
nie. Vooral om de publieke
opinie in Westeuropa, waar
Reagan niet populair is en
men bereid is iets positiefs te
ontdekken in de Sovjet-Unie.
Ons Amerikaanse risico is
dat Gorbatsjov erin slaagt de
spanning tussen de VS en de
Westeuropese NAVO-landen
te verhogen."
Voor zover in Washington
bekend hebben de Russen
voor het eerst in de geschie
denis onlangs (net als de
Amerikanen voor zulke gele
genheden plegen te doen) een
team media-deskundigen
naar de ontmoetingslokaties
in Genève gestuurd om 'cos
metische' aangelegenheden
te bestuderen als tijd en
plaats van persconferenties,
invalshoeken van camera's
etc.
Sommige medewerkers
van de Amerikaanse presi
dent menen dat Gorbatsjov
al geruimte tijd een 'levens
grote public-relationskuil'
voor Reagan aan het graven
is en men ziet niet goed hoe
men daar de Rus zelf in kan
laten vallen. Men wijst erop
dat de Russische eenzijdige
opschorting van plaatsing
van SS-20-kernraketten
juist afloopt vóór 'Genève' en
dat Gorbatsjov aldaar dat
moratorium met een gene
reus gebaar kan verlengen,
daarmee de Nederlandse
plaatsingsbeslissing - die
rond die tijd moet vallen -
extra belastend.
In november zal ook de
eenzijdige Russische stop op
Huismerk gaat door.
nucleaire proefexplosies
(door Washington als een
leeg gebaar verworpen) nog
van kracht zijn en kan Gor
batsjov de aandacht van de
wereld richten op Reagan's
weigering om hetzelfde te
doen.
Verder ziet Washington
enigszins nerveus het bezoek
tegemoet dat de Russische
voorman tevoren op 2 okto
ber zal brengen aan Parijs,
een ideaal toneel voor een
generale repetitie.
Aan wat Reagan van zijn
kant in Genève zal inbren
gen, kan hij waarschijnlijk
niet veel eer behalen, zo me
nen politieke analysten in de
VS, tenzij hij met een werke
lijk nieuw, concreet, ver
gaand en kansrijk ontwape
ningsvoorstel zou komen.
Weinigen verwachten zoiets.
Reagan zal daarentegen op
nieuw zijn ruimtewapen-
sproject ('Star Wars') willen
verdedigen. „Ook dat is een
punt waarop Gorbatsjov
eigenlijk alleen maar winst
kan boeken. Als hij Reagan
kan bewegen tot beperking
van 'Star Wars', heeft hij di
rect gewonnen. Als de Rus
dat niet kan, dan heeft hij in
direct aan steun gewonnen
bij de Westeuropeanen, die
ook niets moeten hebben van
een Amerikaans ruimte
schild, dat Europa tot nu
cleair slagveld maakt", zegt
voormelde raadgever van de
Amerikaanse president be
zorgd.
Voor het overige kan Rea
gan onvermijdelijke aanval
len op de Russische bezetting
van Afganistan, wapenle
veranties aan Nicaragua en
schendingen van de mensen
rechten in de Sovjet-Unie
bepaald geen 'kracht bijzet
ten' met even onvermijdelij
ke vredelievende verzeke
ringen dat de VS de SU er
kent als een wereldmacht,
waar tegenover Amerika
geen vijandige bedoelingen
koestert. Reagan kon na vijf
jaar in het Witte Huis niet
langer meer onder een top
met zijn Russische tegenspe
ler uit. Maar de kaarten lig
gen niet gunstig voor de
Amerikaanse president.
ZO NU en dan neemt u de|
moeite om 'moeilijke' woot-
den of uitdrukkingen in de
tekst van uw blad met een
verklaring of vertaling tus
sen haakjes te verduidelij.
ken. Zo iets lijkt me wel zin-1
vol, al was het misschien be
ter het gebruik van dergelij.
ke, voor sommige lezers
moeilijke, termen zoveel
mogelijk te vermijden. Dat
voorkomt dolheden als 'een
mortuarium' op het gebruik
van kernwapens, wanneer
er 'moratorium' wordt be
doeld. Het woord 'onderbre-,
king' of 'pauze' was beter
geweest.
De directe aanleiding tot
dit briefje is het gebruik van I
het mij onbekende woord
'porum' in uw blad van 1
augustus in het artikel over
een te bouwen parkeergara
ge in de Tolbrugstraat. De
kop van het stuk luidt:
„Geen porum in binnenstad
Breda".
U zou mij en wellicht an
dere lezers een dienst bewij
zen door het woord 'porum'
nader te verklaren.
Breda,
dr B.J. de Jonge.
Naschrift: Het 'Groot woor
denboek hedendaags Ne der-!
lands' van Van Dale meldt!
ons en u: „Porum (porem):
gezicht, ponem, smoel, bak
kes, facie, tronie." Het moord1
roept geen blij gezicht op,
maar duidt op een vooruit
zicht dat niet om aan te zien
is.
VERHEUGEND kan ik allen
mededelen hoe fijn mijn va
kantie wel is. Ik lig nu tus
sen de ijsblokken in. Ik heb
mij door twee majestueust
schoonheden tussen de ijs
blokken laten leggen. Van
hitte geen last Deze twee,
schoonheden heb ik laten
aanvoeren en komen dan
ook uit Tahiti. Mét hen, ook
nog bamboeriet, palmtak
ken en kokosnoten. Mijn va
kantietempel zou zo in Tahi
ti kunnen staan. Mijn inte
rieur is helemaal Tahitiaans
ingericht. Het geeft mij het
gevoel in een ver land te zit
ten.
Hier rust ik uit. Alle spie-!
ren van mijn ledematen
moeten nu in deze vakantie
periode de volledige rust
krijgen. Ik gun ze die
ook. Zijn mijn spieren niet:
het hele jaar door al voot
mij in de weer geweesttj
Moet ik ze nü in de vakan
tieperiode ook nog lastig
vallen? Nee hoor! Ik wil a
dat leed niet aandoen en
daarom is mij de minste in
spanning vreemd. Zelfs mijn
vingerspieren heb ik buiten
werking gezet. Ook mijn
lachspieren heb ik de rust
toegezegd. Die genieten n»
meer dan dat ze in werking
zouden zijn.
Lachen kan ik nog altijd
als mijn lotgenoten thuisge-
keerd zijn. M'n lotgenoten
zie ik al sjouwen met al hun
bagagegoed. In verre stre
ken komen ze uitgeput
waar zij al snel bemerken
dat hun plaats al lang bezet
is door andere bezwetenen
Dan maar de tent opslaan in
de bossen, waar men
spoedig helemaal onder de
mieren zit. Velen hebben
huidontsteking opgelo.
van een kwallenbeet. Ook
darmstoornissen, gekre,
van het slechte voedsel
daarginds, zijn schering
inslag. De huid vol met rode
bulten, de dader is de kodde
kever. Als sluwe vossen koj
men angstaanjagende mon
sters, spinnen en and®'|
griezelbeesten op hen
Men rent van streek naa'
streek, om dan bekaf met de
laatste adem die men nog
zich heeft thuis te komen.
Ja, met groot leedver
maak moet ik daar straks
om lachen. Zo gaan jaarlijks
velen de ellende opzoeken fl
andere landen. Nog onwn
tend dat de vakantie zoals ik
hem beleef, duizend ma®
zaliger is. Vanwaar toch dn
massale volksverplaatsio-
gen tijdens de vakantie?
drijfveren van deze massa'1
uittocht ontgaan mij gebet'
In mijn vakantietempel gcj;
niet ik van de rust. Ik getif
bij het leven. Door het raa"j
zie ik de vakantieganger
dodelijk vermoeid thuisko
men. Hun gezichten spreM
boekdelen. Ik zet mijn lad1'
spieren weer in werkirt.
want nu zit mijn vakantiee!
ook op. Ik ben niet bijgek"'
men van het lachen.
Moergestel,
Nou Pape.
Van onze Haagse redactie
pEN HAAG - De ministeriële missie v
land, Luxemburg en Italië naar Zuid Afi
volgende maand, zou onmiddellijk moet
afgelast.
Zij dient geen enkel doel en leidt er a
toe dat de zogenaamde 'kritische dialoog
ruggehaald. Dat vindt het Tweede Kar
Nico Scholten (groep Schol ten en Dijkma
teren met drie reeksen schriftelijke vrag
'Werl
Van onze Haagse redactiel
DEN HAAG - De werkloos!
jaar gemiddeld even boven d
schommelen. Deze voorspellir
traal Planbureau.
Het kabinet zal bij de opstelling
voor het komend jaar met deze i
houden. De afrondende besprekii
mende week.
Volgens een woordvoerder
van het CPB zal het proces
van korter werken volgend
jaar rond 15.000 nieuwe banen
opleveren, ongeveer evenveel
dus als dit jaar. Het CPB is
uitgegaan van een verdere ar
beidstijdverkorting met één
DEN HAAG (ANP) - Het per
soneel van de openbare biblio
theken daalde vorig jaar met
1,8 procent, het aantal uitle
ningen met 3,9 procent en het
aantal ingeschreven gebrui
kers met 2,7 procent. Het aan
tal boeken nam toe met 3,3
procent, wat minder is dan in
voorgaande jaren. De klappen
die minister Brinkman van
cultuur met een korting van
ruim achttien proeent op de
subsidies voor de bibliotheken
uitdeelde, zijn evenwel heel
ongelijk aangekomen.
Dit blijkt uit de jongste
nieuwsbrief van het Neder
lands Bibliotheek- en Lektuur
Centrum (NBLC). Daarin
wordt melding gemaakt van
de voorlopige cijfers die het
Centraal Bureau voor de Sta
tistiek (CBS) over 1984 heeft
verzameld.
Het sluiten van bibliotheek
filialen en het verminderen
van de openingsuren laten
hun sporen na, aldus het
NBLC. Onduidelijk is de in
vloed van de gestegen tarieven
op het teruglopen van uitle
ningen en leden.
Het ledental van de zelf
standige openbare bibliothe
ken, die voornamelijk in ste
den van meer dan 30.000 inwo
ners zijn te vinden, daalde
aanzienlijk sterker dan bij de
bibliotheken die bij een pro
vinciale centrale zijn aange
sloten, en die vooral op het
platteland worden aangetrof
fen.
Relatief daalde het aantal
volwassen leden van de biblio
theken met bijna vijf procent.
Een op de zes volwassenen is
lid. Voor de jeugd ligt het heel
anders. Van de jongeren ouder
dan vier jaar leent 83 procent
boeken.
Er zijn in ons land steeds
meer kleine kernen waar de
bibliotheek aan de deur komt.
Het aantal boekenbussen nam
met vijf procent toe. Die bus
sen stoppen op meer dan twee
duizend plaatsen. Daarnaast
zón er de meer dan duizend
vaste vestigingen.
procent
van eert
lende pj
Een
alleen
ter wed
varend!
hoewell
nieuwe|
dan 40.C
Een
niet v|
werklof
nog s|
nieuwk
markt.
een tra
banen.
ving
plaats i
Het
vanuit I
arbeidf
het aar
voor zo
hoog bi
gaat st|
m
vanuit 1
ongeve
en vod
naar hl
te vincf
wikkel!
aantal
1,5 mill
dus) in|
VNC
wilde
perscod
crete rl
cijfers.|
er voo
voorspl
Verdeif
werklo
te los!
merskll
beterd I
en flei
onze
dit vra
dus Val
Een T
FNV
het Cj
gens
groei
niet gel
van dd
sen. Dl
tot nu T
delen
worde!
Hoof
HOOC
ste hel
ten ojf
riode I
5,7 prJ
tot f lij
verwa
taat vl
het ba
1984 zl
BEREIDT de Zuidafrikaanse president
vandaag dan toch een grote verrassin
serieuze hervormingen in Zuid-Afrika d
wekt na het onverwachte onderhoud va
^ndse Zaken Roelof 'Pik' Botha me'
•Vestduitse topambtenaren, werden eer
'ernperd door Gerrit Viljoen, minister v
uen en een bekende havik. Hij sprak v
tingen.
Dezelfde Viljoen verkondigde gistere
9estelde boodschap. Zonder omwege
Oor dat de blanken zich moesten v
veranderingen in het land. Ze zullen
moeten inruilen voor een nieuw staats
ten medebeslissingsrecht zullen hebbe
i 'ne doorbraak in de impasse waarin
lijk verkeert.
Viljoen schetste een toekomstig Zui
s participatie-democratie' te typere
eenschappen krijgen interne auton
r oenschappelijk belang worden door
®o behartigd, waarbij alle deelnemer
derde Zuidafrikaanse verhoudinge
entaiiteit - is dit vooruitzicht niets me
'ie die niet voetstoots aanvaard zal w
u 9r°te vraag is of Pieter Botha zelf
at komt om een toekomstige afreke
ordering en uitbuiting van de zwart
van 0en bijltjesdag of zelfs burgeroorl
tJonlusten op steeds grotere schaal
q. et besef hebben gebracht dat het
rnrS' orm'n9en- En het zal Botha
oeten zjjn ze niej meer ^g
ZüH°IT-n9en °P het 9emakje uit te
""Afrika voorlopig verzekerd: onrus
