even.
UITBLAZEN
Groeiende bezorgdheid over
epidemische gevaren van Aids
'Aan virusonderzoek naar
bossterfte gebeurt nog niks
Burgeroorlog in Zuid-Soedan breidt zich uit
INTERPOL
Dissident in
eigen land
MEDICI VREZEN PANDEMIE IN DERDE WERELD ZONDER WEERGA
ZURE REGEN BLIJFT GROTE BOOSDOENER
Alcohol in stac
VRIJDAG 9 AUGUST S1985
DigraM
ACHTERGROND
VRIJDAG 9 AUGUSTU
Dodelijk
Risico
Autonomie
Botsingen
Omstreden moskee
in Utrecht
tijdelijk dicht
DESTEMCCm
WIM KOCK
naar
DE PIEPJES van
Brinkman in tv-pro-
gramma's. De dis
cussie in de Verenigde
Staten over de rol van de
media bij gijzelingen en
kapingen. De zoveelste
aanslag op de onafhanke
lijkheid van de BBC. Zijn
dat symptomen van een om
zich heen grijpende epidemie of
is het maar een samenloop van
heel verschillende omstandig
heden?
Hoe glad het ijs is waarop
de BBC zich soms beweegt
sinds Groot-Brittannië zucht
onder de ijzeren vuist van me
vrouw Thatcher werd al ruim
twee jaar geleden zichtbaar
toen de omroep er zelfs van be
schuldigd werd 'te neutraal' te
zijn.
Dat was in de tijd van de
Falkland-oorlog. Zoals in oor
logen gebruikelijk is vielen aan
beide zijden slachtoffers. Hoe
wel iedereen dit weet, is het ook
gebruik dat oorlogvoerende re
geringen de eigen verliezen ver
zwijgen of bagatelliseren en die
van de vijand overdrijven. Re
geringen van ontwikkelde, de
mocratische landen met een rij
ke oorlogservaring zouden be
ter moeten weten, maar me
vrouw Thatcher gaf er de voor
keur aan de oude wegen van
propaganda, verduistering en
verzwijging opnieuw te bewan
delen. De BBC, internationaal
gezien nog wel iets meer dan al
leen, een tv-zendgemachtige die
voortreffelijke programma's
maakt, wilde niet volstaan met
de door regering of opperbevel
goedgekeurde persberichten,
maar benutte ook alle andere
bronnen, inclusief Latijns-
Amerikaanse, die ze aanboren
kon.
Nuances
Zo ontstond in de bericht
geving, die op de wereld door
tientallen miljoenen radioluis
teraars sinds jaar en dag volle
dig wordt vertrouwd, een beeld
van de strijd dat niet eens zo
verschrikkelijk veel verschilde
met dat wat door de Britse re
gering werd opgehangen, maar
dat wel heel wat nuanceringen
vertoonde die in het bijzonder
mevrouw Thatcher blijkbaar
liever had bewaard voor de be
roepsonthullers die over dertig
jaar haar archieven mogen ope
nen. „Thatcher overwoog ge
bruik van atoombom tegen Ar
gentinië", krijg je dan te lezen
omdat tijdens een van de zittin
gen in 10 Downing Street het
woord atoombom is gevallen al
was het maar in een zin als: „de
atoombom kunnen we natuur
lijk niet gebruiken; dat zou de
wereldopinie tegen ons inne
men." De snuffelende en naar
publieke aandacht snakkende
historicus van over 30 jaar zou
daar terecht de conclusie uit
kunnen trekken dat het gebruik
van de atoombom inderaad
werd overwogen.
Maar terug naar de BBC.
Het is bekend dat mevrouw
Thatcher de BBC haat. In
plaats van er trots op te zijn dat
het voormalige Britse Rijk,
waar zij anders zo Churchil-
liaans over kan doen, nog iéts
over heeft dat wereldwijd van
invloed is - en nog in gunstige
zin ook - laat ze geen kans lig
gen om de BBC te bezoedelen
met de schijn van afhankelijk
heid. De BBC is haar een doorn
in het oog of eigenlijk erger: de
BBC is pinko, een leuk woord
waarmee zoiets wordt bedoeld
als roze, linksachtig.
Pesten
Pinko. Té neutraal. Hoor en
wederhoor toepassen is neu-
lllllllllllllllllllllllltllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllrr
traal. Maar in een land waar de
regering onder hevige en dage
lijks groeiende kritiek staat ver
neemt een medium uiteraard
meer wederhoor dan hoor, om
het zo maar eens te zeggen, of
omgekeerd als u wilt. Thatcher
hoort via de radio en de tv te
weinig van haar opvattingen en
te veel van die van haar critici.
Ze krijgt het gevoel een dissi
dent in eigen land te zijn en het
wil maar niet tot haar door
dringen, ondanks de neutrali
teit van de berichtgeving door
de BBC, dat het enige dat haar
nog scheidt van het dissident
schap in eigen land het feit is
dat men haar ooit, in een vlaag
van collectieve verstandsverbij
stering, eerste minister heeft ge
maakt en dat zij het is en zij al
leen die de datum mag bepalen
waarop het murw geslagen
volk, veel van haar eigen partij-
volgers voorop, haar mag weg
stemmen.
Dat het ook nu weer om een
staaltje BBC pesten is gegaan,
valt niet te bewijzen. Het is be
kend dat de nog overgebleven
ministers in het kabinet van
Thatcher nauwelijks méér zijn
dan haar stromannen. Dus is
het niet te gewaagd om te ver
onderstellen dat de brief van
minister Leon Brittan waarin
de BBC werd verzocht het ge
wraakte tv-programma niet uit
te zenden, in feite haar brief
was. Het kan toeval zijn dat de
raad van toezicht van de BBC
los van dit verzoek en
eigen zeggen - op geheel andere
gronden dan die van de rege
ring, tot de conclusie kwam dat
het programma niet rijp was
voor uitzending. Maar dan was
het wel een zeer ongelegen ko
mend toeval en het is nauwe
lijks te bevatten dat een wijs ge
zelschap als deze raad van toe
zicht niet heeft kunnen voor
zien dat de samenloop van re-
geringsverzoek en zijn eigen be
sluit op z'n minst de schijn van
regeringscensuur zou wekken.
Reputatie
Dat mevrouw Thatcher en
de heer Brittan nu luid roepen
dat er geen sprake is van rege
ringscensuur („conservatieven
doen zoiets niet" hoorde ik
Thatcher vanmorgen nog voor
een microfoon van de BBC
World Service zeggen) maakt
het niet gemakkelijker om te
geloven in een ongelukkige sa
menloop van omstandigheden.
Toeval of niet: regering én
BBC-top hebben een van de
kostbaarste én zeldzaamste re
putaties op het spel gezet, na
melijk die van een door en door
betrouwbare nieuwsbron te
zijn.
Daarom hebben de Britse
radio- en tv-journalisten groot
gelijk dat ze de schijn voor wer
kelijkheid hebben genomen en
meteen naar het zwaarste pro
testmiddel hebben gegrepen.
Nog één zo'n toeval en van de
120 miljoen luisteraars (onder
wie 14,5 miljoen Russen) die de
BBC over de hele wereld heeft,
gelooft niemand nog dat de
BBC een haar beter is dan wel
ke andere wereldomroep ook.
Uitgave van uitgeversmaatschappij De Stem b.v.
Directie: drs. J.H.M, Brader.
Hoofdredactie: L. Leijendekker en H. Coumans.
Hoofdkantoor: Spinveld 55, Breda.
Postadres: Postbus 3229, 4800 MB Breda.
076-236911 Telex 54176.
Centrale redactie Breda:
Nieuwsdienst 076-236883.
Sportredactie 076-236884.
Rayonkantoren:
Bergen op Zoom, Zuivelstraat 26, 01640-36850.
Breda, Nwe. Ginnekenstraat 41076-236326.
Etten-Leur, Markt 28, 01608-21550.
Goes, Klokstraat 101100-28030.
Hulst, Steenstraat 14, 01140-13751
Oosterhout, Arendstraat 14. 01620-54957.
Roosendaal, Molenstraat 45, 01650-37150
Terneuzen, Nieuwstraat 9, 01150-17920.
Postadres: Postbus 145, 4530 AC Terneuzen
Vlissingen, Torenstraat 5, 01184-19910.
Openingstijden:
Breda en Oosterhout 8.30-17.00 uur;
overige kantoren 8.30-12.30 en 13.30-17.00 uur
Abonnementen, bij vooruitbetaling te voldoen:
22,97 per maand; 66,30 per kwartaal of 258,- per jaar.
Bij automatische betaling geldt een korting van 1,- per maand,
1,80 per kwartaal, 7,20 per jaar. Prijzen: inclusief 5% B.T.W.
Voor post-toezending geldt een toeslag.
Heeft u de krant niet ontvangen? Onze excuses.
Bel voor nabezorging tijdens kantooruren uw rayonkantoor.
Lezersservice:
Informatie over Stern-reizen en promotie 076-236911
Fotoservice 076-236573.
Advertenties (tijdens kantooruren 8.30-17 00 uur):
Rubrieksadvertenties 't Kleintje 076-236882.
Grote advertenties uitsluitend 076-236881
Geboorte- en overlijdensadvertenties 076-236442.
(Buiten kantooruren maandag t/m vrijdag van 19.00 tot 20.30 uur
en zondag van 18.30 tot 21.30 uur ©076-236394/236911
RsnkrPlstiPQ'
Postgiro 1114111 - ABN rek. 520538447.
NCB rek. 230301584 - Rabo rek. 101053738.
T5 PAGINA
LONDEN/ WASHING
TON (RTR/UPI/AFP) -
In de medische wereld
maakt men zich in toe
nemende mate bezorgd
over de mogelijkheid dat
de immuunziekte aids
een epidemische vorm
zal aannemen die in de
geschiedenis van de
mensheid zijn weerga
niet kent.
Een Britse expert op het
gebied van venerische ziek
ten, dr. John Seale, zegt in
het maandblad van de Royal
Society of Medicine dat het
ware karakter van aids (ac
quired immune deficiency
syndrome) op enorme schaal
is onderschat. „Als de recente
informatie juist is zal de
ziekte in overbevolkte steden
en dorpen van de Derde We
reld een dodelijke pandemie
veroorzaken die in de mense
lijke geschiedenis weergaloos
is", aldus Seale.
Volgens de veneroloog
wordt thans verondersteld
dat aids slechts een onder
deel is van een serie sympto
men die worden veroorzaakt
door een en hetzelfde virus
dat tot dusver de mens niet
bekend was. Het virus lijkt
op infecties die bekend staan
als lentivirussen, die vroeger
alleen bij schapen, geiten en
paarden werden aangetrof
fen. „Bij huisdieren zijn len-
tivirus-infecties zo dodelijk
en immuun voor behandeling
dat destructie van het zieke
dier de enige oplossing is",
aldus Seale.
Opmerkend dat het aids-
virus kan worden meegedra
gen zonder dat het slachtof
fer het weet, zegt dr. Seale
dat het niet zo zal gaan als bij
andere epidemieën, die van
zelf opbranden nadat zij snel
slachtoffers hebben gemaakt.
Een aids-epidemie zal zich
zelf in stand kunnen houden.
Het aids-virus, dat zich in
het bloed nestelt en het men
selijk afweermechanisme te
gen infecties vernietigt, hoeft
niet noodzakelijk door seksu
eel verkeer te worden over
gedragen. Dat kan ook ge
beuren als personen in aan
raking komen met wonden of
zweren van een aids-drager
en het virus kans ziet via bij
voorbeeld een wondje in het
bloed van de ander te komen.
Het risico is volgens Seale
groter voor mensen die in
overbevolkte steden leven,
waar de hygiënische omstan
digheden vaak slecht zijn.
„Het aids-virus is bezig
zich als een nieuwe epidemie
onder de mensheid te ver
spreiden nadat het de grens
van de soort heeft overschre
den. Waarschijnlijk vanuit
een bepaald apenras in Afri
ka. Een virus dat in staat is
deze grens te passeren om op
een andere diersoort over te
gaan is voor de nieuwe
slachtoffers dikwijls zeer do
delijk", aldus dr.Seale.
De seksueel overdraagbare
aandoening (soa) aids heeft
in de Verenigde Staten reeds
6.000 mensen het leven gekost
en heeft zich sinds de eerste
diagnose in 1981 over de ge
hele wereld verspreid. De
ziekte is nu in de VS in 12.000
gevallen en in Europa in 940
gevallen vastgesteld. In de
Verenigde Staten en West-
Europa bestaat 73 procent
van de slachtoffers uit man
lijke homo's of biseksuele
mannen, maar in centraal
Afrika is het aantal vrouwe
lijke patiënten even groot als
het aantal manlijke.
Toch is aids echter slechts
één van ongeveer 25 ziekten
die worden geclassificeerd
als soa's. Andere zijn herpes,
chlamydia, genitale wratten,
hepatitis B, gonorroe en syfi
lis. Alle kunnen leiden tot
ernstige complicaties, spe
ciaal bij baby's van wie de
moeders geïnfecteerd zijn.
Vorige week verklaarde de
Amerikaanse biochemicus
dr. William Haseltine, dat bij
onderzoekingen was geble
ken dat het aids-virus echter
een mechanisme heeft dat
het in staat stelt zich 1.000
maal sneller te vermeerderen
dan andere virussen.
De voorzitter van een in
ternationale conferentie in
het Britse Brighton over ve
nerische ziekten waarschuw
de onlangs dat aids bezig is
zich ook onder heteroseksue
le mensen te verspreiden. Tot
voor enige tijd was aangeno
men dat met name homosek
suelen die veelvuldig van
partner wisselen en drugs
verslaafden die injectienaal
den gebruiken de grootste ri
sicogroepen vormden.
Dr.John Harris, directeur
van St.Mary, een van de
grootste klinieken in Europa
voor de behandeling van ge
slachtsziekten, zei dat de
mens 'zijn seksueel gedrag
zal moeten veranderen'. 'Leef
in hemelsnaam met één part
ner', aldus Harris.
Hij zei dat er een groeiend
risico is dat de ziekte zich via
heteroseksueel contact ver
spreidt. Hij waarschuwde
dat internationaal reizende
zakenlieden, 'die zich op hun
hotelkamer eenzaam voelen'
en naar prostituées gaan, het
risico lopen daar aids te krij
gen en de ziekte mee te ne
men naar huis, naar hun
vrouwen. Volgens Harris is
uit onderzoeken in New York
gebleken dat daar grote aan
tallen prostituées met het
aids-virus zijn besmet, hoe
wel dit niet betekent dat zij
altijd zelf de ziekte zullen
krijgen. Een ander Ameri
kaans onderzoek had vastge
steld dat 35 procent van de
vrouwen van wie de man het
virus draagt ook besmet ra
ken. In de Verenigde Staten
hebben naar schatting een
miljoen mensen het aids-vi
rus in hun bloed.
Hoewel onderzoekers over
de hele wereld, tot in de Sov
jetunie en China toe, koorts
achtig speuren naar een mid
del tegen aids zijn de resulta
ten tot dusver teleurstellend.
Voortdurend komen uit de
laboratoria meldingen van
vindingen, maar het zijn
hoogstens stukjes van de leg
puzzel.
Op een internationale con
ferentie in Californië maakte
een van de deelnemers be
kend dat een virusbestrij-
dende stof was gevonden die
mogelijk werkzaam zou zijn
tegen het aidsvirus. De
proefnemingen verkeerden
echter nog in een beginsta
dium en de onderzoekers
waarschuwden voor voorba
rig optimisme. Een afdoend
geneesmiddel staat nog niet
voor de deur, zei men.
Een Amerikaanse psychia
ter vroeg aandacht voor het
geestelijk lijden van de aids-
patient. Naast de schok die
komt voor iemand die hoort
dat hij aan de ziekte lijdt
komt dan nog de schrij nende
afwijzing door de gemeen
schap, die reageert als vroe
ger op een lepra-lijder. Wer
kers in de gezondheidszorg
en zelfs de familie mijden de
patient uit een ongegronde
vrees voor besmetting, zei
hij.
Intussen worden steeds
weer nieuwe aids-gevallen
gemeld. Na de opzienbarende
bekendmaking dat de Ame
rikaanse filmster Rock Hud
son in een zorgwekkend sta
dium van de ziekte verkeert,
kwam uit Griekenland het
bericht dat daar een jongetje
van acht jaar, dat aan leuke
mie lijdt, aids heeft gekregen
na bloedtransfusies. Het mi
nisterie zei dat het zieken
huis bloed had gebruikt uit
Zwitserland en Griekenland
zelf. Een meisje van 13 jaar,
dat in hetzelfde ziekenhuis
ook bloed had gekregen, ver
toonde symptomen van aids,
maar een definitieve diagno
se was nog niet gesteld.
Door Kees Buijs
WAGENINGEN - „Na
tuurlijk zijn maatrege
len nodig tegen de bos-
sterfte. Maar wat kun
nen bomen nog net heb
ben, en wat niet? Infor
matie over een toelaat
baar niveau van bij
voorbeeld zwaveldioxi
de hebben we niet. Die is
ook eigenlijk niet te ge
ven. Je kunt wel zeggen:
helemaal geen zwavel
dioxide, maar dan moe
ten de olieraffinaderijen
dicht."
Ir. A. Bosch wijst op twee
denneplantjes in weckpotjes
met water, die studenten zo
juist op zijn bureau hebben
gezet. „Hoe onderzoek je nu
of die beter of slechter tegen
luchtvervuiling bestand zijn
dan volwassen bomen? En
een paar zestig jaar oude bo
men zet je niet in het gas om
te kijken of ze het uithou
den."
Bosch, wetenschappelijk
medewerker van de afdeling
bosteelt aan de Wageningse
Landbouwhogeschool, staat
er niet van te kijken dat er
telkens nieuwe boosdoeners
worden aangedragen in het
onderzoek naar bossterfte.
Dit onderzoek is pas een paar
jaar goed op gang, en is nog
lang niet aan alle mogelijke
oorzaken toegekomen. Geen
wonder dat elk nieuw terrein
wel iets verrassends oplevert.
Zoals het plantevirus dat de
bioloog prof. Frenzel onlangs
als ziekteverwekker in West-
duitse naaldbossen ontmas
kerde.
Bosch: „Het onderzoek
naar aaltjes in het water, die
ook bomen blijken aan te tas
ten, is ook zo'n voorbeeld.
Daaraan werken in ons land
nu twee onderzoekers. Van
virussen in bomen weten we
nog minder. Bij mijn weten
Ir. A. Bosch: Bomen lopen meer risico dan mensen
gebeurt hieraan in Neder
land niets; wel aan virussen
bij planten. Ik zou graag ook
virusonderzoek in bossen
zien, maar het zal wel duur
zijn."
In Wageningen wordt veel
energie gestoken in het on
derzoek naar schimmels in
de wortelstelsels van bomen.
Schimmels, die het uiteraard
te doen is om de eigen voed
selvoorziening, blijken vaak
dankbare helpers van de
boomwortels waarmee zij sa
menleven. Vorig jaar werd
de theorie geopperd, dat het
toevoegen van schimmels
aan de wortels bomen kan
beschermen tegen de gevol
gen van zure regen. Een me
thode waarin Bosch niet ge
looft: „Schimmels moeten
zich vanzelf ontwikkelen.
Voelen ze zich in bepaalde
grond niet lekker, dan ver
dwijnen ze weer snel."
Overigens zijn schimmels
nogal 'tweeslachtig': ze kun
nen zowel nuttig als schade
lijk zijn voor bomen.
Al deze boosdoeners ne
men niet weg, dat de zure re
gen allerwegen als de kwaaie
pier wordt gezien. Bosch
spreekt liever van luchtver
ontreiniging, want „zure re
gen is een wat misleidende
term. Ozon bijvoorbeeld is
niet zuur, en ammoniak en
ammonium zijn zelfs ba
sisch."
Hoe komt het dat een
ogenschijnlijk simpele vraag
als de toelaatbare hoeveeld-
heid zwaveldioxyde zo moei-
- FOTO DE STEM
lijk te beantwoorden is?
Bosch: „Neem een bos dat
pakweg vijftig jaar geleden
is aangelegd. Toen stonden er
zo'n tienduizend boompjes
per hectare. Nu staan er nog
zevenhonderd. Bomen wor
den groter, er is minder
ruimte, ze worden slechter en
er gaan voortdurend bomen
dood."
Zwakke bomen worden
aangetast door luchtveront
reiniging, allerlei schimmels
(tegen de honingzwam bij
voorbeeld is geen kruid ge
wassen), maar ook door on
bekende virussen, moeilijk te
achterhalen bacteriën en in
secten. Gezonde bomen kun
nen ertegen, zieke niet.
„Bossen zijn kwetsbaarder
dan mensen", stelt Bosch.
„Bossen zijn letterlijk verge
ven van de potentiële ziekte
verwekkers. Bomen kunnen
niet op een gezonder plekje
gaan staan, en wij kunnen
niet elke zieke boom verzor
gen."
Het Nederlandse bos - dat
grotendeels bestaat uit grove
den - is niet zo vitaal, blijkt
uit enquêtes die zijn uitge
voerd door boswachterijen.
Daarbij is o.m. gelet op
naaldverkleuring, hemelaf-
dekking en het aantal jaren
dat bomen hun naalden vast
houden. Of dit laatste zo'n
goede graadmeter voor vita
liteit is, betwijfelt Bosch.
„In Kootwijk zat vorig jaar
één jaargang naalden aan de
grove den. Dit jaar telden we
twee jaargangen. Is het nu
opeens zoveel beter? Of is het
een kwestie van regenval?".
Van hetzelfde bos in Koot
wijk bestaan trouwens nog
foto's uit de dertiger jaren:
ook toen zat er één jaargang
naalden aan de bomen. „Het
bos is aangelegd op stuif
zand, en dat is van nature
moeilijk."
Dat brengt de Wageningse
ingenieur op een andere
'menselijke' factor: „Niet elk
bos is op een goede manier
aangelegd. In Noord-Bra
bant bijvoorbeeld is zaad van
een slechte kwaliteit ge
bruikt. Zwakke, weinig vita
le bomen waren het resul
taat."
Of de bossen er nu zoveel
slechter voorstaan, durft
Bosch niet met zekerheid te
Dat bossen soms massaal
worden getroffen door
schimmels of
insectenplagen, was al lang
bekend. Een paar jaar
geleden kwam daar de zure
regen als grote boosdoener
bij. En deze week wees een
bekende Duitse bioloog een
plantevirus aan als
misschien wel de
voornaamste oorzaak van
bossterfte in West-
Duitsiand.
Wil de echte schuldige
opstaan? Is de rol van de
zure regen - of wat
daarvoor doorgaat -
overschat? Een gesprek
met Ir. A. Bosch,
wetenschappelijk
medewerker van de afdeling
bosteelt aan de
Landbouwhogeschool In
Wageningen.
zeggen. „Vroeger heeft men
er niet zo grondig op gelet.
Daarom is het moeilijk te
zeggen of het nu echt stukken
beroerder is."
Maar alle noodsignalen
van de laatste jaren zijn toch
niet uit de lucht gegrepen?
Bosch loopt naar een kast
en haalt een rapport te voor
schijn: 'Grove dennesterfte,
houtvesterij Gortel'. Het da
teert van 1958. De noodkreten
uit Zuid-Duitsland zijn ove
rigens schriller, en in Polen
en Tsjechoslowakije is de
bossterfte ronduit alarme
rend, door de enorme stook
van bruinkool.
Bosch: „Daar spelen ze met
vuur. We kunnen ervan le
ren. We weten best wat de ri
sico's zijn. Als de politiek hier
zou zeggen: we kennen de
precieze oorzaken van bos
sterfte nog niet, daarom gaan
we maar gewoon door, zou
dat een grote fout zijn. Ik
moet er niet aan denken
het met de acht procent bos
die we nog hebben,
slechter zou gaan."
Door Carol Berger
MALAKAL (AP) - De gevech
ten tussen het Soedanese leger
en opstandelingen in Zuid-
Soedan breiden zich uit nu de
rebellen geweigerd hebben in
overleg te treden met de rege
ring.
Het militaire regime van Soedan
onder leiding van generaal Abdul-
Rahman Swareddahab stuurde aan
het begin van de zomer een afvaar
diging naar vestigingen van de op
standelingen in Kenia, Ethiopië en
Londen. De missie, onder aanvoe
ring van minister Peter Gatkouth
van transport, werd echter op alle
drie kantoren van het Soedanese
Volksbevrijdingsleger (SPLA) de
deur gewezen.
Sedertdien hebben regeringstroe
pen hun pogingen opgevoerd de
door Ethiopië gesteunde rebellen te
verdrijven rond de belangrijkste
steden in Zuid-Soedan, die onge
veer 650 kilometer van de hoofdstad
Khartoum verwijderd liggen.
Volgens bronnen in Khartoum
werd het offensief gelanceerd in op
dracht van Swareddahab en op
aandrang van hoge militaire lei
ders, met wie hij op 6 april het regi
me van president Gaafar Nimeiri
ten val bracht met een geweldloze
staatsgreep.
Nimeiri maakte in 1972 een einde
aan een verbitterde burgeroorlog
tussen het Arabische, islamitische
noorden van Soedan en het Afri
kaanse zuiden, waar de bevolking
hoofdzakelijk uit christenen en ani-
misten bestaat. De burgeroorlog
had 17 jaar geduurd. Het zuiden
verwierf autonomie, maar aan het
begin van de jaren tachtig groeide
de onvrede in het zuiden, toen Ni
meiri een islamitische wetgeving
invoerde. Sindsdien wint het verzet
geleidelijk weer aan kracht.
In Malakal, de afgelegen, uit le
men hutten opgetrokken hoofdstad
van het Upper Nile-gebied, zijn
meer dan 4.000 man regeringstroe
pen in staat van paraatheid ge
bracht. Nog geen 150 kilometer ver
der naar het oosten ligt de Ethiopi
sche grens en heeft het SPLA enke
le grote verzetskampen.
Volgens brigade-generaal Moha-
med Zein el-Abdeen, militair bevel
hebber in de regio, werden begin
juli bijna 5.000 regeringssoldaten
van de zuidelijke stad Juba ingezet
om een concentratie van opstande
lingen rond de plaats Bor, 175 km
ten noorden van Juba, te verdrij
ven.
Het SPLA meldde via de radio
dat Bor, een strategische door
gangsstad langs de Witte Nijl, ge
heel in handen was van verzet-
stroepen. Het bericht kon niet be
vestigd worden in Malakal en de re
gering in Khartoum heeft nooit toe
gegeven dat de stad gevallen was.
Volgens Zein raakten de gevech
ten in de derde week van juli en on
geveer 70 kilometer ten noorden
van Bor in een patstelling. Hij be
schuldigt de Ethiopische regering
ervan het SPLA in Soedan het afge
lopen half jaar van voorraden te
hebben voorzien met behulp van
Russische MI-8 helikopters. „Ze
landen in een gebied waar wij geen
troepen hebben", verklaart hij.
„Anders zouden we het ze zeker be
taald zetten".
Swareddahab heeft weliswaar
een persoonlijke ontmoeting gehad
met de Ethiopische leider Mengistu
Haile Mariam en heeft andere con
tacten gelegd om een einde te ma
ken aan de Ethiopische steun aan de
opstandelingen, maar volgens Zein
is het aantal grensschendingen ge
stegen sinds de val van Nimeiri.
In juni en juli zouden Ethiopische
helikopters geland zijn in Bukteng,
ruim 200 km ten zuidoosten van
Malakal, en in een gebied waar he
vig gevochten werd ten noorden
van Bor, aldus Zein.
Inmiddels heeft het Soedanese le
ger bevestigd dat het munitie en
andere voorraden verstrekt aan de
verzetsgroep Anyanya II, die de
strijd heeft aangebonden tegen het
SPLA.
De Anyanya II richtte zich aan
vankelijk tegen het regeringsleger
om het zuiden afgesplitst te krijgen
van Soedan. Van tijd tot tijd kwam
het ook tot botsingen met het SPLA
over politieke meningsverschillen
en stammenconflicten. De anti-
SPLA-gezindheid binnen Anyanya
II won aan kracht, nadat de rege
ring munitie had aangeboden.
De groep, die ook wel wordt aan
geduid als de 'regeringsmilitie',
voegt zeker 7.000 gewapende man
schappen toe aan de strijd van de
regering tegen het SPLA, dat vol
gens schattingen 30.000 man telt en
uit is op de 'bevrijding' van heel
Soedan.
Troepen van Anyanya II maak
ten in maart drie SPLA- kampen in
Ethiopië met de grond gelijk en
vochten tegen SPLA-eenheden in
Zuid-Soedan, verklaren militaire
woordvoerders. Van de kampen
Buriel, Mariel en Nabilo bleef wei
nig overeind na het offensief van
Anyanya II. Een jonge SPLA-rebel
bevestigt dit verhaal. Hij gaf zich
over na een maand van hevige ge
vechten.
Terwijl de strijd voortwoedt,
worden grote delen van het Upper
Nile-gebied geteisterd door ernstige
voedseltekorten. Door de droogte
van vorig jaar mislukte de oogst en
in de afgelopen maanden is de aan
voer van voedsel over land en water
nagenoeg stil komen liggen vanwe
ge de onveiligheid in het gebied.
Sorghumgierst, het belangrijkste
voedsel, is schaars. Als het ergens te
koop is kost het soms vijf keer zo
veel als de gangbare prijs.
Volgens een woordvoerder van de
regionale ministerraad, Stephen
Yar, profiteert het leger van de
voedselschaarste, omdat het over
vrachtwagens beschikt om graan te
vervoeren. „Voordat het regensei
zoen aanbrak, toen de wegen nog
begaanbaar waren, kochten de sol
daten goedkoop graan in op het
platteland om het voor het twee- of
drievoudige bedrag te verkopen in
de stad", vertelt Yar.
Al wekenlang stromen grote
groepen mensen van het platteland
naar Malakal. Velen van hen heb
ben zes dagen moeten lopen vanuit
noordelijker steden, zich onderweg
voedend met gras. Een functionaris
meldde de regionale militaire rege
ring dat in mei en juni 300 mensen
uit zijn district de hongerdood ge
storven waren.
„De honger grijpt om zich heen
vertelt zuster Rita, een rooms-ka-
tholieke non van de Italiaanse
Comboni-orde. Samen met enkele
andere missie-organisaties zorgt de
orde voor voedsel voor de honger-
slachtoffers. Zuster Rita, die sinds
het midden van de jaren veertig in
Soedan werkt, geeft toe dat er te
weinig voedsel wordt aangevoerd
Zij schat de huidige situatie ernsti
ger in dan veertig jaar geleden. ,.De
droogte was in 1945 ook erg. Maar
de gevolgen waren toen plaatselij-
ker. Destijds konden mensen naar
het noorden trekken om daar te
gaan werken. Dat gaat nu niet mee'
zo eenvoudig. Onderweg komen ze
dieven tegen. En dan zijn er ook nog
de rebellen. Als de rebellen bij een
gezin terecht komen, krijgen zij a's
eersten te eten. De mensen durven
er niks van te zeggen, want de re
bellen zijn gewapend".
De zware regens van de laatste
weken staan garant voor een goede
maisoogst later in augustus. Maa'
de regenval is tevens een voorbode
van een nieuwe opmars van de
meer mobiele verzetstroepen.
(AP-verslaggeefster Carol Berger
bracht onlangs een maand in
Soedan door, waarvan twee we
ken in Zuid-Soedan, een gebied
dat zelden bezocht wordt door
journalisten.)
DEN HAAG (ANP) - De leider
van de Sovjet-delegatie naar
het Geneefse wapenbeheer-
singsoverleg, Viktor Karpov,
heeft het 'Vredesplatform
Oegstgeest' geschreven dat de
Sovjet-Unie het als haar
plicht beschouwt 'de militairi-
sering van de ruimte te voor
komen en tot een aanzienlijke
vermindering en strikte be
perking van de atoombewape
ning te komen'.
Zij wil op die manier voort
gang op de weg naar de 'door
Raat
com
UTRECHT (ANP) - De om
streden moskee aan de Win-
terboeidreef in de Utrechtse
wijk Overvecht is gisteren ge
sloten nadat de politie, op ver
zoek van de stichting die het
gebedshuis beheert en op last
van een rechterlijk vonnis, de
moskee formeel ontruimd had.
De moskee aan de Winter-
boeidreef, eigendom van de
Marokkaanse stichting Alda-
wa al Islamia, is al maanden
lang het middelpunt van een
heftige strijd tussen twee
groepen gebruikers, die elkaar
van ultrarechtse politieke
sympathieën beschuldigen.
Eind mei werd de 24-jarige
zoon van moskeebeheerder Zi-
bouh in Utrecht doodgescho
ten. De moord heeft vermoe
delijk te maken met het con
flict tussen de vader van het
slachtoffer en diens werkge
ver, de stichting Aldawa al Is
lamia. Zibouh senior is woord
voerder van een van de twee
groepen moskeebezoekers die
tegenover elkaar staan.
De eigenaar van de moskee
stapte enige tijd na de moord
naar de rechter om in kort ge
ding te eisen dat Zibouh en
zijn aanhangers het gebeds
huis zouden verlaten. De rech
ter stelde de stichting in het
gelijk en besliste enige dagen
geleden nader dat onder de in
het vonnis gebruikte formule
ring '.Zibouh en de zijnen' ver
staan moest worden dat ieder
een die zonder toestemming
van de eigenaar in de moskee
was, zou moeten vertrekken.
Daarop kon de politie tot ont
ruiming overgaan.
Een woordvoerder van het
stichtingsbestuur heeft laten
weten dat zo spoedig mogelijk
besloten wordt wat in de toe
komst met de moskee zal ge
beuren.
HET GROOTSTE deel van de ere
op het verzoek van het ministerie
en Cultuur om tijdens voetbalwed:
droog te leggen. Met andere woor
seizoen '85/'86 zal er bij de mee
alcohol ingenomen kunnen worde
Zo op het eerste gezicht lijkt dii
clubs te getuigen van een bothe
kent. Want, zoals alom bekend, Ir
ven door het drama in het Brus
ogen vestigde op de vaak gruwe
net meestal in alcohol gevoede voi
Vooral in politieke kringen is ve
voetbal een 'issue' gemaakt. Er rr
vandalen zijn alle perken te buitei
weldenkend mens gedacht. Vanuit
me tijd maatregelen aangedragen
wel het 'voetbalterrorisme' noeme
den.
Van al die oplossingen, lijkt het
een van de meest voor de hand lig;
ls voor een regelmatige stadionbe;
neembaar, dat het alcoholgebruil
Qrootste probleem is. Het is juist
wedstrijden, dat een klein deel der
alcoholische dranken. In Brussel
verpool de Europa-cuptinale teger
duizenden Engelsen lallend door
nootdstad. Voor het stadion zaten
naast elkaar op volle dan wel innr
belendende supermarkten waren a
Een ander voorbeeld uit de prakt
competitie getracht een trein voor
ibaken. Dat lukte uitstekend; er kw
be trein in. Echter, voordat de vc
9r°epjes supporters op het Station;
sen goedkope wodka. Waarmee ze
m|nst een benevelde treinreis.
Het alcoholverbod in stadions is
Sbden sympathiek gebaar. Op ziet
Praktische oplossing is het helaas
aan dat verbod mee te werken bij d
ceten toch midden in de onderhavii
welijks kwalijk te nemen.
tia» beter zou het ziin' wanneer
atieven ontplooit en ondersteunt,
Politie, clubs, spoorwegen, stadions
een het onderling in gesprek blijv
t aar een uitbanning van het voett
e't, onderscheidt de weg naar de
et voetbal zich in niets van die bij
i
