Bevolkingsgroei in India:
een tijdbom die verder tikt
BEKENDS'
Gei
do»
Jai
DIbIM
EXTRA
Vrijwilligers werken aan
een menswaardig
bestaan voor Keniase armen
fes HT'
ftes? r-»L
VRIJDAG 9 AUGUSTUS 1985
Explosief
Kinderschare
Vaklui
Slopp
Brouwerij
en
/RIJDAG 9 AUGUSTUS 1;
mnopmeummó)
T4?
Rijken zwijgen
Doot Lïdy Nicolasen
NAIROBI - „Het is
een vreemde wereld.
Zwerfgeiten en poe
pende peuters in het
open riool tussen de
krotten, zo diep hur
kend dat ze het slijk
raken.
Een witte mercedes
Benz die zich tussen de
stulpjes doorwringt om
de huur, notabene van
de krakkemikkige huis
jes, op te halen, het drek
wordt plaatselijk be
dekt met schiHen, plas
tic en papier. De stank
van rottend fruit en het
riool slaat dwars door
mijn botten. En overal
druist het genoeglijke
leven om me heen, alsof
ik middenin een reus
achtige mierenhoop
sta."
Mathare Valley, de be
ruchte sloppenwijk van Nai
robi. De Nederlandse elek-
tro-technicus Martien van
Asseldonk werkte er als
vrijwilliger, als begeleider
van ambachtslieden in de
sloppenwijk. Hij schrijft er
over in de verhalenbundel
„Dansen als het regent".
Middenop het terras van
het westerse New Stanley
Hotel hartje Nairobi buigen
de takken, van een reusach
tige boom zich over de be
zoekers. Heel vroeger prik
ten ontdekkingsreizigers
boodschappen op deze boom.
En nog wemelt het er van de
papieren oproepen.
Hier hebben de Nijmege-
naren Greet en Henny
Goverde even aangelegd op
weg naar Mathare Valley.
Op weg naar het Ungudo-
project, een ontwikkelings
project dat in 1974 door de
Nederlandse pater Arnold
Grol is opgezet. De mensen
van Undugo willen met de
Nijmegenaren praten over
het opzetten van een finan
cieel fonds dat vanuit Ne
derland gevoed zou moeten
worden.
Nairobi
Een openbaar waslokaal in de sloppen van Nairobi.
Het gezegde luidt dat wie
niet achter de bloemen van
Nairobi heeft gekeken, niet
in Nairobi is geweest. Vol
gens officiële cijfers telt de
bevolking van de Keniase
hoofdstad 750.000 zielen.
Maar er wonen in werke
lijkheid zeker dubbel zoveel
mensen. De meeste van hen,
naar schatting zo'n 70%,
woont in de slums.
De bevolking groeit er ex
plosief, sneller nog dan in de
rest van het land. De Kenia
se onder-minister voor Mi
lieu en natuurlijke hulp
bronnen Martin Shihuku
gaf onlangs de schuld aan
ongehuwde vrouwen. „Zij
planten zich voort als konij -
nen", hield hij het parlement
voor. Wat hem betreft zou
den vrouwen pas een kind
mogen baren, als 't vorige
'tenminste vier of vijf jaar
oud is.
Want Kenia is bevreesd
voor de toekomst, want nu al
is er voor velen geen werk te
krijgen. Het geboortecijfer is
gestegen naar 4 het hoog
ste ter wereld. Pessimisten
vrezen dat het bezoek van
paus Johannes Paulus de
Tweede een nieuwe golf van
borelingen veroorzaakt. De
paus spreekt niet graag over
geboortebeperking, de vrou
wen in Mathare Valley
evenmin.
Een uitgebreide kinder
schare, zo is de heersende
opvatting, verzekert arme
Kenianen van een welver
zorgde oude dag. Maar in
feite gaat in de sloppen die
regel allang niet meer op. De
kinderen moeten al heel snel
leren voor hun eigen kostje
te zorgen, omdat de moeder
altijd nog wéér jongere kin
dermondjes te vullen'heeft.
Ze worden parkingboys
genoemd, jongens en meisjes
die in de straten van Nairobi
op zoek gaan naar mensen
die bezwijken voor hun be
delende gezichten, naar
mensen die om te kopen zijn
of toeristen die wat al te
slordig met hun kostbare
bezittingen omspringen.
Hun moeders scharrelen
op hun manier hun kostje
bij elkaar. Ze stoken clan
destien brandewijn, .chan-
gaa genaamd. Of ze prosti
tueren zich. Vandaar dat de
kinderen ook wel '20-shil-
ling-kinderen' worden ge
noemd. Het laagste tarief
voor een hoer 'in Nairobi.
Want voorbehoedsmiddelen
kennen de vrouwen niet. Bo
vendien is het er geen
schande ongehuwd moeder
te zijn. Beter ongehuwd, dan
geen kinderen te hebben.
Maar de meeste kinderen
van Mathare Valley weten
niet wie hun vader is.
Arie Berkélaar (44) uit
Rotterdam werkt nu in de
slums. Ook hij is een techni
cus, een vrijwilliger die door
Undugo is aangetrokken.
Undugo betekent broeder
schap of solidairiteit in het
Swahili, legt hij uit. Hij
toont trots een oude fa
briekshal waar oudere jon
gens afkomstig uit de slop
pen werk en een opleiding
voor monteur krijgen.
Berkelaar vertelt enthou
siast over een uitvinding die
hij deed om Unicef te helpen
met de bestrijding van cho
lera. mensen die aan deze
ziekte lijden drogen snel uit.
Berkelaar. heeft in een hou
ten blokje gaten geboord,
waarin de mensen de hoe
veelheid zout en suiker kun
nen afmeten. Voldoende om
te mengen door het water
dat in een flesje cola of in
een literblik past. Attribu
ten waarmee de Kenianen
vertrouwd raken.
Er moeten honderden van
deze blokjes worden gepro
duceerd door Undugo tegen
kostprijs. Unicef verspreidt,
ze gratis' onder de mensen,
maar Undugo kan andere
jongens zo weer vertrouwd
maken met machjnebank-
werk of met timmerwerk.
„Het zijn allemaal par
king-boys die hier rondlo
pen. We willen vaklui van ze
maken, zorgen dat ze later
zelf een bedrijfje kunnen
beginnen. Daarvoor kunnen
ze een staatsdiploma- halen",
zegt Arie Berkelaar.
Naast de garage staat een
timmerwerkplaats. Er ko
men meubels vandaan en
andere voorwerpen die rij -
deze kinderen kun je heel
veel van de wereld leren."
Drommen kinderen ste
ken hun handjes door het
kippegaas van het hek rond
de gewone lagere school.
Kleine kinderen, gestoken in
schooluniform of wat daar
op lijkt. Soms herinnert al
leen een gescheurd kraagje
nog aan de officiële school-
dracht.
Het kindertal is de sloppenwijken van Nairobi neemt vooral door de prostitutie sterk toe.
kere Kenianen of blanken
zich kunnen aanschaffen.
In het kantoor van Undu
go toont Berkelaar aan de
hand van een groot bord alle
projecten van Undugo. Pro
jecten voor vrouwen, jonge
ren en kinderen. Projecten
voor mensen die zelf een on
derneming willen starten,
voor mensen die het agrari
sche vak willen leren.
In het Delta-house wor
den alle gemaakte produk-
ten verkocht, variërend van
kettingen van de Masaï-
stam tot de bedrukte stoffen
die in het eigen fabriekje
worden gemaakt. Ook op de
markten worden eigen pro-
dukten aan de man ge
bracht. De verkoop richt
zich op de toeristen, maar de
opbrengst is te klein. Undu
go kan zonder steun van
buitenaf zichzelf nauwelijks
bedruipen.
Heel vaak gaat de winst
van de markt op aan de vol
gende maaltijd, zo consta
teert Berkelaar spijtig. „Het
is een druppel op de gloeien
de plaat" geeft hij toe.
De Afrikaanse Gladys
Wambui, coördinatrice van
de schoolprogramma's van
Undugo, zucht: „Als je ziet
hoeveel kinderen er nog ge
woon op straat lopen,, hoe
veel er nog niet op school
zitten."
De school voor de wat
oudere kinderen uit de slop
pen is ondergebracht';in een
oude brouwerij, vlakbij een
reusachtige staalfabriek in
de open lucht. Tussen het af
val van limonadeblikjes,
oliedrums, kroonkurken en
meer waardeloos materiaal
hameren honderden man
nen onafgebroken. Het staal
wordt met de hand geplet en
herschapen in stalen kof
fers, kacheltjes en schalen.
Van ver klinkt het slaan
van metaal pp metaal schel
over de vlakte. Een paar me
ter er vandaan heeft een
kapper z'n spiegeltje en fo
to's van modellen aan een
boom gespijkerd. De klant
zit rustig op een paar stenen
te wachten. Bij de volgende
boom zit éen andere kapper.
De kinderen in de klassen
staan op als Gladys Wambui
binnenkomt. „We nemen
kinderen aan vanaf hun
twaalfde jaar. Kinderen die
niet naar de gewone lagere
school zijn geweest. Meestal
gaan ze niet omdat de moe
ders geen geld hebben om
het schooluniform te beta
len. En een schooluniform is
verplicht in Kenia. Op deze
school hebben ze geen uni
form nodig."
- FOTO'S ARCHIEF DE STEM
In een van de klassen
hangt een waslij ntje vol met
zelfgemaakte spullen. De
kinderen staan buiten, in
groepjes blokken hout te
verzagen. In een aangren
zend klein tuintje met een
metershoog hek eromheen -
alles in de school staat ach
ter slot en grendel - staat de
maïs manshoog.
„In het dagelijks leven
moeten de kinderen heel
snel leren om zaken te doen,
te onderhandelen voor hun
eigen kostje. Het zijn kleine
zakenmensen als ze hier ko
men en daar proberen wij op
in te haken."
Waarom ze niet gewoon in
haar eigen streek is geble
ven als onderwijzeres?
„Noem het een uitdaging",
zegt ze ontwijkend. „Het is
makkelijk een goede onder
wijzeres te zijn in een of an
der dorp. Maar bij Undugo,
hier raak je betrokken bij de
ellende van de mensen. Van
Prostitutie, moord, ziekte
en honger bepalen het leven
in de sloppen. Toeristen
worden gewaarschuwd de
vallei te mijden. Aan de an
dere kant van de stad, in de
heuvels, wonen de rijkere
Kenianen. Ze vermijden ge
sprekken over de sloppen.
Zeggen: als wij maar stug
doorgaan met de ontwikke
ling van Kenia raken we
vanzelf van die sloppen af.
Voor de bewoners van de
sloppen is het de vraag of ze
ooit de grauwe sfeer en
kleur kunnen ontvluchten.
Ze leven niet met de toe
komst. Elke dag is een nieuw
gevecht om het bestaan. De
sloppen ontstonden toen in
1962 de onafhankelijkheid
van Kenia werd uitgeroe
pen. In drommen kwamen
de mensen van het platte
land naar de grote stad. Op
zoek naar werk, op zoek
naar eten.
Ze bouwden zich aan de
rand van de stad hutten van
alles wat maar voorhanden
was. Karton, plastic en an
der afval. Later vertrokken
naar de stad, op zoek naar
hun man die al vooruit was
gegaan. Als ze al herenigd
werden ontvluchtte de man
vaak de ellende van alledag.
Ook hij was, zonder werk,
niet bij machte al die honge
rige kelen te spijzen.
De Keniase regering bull-
dozert de schamele optrekjes
allang niet meer plat. Toen
een cholera-epidemie uit
brak heeft de regering toi
letten en waterkranen aan
gelegd. En toen een enorme
brand de talloze papieren
huisjes verwoestte, hebben
de bewoners zich hutten ge
bouwd. De oudere mannen,
die zich de traditonele hut-
tenbouw herinnerden,
moesten eraan te pas komen
om te vertellen welke mod
der wel en welke niet ge
schikt is.
Mathare Valley is een
wijk zoals vele grotere ste
den in ontwikkelingslanden
die kennen. Straks als de
paus Nairobi aandoet zullen
de bewoners, net zoals tij
dens de derde wereldconfe
rentie voor vrouwen van de
Verenigde naties, weer uit
het dagelijkse straatbeeld
van de grote stad worden
verjaagd. Terug de vallei in,
aan het gezicht onttrokken.
Alsof ze niet bestaan.
Samen met Fabio, de di
recteur van Undugo, hebben
de Nijmegenaren besloten
een Undugo Vriendenclub
Nederland op te richten.
Maar zolang er geen vereni
ging is, zolang er geen statu
ten zijn, kunnen giften voor
Undugo worden overge
maakt opgironummer
4758484 ten name van M.
Lips, rekening Undugo Nij
megen.
FATESHPURBERI (UPI)
- Op het gezicht van de
dokter valt frustratie te
lezen, wanneer hij pro
beert Bhagwathi, een 30-
jaar oude moeder van
vijf dochters, ervan pro
beert te overtuigen zich te
laten steriliseren. Ze is
een van de slechts vier
vrouwen in het centrum
voor primaire gezond
heidszorg van Fateshpur-
beri, een drie verdiepin
gen tellend gebouw in een
stoffig dorp 48 kilometer
van New Delhi. Tijdens
de afspraak tikt een ver
pleegster op haar tafel en
spelen administrateurs
een spelletje kaart.
„Ik wil doorgaan met kinde
ren krijgen tot ik een zoon
heb", zegt Bhagwati terwijl ze
naar de grond kijkt. De dokteF,
C. Guptha, is geprikkeld. „Hoe
kan ik deze mensen overtui
gen van (het nut van) gezins
planning en sterilisatie?", zegt
hij.
Met de last van al 750 mil
joen mensen, van wie velen
wanhopig arm, moet India elk
jaar zorgen voor voedsel, scho
len en banen voor nog eens 13
miljoen nieuwe mensen. De
Wereldbank voorspelt dat In
dia tegen het jaar 2050 de
grootste bevolking ter wereld
zal hebben en China, dat een
harde bevolkingspolitiek
voert, zal voorbijstreven. „We
weten dat we tegen het jaar
2000 een miljard mensen heb
ben", zegt Rami Chhabra,
voorlichter van een particulie
re stichting voor gezinsplan-
ning. „De enige vraag is nog
'hoeveel meer het er zullen
zijn".
Functionarissen die zich iri
India met gezinsplanning be
zighouden, hebben een hele
reeks methodes geprobeerd -
van massale gedwongen steri
lisatie tot massa-onderwijs.
Maar het eerste, land met een
door de staat gefinancierd be
volkingsprogramma wordt
nog steeds verscheurd door
twijfel over het beleid van ge
zinsplanning.
Premier Rajiv Gandhi gaf
onlangs toe dat de huidige me
thoden niet werken. „Of
schoon er nu programma's
zijn, leveren ze geen goede re
sultaten op", zei hij. „Een van
de belangrijkste factoren is de
sociale en culturele blokkade
die wordt opgeworpen tegen
geboortenbeperking", aldus de
Indiase premier.
De grootste mislukkingen
komen voor op het platteland,
waar'70 procent van de bevol
king woont. „Ik spreek tot tien
families per dag", zegt.Thanga
Mani, een vroedvrouw en ver
pleegster. „Ik ben blij als ik
één persoon per maand tot ste
rilisatie kan krijgen".
De meeste vrouwen zijn
analfabeet en sterk onder in
vloed van traditie en religie.
Rajiv Gandhi
In het gezondheidscentrum
van Fateshpurberi haalt
Bhagwathi, na bijna drie
kwartier dokter Guptha te
hebben aangehoord, de schou
ders op en zegt hem dat „kin
deren een gave Gods zijn".
Kinderen van het mannelijk
geslacht krijgen de voorkeur,
omdat een zoon en zijn vrouw
volgens de traditie in het huis
van zijn ouders blijven, terwijl
een dochter naar het huis van
de schoonfamilie gaat. Veel
echtparen gaan, zelfs na vijf of
zes dochters, door met de
voortplanting om te proberen
een zoon te krijgen.
„Voor mensen op het platte
land speelt het gezin een be
langrijkere rol dan voor de
mensen in de stad", aldus
Manjit Singh, een sociaal wer
ker voor de door de overheid
gefinancierde Associatie voor
Gezinsplanning. Zij geloven
dat een groot gezin een teken
is van geluk. Meer kinderen
betekenen meer hulp in huis
en op de akker. Kinderen bie
den ook zekerheid voor de
ouders op hun oude dag. En de
hoge kindersterfte brengt de
mensen ertoe zoveel mogelijk
kinderen voort te brengen, zo
dat zij er zeker van zijn dat
een aantal overleeft.
„Wij moeten de onderdruk
ten stoppen bij twee kinderen
wannneer de regering hun
geen enkele sociale zekerheid
of medische voordelen ver
schaft?", zegt dr. D. Banarjee,
voorzitter van het centrum
voor sociale geneeskunde aan
de Jawaharla'l Nehru Univer
siteit. „Het heeft 'voor de ar
men gewoon geen zin minder
kinderen te nemen".
Onderwijs, hoger inkomen
en betalingen tot 150 rupees (40
gulden) hebben veel van de In
dische stadsbewoners ertoe
gebracht aan geboorteregeling
te doen na twee of drie kinde
ren, maar de weerstand van de
arme plattelandsbevolking
brengt veel functionarissen
die zich met gezinsplanning
bezighouden, ertoe hardere
methoden voor te stellen.
„Voor deze plattelandsgebie
den is dwang de enige ma
nier", aldus Guptha. „Anders
ertig
Door Cees Manders
tOME - Maruschka
jetmers gaat het he
lemaal maken, in de
filmwereld. Drie jaar
jeleden was ze nog au
pair in Parijs, en nu is
ie al bijna de bekend
ste Nederlandse film-
jster, in het buitenland
ilthans.
In Rome stond ze de Ita-
iaanse pers te woord over de
ilm die ze deze maanden in
lome maakt. De film, 'Diavolo
corpo', zal waarschijnlijk
iet veel 'Oscars' opleveren, en
.lisschien zelfs niet eens tot de
Jederlandse bioscoop door-
ringen zoals het gros van de
[taliaanse films. Maar het is
.iteressant de Maruschka
jetmers (22) van het Drentse
platteland in Rome's sjieke
fhampagne-lokaal 'Heming-
jay' bezig te zien met haar
public relations'. Ze doet dat
net verve.
De film 'Duivel in mijn lijf'
gebaseerd op een boek uit de
i'intiger jaren, van de Frans
jan Radiguet, een boek dat
bpzien baarde of in elk geval
onze generatie beïnvloedde'
oals een wat oudere italiaan
journalist verzekerde. Had
laruschka dat boek ook gele-
;n? De jeugdige filmster ant
woordt met grote beslistheid:
[Nou en of. Het is een van de
srste boeken die ik gelezen
keb. Maar u moet me niet vra-
gej
w|
üj
na(
ga
It
da
O
latei
gaai
Man
IUBLIN (RTR) - In
iet literaire wereldje
ran Dublin is bescha-
ïende touwtrekkerij
[aande rond het do-
lenmasker van de
phrijver James Joy-
auteur van het
ïoderne klassieke
rerk 'Ulysses'.
Het masker werd
juli verkocht van-
it het Joyce-mu-
>um na een reeks
ïysterieuze transac-
ies die de woede van
le kleinzoon van de
Schrijver, Stephen,
opwekten. „Ik heb er
ernstig bezwaar te
ren dat dit breekbare
tasker als een cir-
ibezienswaardig-
ïeid Ierland wordt
loorgesleept. Dit is
(een portret of meu-
ïlstuk. Het is een
iodenmasker dat van
iet stoffelijk over-
pchot van mijn groot
rader werd afgeno-
len", aldus Joyce.
Stephen Joyce, de
faatste rechtstreekse
afstammeling van de
schrijver, dreigt met
'iet veranderen van
pijn testament, zodat
Ierse instellingen
iets meer uit de na
jatenschap van Joyce
djgen, tenzij de ver-
koop ongeda|
gemaakt.
Het mask
een van twd
het o ver lij q
Joyce in Zv
in 1941 wei
maakt door f
serse beelj
Paul Specfl
drachtgeefsti
de in Zürich 1
kunsthistorie
Giedion-Well
intieme vrietl
de Joyces.
Zij gaf een
maskers aan J
Scott, een
staand Iers
en literator,
Joyce-museu
richtte en bezl
uitkijktoren
de baai vanl
uitziet.(W.V.).|
Volgens
Joyce had
komen zij niet uit zichzelf".
„Maar we probeerden
dwang en het werkte niet",
werpt Chhabra tegen. „Het
ontzegde gezinnen basisbe
hoeften. Daarom kwamen ze
in opstand". Van 1975 tot 1977,
toen onder premier Indira
Gandhi de noodtoestand van
kracht was, gebruikten func
tionarissen dreigementen als
het verlies van banen, kortin
gen op het salaris en soms re
gelrechte fysieke dwang om de
hoge quota van sterilisaties te
halen. Miljoenen mensen -
jong en oud, pas getrouwd of
al lang weduwe of weduw
naar, met of zonder kinderen -
werden opgepakt en in
vrachtwagens afgevoerd voor
sterilisatie.
Het aantal sterilisaties steeg
tot meer dan acht miljoen in
de 18 maanden van de nood
toestand, maar de draconische
maatregelen maakten velen
woedend. De publieke veront
waardiging droeg bij tot de
verkiezingsnederlaag van In
dira Gandhi in 1977. Het vol
gend jaar liep het aantal steri
lisaties terug met zeven mil
joen tot een'miljoen.
„Vanwege de noodtoestand
is ons programma 20 jaar te
ruggezet", aldus A.D. Cripa-
thy, hoogleraar communicatie
aan het Nationale Instituut
voor Gezondheidheid en Ge
zinswelzijn. Tien jaar later
„blijft het doel het zelfde als aiSllsIt.P f>n fff>t
de dagen van de noodtoe-l^""5"^ W ISKe. £iei
stand", aldus Satish Chanderl
van de Associatie voor Gezins-J
planning. „Maar onze middel
len om het doel te bereiken
zijn veranderd. Er is
ruimte voor dwang, zoals t
eerder gebeurde".
De regering heeft gepro
beerd de oude ideeën te trans
formeren door de nadruk tf
leggen op onderwijs en ge
zondheidszorg, maar er a)n
talrijke obstakels. „Deze men
sen kennen niet eens de bevol
king van hun eigen dorp, h*
zouden zij het bevolkingspro
bleem van India dan ken
nen?", zo vraagt dokter Gup
tha.
De regering en de particu-,|
liere organisaties proberen
met geld en goederen, zoal-'
kleren, keukengerei en land
bouwwerktuigen de mens®
ertoe te bewegen sterilisatie
aanvaarden. Maar het geboor
tecijfer blijft hoog. Het gemid'
delde kindertal is slechts mar
ginaal gedaald van 5,7 in
tot 5,3 in 1981.
Deskundigen inzake
boortebeperking menen dat d
regering sociale zekerheid
betere gezondheidszorg moe
verschaffen om de onderlip'
gende oorzaken van het gro"
kindertal aan te pakken.
Maar de bevolkingsgroei
India is zo groot, dat het moe1'
lijk zal zijn deze snel onde
controle te krijgen, aldi®
Chhabra, zelfs indien de reg'
ring in staat is het best moge
lijk beleid te voeren. „We
lppie Happie en Stuc
len geen verandering zien
VOO'I
ef -
fewaaz-
het jaar 2000", meent z"
„Maar de 21-ste eeuw zal wor
den bepaald door wat we
doen of niet doen".
nul
U*\T?
416
(Wfó-
SI0NSEL
STAPION-
V£(?kDREK,
WCtóPITMto
GROOTSTE
KlAmtz!
