rada
Bezoekje aan Yorkshire
is soort mini-cruise
Ondergronds Vikingdorp
in York uniek museum
Montgomery's auto wordt
nog iedere dag gepoetst
ZELFS DE STANK IS NIET VERGETEN
hiet eens
punk
DlOTEif
EXTRA
LEGER TRANSPORT MUSEUM IN BEVERLY:
Veranderd denken
Vijf miljoen
door Roger Simons
e meeste fotomodellen zit-
op het brede trottoir in de
met hun rug tegen een
r. Naderbij komende toeris-
naken doorgaans al op kor-
fstand aanstalten om een
tje te schieten. Maar de lei
van de punks weerkaatst
zijn spiegeltje een felle zon
raat op de cameralens. Die
oeuvre heeft tot gevolg, dat
otograaf nerveus wordt en
ijn apparatuur laat zakken,
ertussen snellen enkele
cs toe met groene hanekam-
en vuile shirts. 'Nazi Cha-
taat daarop. Zij komen met
onderhandelen,
et kan gebeuren, dat loeris-
die aldus benaderd worden,
tig op de vlucht slaan. Maar
nt er vergif op innemen, dat
eweg het grootste deel niet
npruttelt. De houding van
elijke jongelui heeft immers
vreesaanjagends, ook al ge-
cen zij geen dreigementen,
e contante betaling van het
aagde bedrag is büjkbaar
ens de meeste toeristen de
;ste manier om van deze
mde wezens af te komen,
jmmige buitenlandse bezoe-
met voldoende pondjes op
aten zich kieken te midden
■roepjes punks. Zo'n stil le-
kan de toerist een 'fiver'
pond) kosten. Vraagje hem
eraf want hij denkt van die
cs, dan krijg je meestal dit
oord: „Ach, ze zijn jong en
om doen ze graag anders
gewone mensen. Toen wij
waren, deden wij immers
raar."
aar een Italiaan, die op zijn
ik een kijkje nam in de
's Road, dacht er anders
„Die punks vormen een
meer weg te cijferen onder
van de brutalisering, die de
lse maatschappij de laatste
jaar heeft ondergaan," zei
,Zij zijn de jeugd van dit
IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIINI
j en slangen
'entuinen en vogelparken
eer dieren gestolen en er
>sen.
ging van directeuren van
ter uit Saarbrücken, zijn
van dieren uit diergaar-
ihoort die van twee nooit
Daarentegen kon de poli
aar een uitermate giftige
ier van vier kinderen die
bewust te zijn in een
:orgen over maakt zijn de
e roofvogels adelaars,
n, voor zwartemarktprij-
e landen en elders. Apen
ïlwitten.
■entuindirecties door ver
en proberen de dierdief-
ij zoeken terroristen,
t de ACI, de italiaanse
si, heeft dezer dagen via
i beroep gedaan op de re-
iid op de italiaanse wegen
n. „24 miljoen transport-
t op onze wegen. Maar de
nog steeds de sterkte van
auto's en vrachtwagens
enverkeerswet. Die is de
t veranderd. De regering
n al lang bezig met een
k al is dit jaar tot 'Jaar
gheid' uit geroepen, die
niet komen."
Ie ACI (in Italië een zeer
die haar leden echter
ag kan bewegen) wijt de
op de italiaanse wegen
„straffeloosheid" waar
van verkeersregels zich
n. Vooral de buitenlan-
lers gedragen zich thuis
•d. In Duitsland hoef je
drinken, en ze laten je al
n. Dat kan hen het rijbe-
danders komen bij ons de
n en gaan dan in een on-
de weg op. Omdat de
sch absoluut is."
weer regelmatig file-rij -
tutowegen, nu miljoenen
mders gezamenlij k met
auto's mogen niet rijden,
'scherpe' controle aan-
MAANDAG 29 JUL11985
:n, kunnen vooraf een zacht
e bedingen.
enk nu maar niet dat stie-
een punk schieten er ook
Het groen- en blauwhari-
olkje behandelt alle voorbij
ende en met camera's uitge-
toeristen op dezelfde ma-
Punks met pecuniaire be
hingen grijpen hun kansen
letterlijk aan.
Door Rein van der Helm
BEVERLEY (Engeland) - De
historie van het Verenigd Ko-
m|tkrijk wordt op het eiland
f6" nog steeds in hoge ere ge
houden. Hoewel de Britten he
eften dat hun imperium,
*uar op een gegeven ogenblik
m zon nooit onderging, verle
den tijd is houden zij de herin
nering eraan op alle mogelijke
manieren in ere.
y In Beverley (Yorkshire)
hebben ze voor het levendig
«ouden van de historie een wel
heel aparte manier gevonden.
Daar is een aantal jaar gele
hen, op particulier initiatief,
het Museum of Army Trans-
fort (museum van militaire
vervoersmiddelen) gesticht.
Pronkstuk van het museum
15 ongetwijfeld de Rolls Royce
van veldmaarschalk Montgo
mery, een bakbeest van een
wagen die drie dagen na de in-
Jge in Normandië in juni
7*4 op Juno Beach werd ge
markeerd. Het voertuig ver-
d?ert in blakende conditie,
™et zo verwonderlijk want el-
dag wordt hij wel even ge-
Poetst.
Het eigenlijke overzicht van
militair transport, dat het mu
seum tracht te geven, begint in
de Krim-oorlog. Men be
schouwt dit als het begin van
georganiseerd militair trans
port omdat toen voor het eerst
door militairen een spoorweg
werd aangelegd en het Britse
Land Transport Corps werd
opgericht.
De spoorwegsectie omvat
locomotieven uit 1885, 1893,
1910, 1934 en 1944. Veel van dit
materiaal draagt namen van
Britse militairen die een Vic
toria Kruis ontvingen. Hun
verrichtingen staan op borden
nabij de locomotieven ver
meld.
De Boerenoorlog in Zuid-
Afrika levert de (door paarden
getrokken) stafwagen van ge
neraal Lord Roberts en de
Eerste Wereldoorlog is in
beeld gebracht door een be-
voorradingspunt, compleet
met een veterinaire ambulan
ce voor gewonde paarden, een
kruiwagen die door Chinese
arbeiders werd gebruikt en
een stukje spoorweg.
De jaren na de Eerste We
reldoorlog kenmerkten zich
door allerlei zeer intensieve
experimenten op transportge
bied, waaronder een motor op
drie wielen. Het laatste exem
plaar is in Beverley te zien.
Wereldoorlog twee toont ver
voermiddelen die werden ge
bruikt in Europa en Afrika.
Onnodig te zeggen dat bij dit
laatste ook een zo authentiek
mogelijk woestijndecor werd
nagemaakt. Een noodhospitaal
in een Franse boerenschuur
werd uitgerust met een kip
penren. „Om de zaak zo na
tuurgetrouw mogelijk weer te
geven en bovendien is een eitje
nooit weg", aldus de lakonieke
en zeer Britse kolonel b.d. E.H.
Wood.
Buiten het museum wordt
hard gewerkt aan wat is over
gebleven van het grootste
Britse transportvliegtuig dat
ooit werd gebouwd: The
Blackburne Beverley. Herin
wordt mettertijd de lucht
macht-afdeling van het mu
seum ondergebracht.
ZEEBRUGGE (België) - Engeland telt veel museums.
Wie een bezoekje aan twee bijzondere museums - het
Jorvik Viking Centre in York en het Museum of Army
Transport in Beverley - wil brengen kan dit combineren
met een leuke zeetrip. Dagelijks varen vanaf Rotterdam
en Zeebrugge (B) schepen van de North Sea Ferries naar
Hull. Vanuit deze Engelse havenplaats is het een kleinig
heid beide plaatsen - die overigens meer te bieden hebben
dan deze museums alleen - bezoeken. Dat kan zowel met
openbaar vervoer als met de eigen auto.
Behalve museums biedt het gebied, bekend als de
Humberside - naar de gelijknamige rivier - een scala van
mogelijkheden. Het landschap is verrassend contrast
rijk. Het varieert van het heuvelachtige Yorkshire en
Lincolnshire tot de massieve krijtrotsen van Flambo-
rough Head. Het landschap buiten de steden is onge
schonden en wie nog heimwee naar Nederland mocht
hebben kan even zijn hart ophalen op het Axholme-
eiland, dat een verrassend 'Hollandse' aanblik toont.
De bootreizen naar Huil beginnen 's avonds. Overnach
ten aan boord is mogelijk en men gaat niet met lege maag
op stap want op de ochtend van aankomst wordt een ste
vig ontbijt geserveerd. Voor informatie kan men terecht
bij de Britse Dienst voor Toerisme in Brussel en Amster
dam of ieder erkend reisbureau.
elektronische constructie
worden de bezoekers in
wagentjes, achteruitrijdend,
als het ware door de tijd ge
loodst. Elke periode wordt
weergegeven door een beel
dengroep met op de achter
grond authentiek muziek uit
de betrokken periode.
Langzaam rijdt men van
1985 naar 800. Dan draaien
de wagentjes om en voorui
trijdend doorloopt men de
Viking-periode van 800 tot
1000.
In het eigenlijke Viking
dorp komt men ogen, oren
en neus te kort. Ogen: omdat
alles zo authentiek mogelijk
is nagebouwd; oren: omdat
elk object zijn eigen geluid
heeft, variërend van tegen
elkaar scheldende kinderen
(dank zij een professor in
het oud-Noors) tot handel op
de visafslag en neus: omdat
de Engelse archeologen von
den dat ook de geur van zo'n
Vikingdorp erbij hoorde.
„De zaak is niet compleet
zonder dit belangrijke as
pect van het Vikingleven,
hoe onplezierig soms ook",
werd gezegd. Verse appels
en leer worden geroken bij
de tuigmakerij. Wanneer
men dwars door een Viking
huis rijdt ruikt men een
stamppot, die even later
plaatsmaakt voor een hout
vuur. De geur wordt stank
wanneer men over een ach
tererf rijdt, compleet met la
trine en varkensstal. De
geuren worden gemaakt
door het verhitten van spe-
Vaten werden door de
Vikingen veel gebruikt
- Foto's Mike S Duffy
ciale aromatische olieii, die
de gewenste geur leveren.
Aan het eind van de 13
minuten durende 'rit' rijdt
men door een stukje afgra
ving, zoals de archeologen
die hebben aangetroffen.
Een vier meter hoge aarden
wal laat zien dat elke tijd
zijn eigen overblijfselen
heeft. Ook wordt origineel
10e eeuws timmerhout - dat
een bewerking heeft onder
gaan - getoond. En als men
de tijd-kar heeft verlaten
kan men het laboratorium
werk, dat bij archeologische
opgravingen plaatsvindt,
bekijken. De tocht door Jor
vik eindigt in een tentoon
stellingshal waar 500 van de
15.000 aangetroffen en soms
zeldzame voorwerpen zijn
geëxposeerd.
Kolonel b.d. E.H. Wood te midden van enkele legervoertuigen
Door Rein van der Helm
YORK (Engeland) -
Een doordeweekse dag
in York.
Het vrij recente winkel
centrum Coppergate,
waar ook een vestiging
van C and A dominant
aanwezig is, vertoont het
gebruikelijke beeld sinds
die gedenkwaardige 14
april 1984, toen het Jorvik
Viking Centre zijn deu
ren opende.
Een enorme rij geduldig
wachtende mensen vult voor
meer dan de helft het plein
waar het winkelcentrum
omheen gebouwd is. Een En
gelse rij, wel te verstaan.
Dat wil zeggen: keuvelende
mensen, waarvan er sommi
ge de rij verlaten om even
een ijsje te halen en vervol
gens hun plaats weer in te
nemen. Anderen lezen ge
duldig een krant. Ruimte
wordt vrij gehouden om
winkelend publiek de rij te
laten doorkruisen.
Het begin van de rij ver
dwijnt - na soms wachttij
den van twee en meer uur -
in de gapende mond van het
Jorvik Viking Centre. Een
Engels archeologisch project
dat in 1984 tot een der top
attracties op toeristisch ge
bied werd uitverkozen.
Nu zijn Engelsen op het
gebied van historie wel wat
gewend, maar wat de York
Archaeological Trust in vijf
jaar tijds in Coppergate
heeft gepresteerd grenst aan
het ongelooflijke. Tientallen
meters onder de grond is een
compleet Vikingdorp nage
bouwd, of beter gezegd her
bouwd.
Toen de plannen voor het
winkelcentrum in 1976 vas
tere vormen begonnen aan
te nemen en het duidelijk
werd dat het bestaande zou
worden gesloopt doken de
archeologen als sperwers op
het gebied. Bekend was dat
ter plaatse een Viking-ne
derzetting had gestaan en
men wilde eens bekijken
wat daar nog van restte. Vijf
jaar graven leverde de om
vangrijkste en meest geva
rieerde Britse verzameling
op van 10e eeuwse voorwer
pen, merkwaardig goed ge
conserveerd in de drassige
bodem.
De vondsten veranderden
het denken in Engeland over
de Vikingen. Wollen sokken,
munten, Oosterse zijde, zelfs
zaden van zwarte bessen en
restanten van kunstig ge
bouwde houten huizen be
wezen dat de Vikingen niet
de nietsontziende barbaren
waren waarvoor zij altijd
zijn uitgemaakt. „Het En
gelse beeld van Vikingen als
bloeddorstige benden rovers
verdween door deze vond
sten", zegt Richard Hall van
de York Archaeological
Trust, een van de ruim 400
mensen die gedurende die
merkwaardige vijf jaar bij
het Coppergate-project wa
ren betrokken.
Skeletten, 15.000 gave
voorwerpen, 250.000 stukken
aardewerk, vijf ton dierlijke
botten en een aantal opmer
kelijk goed bewaard geble
ven resten van Vikingge-
Gouden munten en talloze gebruiksvoorwerpen zijn in het Dagelijkse drukte voor het Viking-Centre
museum ook te bewonderen.
Restanten van kunstig gebouwde houten huizen maken duidelijk dat de Vikingen niet de nietsontziende barbaren waren
waarvoor zij altijd zijn uitgemaakt.
bouwen gaven eén zeer goed
en gedetailleerd beeld van
het leven in Yorvik (zoals de
Vikings York toen noemden)
rond het jaar 1000.
York werd in de eerste
eeuw gesticht door de Ro
meinen (de door hen ge
bouwde vestingmuur is nog
steeds in goede staat). Toen
de Vikingen het rond 800
veroverden was het de twee
de stad van het toenmalige
Engeland. Zij raakten de ne
derzetting weer kwijt toen
hun koning Erik Bloodaxe
werd afgezet in 954, maar
behielden hun invloed onder
Anglo-Saksische hertogen
tot in 1066 Willem de Vero
veraar voet op Engelse bo
dem zette. Tot dan was Jor
vik een druk handelscen
trum op de Viking-route
tussen de Noordzee en Ier
land.
De idee werd geboren aan
de hand van de vondsten de
Viking-nederzetting (ge
deeltelijk) te reconstrueren.
Een idee dat in Engeland,
met zijn groot historisch be
sef, insloeg. De 5 miljoen
gulden die de reconstructie
moest gaan kosten werden
in minimum van tijd bijeen
gebracht. Het resultaat dat
werd bereikt is verbluffend,
maar er werd dan ook niets
aan het toeval overgelaten.
Archeologen en historici be
geleidden de herbouw en to
neelmeesters verzorgden de
verlichting.
Dank zij een ingenieuze
