De kruisraket vliegt over Canada ESKIMO'S EN INDIANEN BANG VOOR LAAGVLIEGERS JEREMY S e ZATERDAG 27 JUL11985 EXTRA Corridor ZATERDAG 27 JUL11 Pro-am Vijand UITGEREKEND in het land dat al in 1969 besloot zijn strijdmacht nucleair-vrij te maken, Canada, worden de proeven genomen met de kruisraket, die, als de Sovjet- Unie op 1 november meer dan 378 SS-20's blijkt te heb ben geïnstalleerd, ook in Ne derland zal worden ge plaatst. De afgelopen winter heb ben drie kruisraketten boven het afgelegen Canadese grondgebied hun vlucht ge maakt en tot en met 1988, het daadwerkelijke Nederlandse plaatsingsjaar, zullen jaar lijks zes proeven worden ge nomen. Nadat de Verenigde Staten gedurende drie jaar de AGM-86B kruisraket op alle onderdelen hadden getest werd op 13 juli 1983 een ak- koord bereikt met Canada om daar tot een realistischer oefenprogramma te kunnen komen. De reden daarvoor was dat Canada's weersomstandighe den - veel sneeuw en ijs veel meer overeenkomen met die van het gebied waar de kruisraket in oorlogstijd voor bedoeld is, de Sovjet-Unie. De Canadese regering ging akkoord onder de voorwaar de dat de kruisraket geen nu cleaire, chemische of biologi sche lading mee zou dragen. Vervolgens werd het gebied voor de vlucht afgebakend. Men besloot de kruisraket vanaf een B-52-toestel te lanceren aan de Canadese noordelijke kust bij de Mac kenzie rivier. Vandaar uit kon de raket in een corridor van 150 kilometer breed, voor een gedeelte parallel aan de Rocky Mountains, met een gemiddelde snelheid van 700 km. per uur zijn doel berei ken op een afstand van 2600 kilometer om daar zacht, hangend aan parachutes, te kunnen landen. In de buurt van de corridor wonen 655.000 mensen in 290 bevolkingscentra, maar de route van de kruisraket werd dusdanig bepaald dat zij nooit dichter in de buurt van bewoonde gebieden zou ko men dan 5 kilometer. Steeds wordt de raket vanuit vlieg tuigen, waaronder de Awacs, en een controlecentrum dus danig in de gaten gehouden dat de vlucht gestopt kan worden op het moment dat zich iets onverwachts voor doet. Het gebied waarover de kruisraket zich op een hoogte tussen de 300 en 1200 meter beweegt is zeer gevarieerd en doet, zeker in de winter maanden, sterk denken aan het winterse Russische land schap. Het kruisrakettenpro- gramma heeft in Canada tot protest en acties geleid, ac ties, die gering van omvang waren doordat tot dusver slechts heel kort vantevoren de lancering van de raket be kendgemaakt werd. Bij de eerste test demonstreerden ongeveer 50 tegenstanders bij de poorten van de basis Cold Lake, ongeveer het einddoel van de kruisraket, en nog eens 50 in het centrum van Winnipeg zonder dat het tot incidenten kwam. De meest in het oog springende anti- demonstratie kwam van Greenpeace, die de vlucht van de raket wilde versper ren met balonnen in een vis net. „De kruisraket vloog over een hoogte van ongeveer 60 meter over onze met he lium gevulde balonnen heen", aldus de woordvoer der van Greenpeace, George Callies. Jim Bohlen, een an der lid van Greenpeace, kon digde aan dat zijn organisa tie in 1986 in staat zal zijn met elektronische appara tuur de vlucht van de kruis raket te beïnvloeden. Bohlen, die 12 jaar lang als weten schapper werkte aan de bal listische Polarisraketten, zei dat voor hetzelfde geld dat men besteedde aan 'het ba- lonnenproject', ruim 30.000 gulden, het mogelijk moet zijn elektronische appara tuur te maken om de kruis rakettest te dwarsbomen. Door majoor Dave MacNa- mee van de Amerikaanse luchtmacht wordt dat ont kend. „Er is geen mogelijk heid om van buitenaf in te grijpen in de navigatie van de raket", aldus MacNamee. Blijft de vraag waarom Canada, dat zo fel gekant is tegen het gebruik van nu- cleaire wapens, volop mee- werkt aan het testen van üt kruisraket, die immers voor- bestemd is een nucleaire la- ding op de vijand af te vuren. „Daar zijn", zegt de hoogste ambtenaar van het ministe- rie van Defensie (deputy mi nister) Beverley Dewar, „twee redenen voor. Ten eer ste staat Canada achter het principe van de NAVO dat afschrikking kan leiden tot wereldwijde veiligheid en een stap is op weg naar ont wapening. Ten tweede wil Canada tonen dat het een volledige plaats inneemt in het bondgenootschap zonder dat het daarvoor nucleaire wapens binnen de strijd macht heeft." Goose Bay wil nieuwe NAY O-basis worden OTTAWA/GOOSE BAY - Als begin dit jaar minister Job de Ruiter van Defensie een be zoek brengt aan Canada belooft hij dat nog de ze zomer Nederlandse vliegers met de F 16 ko men oefenen boven de uitgestrekte ruimte rond de basis Goose Bay. Minister De Ruiters verklaring in Ottawa blijkt een slag in de lucht te zijn of op zijn minst ingegeven door een overdreven groot optimisme. Moeder en kind van de Montagis, de indianenstam in de buurt van Goos Bay. Tekst en foto's Aad Jongbloed „Want", zegt de Nederland se militaire attaché kolonel J. W. A. Boudens in Ottawa, „zoiets kost meer voorberei ding dan een paar maanden. Maar we kunnen er zeker van zijn dat de Nederlandse lucht macht met 20 tot 25 man en zes tot tien F 16's volgend jaar hier komt vliegen". Dat gegeven plus het feit dat de Nederlandse regering optie heeft genomen op 10 ge bouwen op de basis Goose Bay is een flinke duw in de rug van de Canadese regering, die ge noemde basis geheel onderge bracht wil zien bij de NAVO. Canadese piloten en vliegers van de RAF en Luftwaffe, die er al oefenen, zijn enthousiast over de mogelijkheden, inclu sief het laag vliegen, een 'must' om voorbereid te zijn op een oorlogstaak. Kaper op de kust is Turkije, dat probeert de NAVO te overtuigen van het nut Konya als oefenbasis voor het bond genootschap te gebruiken, vlakbij de oostflank van het NAVO-verdedigingsgebied, niet ver van de grens met de Sovjet-Unie. Er duiken dan De indiaan Bart Jack: „Ik wil dat onze mensen ook rechter kunnen worden. wel wat politieke complicaties op, want elke beslissing in het voordeel van de Turken roept problemen op met aartsvij and-bondgenoot Griekenland. De beslissing, die volgend jaar genomen moet worden, vergt derhalve de grootst mogelijke diplomatieke omzichtigheid van de NAVO-partners en op rationele gronden zal wellicht de voorkeur gaan in de rich ting van Goose Bay. Goose Bay, waarin dan 2,5 miljard gulden geïnvesteerd De kruisraket in de takels voor de lancering. zal worden en dat voor dui zenden arbeidsplaatsen zal zorgen, heeft als voordeel dat een oefengebied bestreken kan worden dat groter is dan ge heel West-Duitsland en in de directe omgeving bewoond wordt door 1000 indianen en 2500 inuït (eskimo's). De totale overlast is dus aanzienlijk minder dan die voor West- Duitsland en zijn bevolking, die nu het lawaai van de laag- vliegende fighters moet on dergaan. Die indianen, behorend tot Door middel van het North Warning System kan op de Canadese basis North Bay het luchtruim volledig gecontroleerd wor den. de stam der Montagis, en de inuït hebben de weg weten te vinden naar de internationale pers om blijk te geven van hun weerstand tegen optimaal ge bruik van de basis en hun on gerustheid over wat hun aan lawaai en andere overlast bo ven het hoofd hangt. Burge meester mevrouw Elisabeth Watts van North West River, het door de Canadese regering ingerichte dorp waar de eski mo's onderdak hebben gevon den voor zover ze niet op jacht zijn of vissen, verwoordt de onrust als volgt: „We willen alles weten over de effecten op het milieu en de wildstand als de hele NAVO hier komt vlie gen. We willen niet alleen ge ïnformeerd worden door de militairen, die dat inderdaad doen, maar ook door de rege ring, waarvan we nog steeds niets gehoord hebben. In ons dorp hebben we geen pro bleem met het laag vliegen, we zijn eraan gewend en boven dien moeten we er iets voor over hebben als we voor onze mensen werkplaatsen kunnen krijgen bij de basis. Maar, 5 van onze bevolking gaat de natuur in om vallen te zetten en 70 probeert een brood winning te vinden door middel van jagen en vissen. Zal het wild niet verjaagd worden? Ik ken verhalen van vissers, die zo schrokken van laag vlie gende toestellen dat zij uit hun boot tuimelden. Er moet dus zeker een afspraak komen dat men niet over plaatsen vliegt waar gejaagd of gevist wordt." Zij vertelt over de moeilij k- heden, die de eskimo's toch al hebben dank zij bemoeienis van de 'whiteman'. „Ons volk maakte jacht op zeehonden, naast vissen en jagen en wat hout kappen of groente ver bouwen de bron van inkom sten. „Door het verbod van met name de Europese Ge meenschap om zeehondenbont in te voeren werden we ernstig getroffen. Maar er zijn nu zo veel zeehonden dat ze alle zalm opeten, die wij normaal vingen. Dat scheelt de mensen duizenden dollars aan inkom sten. Er blijft voor ons niets over. Als men met de vliegtui gen nu ook nog de dieren gaat afschrikken.We zullen eerst de studies moeten zien voor we akkoord gaan met Goose Bay als NAVO-basis, ook al worden ons nog zoveel banen beloofd." In Sheshutshit, op de andere oever van de rivier, zijn de Montagis veel militantere te genstanders van Goose Bay als NAVO-basis. De beide chiefs, Ben Pokue en Daniel Ashizi, willen er niet eens over praten. Zij ontvluchten hun dorp als journalisten hun me ning willen horen. Bart Jack (34), de enige Montagi met een middelbare schoolopleiding, werpt zich op als woordvoer der. „De indianen zijn sterk verdeeld over de komst van de NAVO", zegt hij, „sommigen willen er absoluut niets van weten, anderen willen eerst eens horen hoe de geluidhin der zal zijn en hoe de ongeveer 600.000 rendieren in het noor den erop zullen reageren. Want de meeste van ons zijn jagers en vallenzetters. Het feit dat banen in het vooruit zicht worden gesteld telt niet zwaar. Indianen verblijven nu eenmaal liever in het vrije veld dan dat zij op een basis tewerk worden gesteld. Het probleem is dat niemand van de indianen er met de regering over wil praten. Zij vinden dat hun claims op grond eerst eens gehonoreerd moeten worden, maar ik moet eerlijk zeggen dat toen in 1973 de regering de claims erkende niemand zich meldde om dat dan ook te re gelen." Jack wil aanvankelijk niet kwijt hoe de indianen het voor elkaar kregen de internatio nale pers te mobiliseren waar door de lezers in West-Duits land eerder van hun grieven vernamen dan de eigen Cana dese regering. „Dat is merk waardig", beaamt hij aanvan kelijk, „want de meesten van ons kunnen lezen noch schrij ven en ongeveer een kwart heeft televisie of radio. Nie mand wil contacten met de buitenwereld en het is moei lijk om de groep te infiltreren. Toch heeft het marxisme zijn greep op de militante helft van de indianen." Via de commandant van de basis van Goose Bay, John David, duikt dan de naam op van Tony Jenkinson. Terug daarmee naar Bart Jack. „Dat is de man", beaamt Jack. „To ny Jenkinson kwam 10 jaar geleden naar ons toe, trouwde met een indiaanse en woont onder ons. Hij is een Brit, in Oxford geschoold, noemt zich adviseur voor indiaanse zaken ,en wordt daarvoor ook een beetje door ons betaald, niet genoeg, maar hij is, zegt hij zelf, van rijke ouders. Hij heeft boekenplanken vol lite ratuur over Marxisme en Afrikaanse bevrijdingsbewe gingen." Een vreemde man, volgens Robin Longfellow, die het in haar lokale radioprogramma vaak opneemt voor de india- nen. „Hij draagt altijd een honkbalpet, zodat je nauwe lijks zijn gezicht kunt zien. Hij zegt te vechten voor de onaf hankelijkheid van de india nen, maar ik zet daar vraagte kens bij." De hoge ambtenaar in Otta wa weet zeker dat Jenkinson geen welgestelde ouders heeft. „Waar hij het geld vandaan haalt om van te leven? Wij hebben zo onze vermoedens Maar wat Jenkinson daar doet is niet goed voor de indianen." „Nee", zegt Bart Jack, „dat is niet goed. De indianen moe ten zelfstandig en zonder in menging van buitenaf beslis sen of de komst van de NAVO naar de basis een goede of slechte zaak voor hen is. Per soonlijk denk ik dat we af spraken moeten maken over het ontwijken van plaatsen waar mensen van ons jagen en vissen, maar dat we wel ak koord moeten gaan met de uit breiding van de basis. Want de welvaart die daardoor ont staat straalt toch ook op ons af, al was het alleen maar doordat er goede scholen ko men. Ik vind dat mensen van ons volk ook de mogelijkheid moeten hebben om dokter, rechter of journalist te wor den". Een ondergronds hoofdkwartier van de Canadese lucht macht in North Bay. Een straaljager van de Canadese luchtmacht houdt alle bewegingen van de kruisraketten in de gaten. Het jaarlijkse hoogtepur wereld is het 'Open Dut kampioenschap wordt m houden. Nederland telt 15.000 25 banen hun sport bed zij niet in Noordwijk. D speeld door enkele van tenlandse profs. Zij strijd dank zij een vlotte spons guldens bedraagt, met 95.300. Onder de deeln hard Langer, die zijn vor zendaal behaalde titel v van de best verdienende begin dit jaar veel furol nooi' in Augusta te wim bijgaand artikel de mets zijn carrière begon. Door Wil Kester NOORDWIJK - Dii dag doet Noordwij zijn bijnaam alle ee aan. De 'koningii der badplaatsen' een parel aan d Noordzee. Onder een strakblauw hemel sudderen heup-aan heup de ingevette lichame: als stoofvlees in een braai pan. Het zijn vooral vakar tievierende Duitsers, d zo'n beetje elke vierkant centimeter van het strand i beslag nemen. Anoniem zij zij, en met velen. Niet voor iedereen gel( dit 'dolce far niente'. meest prominente Duitse die zich op deze bloedmooi warme dag in de Noorc wijkse dreven bevinc houdt zich verre van 'heerlijke niets doen'. Op nc geen steenworp afstand ve zijn luierende landgenote in en achter de Noordwijk! duinen, demonstreert Berr hard Langer dat hij ni voor niets als Europa's bes golfspeler geldt. Voorafgaande aan open Nederlandse kan pioenschap, dat donderd. is begonnen, werd een zog naamd pro-am-toernooi g houden. Vonden bijvoo HILVERSUM (ANP) - één punt meten met d ter wereld. Jeremy Sht versum zijn derde toe en daarmee is de basi spelers weggevallen. Scheidsrechters en voor: de heren en dames die de lij nen bewaken, zijn niet po pulair in het tennis. Joh McEnroe bijvoorbeeld grijj elke gelegenheid aan hen verketteren en verklaard zelfs een deel van zijn sala ris af te willen staan voc een verbetering van de arbi trage. Vitas Gerulaitis hee: nauwelijks een betere rept tatie en vergelijkt de indivi duen uit dat deel van hi blazerkorps het liefst m< zijn grootmoeder van ruit 80 jaar, die bijna blind is. Scheidsrechters zijn in d ogen van beroepstennisser al jaren vijand nummer éér Waarom moeten wij, vrage zij zich af, die van tennis or beroep hebben gemaakt, or laten beoordelen door lief hebbers. Goedwillende mer sen, maar amateurs, die he beoordelen en vaak beslis sen van een tennispartij even bij doen. Elke verkeer de waarneming kost punte en geld. Aan de oplossing van problemen wordt al jare gewerkt. De eerste aanzi tot verbetering van het pe van de arbitrage werd geg< ven door de MIPTC, Men's International Profe: sional Tennis Council. Or het niveau van de umpin

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1985 | | pagina 6