tand om tand9
'Zuid-Afrika
nog slechts:
oog om oog,
Gewapende guerrilla naar blanke woongebieden
ZATERDAG 27 JULI 1985 W1
Kiesrecht
Een geradicaliseerde bisschop Tutu: „Botha is even erg als Hitier" - fotoafp
Max Sisulu: Het regime zal uiteindelijk door zijn eigen mensen worden verjaagd
- foto anefo
moeten kennelijk eerst
noden vallen onder de
Zuidafrikaanse blanken, voordat
het regime-Botha zich gedwongen
voelt om met alle partijen om de
tafel te gaan zitten. En doden gaan
er vallen: het ANC heeft, nu de
regering probeert met het
afkondigen van de noodtoestand
het georganiseerde verzet te breken,
zijn strategie gewijzigd. De
gewapende strijd wordt uitgebreid
naar de blanke woongebieden.
Bijna alle slachtoffers tot nu toe zijn
zwarten. Nu wordt het: oog om
oog, tand om tand. De blanke
bevolking zal het nu aan den lijve
gaan voelen. Maar het uiteindelijke
doel blijft: praten. Een Nationale
Conventie die moet leiden tot een
democratisch Zuid-Afrika".
Begrafenissen van slachtoffers in de zwarte woonsteden lopen steevast uil op massale demonstraties tegen het apartheidsregime
'Zwarte verdeeldheid is
propaganda van regime'
tegen apartheid. „Ik kan niet in een land
leven waarin er slechts vrede en vrijheid
bestaat voor één bevolkingsgroep. Ik ben
pas vrij als alle mensen vrij zijn. Steeds
meer blanke jongeren komen er achter
dat vrede iets anders is dan het keihard
onderdrukken van een meerderheid van
de bevolking zodat die zich koest houdt.
Dat is een schijnvrede, gevestigd op een
vulkaan van onmenselijkheid die ieder
moment opnieuw kan uitbarsten".
De huidige blanke machthebbers volhar
den echter halsstarrig in hun feodale opvat
ting van 'vrede en veiligheid'. Zij hebben
de noodtoestand afgekondigd en arresteren
honderden en honderden mensen in een
soort laatste wanhoopspoging om hun bas
tion te redden. Wat zouden zij, in jullie
ogen, eigenlijk hebben moeten doen, of
kunnen doen
Max Sisulu: „In plaats van zich nu
openlijk te manifesteren als een fascis
tisch bewind, er is geen ander woord
voor (bisschop Tutu heeft Botha deze
week ook zonder omwegen met Hitier
vergeleken, H.R.), had Pretoria de apart-
heidswetten moeten opheffen"
Maar je kunt de apartheid toch niet van
de ene dag op de andere opheffen? Het
functioneren van het hele tand is op dit sys
teem gebaseerd.
Sisulu: „Toch was dat de enige moge
lijkheid geweest: het opheffen van het
systeem van apartheid, en het bijeenroe
pen van een Nationale Conventie, die
moet leiden tot een vrij en democratisch
Zuid-Afrika. Maar wat er nu gebeurd is,
is een oorlogsverklaring, en die zal ook
als zodanig beantwoord worden. Nu er
honderden verzetsleiders worden gear
resteerd, gefolterd en vermoord, moeten
ze het zelf ook maar eens voelen: oog om
oog, tand om tand. Wij weten wat er
staat te gebeuren. Wij zijn een internatio
naal georganiseerde organisatie. Rechts
reeks telefoneren met Zuid-Afrika kan
niet, uit veiligheidsoverwegingen, maar
we hebben onze contacten. De blanke
gemeenschap zal bloedig getroffen wor
den in de eigen woongebieden. Ze zullen
lijden. En uiteindelijk zullen de bazen
dan door hun eigen mensen worden ver
jaagd. Maar er zullen wel eerst doden
moeten vallen."
Door Hans Rooseboom
De Zuidafrikanen Max Sisulu en
Tessa Marcos, actief voor de bevrij
dingsbeweging African National
Congres (ANC), doen een jaar lang
onderzoek aan (en op uitnodiging
van) de Universiteit van Amster
dam.
Zij zijn bereid de situatie in hun ge
boorteland vanuit hun opvattingen toe te
lichten. Een land waar de noodtoestand
is uitgeroepen. Een noodtoestand die het
regime niet meer zal kunnen redden, al
dus Sisulu en Marcos, want het volk is
eensgezind als nooit te voren.
Hoe lang deze toestand gaat duren, en
hoeveel bloed er gaat vloeien, hangt ook
in belangrijke mate af van de houding
van het buitenland. De dreiging van eco
nomische sancties vanuit het buitenland
leidt er nu al toe dat het Zuidafrikaanse
zakenleven grote druk uitoefent op de re
gering in Pretoria om de apartheidswet-
ten te versoepelen. Max Sisulu: „Als de
regering niet bereid is tot een dialoog
met het verzet zullen ze uiteindelijk door
hun eigen mensen naar huis worden ge
stuurd".
Tessa Marcos: Nog iets over dat ver
meende geweld van zwart tegen zwart. Je
moet ook niet vergeten dat bij een poli-
tie-inval in zo'n oproerige zwarte 'towns
hip' de zwarte agenten het eerst naar bin
nen worden gestuurd. Die moeten de eer
ste golven van agressie opvangen. Het is
net als in het Zuidafrikaanse leger. Aan
het front, bijvoorbeeld bij acties van
Zuid-Afrika aan de grens, of in het bui
tenland, worden ook steevast zwarten in
de eerste Unies ingezet. Kanonnenvoer.
En het front, dat ligt momenteel in de
zwarte woonsteden. Geen wonder dat je
dan geweld van zwart tegen zwart uit
lokt".
Maar er zijn niet alleen berichten over
moorddadig geweld van zwart tegen zwart,
Een regime dat zo ver gaat in het verde
digen van de status quo als het huidige be
wind in Pretoria, hoe is dat ooit te bewegen
lot een dialoog met groeperingen die nu
nog te vuur en te zwaard worden bestre
den?
Sisulu: „Ian Smith, de voormalige lei
der van het blanke minderheidsbewind
in Rhodesië/Zimbabwe, zei altijd: In
geen duizend jaar zullen wij hier weg
gaan. In geen duizend jaar zullen wij de
macht delen met de zwarte bevolking.
Maar Ian Smith moest wel, hij kon het
gewoon niet tegenhouden. Natuurlijk,
Zuid-Afrika is veel groter dan Zimbab
we, de problemen zijn veel ingewikkelder
en het bewind zit machtiger in het zadel,
maar geloof me: met de Zuidafrikaanse
blanken zal het gaan als met Ian Smith.
Ze zullen ter verantwoording worden ge
roepen, er zal een Neurenberg-proces no
dig zijn zoals na het einde van de Tweede
Wereldoorlog. Maar er zal een Zuid-
Afrika komen, nee: er kómt een Zuid-
Afrika, waarin plaats is voor iedereen,
met gelijke rechten voor iedereen. De
noodtoestand die nu is uitgeroepen zal
het proces in de richting van zo'n Zuid-
Afrika alleen maar versnellen. Het volk
is één, ongeacht de berichten over ver
deeldheid die worden verspreid. Maar
van onontbeerlijk belang is tevens de
houding van de westerse landen ten aan
zien van Zuid-Afrika. Alleen dan is het
mogeüjk dit onmenseüjke regime volle
dig op de knieën te krijgen".
Het voortouw dat de regering van
Frankrijk deze week heeft genomen in
het treffen van werkehjk pijnlijke maat
regelen voor de Zuidafrikaanse econo
mie, gecombineerd met het massale bin
nenlandse georganiseerde verzet, wettigt
de conclusie: het monster van de apart
heid is nu definitief aan het wankelen.
Bestaat er werkelijk eenheid onder de
tegenstanders van het apartheidsregime?
Wat moeten wij denken van de moordpar
tijen die zwarten onderling aanrichten?
Waarom dreigt een man als bisschop Tutu
het land te verlaten als dit geweld niet op
houdt?
er zou ook grote politieke verdeeldheid be
staan tussen bijvoorbeeld het United De
mocratisch Front (UDF), dat multi-raciaal
is, en de AZAPO, die meer eenzijdig het
'Zwarte Bewustzijn' benadrukt. Aanhan
gers van deze richtingen zouden uit angst
niet meer eikaars wijken durven te betre
den.
Max Sisulu: „Nogmaals, die verdeeld
heid is grotendeels het resultaat van ma
nipulaties van de Zuidafrikaanse autori
teiten ('verdeel en heers') én van de me
dia, die hieraan in geuren en kleuren
ruchtbaarheid geven. Als het werkelijk
waar is dat er wederzijdse angst bestaat,
hoe kun je dan verklaren dat er overal
tienduizenden mensen op de been komen
bij begrafenissen van slachtoffers van
politiegeweld? Dat zijn mensen uit alle
delen van het land en van alle mogelijke
richtingen en achtergronden, maar ver
enigd door één doel: een vrij en demo
cratisch Zuid-Afrika. En bovendien
staan ze allemaal openlijk achter het
ANC. Bij die begrafenissen en andere
manifestaties wordt tegenwoordig duide
lijk zichtbaar de verboden ANC-vlag
meegevoerd".
Tessa Marcos: „Het UDF, dat zo'n
700 kleinere groeperingen omvat, is een
enorm sterke organisatie, die met z'n ge
weldige omvang bijna alle Zuidafrikaan
se krachten tegen apartheid bundelt:
vakbonden, kerken, studenten, vrouwen,
blank én zwart, kleurüngen en Indiërs,
kortom het scala van de Zuidafrikaanse
bevolking, behalve dan de blanke 'die
hards'. Het UDF heeft de hele bevolking
van hoog tot laag georganiseerd, in een
mate waarmee het regime nog nooit is
geconfronteerd.
Pretoria heeft dat bij de oprichting in
1983 absoluut niet voorzien. Door toe
doen van het UDF is bijvoorbeeld de in
voering van kiesrecht voor Indiërs en
kleurüngen vorig jaar een enorm fiasco
geworden. De verdeeldheid die het regi
me hiermee had willen zaaien in het anti-
apartheidsfront is ten enen male uitge
bleven. Nu is het te laat om het UDF te
verbieden. Het ANC is verboden, maar
het heeft niet geholpen, het is alleen
maar sterker geworden. Het doden en ge
rechtelijk vervolgen van UDF-leiders,
zoals dat is gebeurd en nog zal gebeuren,
kan de opmars van de beweging ook niet
meer tegenhouden. Het enige wat er voor
Pretoria nog opzat was het afkondigen
van de noodtoestand. Maar dat is te
laat".
Waarom heeft de Zuidafrikaanse rege
ring het UDF niet verboden toen het nog
niet zo'n machtige beweging was? Er wordt
in Zuid-Afrika immers zo veel 'geband'?
Max Sisulu: Het vorige jaar, 1984, was
door het regime in Pretoria uitgeroepen
tot het Jaar van de Verandering. Met alle
macht wilden Botha en de zijnen het
image van Zuid-Afrika in het buitenland
oppoetsen. Het invoeren van kiesrecht
voor kleurlingen en Indiërs was daar een
onderdeel van, het was zogenaamd een
eerste stap in de richting van het kies
recht voor alle Zuidafrikanen, ook de
zwarte. Het buitenland (de buitenlandse
investeerders) moest overtuigd worden
van Botha's goede bedoelingen. Het toe
laten van de activiteiten van het United
Democratie Front moest daaraan ook
bijdragen. Daarin waren immers zoveel
mensen actief die in het buitenland
goodwill hebben, zoals dominee Allan
Boesak. Dat het UDF zo'n doorslaand
succes zou worden, ondanks alle pogin
gen tot tegenwerking, had Pretona met
gedacht".
Tessa Marcos: „Overigens, het toeken
nen van meer rechten aan Indiërs en
Max Sisulu: „Alle berichten die julüe
hier in het westen over Zuid-Afrika ho
ren komen uit de koker van de Zuidafri
kaanse politie. Dat was altijd al zo, en nu
met de noodtoestand is dat helemaal of
ficieel geworden. De Zuidafrikaanse
autoriteiten kunnen via pers en televisie
de openbare mening naar hun hand zet
ten. De grote meerderheid van de hon
derden slachtoffers die het afgelopen jaar
in de zwarte woonsteden zijn gevallen
werd gedood door poütiegeweld.
Natuurlijk zijn er incidenten waarbij
een woedende menigte zijn agressie koelt
op zwarte vertegenwoordigers van 'de
vijand', maar in het licht van het con
stante, brute, geïnstitutionaüseerde ge
weld van de overheid tegen de zwarte be
volking zijn die incidenten te verwaarlo
zen. Maar het regime bazuint juist deze
agressie van zwart tegen zwart in het
rond om tegenover de buitenwereld een
noodtoestand te kunnen rechtvaardigen.
In werkelijkheid is de bevolking eensge
zind en vastbeloten de vijand te verslaan.
Ook bisschop Tutu, die geen tegenstan
der is van gewapend verzet, al zal hij zelf
het geweer niet ter hand nemen.
kleurüngen had, hehalve een scheuring in
het anti-apartheidsfront, nóg een oog
merk. Het schiep nameüjk de mogeüjk-
heid deze mensen voor het leger te wer
ven. En dat is hard nodig omdat steeds
meer blanke jongens dienst weigeren.
Ondanks de dreiging van zes jaar gevan
genisstraf neemt dienstweigeren hand
over hand toe. Blanke Zuidafrikaanse
vluchteüngen vind je nu overal, in West-
Europa, in de Verenigde Staten, en in de
buurlanden van Zuid-Afrika, zoals Bots
wana. De aanval die het Zuidafrikaanse
leger eerder dit jaar uitvoerde in de Bots-
wanese hoofdstad Gaborone was onder
meer bedoeld om potentiële dienstweige
raars in Zuid-Afrika te intimideren".
Tessa Marcos is zelf afkomstig uit een
blank gezin met een traditie van verzet
