HOE EEN RAADSELACHTIG INCIDENT KAN. ESCALEREN I VERZOEK
Geheime wapens grootste
bedreiging wereldvrede9
ÜÜP®6
'Potsdam' legde basis voor deling Europa
Winsten
oliemaats
Keraakkoon
DONDERDAG 25 JUL11985
DONDERDAG 25 JULI
EXTRA
'S
Scenario
Nevjansk
Perseus
Geschrokken
Pessimistisch
Westgrens
Onomkeerbaar
CONCURRENTIE I
T4fi|
J aru
WARSCHAU/ROME (A
eerste maal sinds zijn n
december 1981 wil de Pc
hebber, generaal Wojcie
tember in particuliere
vangen door de paus.
Dit heeft het dagblad 'II
gemeld uit diplomatieke bror
voor een
wereldoorlog
Door Hans Rooseboom
Ver van de bewoonde wereld, "op een afgele
gen eiland in het uiterste noorden van
Noorwegen, vindt een vernietigende explo
sie plaats. Een aardgasterminal en de kolo
nie van duizenden werknemers en hun ge
zinnen worden met één klap weggevaagd.
Er zijn slechts enkele overlevenden.
Nog voordat de verre buitenwereld (regeringen,
Navo) iets weet, komen onmiddellijk Noorse en
Amerikaanse militaire leiders bij elkaar om de
zaak te bespreken: door middel van eigen verfijn
de apparatuur weet de Amerikaanse militaire top
reeds dat het hier om een beperkte nucleaire ex
plosie gaat.
Soviet Spy j
Breaks Up Over
U.S., Lighting Skyt
United Press International
COLORADO SPRINGS, Colo-I
rado A Soviet spy satellite disin-«
tegratw over the Middle West ear-]
L ly Fnday, breaking into more than]
kS.000 pieces that v
fright, streaking lights by people m]
s, officials here saia
Terwijl zelfs de regering
van Noorwegen nog van
niets op de hoogte is ge
bracht, overleggen militaire
top-figuren over de her
komst van de bom (als het
een bom was) en over een
eventueel antwoord.
Deze situatie is het uit
gangspunt van de politiek-
militaire 'thriller' Aan de
poorten van de hel van de
Noorse geleerde Anthony
Corbett.
Deze deskundige op het
gebied van wapensystemen,
technologie en machtsstruc
turen (volgens de achterflap
van het boek) schildert tot in
details de mogelijke gang
van zaken bij het uitbreken
van een mondiaal machts
conflict in het nucleaire tijd
perk.
Uit de zojuist beschreven
aanleiding tot het conflict
blijkt al duidelijk één van de
cruciale problemen die gaan
optreden bij het hanteren
van zo'n conflict in zijn be
ginfase.. Als we tenminste
Anthony Corbett mogen ge
loven.
Dat cruciale probleem is
het absolute gebrek aan ver
trouwen dat in de militaire
wereld bestaat ten aanzien
van de politieke leiders. Dit
diepe wantrouwen bestaat
bij de militaire top van zo
wel het westelijke bondge
nootschap als bij die van het
Warschau-pakt.
Incidenten tussen beide
supermachten komen mis
schien wel dagelijks ergens
ter wereld voor zonder dat
er ruchtbaarheid aan wordt
gegeven. Die geheimhouding
is niet zo moeilijk: het zijn
immers altijd de militairen
die er het eerste van op de
hoogte zijn. Zij beheren in
'eerste lijn' de apparatuur
om een incident waar te ne
men, de verbindingen etc.
Aan hén is de beslissing óf
en hoeveel zij over een inci
dent naar de buitenwereld
wensen te brengen. En die
buitenwereld behelst óók de
politieke leiders.
Militairen wantrouwen
politici. In geval van inter
nationale spanning zouden
die namelijk wel eens hun
zenuwen kunnen verliezen,
ze zijn incompetent, en ze
hebben totaal geen verstand
van militaire zaken en mili
taire krachtsverhoudingen.
De militaire top in oost en
west is om die redenen ge
neigd (en in staat) heel veel
informatie achter te houden,
en zelf de nodige maatrege
len te treffen om een conflict
te beheersen.
Verder met het scenario
volgens Anthony Corbett.
Al heel snel na de raadsel
achtige explosie in Noorwe
gen verschijnen er drie Rus
sische Yak-verkennings-
vliegtuigen in het Noorse
luchtruim, kennelijk om de
situatie in het rampgebied te
fotograferen. Direct daarna
stijgen er drie F-15 Eagle-
jagers van de Amerikaanse
luchtmacht op vanaf een
Noorse basis („De pers noch
het parlement wisten dat de
drie F-15's een maand tevo
ren naar een basis in het
noorden waren overge
bracht").
In een luchtgevecht wor
den de Russische toestellen
door middel van Sparrow-
raketten versplinterd.
Op dat moment, terwijl er
dus reeds gevechtshandelin
gen hebben plaatsgevonden,
weten de Noorse ministers
van Defensie en van Buiten
landse Zaken nog steeds van
niets, niet eens van de oor
spronkelijke explosie.
Die nog steeds geheim ge
houden ramp wordt bij vol
komen verrassing gebracht
door Radio Moskou, die de
volgende ochtend vroeg
meldt dat er een nucleaire
lading in Noord-Noorwegen
is geëxplodeerd door toe
doen van „provocateurs uit
het westen en de imperialis
ten in het Pentagon.uit-
Ziin hnï 1LEAIRE explosie die Anthony Corbett in
zijn boek Aan de poorten van de hel heeft verzonnen
als aanleiding vooreen mogelijk wereldconflict stel-
temen vooreen raadsel
Uiteindelijk blijkt de oplossing van dat raadsel te
oZ?ë,m He\fe? df beide suPe^machten naast hun
schikten üre' waPensysternen, ook nog be-
staüaties. 9 hoeveelheden supergeheime in-
Eén daarvan (aan Amerikaanse zijde) is een on af
1" be<lienbare zender voor bijzonder lage frequen-
ben inhlTdtl^ T6 strate9en v<™ hun kant heb-
r,4etl f diepste geheim (ook het Politburo weet er
niets van) langs de hele Atlantische kust van Nnnr
wegen en de Baltische kust van Zweden een hele ke'
zeebZemmDeroeheen''installaties aangebracht op de
Tntïï i fP 9eheimzmnige onderzeeër die enkele
lel 9ellden werd gevangenin de Zweedse wate
en, was bezig met het onderzees aanleggen van deze
- foto archief de stem
sluitend om de schuld daar
van te kunnen schuiven op
de Sowj et-Unie".
„Het nieuws, zoals dat
door de Russen werd ge
bracht, werd na een poosje,
zeker toen de mensen verge
ten waren waar het oor
spronkelijk vandaan kwam,
beschouwd als een objectief
feit". Moskou had „de groot
ste en belangrijkste propa-
gandazege aller tijden ge
boekt".
Deze propaganda mist in
derdaad zijn uitwerking
niet. Tijdens een in allerijl
bij elkaar geroepen verga
dering van de Navo-raad is
er duidelijk sprake van een
diep wantrouwen van de
bondgenoten jegens de Ver
enigde Staten. De politieke
verdeeldheid leidt tot ver
lamming van daadkracht.
Ook het Kremlin tast, in
weerwil dus van het propa-
gandabericht van Radio
Moskou, volstrekt in het
duister over de toedracht
van de kernexplosie. Men
snapt er niets van, maar er
heerst daar geen onzeker
heid, zoals bij het westelijke
bondgenootschap.
Er wordt in Moskou geen
seconde geaarzeld: het
Kremlin geeft opdracht het
grootste militaire apparaat
ter wereld in beweging te
brengen. De leiding wordt
geheel overgedragen aan de
Russische militaire leiders,
die de vrije hand krijgen.
Deze oppermachtige man
nen zorgen er allereerst voor
dat hun eigen veiligheid is
gegarandeerd. „Transport
vliegtuigen en helikopters
leverden hoge militaire
chefs af in Nevjansk, diep in
het Oeralgebergte, het Rus
sische operatieve hoofd
kwartier voor alle onderde
len van de strijdkrachten.
Het duurde niet lang of ze
zaten bijeen, een kilometer
onder de dennen- en ber-
kenbossen van Siberië, on
der de met hei begroeide
veengebieden, goed be
schermd tegen alle gevaren
van atoomwapens, bacteriën
of gifgassen, voorzien van
eten en drinken voor een
jaar. Minister van Defensie
Koetakov was er, Sokolov,
de opperbevelhebber van
het Warschaupakt, Oesti-
nov, de opperbevelhebber
van de landstrijdkrachten,
Koldoenov, de opperbevel
hebber van de luchtmacht -
en de meest gevreesde van
allemaal: Toloebko, onder
minister van Defensie en
hoogste chef van alle Russi
sche raketlanceerinrichtin-
gen".
Terwijl de leiders van het
westen intussen onmachtig
„teruggingen naar hun kan
toren alsof er niets gebeurd
was", waren er echter ook
daar mensen die onder
hoogspanning werkten.
„Ook zij hadden hun atoom-
vrije ondergrondse werk
ruimten betrokken, zij ver
meden hun kantoren, verga
deringen en elk optreden in
het openbaar".
„In Nevada in de Verenig
de Staten, in Engeland,
West-Duitsland en Noorwe
gen verdwenen ze onmiddel
lijk onder de grond. Plea
sant Valley, Cleveland Hills,
de Allgauer Alpen en de
Gaustastop waren de mid
delpunten van een geheimde
keten van commandoposten.
De Navo-raad, politici en
ministers wisten hier niets
van. Er waren maar weinig
mensen die wisten dat de
meest geavanceerde verbin-
dings- en commandosyste
men in deze verlaten oorden
waren ondergebracht. Deze
apparatuur was waar
schijnlijk moderner, om
vangrijker en effectiever
dan de materialen waarover
de leiders in Nevjansk kon
den beschikken". Ook daar
kon men een jaar onder
gronds blijven.
„Als de naam 'Perseus' in
de gangen van het Pentagon
gefluisterd werd, zouden
maar heel weinig mensen
begrijpen wat er bedoeld
werd. Zelfs bij de inlichtin
gendienst van dat departe
ment was maar een handvol
mensen dat ervan op de
hoogte was. In Pleasant Val
ley waren maar een paar
uitverkorenen betrokken bij
de geheimste militaire orga
nisatie die ooit bestaan had".
Vanuit hun ondergrondse
schuilplaatsen houden de
twee supermachten elkaar
nu overal 24 uur per etmaal
scherp in de gaten, in af
wachting van de dingen die
komen gaan, en die gebeu
ren zullen, terwijl de wereld
van niets weet.
Een Russische satelliet
van het type COMSAT Mol-
nija-103 vliegt hoog boven
Turkije. Hij is op weg naar
'huis', hoogstwaarschijnlijk
voorzien van informatie
over het rampgebied in
Noorwegen, waar hij even
eerder overheen gekomen is.
Voordat Molnija het Russi
sche luchtruim kan binnen
vliegen, richten hoog in de
bergen van Anatolië in het
zuiden van Turkije Ameri
kaanse en Turkse 'operators'
twee reusachtige laser-spie
gels naar de ruimte. Met een
stroomstoot van een miljoen
Watt is Molnija binnen een
fractie van een seconde ver
splinterd.
Twee uur later, op de
Russische raketbasis Turya-
tam bij het Aralmeer, „tilde
een hydraulische kraan het
deksel van een onderaardse
lanceersilo. In het gat werd
nu de neus van twintig me
ter lange raket in al zijn glo
rie zichtbaar. Het hele pro
jectiel was met glanzend ti
taan bedekt. Het wapen
stond in de diepe silo als een
monster".
Het doelwit: „Hoog boven
de Atlantische Oceaan
zweefde een van de belang
rijkste communicatiesatel
lieten van het geheime Na-
to-systeem". De raket uit
Turyatam maakt er korte
metten mee: „Een van de
knapste communicatiesatel
lieten van de wereld daalde
in kleine stukjes verspreid
naar de aarde terug". Alle
verbindingen tussen de ver
schillende commandopunten
van de geheime 'Perseus'-
organisatie waren verbro
ken. Twee minuten later
waren ze weer hersteld.
Grote militaire organisaties
moeten nu eenmaal met al
les rekening houden.
Alweer komt nu de mili
taire geheimhouding ten op
zichte van de politiek om de
hoek kijken. „De eerste in
structies die het hoofdkwar
tier verzond luidden dat het
neerschieten van de satelliet
niet aan enige politieke
autoriteit binnen de Nato
meegedeeld mocht worden".
Er vindt, nog steeds zon
der medeweten van de bui
tenwereld, nog een luchtge
vecht plaats hoog boven
Noord-Noorwegen, maar
militaire leiders in hun ge
heime schuilplaatsen in oost
en west beginnen zich nu
toch ernstige zorgen te ma
ken over de escalatie, zeker
wanneer de hele zaak in
handen zou komen van poli
tici.
„Het meest waren ze ge
schrokken, doordat alles wat
Een berichtje uit
International Heroïjl
Tribune. Wie zal zeggA
wat hier gebeurd ui
Een Russische spionage I
satelliet is boven (J
Verenigde Staten uiteer I
gespat in 5000 stukje I
Inwoners van drie stc.l
ten hebben de lich.tsp0.1
ren aan de hemel
zien. Na lezing van i0,|
de poorten van de hel e
je bijna twijfelen ac'l
de mogelijkheid m;|
een spontaan ejcplode.l
ren van een satelliet. l
hier sprake van een
heime, maar 'per onge.1
luk' waargenomen I
werkelijke militairj
operatie, zoals die mis-l
schien wel vaker ttiorj
den uitgevoerd?
de wetenschappers en de
technische experts tot stand
hadden gebracht, in werke
lijkheid precies zo werkte
als voorspeld was. De zeer
ernstige mannen die in Nev
jansk over het lot van de
wereld beschikten wisten nu
zeker dat de nieuwste techo-
logie waar kon maken wat
de geleerden beloofd had
den. De even ernstige man
nen in Pleasant Valley, die
evenveel macht over het lot
van de wereld hadden, za
gen met bezorgdheid dat ze
nu in een situatie beland
waren die ze zelf geschapen
hadden.
„Ze waren vooral bang
voor de eigen politieke hiër
archie - voor mannen die
zich bemoeiden met dingen
waar ze geen verstand van
hadden en toch machtsposi
ties bekleedden waarin ze de
militaire leiders opdrachten
konden geven. Daarom ge
bruikten ze meer tijd om
hun activiteiten geheim te
houden voor hun eigen men
sen dan om hun militaire
mogelijkheden te verbergen
voor de tegenstander. De
hoog gedecoreerde generaals
in Nevjansk hadden meer
gemeen met hun collega's in
Pleasant City dan met de le
den van het Politburo".
„Op alle andere gebieden
werden beslissingen geno
men door vakmensen. Nie
mand vertelt een chirurg
hoe hij een blindedarm-ope
ratie moet uitvoeren. Waar
om moeten militaire experts
dan altijd weer iemand te
gen het lijf lopen die vertelt
wat hun volgende stap dient
te zijn? Zo dacht men zowel
in Nevjansk als in Pleasant
Valley. Op beide plaatsen
waren de mannen tot dezelf
de conclusies gekomen: als
ze geen speelpoppen wilden
worden in handen van de
politici dan moesten ze zelf
handelen. Dat hadden ze ge
daan en hadden hun plan
nen gemaakt".
Het hele, in dit boek be
schreven, mogelijke scena
rio is natuurlijk fictief, zij
het gebaseerd op reële feiten
en gegevens. De auteur Cor
bett kiest voor het einde van
zijn relaas voor de meest
pessimistische optie: de to
tale wereldcatastrofe. In
derdaad: in paniek geraakte
politieke leiders geven op
dracht tot het effectueren
van steeds verder gaande
'fasen'. „De oorlogsmachine
rie was op hol geslagen,
klaar om de hele wereld te
vernietigen. Niemand had
nog greep op de gebeurtenis
sen - er bestond geen weg
terug". Einde van het boek.
De Grote Drie na afloop van de conferentie van Potsdam: Churchill,
Truman en Stalin, eendrachtige overwinnaars in de Tweede Wereldoorlog,
maar ondanks vrolijke gezichten was de kiem voor de Koude Oorlog en de
wapenwedloop al gelegd. - foto archief de stem
WEST-BERLIJN (AFP) - Veertig jaar
geleden - de Tweede Wereldoorlog was
net afgelopen - kwamen de drie grote
overwinnaars, de Verenigde Staten,
Groot-Brittannië en de Sovjet-Unie, op
17 juli in Potsdam bij Berlijn bijeen om
het eens te worden over het toekomsti
ge lot van Duitsland en het creëren van
de omstandigheden voor een betere
wereld.
Ze faalden: hun meningsverschillen,
die al aan het daglicht getreden waren
op de conferenties van Teheran in 1943
en Jalta in februari '45, maar die naar
de achtergrond gedrongen waren toen
een gemeenschappelijke vijand moest
worden bestreden, doken in Potsdam,
na de nederlaag van de vijand, op
nieuw op. Het tijdperk van de Koude
Oorlog en de bewapeningswedloop be
gon.
De ontmoeting aan de top was inge
luid door kleine persoonlijke ongemak
ken voor de drie Groten. Generalissi
mus Jozef Stalin was bang om te vlie
gen en verkoos de lange en ongemak
kelijke reis van Moskou naar de in
puin gevallen Rijkshoofdstad per trein
te maken.
Premier Winston Churchill van En
geland, door een ogenschijnlijk on
dankbaar kiezersvolk verslagen door
de socialist Clement Attlee, had moeten
afzien van zijn dagelijkse, uitgebreide
bad omdat er uit de kranen van zijn
villa in Potsdam op zeker ogenblik
geen water meer kwam. En tenslotte
moest president Harry S. Truman van
de Verenigde Staten aan Bess, zijn
vrouw, schrijven dat in heel Berlijn,
„ook niet zwart", aan Chanel No. 5 te
komen was.
Spoedig zouden de drie in Schloss
Cecilienhof bij Potsdam, aan het begin
van de eeuw voor de kroonprins ge
bouwd door keizer Wilhelm de Tweede,
groter zorgen hebben. Vanuit het
fraaie, in Engelse stijl gebouwde huis,
ziet men hedentendage uit op de Ber-
lijnse Muur, een van de tastbare resul
taten van het verdrag van Potsdam.
Een belangrijk agendapunt op de
conferentie van Potsdam was de kwes
tie van de westgrens van Polen. De
Sovjet-Unie had bij het wegjagen van
de Duitse indringer uit verschillende
Europese landen, in het zog van haar
zegevierende Rode Leger 'bevriende'
regeringen geïnstalleerd en zo haar in
vloedszone zelfs tot het in hart van
Europa uitgebreid.
Dit was het geval met Polen. Bij het
bezetten van oostelijke delen van het
land had Stalin de Polen beloofd dat hij
hen schadeloos zou stellen door hun
Duits gebied in het westen te geven.
Deze ruilhandel was zelfs door het
Westen in Jalta in beginsel geaccep
teerd.
Maar Stalin was verder gegaan.
Zonder een vredesconferentie bij te
wonen die dit probleem had moeten
oplossen, had hij de Polen geïnstalleerd
in oude Duitse gebieden en had zo een
voldongen feit gecreëerd waarvan
Truman zei dat het in strijd was met
het verdrag van Jalta, dat niet voorzag
in door Polen bezet gebied in Duits
land.
Het was op dit punt van de conferen
tie van Potsdam dat het kernwapen
zijn entrée op het politieke toneel
maakte. Truman vernam dat, op 16 ju
li, de eerste explosie van een atoombom
in de woestijn van Nieuw-Mexico in de
Verenigde Staten had plaatsgehad. De
Amerikaanse president vond dat hij in
een machtspositie was gekomen en hij
viel Stalin aan over het vraagstuk van
de westgrens van Polen.
De Amerikaanse minister van oor
log, Henry Stimson, schrijft in zijn per
soonlijke dagboek: „De president werd
op opvallende wijze gestimuleerd. Het
bericht heeft hem nieuw vertrouwen
gegeven, verzekerde hij mij".
'De man van staal' was niet onder de
indruk. Stalin wist dat de situatie die
zijn leger in Europa had geschapen on
omkeerbaar was, tenzij men er een
nieuwe oorlog voor over had. Maar
niemand kon zich die indenken, zeker
de Amerikanen niet, die immers nog
strijd voerden tegen de Japanners.
Als de oude bondgenoten tegen Hit-
Ier het in Potsdam al eens werden over
de behandeling die men Duitsland zou
geven (de-nazificering, de-militarise-
ring, ontwapening en democratisering)
- de problemen van de vier bezettings
zones waren in Jalta al opgelost -, zij
bereikten geen overeenstemming over
een definitieve regeling van het Duitse
vraagstuk.
Door in het verdrag van Potsdam
van 2 augustus het probleem van de
westgrens van Polen te verwijzen naar
een hypothetische vredesconferentie en
het Duitse vraagstuk als geheel op de
lange baan te schuiven, hebben de
overwinnaars in de Tweede Wereld
oorlog naar de mening van tal van his
torici, de blauwdruk gemaakt voor de
Koude Oorlog en de verdeling van
Europa.
De eenstemmigheid die de bondge
noten in de oorlog had gekenmerkt,
ontbrak hun in de vrede.
Toen president Truman aan boord
van het SS AUGUSTA op de terugweg
was naar Amerika, vroeg hem een jon
ge matroos naar zijn mening over Sta
lin. 'Give 'm hell Harry' antwoordde
met zijn karakteristieke openhartig
heid: „Het is een rotzak en ik denk dat-
ie dat van mij ook vindt".
Op dezelfde dag had de
poolse regeringswoordvoer
der, Jerzy Urban, op een pers
conferentie in Warschau ver
klaard, dat generaal Jaruzels
ki een onderhoud met de paus
wenst.
Het Vaticaan is evenwel be
paald niet enthousiast over de
diplomatieke pogingen om een
audiëntie voor Jaruzelski te
regelen, zo werd woensdag
vernomen van een kerkelijk
persbureau in Rome, CIC. Het
Vaticaan zou pogen dit tegen
te houden, temeer daar Jaru
zelski waarschijnlijk niet
voornemens is een audiëntie te
koppelen aan een bezoek aan
Italië en een daarbij behorend
programma.
Jaruzelski zou Rome kun
nen aandoen of via een tussen
landing op weg naar New
PEKING (RTR) - Europese bedri
energie die azen op Chinese miljoe
na en de VS een nucleair akkoord
houden met felle concurrentie var
valen.
Het lange uitstel van de on
dertekening van een akkoord
voor samenwerking op het ge
bied van kernenergie tussen
de VS en China heeft Ameri
kaanse bedrijven verhinderd
offertes uit te brengen voor
contracten ingevolge het grote
Chinese programma voor
kernenergie en vormde ook
een beletsel voor Japanse be
drijven die grotendeels met
Amerikaanse licenties wer
ken.
China heeft plannen voor
ongeveer tien kerncentrales
ter waarde van ruim 60 mil
jard gulden die tegen het einde
van de eeuw gereed moeten
zijn om in het chronische
energietekort van het land te
voorzien.
'De Amerikanen zijn forse
concurrenten', zeei een verte
genwoordiger van de Europese
kernenergie-industrie woens
dag na de ondertekening van
het Amerikaans-Chinese ak
koord.
Maar, zei hij, het is nog
steeds niet zeker wanneer
Amerikaanse bedrijven con
tracten in China kunnen be
ginnen te verwerven, daar het
akkoord nog moet worden
goedgekeurd door het Con
gres.
De basis voor het akkoord
werd gelegd tijdens Reagans
bezoek aan China vorig jaar,
maar de ondertekening ervan
werd uitgesteld, daar men zich
binnen het Congres zorgen
maakten naar aanleiding van
berichten van de inlichtingen
dienst dat China Pakistan zou
NEW YORK (DPA) - On
danks de dalende olieprijs
zijn de winsten van een aan
tal Amerikaanse oliemaat
schappijen in het tweede
kwartaal sterk gestegen.
Volgens de gegevens van
vier maatschappijen kwam
dit vooral door de hogere
benzineprijs.
Mobil Corporation, de op
een na grootste Amerikaan
se oliemaatschappij, behaal
de in het tweede kwartaal
een winst van 411 miljoen
dollar, een stijging van
twaalf procent in vergelij
king met het tweede kwar
taal van vorig jaar. Over de
eerste zes maanden van 1985
verminderde de winst met
twee procent tot 731 miljoen
dollar.
Occidental Petroleum
Corporation zag de winst
van het tweede kwartaal in
vergelijking met het vorig
jaar met zeventien procent
stijgen tot 145,9 miljoen dol
lar. De eerste zes maanden
van dit jaar geven een winst
van 261,6 miljoen dollar te
zien, een stijging van dertien
procent.
Amoco Corporation, op
vier' na de grootste olie
maatschappij van de VS,
meldde over het tweede
kwartaal een winst van 600
miljoen dollar, een toene
ming van vijftien procent.
Over het eerste halfjaar be
droeg de winst 1,07 miljard
dollar, een daling van vier
