Pretoria nog onzeker over
politieke toekomst zwarten
Offensi
verzet A
Le
VERZET TEGEN
APARTHEID IN
ZUID-AFRIKA:
Weer s
MILI
Elk ras
Selectief
Geoorloofd
Strategie
Versterking
Eenheid
Studie
Gedwongen
Verandering
HONDERDEN S
BOUTERSE D
WOENSDAG 17 JU
BEIROET (RTR) -
maken aan de we'
verschillende milit'
moslimdeel van Bei
en het leger dinsda
ren van patrouilles
BI STEM
EXTRA
AMSTERDAM (ANP) - Bij de voortzetting van
de gewapende strijd in Zuid-Afrika zal de
scheidslijn tussen burger- en militaire doelen
vei;vagen,<o -<>-«> Liiimes «tno-*«i -
Hét zal niet altijd moge-
lijk zijn óm bürgers te ont
zien bij militaire acties. Dat
is een van de conclusies van
de algemene conferentie die
het African National Con
gress (ANC) vorige maand
in Zambia heeft gehouden.
„Tot dusver hebben de
zwarten in Zuid-Afrika hun
doden begraven, het wordt
nu tijd dat ook de blanken
wat mensen 'gaan' begraven.
De strijd moet verplaatst
worden-van 'de'zwarte wij
ken naar de (blanke) ste
den", zegt Max Sisulu, een
van de 250 deelnemers aan
de ANC-conferentie.
Met Godfrey Motsepe,
ANC-vertegenwoordiger in
de Benelux, bracht hij in
Amsterdam verslag uit over
de conferentie in Zambia.
Het was voor het eerst sinds
de ANC-cbtiférehjtfe van
1969 in de Tanzaniaanse
plaats Morogoro dat afge
vaardigden bijeen kwamen
om de gevolgde koers te be
spreken en een strategie
voor de toekomst uit te stip
pelen. Aan deze tweede con
ferentie van het in Zuid-
Afrika verboden ANC, die
van 16 tot 23 juni werd ge
houden in Kabwe, Zambia,
namen gedelegeerden van
binnen en buiten Zuid-Afri
ka deel.
Tot nu toe zijn zimrten het slachtoffer geworden van het geweld in Zuid-Afrika. Het ANC vindt het hoog tijd om ook
Een tweede belangrijk be
sluit van de conferentie was
dat voortaan alle posities in
de beweging voor mensen
van elk ras toegankelijk
zijn. „Een teken van rijpheid
en toekomstgerichtheid",
noemde Motsepe dat besluit.
„Wie bereid is voor de be
vrijding van Zuid-Afrika te
strijden en te sterven,-moet
ook toegang hebben tot alle
posities in het ANCT."''1""'
In Zambia werden voor
het eerst niet-zwarten geko
zen in het ANC-bestuur. Een
van de nieuwe bestuursle
den is de blanke Zuid-Afri
kaan Joe Slovo, een promi
nent lid van de Zuidafri-
kaanse Communistische
Partij, met een lange staat
van, dienst als de militair
strateeg van het ANC.
Voorts werden twee kleur
lingen gekozen, onder wie
Reg September, voormalig
leider van het uit kleurlin
gen bestaande Volkscongres,
en twee Indiërs, onder wie
Mac Maharaj, die 15 jaar ge
vangen heeft gezeten op
Robben Eiland. Tot dusver
konden niet-Afrikanen wel
deelnemen aan de gewapen
de strijd en lid worden van
de revolutionair raad, maar
niet van het top-bestuur.
Volgens Motsepe had de
conferentie het karakter
van een oorlogsberaad. „Er
heerste een stemming van
bitterheid en woede, gezien
de bloedbaden die in Zuid-
Afrika worden aangericht,
en de Zuidafrikaanse inval
in Botswana, juist voor het
begin van de conferentie. De
algemene opvatting was dat
we geen andere keus hebben
dan oorlogvoeten om het
bloedvergieten te beëindi
gen."
Tot dusver, zegt Motsepe,
hadden ANC-strijders altijd
strikte opdracht om bij mili
taire operaties geen burgers
te schaden. De strategie was
altijd selectief gericht op
militaire en economische
doelen, zoals spoorlijnen en
oliedepots. Maar de afge
vaardigden stelden vast dat
het Zuidafrikaans regime
zich intussen wel schuldig
maakt aan ongericht geweld
tegen zwarte burgers. „Na
een lang en verhit debat isv
toen unaniem het moeilijke
besluit genomen om de ge
wapende strijd op te voeren,
waarbij slachtoffers onder
de burgerbevolking niet al
tijd vermeden kunnen wor
den."
Voortaan is ook vijande
lijk personeel doelwit,
waarmee wordt gedoeld op
leger en politie, maar ook op
mensen die binnen de apart
heids-structuren werken,
iedereen die het uniform
van de apartheid aantrekt.
Dit besluit is volgens Max
Sisulu niet in strijd met het
Geneefse protocol, dat aan
vallen op burgerdoelen ver
biedt en voorschrijft dat ge
vangen militairen als
krijgsgevangene behandeld
dienen te worden. Het ANC
heeft dit protocol in 1980 ge
tekend. Hoewel Pretoria
zich niet aan dit protocol
houdt, zullen wij dat wel
blijven doen, aldus Sisulu,
maar we zullen minder
scrupuleus optreden dan in
het verleden en niet aarze
len ons doel te treffen, ook al
zijn er onschuldige burgers
in de buurt.
De opleiding van onze
strijders zal in toenemende
mate in Zuid-Afrika zelf
moeten gebeuren, aldus Si
sulu. „Veel van onze kader
leden hebben Zuid-Afrika
nooit verlaten." De niet-
aanvalsakkoorden van Pre
toria met Mozambique en
Swaziland betekenden een
terugslag voor het ANC.
Botswana en Lesotho wor
den door Zuid-Afrika met
geweld geïntimideerd en
kunnen het ANC daarom in
militair opzicht niet behulp
zaam zijn. Daarom zal de
strijd vooral in Zuid-Afrika
zelf georganiseerd moeten
worden, aldus Sisulu.
Wat betreft de diploma
tieke strategie was de confe
rentie van mening dat het
nu niet het geschikte ogen
blik is voor onderhandelin
gen met Pretoria. De gewa
pende strijd kan niet stopge
zet, het ANC staat nu te
zwak voor onderhandelin
gen, aldus Motsepe. Wel
vonden de gedelegeerden
dat de deur voor onderhan
delingen niet voor altijd ge
sloten kan worden. Voor
waarde is in ieder geval dat
onderhandelingen niet in
het geheim gehouden wor
den en dat ANC-leiders als
Nelson Mandela, die nu ge
vangen zitten, er aan kun
nen deelnemen.
Motsepe minimaliseerde
het belang van de verken
nende besprekingen die een
half jaar geleden in Lusaka
zijn gevoerd tussen Zuid
afrikaanse hoogleraren en
journalisten die in nauw
contact staan met de Nasio-
nale Party van president
P.W. Botha en vertegen
woordigers van het ANC.
„Het was niet meer dan een
routinezaak, onze vertegen
woordigers praten met zo
veel verschillende mensen."
Hij zei dat de conferentie
deze contacten niet had
goedgekeurd, maar bleef on
duidelijk over de vraag of de
contacten dan waren afge
keurd.
De conferentie besloot
voorts dat de structuren van
het ANC binnen Zuid-Afri
ka versterkt moeten wor
den. Diplomatieke contacten
en versterking van interna
tionale solidariteit blijven
belangrijk, maar veel meer
dan in het verleden moet het
accent gelegd worden op
versterking van het thuis
front. Daarbij wil het ANC,
dat tot dusver vooral aan
hang heeft in stedelijke ge
bieden, vooral de organisatie
op het platteland gaan ver
sterken. Ook aan de kerken
in Zuid-Afrika, inbegrepen
de onafhankelijke zwarte
kerken, wil het ANC meer
aandacht besteden.
De conferentie meende
dat het Vrijheidshandvest
uit 1955 nog steeds de basis
vormt voor de bevrediging
van de aspiraties van de
overgrote meerderheid van
de Zuidafrikaanse bevol
king. Het handvest stelt on
der meer dat Zuid-Afrika
behoort aan allen die er wo
nen, blank en zwart. In dat
verband besloten de afge
vaardigden dat het van be
lang is zoveel mogelijk blan
ken aan onze kant te krij
gen.
Onder de 250 deelnemers
waren ook afgevaardigden
van Umkonto We Sizwe, de
militaire vleugel van het
ANC. De algemene opvat
ting ter conferentie was dat
er teveel tijd is verlopen tus
sen de conferentie van 1969
en deze tweede bijeenkomst
in Zambia, aldus Sisulu. Be
sloten werd daarom dat de
volgende conferentie uiter
lijk binnen vijf jaar gehou
den moet worden.
Het ANC-bestuur (of uit
voerende raad) is uitgebreid
van 22 tot 30 leden. De drie
top-bestuurders -voorzitter
Oliver Tambo, secretaris Al
fred Nzo en penningmeester
Thomas Nkobi- werden her
kozen. De conferentie ont
ving een uit de gevangenis
gesmokkelde brief van Nel
son Mandela, waarin werd
opgeroepen tot maximale
eenheid. Op haar beurt riep
de conferentie op tot samen
werking tussen alle demo
cratische groepen in Zuid-
Afrika. De recente botsingen
tussen de multiraciale anti
apartheidsbeweging UDF
(Verenigd Democratisch
Front), die opereert in de
multiraciale traditie van het
ANC, en de exclusief zwarte
beweging AZAPO, zijn vol
gens Sisulu georchestreerd
door de Zuidafrikaanse vei
ligheidspolitie.
Hij kon niet zeggen hoe
veel van de 250 conferentie
deelnemers uit Zuid-Afrika
naar Zambia waren gereisd,
maar het was minder dan de
helft. De overige deelnemers
vertegenwoordigden ANC-
afdelingen uit de rest van de
wereld.
De eerste zittingsperiode van het drie
kamer parlement in Zuid-Afrika is af
gesloten zonder dat veel uitzicht is ge
boden op een oplossing voor het centra
le probleem van het land: de politieke
toekomst van de zwarte bevolking.
De zitting werd gekenmerkt door
een opmerkelijk gebrek aan wetgeving,
die uitvoering zou moeten geven aan de
hervormingen die de regering met de
mond belijdt, meent Sheena Duncan,
voorzitster van de Black Sash, een bur
gerrechten-organisatie van vrouwen
die zich tegen apartheid keren.
De grondwet, op grond waarvan het
drie-kamer parlement vorig jaar in het
leven werd geroepen, verschaft wel een
beperkte mate van politieke zeggen
schap aan de kleurlingen en Indiërs,
maar niet aan de zwarte Zuid-Afrika
nen. Volgens Sheena Duncan is er nog
geen sprake van werkelijke hervor
mingen van het apartheidsbeleid. Ze
wijst op de voortdurende intimidatie
van zwarten, die geen rechten hebben
in de steden omdat de regering hen
blijft beschouwen als burgers van de
thuislanden, de onproduktieve stukken
platteland, die de regering op stamba-
sis toewijst aan de Afrikanen om hen
'op hun plaats' te houden.
Het systeem van thuislanden en van
instromingsbeheer, de maatregelen om
te voorkomen dat zwarten van het
platteland of uit de thuislanden onge
controleerd naar de steden trekken,
gaat op de oude voet door, meent Dun
can.
Maar andere critici van de regering,
zowel ter linker- als ter rechterzijde,
vinden dat er toch wel meer aan de
hand is. Ministers, en ook de Zuidafri
kaanse staatsomroep, hebben herhaal
delijk gewezen op de kwalijke aspecten
van instromingsbeheer. Sommige mi
nisters verklaarden openlijk dat het
hele thuislandenbeleid, zoals opgezet
door de architect van de apartheid wij
len premier Hendrik Verwoerd, heeft
gefaald, en dat er dus nieuwe wegen
gezocht moeten worden.
In redevoeringen van ministers, in
de media en in het bedrijfsleven wor
den geregeld proefballonnetjes opgela
ten. President Pieter Botha en de mi
nister van staatkundige ontwikkeling,
Chris Heunis, gewaagden van een soort
tweede bestuurslaag, waarin zwarten
in stedelijke gebieden enige zeggen
schap zouden krijgen over hun eigen
zaken. Bij het parlement is een wets
ontwerp ingediend over de oprichting
van regionale raden voor het beheer
van openbare diensten. In die raden
moeten zowel blanken als zwarten zit
ting krijgen.
Zowel bij de regering als in het be
drijfsleven is een nieuw taalgebruik in
zwang geraakt, met termen als federa
lisme en confederalisme, en het
schrappen van discriminerende wet
ten. Een nieuwe ontwikkeling is ook
het bondgenootschap dat zich aftekent
tussen regering en bedrijfsleven. Wat
er schuilgaat achter deze nieuwe ter
minologie blijft voorals nog schimmig,
maar duidelijk is wel dat het falen van
de thuislandpolitiek, zowel politiek als
economisch, algemeen wordt erkend.
Een groep wetenschappers van de
Witwatersrand in Johannesburg, de
groep voor regionale studies, meent dat
het hervormingsbeleid van de regering
niet simpelweg kan worden afgedaan
als een facade. Er is meer aan de hand
dan een cosmetische operatie. In een
studie over regionalisatie en federalis
me constateert de groep dat de rege
ring de thuislanden niet langer be
schouwt als zelfstandige economiche
eenheden. Het scheppen van werkgele
genheid in de thuislanden zelf heeft ge
faald.
Thuislanden worden in de economi
sche planning nu gezien als deel van
een grotere regio. Regering en bedrijfs
leven bespraken al in 1981 de opzet van
een decentralisatiebeleid. Financiële
prikkels moeten industrieën aanzetten
tot verhuizing naar een van deze acht
regio's, die zijn aangewezen als gebie
den voor gedecentraliseerde ontwikke
ling.
Op fiscaal gebied, zo zegt deze stu
diegroep, zijn de thuislanden altijd
marionetten van de Zuidafrikaanse re
gering geweest. Vrijwel al hun inkom
sten worden verschaft door Pretoria.
De thuislanden maken deel uit van de
nieuw afgebakende ontwikkelingsre
gio's, maar de grenzen van deze regio's
lopen dwars door de thuislanden heen.
De regering werkt wel in de richting
van het opnemen van de zwarte bevol
king in een tweede en derde bestuurs
laag, waarbij overigens de Afrikanen
bij de centrale regering nog buiten spel
zouden staan. Maar het opnemen van
de thuislanden in één eenheidsstaat
ligt veel gevoeliger.
Anderzijds is het maken van onder
scheid tussen stedelijke zwarten en
thuisland-zwarten moeilijker gewor
den doordat delen van thuislanden
dichtbij grote industriegebieden liggen.
Vandaar uit forenzen grote aantallen
Afrikanen dagelijks naar hun werk.
Deze forenzenbevolking kan moeilijk
worden uitgesloten als een regeling
wordt getroffen voor Afrikanen in ste
delijke gebieden, meent de studiegroep.
Door de explosieve situatie en de ne
gatieve publiciteit over het opruimen
van illegale zwarte nederzettingen bij
de grote steden is de regering gedwon
gen zich neer te leggen bij de perma
nente aanwezigheid van grote groepen
zwarten bij Port Elizabeth en Kaap
stad. Er worden nieuwe zwarte woon
wijken gebouwd in blank Zuid-Afrika,
en in sommige delen van de westelijke
Kaapprovincie hebben Afrikanen het
recht gekregen om huurcontracten
voor een lange termijn af te sluiten.
Het denken in regeringskringen gaat
in de richting van een grotere bewe
gingsvrijheid voor zwarte arbeiders
binnen deze acht ontwikkelingsregio's,
waarbij de controle daarbuiten ver
scherpt zou worden. Maar een duide
lijk antwoord op de vraag wat de rege
ring voor ogen staat na de toegegeven
mislukking van het thuislandenbeleid
is niet voorhanden.
Volgens een medewerker van de uni
versitaire studiegroep streeft de rege
ring naar incorporatie van de zwarte
bevolking in het politieke bestel, ter
wijl ze tegelijkertijd niet de macht uit
handen wil geven. Dat zou bereikt
moeten worden door het depolitiseren
van tal van kwesties, die worden over
geheveld naar het bedrijfsleven in de
hoop dat de markt een oplossing zal le
veren.
Er staat een nieuw belastingstelsel
op stapel, dat inkomsten moet opleve
ren voor de toekomstige regionale ra
den. Van de bedrijven in stedelijke ge
bieden zal een belasting op personeel
en op omzet worden geheven. Dat stuit
op verzet bij de rechtse oppositie, de
Conservatieve Partij van Andries
Treurnicht, die er bezwaar tegen
maakt dat zo geld wordt overgeheveld
van blanken naar zwarten.
Het thuislandenbeleid staat ook ter
discussie in gesprekken tussen thuis
land-leiders onderling en met de rege
ring over een federaal staatsbestel. Of
ficieel zeggen regeringswoordvoerders
dat Pretoria hier geen bemoeienis mee
heeft. Maar intussen voert de regering
wel besprekingen met bijvoorbeeld
Chief Gatsha Buthelezi van het thuis
land Kwazulu, die onafhankelijkheid
heeft geweigerd en bekend staat als
voorstander van een federaal Zuid-
Afrika.
De traditionele critici van de rege
ring doen dit alles af als een facade
waarachter de oude apartheid in tact
blijft. Maar de universitaire studie
groep, die ook behoort tot de critici van
het regeringsbeleid, meent dat er wel
degelijk sprake is van verandering. Al
beklemtoont een lid van die groep di
rect dat dit niet wil zeggen dat er dus
verandering ten goede is, en evenmin
dat de veranderingen overeenkomen
met de verlangens van de meerderheid
van de bevolking. Hij verwacht dat de
veranderingen gepaard zullen gaan
met groeiende repressie en geweld door
de staat.
Temidden van alle onzekerheid over
de toekomst is echter wel duidelijk dat
het thuislandenbeleid op de helling
staat. Volgens de oorspronkelijke plan
nen van de Nasionale Party zouden al
le Afrikanen burgers van de thuislan
den moeten worden. Maar 35 jaar na de
invoering van dat beleid woont slechts
30 procent van de Afrikanen in de
thuislanden, volgens officile cijfers al
thans, want het werkelijke aantal is
vermoedelijk veel lager. De regering
heeft toegegeven dat de kwestie van
het staatsburgerschap van de overige
Afrikanen opnieuw in studie moet
worden genomen. (ANP)
ISLAMABAD (RTR/
van Afghaanse guer
militaire posten in d
ontwikkeld tot een
zware verliezen zijn
ger. Dit hebben wester
De islamitische verzetsst
ders (Mujahedien) zijn er
gin juli in geslaagd te voor
men dat zij door Russis
commando-eenheden uit
militaire post 'Puzhgur' w
den verdreven. Het ve~
heeft deze post sinds vor
maand in handen. De com
nistische troepen werden
dwongen zich verder in
vallei terug te trekken, al
de diplomaten.
Volgens in Kaboel ontv
gen berichten is het groo
deel van de 400 Afghaanse
litairen die de post moes
innemen gedood of hebben
zich overgegeven. Ook zou
verscheidene honderden 1~
van versterkingstroepen
gedood, gewond of geva
genomen.
Volgens bepaalde berich
zou om deze extra-troe
zijn verzocht door een door
verzet gevangen genomen
ghaanse generaal. Vervolg
werden zij door de Muja
dien in een hinderlaag gelok
Volgens diplomaten wor
de operaties van het ve
overdag bemoeilijkt door
vige helikopterbombardem
ten. Maar gedurende de na
telijke uren slagen de guer
lastrijders er met succes
versterkte steunpunten
PARAMARIBO (ANP) -
het baiudetbedrijf Bllllton
Suriname wordt sinds maai
dag gestaakt. Ongeveer 71
van de 800 werknemers hel
hen het werk neergelegd va;
vege een cao-conflict.
Bij het belangrijkste ba'
xietbedrijf in Suriname, S
ralco, wordt normaal gewerk
Een staking wordt daar ni
verwacht, omdat juist onlan
overeenstemming is berei
over een nieuwe cao.
De moeilijkheden bij Bil)
ton ontstonden reeds vori
jaar bij cao-onderhandelii
gen. Op alle punten we
overeenstemming bereikt ov
een tweejarige cao (tot 1981
riaar de directie weigerde ee
door de vakbond geëiste loon:
verhoging te betalen. Uiteii
delijk betaalde Billiton toch
loonsverhoging, na een beslv
van de Bemiddelingsraad
druk van de regering.
De cao is echter nooit doe
Billiton ondertekend en de d
rectie wil nu een nieuwe es
voor twee jaar per 1 juni vi
dit jaar, waarin een bevriezii
Van de lonen wordt overeet
gekomen. Het bedrijf wij
daarbij op de nieuwe cao b
hdralco, waar de lonen oc
°)n bevroren.
Vakbondsleider Derby ste
hch op het standpunt dat c
oude cao eerst moet wordt
Betekend, alvorens over e«
nieuwe overeenkomst kt
worden gesproken.
De Surinaamse regering
intussen van standpunt ve
nderd en wil nu ook een tx
Deze maken deel uit
eengekomen tussen de
jat wordt gesteund doo
Op het moment dat de
trouilles om zes uur dins
ochtend de straat opgin
waren er geen controle
van milities of zonder
stemming gewapende ma
meer te bekennen. Kleine
heden gewapende politie
de 'interne veiligheidstroe
inspecteerden de straten
tot aan vorige week wa
vergeven van strijders
moslimmilities. Bij politie
ten werden auto's doorz
op wapens.
Premier Karami, die
toezichthoudende vredesc
missie leidt waarin leden
de milities, leger, politie
vijf Syrische militaire wa
nemers zitten, had maan
een ultmatum gesteld aan
WOENSDAG 17 JUL11985
Grens tussen
