Israël
Zwaar werkmaar nooit sleur
Antillen lej
IN SEPTEMBER VERSCHIJNT BOEK OVER VROUWEN IN DE KAMER
kijkk
CENTRUM
GRATIS!
DINSDAG 2 JUL11985
DINSDAG 2 JUL11985
1
Gorbatsj o v
D10T1M
EXTRA
_I47
r
erfgenaam van
twintig jaar
economische
hervormingen
Sovjet-leider Gorbatsjov in gesprek met werknemers van de automobielfabriek, genoemd naar Ygor Ligatsjov, de so
ciale hervormer. - foto tass
Door Martin Walker
MOSKOU - Abel Aganbegian is misschien
wel de beste econoom van de Sovjet-Unie.
In ieder geval is hij goed bekend in buiten
landse economische kringen, waar men
hem beschouwt als een van de meest her
vormingsgezinde en minst dogmatische
Russische economen. Zijn economisch insti
tuut in Novosibirsk is de belangrijkste Sov
jet-vergaarbak van ideeën over economi
sche liberalisatie en hervormingen.
Het uitlekken van zijn
vertrouwelijke rapport
over de zorgwekkende
economische situatie in
de Sovjet-Unie zorgde
daarom voor nogal wat
opschudding.
De economische groei van
de Sovjet-Unie was volgens
hem onaangenaam dicht bij
het punt van stilstand geko
men en dat in een tijd waar
in de Amerikaanse economie
niet alleen kwantitatief goed
vooruitging, maar ook een
periode van dynamische
technologische en kwalita
tieve verandering door
maakte. Daarentegen had
den belangrijke sectoren van
de Sovjet-economie, zoals
huisvesting, overheidsinstel
lingen, de kleinhandel en
landbouw, hun achterstand
zelfs nog lang niet ingehaald.
De voornaamste oorzaak
hiervan was, zo redeneerde
Aganbegian, dat een oneven
redig groot deel van de Sov
jet-economie aan defensie
gewijd was. Dertig tot veer
tig procent van het totaal
aan arbeidskrachten werkte
in deze sector en dit gegeven,
gecombineerd met de „extre
me centralisatie en het ge
brek aan democratie in eco
nomische aangelegenheden",
betekende dat een werkelij
ke verbetering alleen door
het aanbrengen van funda
mentele veranderingen tot
stand zou kunnen komen.
sche hervormingen in de
Sovjet-Unie, geleid door de
toenmalige premier Alexei
Kosygin.
Kosygin probeerde twintig
jaar geleden dezelfde her
vormingen door te voeren als
nu op het programma staan
voor de economische hervor
mingen van de jaren tachtig.
Hij wilde dat het produktie-
doel van de industrie niet be
rekend zou worden op basis
van de hoeveelheid geprodu
ceerde goederen, dat was im
mers vragen om slechte
kwaliteit, maar op de hoe
veelheid verkochte produk-
ten. Ook moesten managers
meer zeggenschap krijgen in
het besteden van de 'winst'
Sovjet-leider Gorbatsjov.econpmische hervormin
gen... - FOTO AMP
b éO fü 'ju f
van een bedrijf aan bijvoor- investeringen of extra pre-
beeld sociale fondsen, her- mies voor de aTbeiders. Hij
vond tevens dat de managers
meer mogelij kheden moesten
kregen om slecht functione
rende werknemers te ont
slaan, of zelfs om arbeids
krachten naar huis te sturen
wanneer deze niet meer no
dig waren vanwege een ver
betering in de produktiviteit.
Politieke gevaren
De hervormingsplannen
van Kosygin mislukten ech
ter, werden op de lange baan
geschoven of gewoonweg ge
negeerd. De vakbonden be
streden het recht van de ma
nagers om arbeiders te ont
slaan en het centrale plan
ningssysteem verstevigde
zelfs zijn bureaucratische
greep. Het plan van Kosygin
was vanaf het begin af
eigenlijk al gedoemd tot mis
lukking door de diepgewor
telde tegenstand van het
partijapparaat tegen de her
vormingen. De nekslag voor
zijn hervormingen was wel
het Tsjechoslowaakse voor
beeld van de politieke geva
ren die schuilden in econo
mische of andere hervormin
gen, zoals duidelijk bleek in
1968.
Gorbatsjov lijkt in grote
lijn de economie volgens de
zelfde principes als Kosygin
te willen hervormen en één
van de economen die door
Gorbatsjov is geraadpleegd,
Twintig jaar
Het bijzondere van het
uitgelekte rapport van
Aganbegian is dat het pre
cies twintig jaar geleden, in
juni 1965, in het nieuws
kwam. Het zou vandaag ech
ter weer opnieuw uitge
bracht kunnen worden, om
dat er in feite nog maar heel
weinig veranderd is sinds die
tijd. Het rapport gaf echter
toendertijd wel de aanzet tot
een grote golf van economi-
is diezelfde Aganbegian van
twintig jaar geleden. De kern
van zijn kritiek is na twintig
jaar nog altijd niet verou
derd is en de geschiedenis
zou zich dus misschien weer
kunnen herhalen.
Zelfs in de speciaal voor
economische experimenten
geselecteerde sectoren van
de industrie blijft de jaloerse
greep van de partij de her
vormingsgezinde managers
achtervolgen. Een fabrieks-
manager in Litouwen vertel
de dat hij grote moeite had
zijn arbeiders voldoende te
motiveren. Hij kon ze extra
geld geven, maar niet garan
deren dat ze dat ook ergens
aan konden besteden. Voor
een echte stimulans, zoals
het recht om een paar
plaatsjes op te schuiven op
één van de vele wachtlijsten
in Rusland voor bijvoorbeeld
een nieuwe flat of auto,
moest hij de hulp in roepen
van de plaatselijke partijlei
ding. Die daar echter óf geen
moeite voor wilde doen, óf er
zelf beter van wilde worden,
óf uit ideologische overtui
ging weigerde mee te wer
ken.
Salaris
In de nieuwe Siberische
stad Bratsk vertelde een an
dere fabrieksdirecteur dat
het voor de produktiviteit en
kwaliteit noodzakelijk was
om betere leidinggevende
personen aan te stellen maar
dan moest de partij hem wel
toestemming geven hun sa
laris te verhogen. Academici
zeurden zelfs om simpele
baantjes aan de lopende
band, omdat daar meer te
verdienen viel. Hij kon hen
niet overhalen een mana-
gersbaan te accepteren
waarbij ze er in salaris op
achteruit gingen. Maar noch
de partij, noch de vakbonden
hadden hem toestemming
gegeven het soort verschil in
salaris te introduceren, wat
zijn kreupelmakende tekort
aan managers meteen zou
hebben verholpen.
Of Gorbatsj ovs hervor
mingen zullen slagen, is af
hankelijk van drie factoren.
Ten eerste hoopt hij met zijn
allesomvattende roep om
technologische vernieuwin
gen de protesten van vak
bond en het centrale plan
ningssysteem te kunnen om
zeilen. Ten tweede is hij
vastbesloten het partijappa
raat grondig onder handen te
nemen en de partijfunctio
narissen tot toegewijde her-
vomingsgezinden te maken
en wil hij de partijtop vooral
verjongen. Het tempo waar
mee regionale partijleiders
overgeplaatst of vervangen
worden, ligt n&fel bij zonder
hoog en zal in de acht maan
den die hem nog resteren
vóór het volgende partijcon
gres nog veel hoger komen te
liggen.
Lichtend
voorbeeld
Tenslotte hoopt Gorbats
jov dat de herinnering aan
de gebeurtenissen in Tsje-
choslowakije in 1968 nu ein
delijk vervaagd is. Wanneer
de Russische bevolking nu
aan Oost-Europa denkt,
heeft men niet langer de
tanks in Boedapest voor
ogen, maar het succes van de
economische hervormingen
in Hongarije, die Joeri An
dropov zo bewonderde. Dan
denkt men aan het aantal
autobezitters in Oost-Duits-
land, aan de bloeiende export
van fruit en wijn van Bulga
rije, aan de luxe-artikelen
die in Tjechoslowakije ver
krijgbaar zijn. Het probleem
is dat partijfunctionarissen
ook onmiddellijk denken aan
Solidariteit in Polen. De lei
der van de Sovjet-Unie kan
Oost-Europa nog niet met
vertrouwen als lichtend
voorbeeld aanprijzen.
De Sovjetstaat heeft het
hervormingspad al vaker be
wandeld. De man die dit
maal de weinig benijdens
waardige taak heft de her
vormingen van torbatsjov
ook werkelijk in ei praktijk
door te voeren, is én van de
nieuwelingen van iet Polit
bureau, Nicolai Rijkov, die
met zijn 55 jaar eei leeftijd
genoot is van de nierwe Sov
jetleider. Maar ditnaal heb
ben de hervormingen niet
uitsluitend een eonomisch
karakter en daarinligt mis
schien wel de sleutl tot het
succes. Terwijl Rizjcov zijn
best doet de econome te mo
derniseren en te inpireren,
zal de andere nieuveling in
het politbureau, "ï;or Li
gatsjov, zich bezig houden
met de sociale en disciplinai
re hervormingen vai Gor
batsjov. De nieuwe dcohol-
wetten zij n al van kacht en
maatregelen die de bbeiende
zwarte economie moten te
gengaan, zullen niet ang op
zich laten wachten.
Gijzel
Van onze correspond!
JERUZALEM - Het Israël:
gisteren, nog geen dag na
39 Amerikaanse gijzelaars,
nese gevangenen vandaag
laten.
Israël blijft intussen bij hoog
er geen verband bestaat tussei
Amerikaanse gijzelaars en de T.
raël in strijd met de vierde Coi
administratieve hechtenis word
Premier Peres verklaarde
dat Israël aan geen enkele
overeenkomst voor de vrijla
ting van de Amerikaanse gij
zelaars heeft deelgenomen,
maar hun vrijlating heeft vol
gens hem wei een belangrijke
hindernis voor de vrijlating
van de sji'itische gevangenen
opgeruimd.
Hoewel er geen formele
overeenkomst is gesloten, is er
ondanks alle ontkenningen
wel overeenstemming tussen
de betrokken partijen bereikt.
Israël had al de vorige week
met de Verenigde Staten afge
sproken dat de Libanezen in
het Atlit-kamp ten zuiden van
Haifa spoedig in vrijheid zul
len worden gesteld na de vrij
lating van de Amerikaanse
gijzelaars.
De sj i'itische Amal-leider
Berri heeft daaromtrent via de
Syrische president Assad
Amerikaanse garanties gekre
gen. Israël was overigens al
voor deze gijzelingsaffaire van
plan om de Libanezen uit Atlit
vrij te laten.
Drie weken geleden werd de
vrij
gest
tuss
Lib!
step
21
gegifj
de
kaa
opn
I:
wel
een
heit
ach
'itis
te h
kaa
scht
oms
115(
raë!
E
van
die
zijn
alle
Zui
gen
vrij
zigc
slui
Van ónze correspondent
JERUZALEM - Met het
economische noodpro-
gramma dat het Israëli
sche kabinet gisteren met
15 tegen 7 stemmen van Li-
koed-ministers bij twee
onthoudingen heeft aange
nomen, heeft premier Sji-
mon Peres zijn nek ver uit
gestoken.
Voorafgaand aan het
kabinetsberaad had Peres
gewaarschuwd dat zijn ne
gen maanden oude rege
ring van nationale eenheid
staat en valt met de aan
vaarding van het hele eco
nomische pakket.
De regering heeft met
onmiddellijke ingang voor
een periode van drie
maanden een economische
noodtoestand afgekondigd.
De prijzen van de voor
naamste levensmiddelen
zoals brood, melkproduk-
ten en vlees gaan door een
flinke besnoeiing van de
overheidssubsidies tot 75
procent omhoog.
Voor reeksen andere
goederen en diensten gel-
d
st
P
P
w
t<
IC
V
n
c<
z<
d
g<
v
la
d
Wanneer het tean Rizj-
kov-Ligatsjov echter wenst
te slagen in zijn amütieuze
opdracht zou het er god aan
doen zich het grinmige
grapje te herinneren dat on
der de Russische arteiders
zeer populair is: „Natvurlijk
hebben we een arbeidso
vereenkomst in de irbei-
dersstaat. Zij doen netof ze Vlrr'T j CTrr 71 nnof Ti
ons betalen, en wij doei net S ArlJfLiL/ ol tLLil D£,SL,U
of we werken".
COPYRIGHT THE CUAR-
DIAN/DESTEM
^iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiitiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii^
Nora Slomons (PvdA)
Door Lidy Nicolasen
Ze staan allemaal in slagorde opgesteld als Elske
ter Veld (PvdA) hard komt aanrennen „Ben je er
voor naar de kapper geweest?", joelt het lacherig.
Als fotografen en cameramensen te lang talmen,
bromt iemand goedmoedig: „Ik dacht dat we een
beroepsfotograaf hadden ingehuurd."
Ze passen met z'n allen met gemak op de trappen van de Rid
derzaal. Liever zien ze, stuk voor stuk, dat de trap te klein was,
dat ze samen tegen het grote complex van het Binnenhof niet
langer nietig zouden afsteken, zijde 45 vrouwen uit de Eerste
en Tweede Kamer.
Zij lieten zich samen vereeuwigen voor het boek over zichzelf,
over hun intrede in de politiek, over hun ervaringen in het par
lement, over de noodzaak van méér vrouwelijke parlementa
riërs en over de leuke of onaangename kanten van het politieke
bedrijf. Begin september rolt het boek in een eerste oplage van
10.000 van de persen.
Het initiatief komt van CPN-leidster Ina Brouwer en werd
vervolgens opgepakt door het Kamerbreed Vrouwenoverleg,
waarin vrouwen van alle politiek partijen zitten. Ina Brouwer:
„We willen een compleet beeld geven van het functioneren van
de vrouw in het parlement. Een voorlichtingsboek nu de politie
ke partijen in de startblokken voor de verkiezingen staan en
over en weer praten wie er met wie moet regeren. Tot onze ver
bazing komt in die discussie de positie van de vrouw niet meer
aan de orde."
Naast de pioniers in het vrouwenoverleg zitten de nieuwko
mers. Vrouwen die zich allen afvragen of ze het zware werk
moeten voortzetten en of ze andere vrouwen er nog wel enthou
siast voor kunnen maken. Het valt niet mee als vrouw in het
parlement, vinden allen.
Maar hoe zwaar en onaangenaam de mannencultuur soms
ook, dat het leuk werk is moet het boek ook uitstralen. „Natuur
lijk", zegt Andree van Es (PSP) „iedereen vindt het leuk om met
beleid, met besluiten bezig te zijn. Het is zwaar, het kost veel
energie, je ontmoet veel weerstanden, maar het is ook één van
de meest afwisselende banen die je kunt hebben. Een sleur
wordt het zeker niet."
Het boekje zal gaan over de macht in het parlement, voorspelt
Len Drempt (VVD). Maar Minouche Janmaat (CDA): „Het gaat
er niet alleen om of het leuk is, maar het is ook belangrijk dat er
meer vrouwen in het parlement komen. Vrouwen die nu in de
Kamer zitten lijken al zover weg te staan. Of ze krijgen kritiek
omdat ze geen goede huisvrouw zijn of ze worden bewonderd,
maar beiden scheppen afstand."
Het vrouwenoverleg kent zijn beperkingen, omdat de politie
ke scheidslijnen dwars door dit beraad lopen. Maar voorbeelden
van successen zijn er desondanks. Jeltje van Nieuwenhoven
(PvdA): „Het zijn niet altijd dingen die om miljoenen handelen,
maar een stichting als Amazone en Cinemien bestaat dankzij
het overleg nog steeds. We hebben de subsidieregeling voor de
kinderopvang aangekaart. Samen hebben we net genoeg macht
om zoiets te regelen."
„De beeldvorming", roept Ina Brouwer nog. „Vaak wordt te
gen vrouwen aangekeken alsof zij geen politiek maken, echte
politiek wordt door mannen gemaakt, denkt men. Niet alleen
buiten de Kamer, ook binnenskamers en bij de pers. Vele vrou
wen zijn nu bewust bezig een bepaalde manier van politiek te
bevechten, de hanengevechten en mannetjesmakerij uit te scha
kelen door de inhoud voorop te stellen."
Het boek waarin interviews met alle vrouwelijke parlemen
tariërs, een historisch overzicht en eventueel aanbevelingen,
wordt gesubsidieeerd en kan voor een tientje in de handel wor
den gebracht. De eerste exemplaren worden uitgereikt aan alle
politieke partijen. „Niet voor de vakantie of leuk voor het week
end", zegt Brouwer. „Nee, het is geen lachen geblazen, we ne
men deze discussie over de mannen en vrouwen in het parle
ment, over het parlement als geheel, maar ook over de parle
mentaire democratie serieus."
WILLEMSTAD (ANP) - De
Staten van de Antillen hebben
besloten de lonen van de
Werknemers bij de Shell-raf-
finaderij op Curacao te veria-
Hen. Onderhandelingen tussen
Dien Ccrnelissen (CDA)
- FOP'SDESTEM/JOHANVANffl
Bij aankoop van een huis-
kamerkurkparket hetzelf
de aantal vierkante meters
voor uw slaapkamers
leteringenstr. 16, Breda
076-130076
DE BOOMSCHORS
Lange Vorststr. 43, Goes
01100-32005
Hulst, uitsluitend op
zondag rfa tel. afspr.
01140-13312
de
val
ge
pei
1
bes
slu
Ne
md
ges
da:
lie:
las
dir
Ier
ber
be]
ke
op
he
in
pa
de
de
zu
du
op
mt
ter
slv
aa
wc
va
til
zij
m;
ni.
