'Stout' Indonesië krijgt toch zakgeld De geest van Bhindranwale waart nog rond door India Duitse CDU in ontreddering Verhaal Nederlandse windturbine moet veel goedkoper Op IGGI-conferentie liggen 'suikerooms' niet wakker van executies MEER ËEStemcomiv POSITIE KOHL IN HET GEDING Wolken boven C DINSDAG 4 JUN11985 ACHTERGROND MEER RUKSSTEUN NODIG VOOR EXPORT EN PARTICULIEREN ORGANISATIES E Prima rapport Oproer Suite BESTORMING GOUDEN TEMPEL BLIJFT BRON VAN ONRUST Afgrond Gebrandmerkt Démontage Stugge bezuiniger WOENSDAG 5 JUN1191 WD wil invoering legitimatieplicht Harder rijden dan honderd km onverantwoord9 T5 PAGINA Door Laur Cronzen PETTEN/BONN - Wat betreft de toepassing van windturbines voor het opwekken van elec- triciteit is in Nederland weer wat optimisme op gestoken. Want een nieuw onderzoekspro- jekt moet op niet al te lange termijn een betere en vooral goedkopere windmolen opleveren. In West-Duitsland daar entegen is een windmolen- projekt onder de codenaam 'Growian' ter waarde van 100 miljoen gulden na vier jaar tobben op een falikante mis lukking uitgelopen. De 100 meter hoge windmolen aan de Noordzeekust, die is uitge rust met een 50 meter lange propellor, wordt volgend jaar gewoon afgebroken omdat hij eigenlijk nooit goed heeft gewerkt. De molen had jaar lijks 12 miljoen kilowattuur moeten leveren. Grond voor het gunstige briesje in eigen land is niet alleen het feit, dat deze week de experimentele windmolen HAT met een 'draaicirkel' van 25 meter de 10.000 draai uren vol maakte. Deze proef- molen wordt sinds juli 1981 in de duinen bij Petten door het Energie-onderzoek Centrum Nederland (ECN) in bewe ging wordt gehouden. Feit is ook dat de Neder landse windturbinefabrikant Bouma een order voor het plaatsen van 34 20 meter-mo lens in de Amerikaanse staat Californie wist te bemachti gen. Bovendien ging verleden week de eerste paal voor het windmolenpark van 18 turbi nes van de Samenwerkende Elektriciteits Producenten (SEP) in het Friese Sexbie- rum in de grond. En tenslotte komt na inschrijving van en kele Nederlandse windmo lenfabrikanten het onder zoek naar en het ontwerp van een tweede generatie Nederlandse windturbine van de grond. Het ministerie van Econo mische Zaken stelde er enke le miljoenen voor beschik baar en het nieuw opgerichte Projektbeheerbureau Ener gie Onderzoek (PEO) te Utrecht moet de inspannin gen van de Nederlandse fa brikanten en de overheids- stichting ECN te Petten coör dineren. De nieuwe Nederlandse windmolen, beter gezegd windturbine omdat de kracht van de wind onmiddellijk wordt omgezet in elektrici teit, moet in ieder geval fle xibeler maar vooral ook goedkoper worden. Dat flexi bel slaat in de eerste plaats op de eigenschappen van de wieken of rotorbladen van de molen. Door toepassing van nieuwe materialen, zoals met glasvezel en later nylon ver sterkte kunststoffen, moeten de bladen de enorme krach ten, waarmee de wind eraan rukt, beter opvangen. En in de tweede plaats moet het systeem, dat de energie van de wieken naar het elektrici teitsnet overbrengt, flexibe ler inspelen op de verande rende snelheid, kracht en richting van de wind in Ne derland. De ervaring met de tien duizend draaiuren van de ECN-molen in de Pettense duinen heeft namelijk ge leerd, dat de wind nog veel wispelturiger is dan aanvan kelijk werd verwacht. De windsnelheid blijkt in veel sneller tempo en met vaak De HAT-molen in Pet ten. - FOTO ANP kleine verschillen te veran deren dan werd aangenomen. Dat brengt met zich mee, dat molenconstructies door zoge naamde vermoeiingsver- schijnselen in het materiaal schade oplopen. „Als er wat los te trillen valt aan een windmolen, trilt het gega randeerd los en breekt een verkeerd geconstrueerd blad niet op het ene punt, dan wel op het andere", zo omschreef een ECN-onderzoeker deze week de niet aflatende en vaak onderschatte kracht van de wind. Ondanks de trots, waar mee de ECN gisteren de tien duizend uren van de 25-me- ter-turbine aankondigde, wilde de 'ouwe trouwe' aan vankelijk niet rondkomen met de wieken omdat minder wind stond dan de vereiste 6 meter per seconde. Dat is eigenlijk symbolisch voor het wind-energie-on- derzoek en de produktie van windmolens in Nederland. Na een eerste geweldige vlaag van enthousiasme in Nederland is de belangstel ling snel weggeëbd vanwege de enorme technische proble men en soms zelfs omgesla gen in pessimisme. Dat laat ste was vaak te danken aan de afhoudende opstelling van de 'uitbaters' van de traditio nele aardgas-, kolen, en kernenergie-centrales, die concurrentie vreesden van de volstrekt schone windener gie. Ook de gemeentelijke overheden wierpen nogal wat drempels op in de vorm van vergunningen en daar aan klevende formulieren. De Samenwerkende Elek triciteits Producenten (SEP) zijn nu met de bouw van het molenpark in Sexbierum ge deeltelijk om, al heeft men bij het parallel lopende on derzoek de ECN buiten de deur gehouden. Ook de lage re overheid doet minder moeilijk. Resultaat daarvan is, dat er nu in Nederland zo'n tweehonderd moderne windmolens in bedrijf zijn en dat dat aantal groeit en wel volgens de ergste optimisten tot enkele duizenden in het jaar 2000. Uitgave van uitgeversmaatschappij De Stem b.v. Directie: drs. J.H.M. Brader. Hoofdredactie: L. Leijendekker en H. Coumans. Hoofdkantoor: Spinveld 55, Breda. Postadres: Postbus 3229, 4800 MB Breda. 076-236911 Telex 54176 Centrale redactie Breda: Nieuwsdienst 076-236883. Sportredactie 076-236884. Rayonkantoren: Bergen op Zoom, Zuivelstraat 26, 01640-36850 Breda, Nwe. Ginnekenstraat 41076-236326. Etten-Leur, Markt 28 ©01608-21550. Goes, Klokstraat 101100-28030. Hulst, Steenstraat 1401140-13751 Oosterhout, Arendstraat 14, ©01620-54957. Roosendaal, Molenstraat 45, ©01650-37150. Terneuzen, Nieuwstraat 9, 01150-17920 Vlissingen, Torenstraat 5. 01184-19910. Openingstijden: Breda en Oosterhout 8.30-17.00 uur; overige kantoren 8.30-12.30 en 13.30-17.00 uur. Abonnementen, bij vooruitbetaling te voldoen: J 22,97 per maand; 66,30 per kwartaal of 258,- per jaar. Bij automatische betaling geldt een korting van 1,- per maand, 1,80 per kwartaal, 7,20 per jaar. Prijzen: inclusief 5% B.T.W. Voor post-toezendmg geldt een toeslag. Heeft u de krant niet ontvangen? Onze excuses. Bel voor nabezorging tijdens kantooruren uw rayonkantoor. Lezersservice: Informatie over Stern-reizen en promotie 076-236911 Fotoservice 076-236573. Advertenties (tijdens kantooruren 8 30-17.00 uur): Rubrieksadvertenties 't Kleintje 076-236882. Grote advertenti.es uitsluitend 076-236881 Geboorte- en overlijdensadvertenties 076-236442. (Buiten kantooruren maandag t/m vrijdag van 19.00 tot 20.30 uur en zondag van 18.30 tot 21.30 uur 076-236394/236911 Bankrelaties: Postgiro 1114111 - ABN rek. 520538447. NCB rek 230301584 - Rabo rek. 101053738. Door Hans Toonen NATUURLIJK vindt minister Eegje Schoo van ontwikkelingssa menwerking het om te huilen dat de Indone sische regering alsnog de vakbondsleider Mu- nir - na 17 jaar wachten in de dodencel - tegen de muur zette. Uit protest heeft mevrouw Schoo, na ruggespraak met premier Lubbers en haar buitenlandse 'evenknie' Van den Broek, tijdens haar re cent bezoek aan Jakarta ge weigerd de kant en klare overeenkomst over rechts wetenschappelijke samen werking te ondertekenen. Bovendien heeft ze stamp voetend tegenover president Soeharto gestaan. Maar om nu de Nederland se verontwaardiging openlijk door te laten klinken op de zer dagen in het Sonesta-ho- tel in Amsterdam te houden IGGI-conferentie is buiten gewoon onzorgvuldig. Indo nesië stevig over de knie zou -om minister Van den Broek te citeren - wel eens „contra- produktief kunnen zijn." Trouwens, vergelijkingen met Suriname vindt het ka- binet-Lubbers nergens op slaan. Daar zijn in december 1982 weliswaar 15 kopstuk ken vermoord, maar dat was een executie in koelen bloede. Die van Munir was de finale van een wettige procesgang. Bovendien, zo stelt mevrouw Schoo, is de Nederlandse ont wikkelingshulp aan Surina me zwart op wit gekoppeld aan het handhaven van de mensenrechten. Vandaar dat er geen dukaat meer naar Paramaribo gaat. Een derge lijk verdrag zou door het Soeharto-regime met een mi trailleur zijn ondertekend. Toch zit de Indonesische delegatie vandaag en morgen niet kamerbreed te lachen als de elf IGGI-landen aandach tig luisteren naar de rappor ten en aanbevelingen van zo wel de Wereldbank en de In ternationaal Monetair Fonds (IMF). Want in de suites van Sonesta hebben in ieder ge val Nederland en Zwitser land nogmaals van hun af schuw over de executie blijk gegeven. Standjes van een 'suikeroom' kunnen zakgeld kosten. Of de andere negen 'suike roompjes', te weten Austra lië, België, Engeland, Frank rijk, Italië, Japan, Nieuw- Zeeland, West-Duitsland en de VS, hun 'lastig' neefje ook stevig de oren zullen wassen, is echter zeer onwaarschijn lijk. Japan en de VS, die jaarlijks het merendeel van de 2,4 miljard donor-dollars naar Jakarta overschrijven, zweren in eigen huis toch ook bij het nut van de doodstraf. En, niet te vergeten, Japan is een van de betere klanten van Indonesië. Bovendien zijn de 'rap- port-cijfers' van Soeharto c.s. prima. Een economische groei van zeker 7,5 procent, zo juicht het nu in Amster dam op tafel liggende rap port 'Financial resources and human development in the Eighties' van de Wereldbank. Toegegeven, de export is te zeer afhankelijk van de olie prijs. Maar daarentegen holt het nationaal inkomen per Indonesiër naar de 3000 gul den; de inflatie is terug van 600% (in 1965 vóór de in bloed gesmoorde coup van overste Untung, ht) naar amper 15%; en de staatsschuld van bijna 25 miljard dollar wordt keu rig afgelost. Wie zeurt er dan nog over een handvol executie- s..Amnesty International al jaren. Het Nederlandse par lement heel even. En de CPN in Rotterdam iets langer. Maar daar ligt 'Jakarta' geen nacht wakker van. Waar Soeharto, bijge naamd 'Bapak Pembangu- nan' ofwel 'vader van de vooruitgang', blijkbaar wel nerveus van wordt, is de op borrelende kritiek binnen 'zijn' leger. En de aanzwel lende woede van de santri's, de orthodoxe moslems. Van communisten heeft hij sinds 30 september 1965 wei nig of niets rpeer te duchten. Na de krakkemikkige Un- tung-coup - meer bedoeld als paleisoproer tegen de corrup te militaire top van president Soekarno - leidde Soeharto als generaal de meedogenloze afrekening met de commu nistische partij PKI. Even la ter telde Indonesië bijna een miljoen al dan niet vermeen de communisten minder. Het handjevol overleven den van dit bloedbad krijgt óf de kogel (na Munir zitten er nog vier ter dood veroor deelde PKI-ers op hun beul te wachten) óf is nu mond dood gemaakt door de zoge heten 'Pancasila-wet'. Deze wet, die onlangs dank zij de ja-knikkende Golkar- partij zonder slag of stoot is aangenomen, is Soeharto's stok achter de deur tegen nog maar 'subversieve elemen ten'. Want voortaan moet el ke vereniging, organisatie of instelling in die 160 miljoen Indonesiërs tellende eilan denrijk, de 'Pancasila' vijf zuilen) in haar statuten op nemen. Daarmee aanvaardt eenieder de staatsideologie die uitgaat van vijf princi pes: menselijkheid, nationa lisme, godsgeloof, sociale rechtvaardigheid en volks- souvereiniteit. Bovendien verbiedt deze nieuwe wet het aanhangen van het communisme, al dan niet marxistisch-leninistisch gekleurd. Wie deze wet niet eerbiedigt, is een staatsvij and. Want hij/zij brengt de opgebouwde orde en veilig heid van dit meest stabiele land in Zuidoost-Azië in ge vaar. Juist door het accent voor de opbouw en ontwikkeling van Indonesië te leggen op orde en stabiliteit, verschaft het bewind zichzelf altijd een reden om een loopje te nemen met mensenrechten en poli tieke wensen van groepen of individuen. Want geen enkel volk houdt zich decennia koest terwille van 's lands welvaart als men tegelijker tijd ziet hoe de machthebbers zich verrijken. Corruptie leidt altijd tot ontevreden heid, onrust en eindigt in op roer. Vooral de zogeheten san tri's, de orthodoxe moslems in Indonesië ballen steeds openlijker een vuist naar de 'steenrijke Soeharto-kliek'. Zeker nu zij eerder voor de Pancasila moeten buigen dan voor hun heilige Koran, staan deze fanatieke gelovi gen te koken van woede. Sep tember vorig jaar bestorm den zij een politiepost in de haven van Jakarta. Even la ter explodeerden er bommen onder een munitiedepot. Zelfs van de heilige Borobu- dur-tempel vlogen brokstuk ken af. Hoewel negen van de tien Indonesiërs voor islamiet doorgaan, blijven de ortho doxen onder hen een minder heid. Maar wel eentje waar voor Soeharto op zijn tellen moet passen. Want via de moskees en de zogeheten pe- santres (mohammedaanse kloosters) beschikken deze fanatieke moslems over een uitstekend 'ondergronds' vuur van verzet. Zodra admiraal Soedomo met zijn Kopkamtib - het ge heime politiekorps dat belast is met handhaven van orde en veiligheid - een moslim leider te pakken heeft, diens dagen snel geteld, gin februari van dit kreeg Salman Hafidz, le van Islamitische fundameri' talisten, de kogel wegens dermijnende activiteiten. eind vorige week is Sispoy( bevelhebber van extrem, moslems op Midden-Java, tet dood veroordëeld. Over eet tijdje staat ook hij voor hei vuurpeleton. Intussen buigen in het Amsterdamse Sonesta-hote; de 'suikerooms' zich over be- talingsbalansen, ontwikfe. lingsprogramma's en lovende rapporten van meedenkende banken. Dat zelfs oud-vice- president Adam Malik vorig jaar, op de vooravond van zijn overlijden, verzuchtte dat de IGGI-hulp het groot- ste, dus armste deel van zijn volk niet ten goede komt, zet blijkbaar geen donor aan het denken. Toegegeven, minister Schoo huilde bijkans bij het bericht over de executie van Munir. Maar net als haar voorhangers Van Dijk en De Koning blijft ook zij beste maatjes met 'Jakarta'. En komt de IGGI-club elk jaar bijeen in sterren-hotels a la Sonesta. Waar een luxe suite per nacht 790 gulden kost. Voor een keer overnachten in Sonesta moet een Indone sische boer twee jaar hard ploeteren. En op straffe van de kogel zijn mond houden. Van onze Haagse redactie «EN HAAG - Er dreigt een herhaling van de verwarring roals die rond de voordeurde- lersnorm bestaat, als het kabi- net doorgaat met de plannen om de bijstand van gescheiden vrouwen te laten 'verhalen' op ge ex-echtgenoot. Dat zei gisteren de heer Van de Kerkhof, hoofd van de af- xtrerrt jeling maatschappelijke aan- jelegenheden van de Vereni ging van Nederlandse Ge- Vrij NEW DELHI (RTR) - Een jaar na de bestor ming van de Gouden Tempel van Amritsar door het Indische leger waart de geest van sikh- extremistenleider Sant Jarnail Singh Bhin- dranwale nog steeds door India. Wijlen premier Indira Gandhi werd door sikh-lijf- wachten vermoord, het leger controleert nog immer de door sikhs gedomineerde deelstaat Punjab, aanslagen door sikhs blijven mensenle vens kosten en een oplossing voor de eis van de sikhs voor een onafhankelijke sikh- staat is verder weg dan ooit. Reizen door Punjab levert opnieuw een confrontatie op met een verscheurde staat. In Punjab, waar vele sikhs Bhindranwale's radicalisme tijdens zijn leven afwezen, wordt de vermoorde sikh-lei der nu vereerd als een mar telaar, die sneuvelde voor de zaak van de sikhs. De tegen de sikhs gerichte onlusten na de moord op Indira Gandhi en de voortgaande aanvallen van sikh-extremisten tegen hindoes fungeren evenals de preken van wijlen Bhindran- wale als splijtzwam in de sikh-gemeenschap. Veel Indiërs vragen zich af of de bestorming van de Gouden Tempel de prijs waard was van het bloedver gieten dat erop volgde. Het stellen van Punjab onder mi litair gezag, dat gepaard ging met razzia's in dorpen waar bij 2.000 vermeende terroris ten in hechtenis werden ge nomen, betekende niet het einde van aanslagen. Dat bleek onder andere uit de bommencampagne op 10 mei die aan 86 mensen het leven kostte. Premier Rajiv Gandhi's belofte om aan het oplossen van de crisis in Punjab via politieke besprekingen top prioriteit te geven, heeft nog tot weinig constructiefs ge leid. Bhindranwale vereerd als martelaar. Op 5 en 6 j uni is het precies een jaar geleden dat het Indi sche leger het heiligste der heiligen van de sikhs be stormde. Evenals vorig jaar staat Punjab door het geweld en de politieke impasse dezer dagen weer aan de rand van de afgrond. De spanning is te snijden en de autoriteiten hebben allerlei voorzorgs maatregelen genomen om de herdenking vreedzaam te la ten verlopen. Wegens het uitblijven van enig uitzicht op een oplossing en wegens gebrek aan een ef fectief politiek leiderschap, dat zou kunnen onderhande len met de regering, voorzien vele sikhs alleen maar meer sektarisch geweld. De tradi tioneel als hardwerkende en kundige boeren en als eerste klas soldaten geprezen sikhs hebben in het afgelopen jaar moeten leren wat het is om onder spanning te leven en gehaat te worden door veel van hun hindoe-landgenoten. Als reactie daarop zoeken ze steeds meer steun bij hun godsdienst. In het afgelopen jaar hebben duizenden sikhs zich laten herdopen als 'Am- ritdharis' (zij die nectar heb ben gedronken) en zich uit drukkelijk uitgedost met de uiterlijke kenmerken van het sikh-geloof, zoals het dragen van kirpan en turban (tul band) en het laten groeien van haar en baard. Groepen rondtrekkende sikh-predi kers reizen door Punjab en zingen religieuze liederen waarin de martelaren uit de Gouden Tempel en de twee sikh-lijfwachten die Indira Gandhi vermoordden, wor den geprezen. Gurbax Singh Shergill, hoofd van het Khalsa College in Amritsar, de belangrijkste sikh-universiteit in Punjab, is ervan overtuigd dat de cri sis de klok eeuwen heeft te ruggezet, naar de tijd van het ontstaan van het sikh-geloof (eind 15e eeuw). „Het sikh- geloof werd gesticht als pro test tegen het discrimineren de kastesysteem van de hin doe-maatschappij. Het was vanaf het begin meer een op positiebeweging tegen het onderdrukkende systeem dan een nieuwe vorm van ge loofsbeleving", aldus Sher gill. De stichters van het sikh- geloof hielden hun volgelin gen voor dat ze zich zouden onderscheiden als leeuwen tussen de jakhalzen. „Maar nu worden ze beschouwd als verdachten. Zij zijn gebrand merkt als landverraders. Daarom zoeken zij steun en veiligheid bij hun geloofsge noten en worden ze aange trokken door het in sikh kringen in aanzien staande martelaarschap". Harish Puri, professor in de politieke wetenschappen aan de Goeroe Nanak Dev Universiteit, is van mening dat het sektarische geweld tussen sikhs en hindoes veel sikhs, en in het bijzonder de jongeren, heeft vervreemd van de Indische samenleving. „Ze zijn zwaar aangeslagen en er is een diep gevoel van woede en verlangen om wraak te nemen", aldus Puri. Volgens Shergill is de cri sis nog omvangrijker gewor den als gevolg van de econo mische problemen die volg den op de 'groene revolutie' uit de jaren zestig. Door een kwalitatieve verbetering van het zaaigoed en de mechani sering van de landbouw werd Punjab de graanschuur van India, maar het leidde tevens tot een vermindering van de werkgelegenheid in de agrarische sector en een uittocht van jongeren van het platteland naar de stad, waar de werkloosheid steeds grotere vormen begon aan te nemen. Het opkomende sikh-fun- damentalisme en sikh-acti- visme, zoals dat werd gepre dikt door de charismatische sikh-leider Bhindranwale, kreeg steeds meer aanhang onder de landloze boeren, in 1971 nog 32 percent van de agrarische beroepsbevolking en in 1984 al 48 percent. In steden als Amritsar met zijn handwerkslieden en kleine industrie kregen goed opge leide sikh-jongeren steeds minder kans op een passende baan, omdat ze uit de markt werden geprijsd door een overschot aan vaklieden. Ook deze gefrustreerde, gestu deerde jongeren, vormden en vormen nog steeds een vruchtbare voedingsbodem voor de uitgezette kiemen van het sikh-terrorisme. Door Gerard Kessels BONN - Drie weken na de vernietigende neder laag bij de deelstaatver kiezingen van Noord- rij nland-W estf alen maakt de christen-de mocratische CDU van kanselier Kohl nog steeds een ontredderde indruk. Achter de schermen woedt een discussie over de vraag of Kohl, net als indertijd Ludwig Erhard, niet tussen tijds vervangen moet wor den. In ieder geval heeft de Beierse christen-democrati sche zusterpartij CSU van Franz Josef Strauss gedreigd het kabinet te verlaten als Kohl volgend jaar bij de deelstaatverkiezingen in Ne- dersaksen opnieuw struikelt. Het is opmerkelijk hoe snel Kohl, twee jaar geleden nog een stralende winnaar van de bondsdagverkiezingen, zijn krediet in buiten- en binnenland verspeeld heeft. De betrekkingen tussen Bonn en Parijs, van levensbelang voor de Europese samenwer king, hebben zware averij opgelopen. Kohl, die voortdu rend van mening verandert, is onberekenbaar geworden, zo klaagt Mitterrand bitter. Ook in Washington heeft Kohl prestige verloren na het debacle van Bitburg. De zware gang met president Reagan over het kerkhof met de SS-graven kan Kohl nog duur te staan komen. Volko men onnodig is hij in een po sitie terecht gekomen dat hij tegenover Washington iets goed te maken heeft. Maar ook in eigen land is de démontage van de reus uit Mainz begonnen. Alle kritiek die tot nu toe op de kanselier werd afgevuurd, leek af te stuiten op Kohl's pantser van gemoedelijkheid. De bijna kwetsende zelfverzekerdheid die hij ten toon spreidde, im poneerde ook zijn vijanden. De gevaarlijke Flick-affaire wist hij tot nu toe heelhuids te doorstaan en zijn CDU-re- gering slaagde er in de eco nomie weer uit het dal te krijgen. Alleen, de werkloos heid is niet verminderd. Ruim 2,3 miljoen Duitsers, oftewel tien procent van de beroepsbevolking, zit duimen te draaien. Deze onveranderd hoge werkloosheid is de achilleshiel van Kohl. Dat is gebleken bij de verkiezingen in Noordrijnland-Westfalen. „Deze hele economische ople ving", verklaarde de socialis tische minister-president Jo hannes Rau van Noordrijn land-Westfalen, „kan mij ge stolen worden als het resul taat ervan alleen maar hoge re winsten en hogere divi denden zijn en de werkloos heid er niet door vermin dert." Deze uitspraak werd de meest geciteerde uit de he- Helmut Kohl. - fotoap le verkiezingscampagne. Rau's SPD kreeg 52,1 procent en de CDU viel met 36,5 terug tot een historisch dieptepunt. In de CDU wordt beseft dat het met een werkloosheid van twee miljoen een hek sentoer wordt om de verkie zingen van 1987 te winnen. Vakbeweging en socialisten roepen luidkeels om forse werkgelegenheidsprogram ma's. Maar ook in de eigen rijen gaan stemmen op mil jarden mark uit te trekken voor meer werk. Ernst Al- brecht bijvoorbeeld, de am bitieuze minister-president van Nedersaksen, roert zich. Hij wil zo snel mogelijk een vermindering van de werk loosheid, omdat er volgend jaar in Nedersaksen verkie zingen zijn en deze deelstaat met ruim 12 procent werk loosheid toch al royaal boven het gemiddelde zit. Ook de CSU van Franz Josef Strauss eist maatregelen tegen de werkloosheid, die snel resul taat hebben. Hoewel de verleiding en de druk om meer geld uit te ge ven groot is, wil de meerder heid van de CDU de koers echter niet wijzigen. Die koers, belichaamd door mi nister Gerhard Stoltenberg van Financiën, is gericht op terugdringing van het over heidstekort en een verminde ring van de belastingen. Voor de stugge bezuiniger Stolten berg is het woord 'werkgele genheidsprogramma' een vloek. Toen het presidium van de partij na het debacle van Noordrijnland-Westfa len koortsachtig over maat regelen vergaderde om de werkloosheid te verminde ren, verzette 'baby-face' Stoltenberg zich met hand en tand tegen elke koerswijzi ging. De minister won. Al leen voor stadsvernieuwing werden enkele honderden miljoenen meer uitgetrok ken. Een schijntje en een druppel op de gloeiende plaat. Stoltenberg had weer eens gelegenheid zich als de sterke man van het kabinet te pre senteren. Hoewel hij als een Cerberus de overheidsfinan ciën bewaakt, lijkt zijn popu lariteit niet stuk te kunnen. Hij wordt, zo blijkt uit elke opinie-peiling, als verreweg de bekwaamste minister be schouwd en hij kan rustig af wachten tot Kohl het veld moet ruimen. Voor de opvol ging van Kohl heeft Stolten berg slechts één concurrent: Lothar Spath, minister-pre sident van Baden-Württem- berg. Het zwaarste geschut te gen Kohl wordt vanuit Mün- chen in stelling gebracht. Friedrich Zimmermann, CSU-minister van Binnen landse Zaken, verweet Kohl openlijk een gebrek aan steun bij zijn pogingen het demonstratierecht te ver scherpen. Kohl laat de zaken op hun beloop, kritiseerde Zimmermann bitter. Een dergelijke directe aanval van een minister op de kanselier is in de politieke verhoudin gen in Duitsland ongehoord. Maar Zimmermann ope reerde niet op eigen houtje. CSU-voorzitter Frans Josef Strauss had als zo vaak niets dan hoon voor Kohl. „Vol gens onze grondwet stelt de kanselier de richtlijnen van in de komende tijd wel eens willen beleven", sneerde de corpulente Beier, die verder over 'de ambtsdrager, de heer Kohl' sprak. Een grote mond open ma ken, dat heeft Strauss wel vaker gedaan. Dit keer heelt het gebrul van de leeuw uit München echter een serieuze ondertoon. Strauss neemt duidelijk afstand van de christen-democratische zus terpartij, omdat de politiek van Bonn hem ook in Beieren stemmen kost. En volgend jaar wordt er, drie maanden na Nedersaksen, ook in Beie ren gestemd. Bij een nieuwe duidelijke nederlaag van de CDU in Nedersaksen, is voor Strauss de maat vol. In da' geval, zo verklaarde csl- parlementariër GÜ?S? Bussen Von onze Haagse redactie PEN HAAG - De VVD is vóór invoering van de legitimatie plicht. VVD-senator Feij heeft ;isteren tijdens de behande ling van de begroting van Bin nenlandse Zaken in de Eerste kamer daarnaar' gevraagd. Volgens de VVD-er moet elke Nederlandse verplicht worden zich te legitimeren, zodra de politie denkt dat er een straf baar feit gepleegd is. Bovendien deed Feij een klemmend beroep op minister Rietkerk (Binnenlandse Za ken) om het Nederlandse poli tiekorps sterk uit te breiden. Volgens Feij is het onvol doende om in Nederland 1600 gevangeniscellen erbij te bou wen en niet te denken aan een uitbreiding van het politie korps. „Met die uitbreiding kan de misdaad voorkomen worden," zo liet hij weten. Van onze Haagse redactie UTRECHT - Verhoging van de maximumsnelheid van 100 kilometer op autosnelwegen is onverantwoord gezien de te verwachten toename van energieverbruik, luchtvervui- geluidhinder en ver keersonveiligheid. Deze boodschap heeft de stichting Natuur en Milieu ge geven aan staatssecretaris Scherpenhuizen van Verkeer en Waterstaat. Bovendien meent de stichting in een brief aan de bewindsman dat „de geringe naleving van de maxi- de politiek vast. En dat zou ik .mumsnelheid geen argument i IQ Am j.a._ om de snelheidslimieten te verhogen, maar juist een re uen om de controle te verbete ren". De stichting Natuur en Mi- ieu meent dat invoering van sn 'strafpuntensysteem' bij net rijbewijs - zoals inmiddels ul gebeurt in West-Duitsland !n Oostenrijk - zorgt voor be tere naleving van de maxi mumsnelheid. Daarnaast zou snelheid vaker gecontro- teerd moeten worden. w ni T st m m sii h< hi ve m w m vc hc V( zv st sl< DE Bu op pre ge' exi Ee tij' dat tin lan I Bn wo uit rin siti ker mo aar rici sta var kei de Var ministers weer aan nets tafel ouauso, .--O -""Hdium va zeventig wordt, heeft g ,^romejev dat grote ^rsoonlijke amb jes BM-akk^at meer. De hoop Genscher op oen Ronald Reagan aantrad als pres vond hij op zijn bureau SALT Müller^zuÏÏen de vier CSU- ^en >ver beperking van strategisc ministers zich uit Kohl's ka- £»ziin voorganger Jimmy Carter, rr binet terug trekken. De ach- ff»i omdat het nog moet worden gc tergrond van die opmerking «van Afgevaardigden. Dat verdrE is duidelijk: alleen via een 'Plannen om de vermeende Anr demonstratieve breuk met '«ra weg te werken. Omdat hij het e het kabinet zou de CSU kun; wniddelijk naar de prullemand te v< nen voorkomen dat de partij ag niet ter goedkeuring aan het Ami zijn almachtige positie 1 «ygen, maar zich er vrijwillig aan te Beieren verliest. Strauss r y k zou doen. Voor het overige begok geert de 'vrijstaat Beier 1 Amerika als de onbetwistbaar ster momenteel met 58 pro. «vat toen niemand gedacht had, is van de stemmen. «neve Zltten Russen en Amerikan< Een breuk inn_ beperking van de atoombewaper Strauss nog een J.r^eek begonnen. Dergelijke ondei den spelem P zou d met speldeprikken en dreigeme SiSSSl-; S «li*e opP„lrl. Mogen ?e be tekenen van CDU-kanseUer «in op te hangen ofwel de gesp Kohl Rii het beantwoorden te spelen. Tot deze categorie van de vraag welke CDU-!»" s Jongen gerekend worden dat c liticus Kohl opvolgt en «ar ook zo'n verklaring als van partij bij de bondsdagverwe et Russische Amerika-instituut c wat zwaarder kaliber is het Rus zingen van w ,7 "a» Strauss dan de beslissen® stem in het kapittel heb® ng van de lopende gesprekken In Alleen bij een kandidaat^ ^vasthoudt aan zijn 'S zijn zegen heeft, zouh 0^._ -^mden voor wanhoop. loten nemen- nieuwsfei,en van de a'gelopt plaats latei l 7orgen baren over de kansen va Strauss, die volgen ultimatum' van Russische chef v; een strikte naleving meer De hoop Genscne. «e;- t0o^?aK°Ord over beperking van ™1terToi= mfnister van Bui;. ictl, ®arde is voor succes in Genev tenfandse Zaken schijnt W- |,t| Ult Washington dat Reagan t te hebben opgegeven. Ma® Beide zak^r Wi'90n W'' het genoegen beslissende „iszaken zijn een aanwijzing d vloed uit te oefenen op dep, e aam bereikte resultaten wil opof litiek in Bonn zal de w nj|, uwe bewapeningsronde van de zich niet laten ontnemen. intwa^r'n9 van ruimte. Boven waPeningswolken.

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1985 | | pagina 2