Japanse workaholics moeten leren omgaan met vrije tijd Palestijnse vluchtelingen: hoop op politieke oplossing Spri And< in D; INTERNE VERDEELDHEID SPEELT PARTIJ PARTEN Veel bt WOENSDAG 29 ME11985 EXTRA Verslaafd Wennen Gebreken Kloof Geen illusie Standvastig Teleurgesteld Absurd Pleidooi Vriesekooj begint Grand Prix met winst gjiMmiiMiimiiiimiiiiiiiiiiiiiiiiHiiiiuiiimmiMMiiiiiiHmiiiiiiiiimimmiiiitiiwHuitiiiiiMiiiiiiiiiiiuiiiiiiiiiiiiimiiiiwmiiiiiiiiiiiiiiiiiitiiiiiiiiiiiiiuiiiiiMiiiiiiiiiiiiiHiuiuuiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiuiiiiim^ Door Robert Whymant TOKIO - Maar weinig landen ter wereld kun nen zoveel tijd, moeite en geld besteden aan het onderzoeken van wat andere landen van hen denken als Japan. De regering van dat land laat bijvoorbeeld geregeld opiniepeilin gen houden om te kij ken hoe buitenlanders over Japan oordelen. Een speciale adviescom missie kwam na een bezoek aan Europa tot de conclusie dat er meer nadruk gelegd moet worden op de Japanse cultuur, om zo het beeld dat men in het buitenland heeft van Japan als een natie van 'economische dieren' te ver anderen. De Japanners vinden -en niet ten onrechte - dat ze on rechtvaardig beoordeeld worden. Wat vroeger door de maatschappij als een goe de eigenschap geprezen werd, zoals spaarzaamheid, hard werken en veel aan dacht voor details, wordt nu vaak als het tegendeel be kritiseerd. Volgens een Amerikaanse wetenschap per heeft Japan ook de meest gehaaste bevolking van de wereld, een conclusie die hij baseert op het feit dat nergens anders ter wereld zoveel bankklokken de juis te tijd aangeven, dat Japan ners zich sneller over straat bewegen dan welk ander volk ook en dat Japan het land is met de snelste post zegelverkopers ter wereld. De bekendste en waar schijnlijk ook minst popu laire eigenschap van de Ja panners -hun neiging om hard te werken- heeft zo ongeveer de status van een oneerlijk handelsvoordeel gekregen. In een rapport van een EG-commissie wordt Japan afgeschilderd als een natie van in konij nenhokken wonende 'wor kaholics' of werkverslaaf- den: een zin die de Japan ners zes jaar na het ver schijnen van het rapport nog altijd graag mogen aanha len. In een tijdperk waarin computer en robot de Ja panners steeds meer werk uit handen nemen, komt er echter een nieuw probleem naar voren: wat te doen met de ontstane vrije tijd. Tot nu toe komt er van vrijetijdsbe steding niet veel meer te recht dan ski-reisjes van twee dagen, of het lopen fla neren met een tennisracket in een stad, die een ernstig gebrek aan tennisbanen heeft. Het percentage jonge mensen dat beweert 'te le ven voor hun werk' is de laatste tijd weliswaar aan zienlijk gedaald, maar wan neer deze jongeren de dertig bereiken, verandert hun houding als bij toverslag. Dan overheerst de overtui ging dat 'werken het pas le ven waard om te leven maakt.' Japan moet nog wennen aan de welvaartsstaat. Men is voorzichtig met geld en dat blijkt ook uit de grote spaarzin van de bevolking, die vooral te bespeuren is bij de oudere generatie, groot gebracht als deze is met het idee dat een sobere levens stijl een grote deugd is en die bovendien de magere ja ren van na de Tweede We reldoorlog nog niet heeft vergeten. „Japan is een arm land. We moeten hard werken om te kunnen eten", zegt Jiro Nishikawa, de 72-jarige pre sident van het Furukawa- concern. Wijzend op de Brit se mijnstaking voegt hij er aan toe: „Ik vermoed dat Groot-Brittannië een grote re vetlaag bezit dan wij, aangezien het land in staat blijkt een dergelijke staking van zoveel maanden te over leven." Het stokpaardje van het 'arme' Japan klinkt buiten landers als valse beschei denheid of zelfs onecht in de oren. Japan heeft het op twee na hoogste bruto natio naal produkt van de wereld en neemt tien procent van het BNP van de wereld voor z'n rekening. De gemiddelde fabrieksarbeider verdient meer dan zijn collega's in Europa, met uitzondering van Zwitserland. Bovendien heeft Japan ook de gezond ste bevolking van de wereld. Nergens ter wereld leven zo wel mannen als vrouwen zo lang als in Japan. Toch is niet alles rozegeur en maneschijn in deze su perstaat. Ondanks de enor me industriële groei van de laatste dertig jaar is er een enorm gebrek aan elemen taire voorzieningen. De wel vaart is ver te zoeken in smerige nauwe achter buurtsteegjes en lijkt tegen gesproken te worden door de veel te krappe kamers waarin de meeste Japanners moeten leven, het gebrek aan groen in de grote steden en de dagelijks terugkeren de verschrikking van de propvolle forensentreinen. Kiichi Miyazawa, een po liticus met ambities voor het premierschap, zei vorig jaar in een interview dat de le vensstandaard geleden had onder het najagen van eco nomische groei. „Ondanks het vele geld in de banken, ondanks de technologische vooruitgang en de werkwil lige bevolking zitten we met een onderontwikkelde maatschappij waarin veel mensen in konijnenhokken moeten leven", aldus Miya zawa. Slechts drie op de tien huizen is aangesloten op een riool. Het gemiddeld vloer oppervlak per huis is aan zienlijk kleiner dan in ande re moderne maatschappijen. Een onderzoek van het mi nisterie van huisvesting wees uit dat 46 procent van de bevolking ontevreden is over de behuizing en dat dertig procent klaagt over het gebrek aan voorzienin gen. De kosten van de dage lijkse levensbehoeften zijn zo hoog dat een Japanse ar beider vier maal zo hard moet werken als zijn Ameri kaanse collega's om dezelfde produkten te kunnen kopen. Hoewel het geloof in maatschappelijke gelijkheid in Japan na de Tweede we reldoorlog sterk is toegeno men, zijn de maatschappe lijke verschillen juist steeds opvallender geworden. De De technologische revolutie in Japan draagt de kiemen van de sociale onrust met zich mee en dreigt de bevolking van haar voornaamste bestaansreden te beroven en hun ge voel van eigenwaarde te verminderen. - foto archief de stem kloof tussen de salarissen van de grote ondernemingen en die van de kleinere fir ma's, die meer dan twee der de van het arbeidspotentieel voor hun rekening nemen, is steeds groter geworden. Zullen de idealen van ge lijkwaardigheid en indu striële democratie, die in Ja pan beter zijn gerealiseerd dan in welk land ook ter we reld, zich kunnen handha ven wanneer de basis van deze idealen, het streven naar maatschappelijke ge lijkheid, uitgehold wordt door de afgunst veroorzaakt door de steeds grotere ver schillen tussen de maat schappelijke klassen? De technologische revolutie draagt de kiemen van de so ciale onrust met zich mee en dreigt de bevolking van haar voornaamste bestaans reden te beroven en hun ge voel van eigenwaarde te verminderen. Volgens Toru Sekiya, hoofd van een psychiatri sche kliniek in Tokio, heeft de introductie van de vijf daagse werkweek al geleid tot het ontstaan van zware neuroses onder de werkne mers die gewend waren ook op zaterdag te werken. De lijders aan deze 'vrije zater dag-neurose', voornamelijk werknemers van middelba re leeftijd met een verant woordelijke positie, die bui ten het werk weinig of geen hobbies hadden, waren prikkelbaar, hadden maagklachten en kregen last van slapeloosheid. Als dit het gevolg is van één dag minder werk, wat zal de langzaam oprukkende invasie van robot en compu ter de werknemers dan wel niet voor kwellingen bren gen. Om met de woorden van de minister van arbeid te spreken: „Japanners zul len moeten wennen aan lan gere vakanties en hun men selijke karakter weer terug moeten vinden." Copyright THE GUARDIAN/DE STEM oegoslavië lijdt ondei s schulden-erfenis In de vijfjaar na Tito's dood is de levensstandaard met vijftig procent gedaald, waardoor veel mensen op of zelfs onder het bestaansminimum leven. - fotoap Door Barney Petrovic BELGRADO - Onlangs werd Radovan Vlaj- kovic benoemd tot de nieuwe president van Joegoslavië. Zijn naam zal maar bij weinig mensen hier in het Westen bekend zijn en zelfs in zijn eigen land is de 63-jarige afgevaardigde van de noordelijke provincie Vojvodina be trekkelijk onbekend. In het Joegoslavische systeem rouleert de functie van president elk jaar, zodat de zes republieken en twee autonome provincies van Joegoslavië bij toer beurt de president mogen leveren. Dit roulatie-sys- teem werd door de in 1980 overleden president Tito in gevoerd en moet voorkomen dat één bepaald gebied of persoon de anderen zou kunnen domineren. jiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiitiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii- Door lan Black JERUZALEM - A boe Moestafa, kamphoofd van het Palestijnse vluchtelingenkamp Shauafat op de Westelijke Jordaanoever, zag zijn geboortedorp Beit Thoel voor het laatst in 1948. In de zomer van dat jaar werd het dorp beschoten en op de Palestijnen veroverd door een 'zionistische bende' uit een nabijge legen kibboets in de heuvels van Je ruzalem. Na de oorlog werd Beit Thoel met de grond gelijk gemaakt, zoals dat ook met honderden andere Pales tijnse dorpen gebeurde. Sinds die tijd is Aboe Moestafa een vluchteling. Van zijn vier kinderen woont er één in Jordanië, één in de Golf en de der de heeft een baantje in een hotel in West-Jeruzalem een voorbeeld van de verstrooiing van het Palestijnse volk in een notedop. In de koele, hoge kamer, die grenst aan de moskee van Shauafat halen Moestafa en zijn vrienden herinne ring op aan de periode waarin zij hun huizen en land kwijtraakten. Het is nu 37 jaar geleden, maar voor hun gevoel zou het net zo goed vorige week gebeurd kunnen zijn. Het zijn pijnlijke en bittere herin neringen en het is daarom niet ver wonderlijk dat Aboe Moestafa en de meeste van de anderhalf miljoen Pa lestijnen op de bezette Jordaanoever en de Gazastrook met enige voldoe ning de recente gebeurtenissen rond de terugtrekking van Israel uit Li banon hebben gevolgd, waarbij de terugtrekkende Israëlische troepen een pak slaag hebben moeten incas seren van het sji'itische verzet. Het lijdt geen twijfel dat dit het Palestijnse moreel goed heeft ge daan. „Veel mensen hier zijn ver heugd", aldus een intellectueel uit Oost-Jeruzalem. „Ze zien het als een soort compensatie voor de situatie. We hebben bewondering voor wat de sji'ieten gedaan hebben." Toch heeft men niet de illusie dat de Palestijnen hetzelfde kunnen doen in de door Israel bezette gebie den. „Peres heeft verklaard dat Is rael nog geen olijfboom, nog geen centimeter grondgebied van Libanon wil hebben", zegt Aboe Moestafa peinzend. „Ons probleem is echter dat Israel er niet aan denkt het land op te geven, dat veertig jaar geleden van ons afgenomen werd." Niemand geloofde echt dat de Israëlische troe pen voorgoed in Sidon, Tyrus of Na- batiyah zouden blijven, maar het is moeilijk je de dag voor te stellen dat Israel uit Tel Aviv, of zelfs Ramallah en Nabloes zal vertrekken. Er is nog steeds Palestijns verzet tegen de bezetting. Het verzet is ech ter kinderspel vergeleken met wat er in Libanon gebeurd is en de Palestij nen beseffen dit. Het Libanese verzet, zeggen de Palestijnen hier met trots in hun stem, is de PLO dank verschuldigd. „Als de Palestijnen niet sinds 1969 in Libanon hadden gezeten", zegt Af- ram Haniya, hoofdredacteur van de krant Al-Sha'ab in Oost-Jeruzalem, „hoe zouden knulletjes van tien dan weten hoe ze Kalachnikovs (Russi sche geweren) moeten gebruiken?" „Toen we in de periode van 1950 tot 1967 onder Jordaanse heerschap pij leefden, was niemand getraind in het omgaan met wapens. We moch ten zelfs niet naar radio Cairo luiste ren of op welke manier dan ook onze zucht naar nationale vrijheid uiten." Toch zegt men hier in Shuafat dat er verzet is tegen de Israëlische be zetting van de Westelijke Jordaan oever. Maar waarin uit zich dat ver zet dan? „In mijn hart", zegt Aboe Moestafa. Anderen zijn wat realisti scher: „Het enige echte verzet ligt in de pers, in onze Palestijnse vlag en symbolen. We kunnen natuurlijk met stenen gooien: wapens hebben we niet. Maar een veertienjarige die met stenen gooit naar een Israëlische auto, dat is geen verzet", aldus Aboe Hassan. „Het probleem hier is dat wanneer iemand naar de wapens grijpt, hij niet alleen zichzelf, maar ook zijn fa milie, zijn huis, zijn land in gevaar brengt. De waarheid is dat de Israë lische politiek werkt." Aboe Hassan is een realist, geen doemdenker. De les van de verloren dorpen van 1948 zal niet licht verge ten worden. Ook hij zal zijn geboor tedorp Qastina nooit meer terugzien. Zijn huis in Shaufat is zijn enige be zit en zijn motto is 'sumoed', wat zo veel wil zeggen als standvastigheid, of 'stevig blijven vasthouden'. De Palestijnen weten dat hun on genode buren op de Westelijke Jor daanoever de veertigduizend Israëli sche kolonisten die zich daar sinds de oorlog van 1967 gevestigd hebben el ke kans aan zullen grijpen om zich van de Palestijnen te ontdoen. Ze maken zich, net als veel Israëliërs, ernstig zorgen over mannen zoals Ariel Sharon, die zegt dat het Pales tijnse thuisland in Jordanië, aan de andere kant van de rivier, ligt. Wanneer er al sprake is van hoop, zegt Aboe Moestafa, dan ligt deze in een politieke oplossing. „Vanmorgen nog hoorde ik via de Voice of Ameri ca dat er gepraat zal worden met le den van de Palestijnse nationale raad. Laat ze praten met Yasser Arafat. Ik ben bereid compensatie voor mijn land en een federatiever- band met Jordanië te accepteren." Aboe Hassan is het met hem eens en voegt eraan toe: „Je vraagt naar het verzet: de PLO is de spreekbuis voor ons hier op de Westelijke Jor daanoever. Alleen de PLO kan voor ons spreken." Copyright The Guardian/De Stem Veel Joegoslaven denken met weemoed terug aan de ja ren onder Tito, waarin de Joe goslavische levensstandaard heel wat hoger was en men zich minder zorgen hoefde te maken dan tegenwoordig. De wortels van de huidige econo mische crisis, met alle onaan gename politieke en sociale gevolgen voor de bevolking vandien, liggen echter in die tijd. Joegoslavië's leiders na Tito, die niet in staat zijn gebleken dezelfde mate van ontzag op te roepen als hun illustere voor ganger, zijn begonnen met het doen van onthullingen over Tito's tijdperk, in een duidelij ke poging zichzelf en hun be leid te rechtvaardigen. Zo heeft de bevolking onlangs te horen gekregen dat de buiten landse schuld van Joegoslavië op dit moment 19 miljard Amerikaanse dollars bedraagt en dat het land tot in de vol gende eeuw bezig zal zijn met het aflossen van deze schuld en de rente. Veel economische problemen waarmee Joegosla vië te kampen heeft, zijn het directe gevolg van deze grote buitenlandse schuld. De communistische partij in Joegoslavië, die als verbinden de factor tussen de zes repu blieken en twee autonome provincies moet dienen, is ver deeld over de regionale linie: Plaatselijke partijleiders ko men in deze tijd van economi sche problemen op voor plaat selijke belangen. Ook in de ho gere regionen van de partij heerst er onenigheid tussen partijfunctionarissen, die nieuwe methodes en mensen willen introduceren om de cri sis het hoofd te kunnen bieden en anderen, die veranderingen juist willen tegenhouden. Inflatie Joegoslavië heeft een infla tie van tachtig procent per jaar en ruim één miljoen werklozen. In de vijf jaar na Tito's dood is de levensstan daard met vijftig procent ge daald, waardoor veel mensen op of zelfs onder het bestaans minimum leven. Het gemid deld maandinkomen van on geveer driehonderdvijftig gul den is voor een familie van vier personen absoluut ontoe reikend om in de kosten van het levensonderhoud te kun nen voorzien, laat staan dat er geld overblijft voor het beta len van huur, gas of elektrici teit. De communistische partij heeft voor haar 2,2 miljoen le den onlangs openbare discus sies over Joegoslavië's proble men georganiseerd, iets dat ondenkbaar zou zijn geweest in Tito's tijd. Vooral de partij leiding kreeg nogal wat kri tiek te verduren, maar hoewel sommige partijfunctionaris sen toegeven dat er 'wat ge daan moet worden', is nie mand bereid tot radicale ver anderingen. Hamdija Pozderac, een hoge partijfunctionaris uit de repu bliek Bosnië, verwoordde het dilemma: „We zijn tegen die genen die alles willen veran deren en tegen diegenen die willen dat alles bij het oude blijft." Veel partijleden zijn teleur gesteld over de weinig actieve houding van de partijleiding en tonen zich steeds minder geïnteresseerd in het reilen en zeilen van de partij. Zeshon- derduizend arbeiders zijn de afgelopen tien jaar uit de par tij gestapt en ook de vele werkloze jongeren lijken ge desillusioneerd te zijn in de partij. Er zitten slechts dertien ar beiders in het 165 leden tellen de centraal comité, dat het be leid bepaalt. De rest van het comité bestaat uit politici en managers, die voornamelijk opkomen voor hun eigen bieden, industriën of zal Met zoveel verschillende vaak tegengestelde belangen is eensgezindheid binnen hei centraal comité vaak ver zoeken en zo men het ergens i! over eens is, is het lang niet zeker dat de voorgenomen be sluiten ook daadwerkelijk worden doorgevoerd. De overmatige decentralisa tie kan absurde gevolgen heb ben, zoals de passagiers van ai trein van Griekenland Italië maar al te goed weten in alle vijf Joegoslavische blieken waar de trein door- heenkomt, moet er geste worden om van locomotief wisselen. Onder de bevolking leeft de hoop dat het partijcongres 1986 verandering zal brengen Ondertussen blijven de econo mische moeilijkheden ziek echter opstapelen, ondanks hulp van Westerse landen. Ge welddadige protesten, m demonstraties of staking® hebben zich echter nog voorgedaan. In het gedecei traliseerde Joegoslavië maar weinig mensen die zou den kiezen voor een centras' geregelde economie, met bijbehorende risico dat Ja slavië iets van haar voor com munistisch Oost-Europa uitzonderlijke vrijheid kwijt raakt. Op het literaire congres var- april, de eerste bijeenkom:' van en troor schrijvers in jaar, werd unaniem gei voor meer ruimte voor kritiek en medezeggenschap, zonof angst op vervolging. - vechten vóór vrijheid en mocratie en tegen hen die hu- macht en privileges biwj® een totalitair régime will® behouden", aldus een van aanwezigen. Dergelijke uitspraken val len niet altijd in goede a Hoewel het leiderschap geen al te grote zorgen lp' maken, heeft partij functions ris Pozderac wel gewaar schuwd dat er met harde ham opgetreden zal worden, wan neer het Joegoslavische teem in gevaar dreigt te Copyright The Guardian/De SB' Dei MAASTRICH' werd in juni 1 weersomstanc voor de tijd vi regende elke d En elke dag za der een paraplu waarop de rem handtekening m naar hun hotel kwikkend bad. Dan werden de racefietsen op een gooid en verdronge gelouterde kampkx het mannetje om zo gelijk de formalite vullen. Op de vierdi de hemel weer sluizen geopend ei zware rit sprintte ton over de streep, gooide zijn fiets aai en bereikte als e< mannetje onder de Hij griste het papi zijn neus vand scheurde het demc in tien snippers, wachtende peïoton warm applaus sprak Raas tot zijn ten, „nu zijn we van die flauwekul De Zwitserse wi applaudiseerde hel mee en drie jaar la: Raas niet meer in land rijden, maar resseerde hem niet. dat hij voor een re dige zaak was opj dat hij bezwete rer hoed had tegen kou. Deze anekdote is tief voor de fro waarvoor Jan Raa carrière gekozen was de trendsetter, han Cruijff in het Een jaar eerder ha< met Bernard Hinau lence d'Agen vooro] tijdens de renner toen het peloton juli te voet de finisl seerde. De dag ervo de renners op PI: AMBERIEU (AFP) - 1 Anderson waren de w né Liberé. Zij wonnen In de eerste, over 86 ter van Annemasse n< les-Bains, verover Fransman Joël Pelier blauwe leiderstrui. I tweede achter Segers rijs - Nice was Pelier t korte tijd klassemer Stephen Roche, de maandag in Annem proloog had gewonne <te slag in de straten les-Bains. Steven Rc wel in de goede vl kwam kort achter Pel tweede plaats in het a klassement te staan. De middagrit einc een massasprint. De van Peter Post brach Australische kopman 1 uerson in stelling. A maakte het sprintkwé yoorbereidend werk v SEOUL (ANP) - moeizame zege op de reaanse Lee Sun (21 *1-17) is Bettine Vries Wereld Grand Prix- oeoel gestart. dames: poule A: Gl bero /i?1 (Fra> 21 "6 21"14; P°l ÏPB (Finland) - Yang (Zuid Knrl" 5 tt-21; poule C: Lee 17 - Bettine Vriesekoop dJt Poule D: Daviaud (Fra 2uaïg <China) 16-21 (Hon„£: Jlang JialianS 1' H ,'r'e Kong) 13-21 21-13 12-., 'e Zhiwen (China) - Kim ba iri 18-21 17-21; pou 21-iil Ren verse (FYan (Cw' b: Persson (Zwe< njfrl1?"21 12-21; poule 21 io ~Buitsland) - Kuchar Vni! I1;18! Poule B: Lindh Vono 7G D- LUI1UJ (Hong Kong) 21-9 22 KSet Zweden) - Kim Ki (ZUjrial,15~2l 16-21; poule 1321^9 Birocheau 5-2 t (Fr iflIllllltlllllllllMIIIIIIIIIIIIIHII

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1985 | | pagina 6