i Ondernemersvrouw
onmisbaar
maar onzichtbaar
ISov
can:
'STUN
Chirurgen en wijven
NCOV-VROUWENRAAD SCHRIJFT 1000e LID IN
de
a
huis
WAAR KOMT
VANDAAN?
DINSDAG 28 ME11985
=EXTRA OP DINSDAG=
Alleen in huis
T48
Door Rinze Brandsma
DOORN - „Wij praten
dan wel over meewer
kende echtgenotes in
het midden- en klein
bedrijf, maar feitelijk
zijn wij mede-onder
nemer."
„We worden alleen nog
steeds niet als zodanig ge
waardeerd. Er wordt ge
praat over de man als on
dernemer en over de
vrouw als meewerkend,
terwijl zij beiden meestal
partners zijn, die samen
de onderneming runnen
in een zo goed mogelijke
samenwerking."
Christine van Middelaar-
Nel (34) is een van de 1000 le
den, die een nog jong soort
vakbond, de NCOV-Vrouwen-
raad, organisatie van en voor
ondernemersvrouwen, in an
derhalf jaar wist te werven.
Zij verzorgt de administratie
van een schilders- en isolatie
bedrijf in Hoogland bij
Ameisfoort, dat zij samen met
haar man drijft.
„Dat is geen kwestie van 's
avonds even bijwerken, maar
daar zit ik ook overdag aan. Zo
heb ik, als moeder van drie
kinderen van 11, 7 en 5 jaar en
als echtgenote, een driedubbe
le rol."
Die twee achtergronden, die
zware driedubbele taak en dat
gebrek aan waardering, heb
ben de NCOV-vrouwen ertoe
aangezet, zich te organiseren.
In oktober 1983 werd binnen
het Nederlands Christelijk
Ondernemers Verbond de
NCOV-Vrouwenraad opge
richt; begin deze maand werd
het duizendste lid ingeschre
ven, een Haagse slagersvrouw,
meewerkend echtgenote dus.
Handvol
Aanleiding om eens bij die
Vrouwenraad stil te staan.
Toch zijn duizend leden op een
aantal van 60.000 meewerkend
echtgenotes in midden- en
kleinbedrijf in ons land nog
maar een handvol. Lia van der
Werff, emancipatie-medewer
ker van de Vrouwenraad: „In
deze bedrijfstak is geen sterke
neiging zich te organiseren.
Ook bij de mannen niet. Ook is
voor velen de stap groot, zich
aan te sluiten bij wéér een or
ganisatie, na Kamer van
Koophandel, branche-organi
satie enzovoorts. Vrouwen
emancipatie is er bovendien
een sterk geladen woord.
Vrouwen zijn al zo vreselijk
druk in het bedrijf of de win
kel bezig, of zitten nog zo in de
kleine kinderen, dat zij er
vaak niet toe komen."
„Dat betekent een enorm grote
inbreuk in het leven van een
ondernemersgezin. De winkels
zijn al 52 uur per week open.
Met de arbeidstijdverkorting
voor winkelpersoneel betekent
het, dat de meewerkend echt
genote nóg meer dan voorheen
bij moet springen."
En dat voor geen loon, of
hooguit een magere belastin
gaftrek. Christine van Midde
laar: „Het is rot om te zeggen,
maar wij zijn goedkope ar
beidskrachten. Als je het leuk
werk vind, is dat tot daar aan
toe. Maar het is triest als je uit
pure financiële noodzaak met
je eigen werk moet kappen en
de winkel in moet."
Voorheen werd, als man en
vrouw in de eigen onderne
ming werkten, aan de vrouw
een deel (een derde tot een ne
gende) van de winst toegere
kend. Dat zou in feite al vaak
de helft moeten zijn. Nu is
zelfs die situatie voorbij en is
er slechts een percentage (an
derhalf tot vijf procent van de
winst) dat de ondernemer voor
zijn meewerkende vrouw van
de belasting mag aftrekken.
Aftrekpost
„In feite ben je mede-ondememer", zegt Christine van Middelaar (links). Rechts Lia van der Werff, emancipatie-medewer
ker van de NCOV-Vrouwenraad. - FOTO t STICHT
Op het ogenblik zitten in de
NCOV-Vrouwenraad leden
uit alle branches, met nog wel
de nadruk op de detailhandel.
Verder zijn horeca, ambachten
en dienstverlening evenredig
vertegenwoordigd: van sla
gersvrouwen tot boomkweek-
sters, van bakkerij tot recla
mebureau. Niet alleen de cate
gorie meewerkende echtgeno
tes is lid, maar ook meewer
kende dochters en zelfstandige
vrouwlijke ondernemers. Zij
kunnen gebruik maken van de
diensten van de NCOV (zoals
juridische, fiscale en bedrijfs-
technische adviezen). De
NCOV-Vrouwenraad geeft
veel cursussen: onder meer
leidinggeven, personeelsbe
leid, automatisering, politiek,
reclametekenen, emancipatie.
Verder wordt aan belangen
behartiging gedaan, zoals ac
ties tegen een nieuwe winkel-
sluitins- en de tweeverdie-
nerswet en is de raad een ont
moetingsplaats.
Christine Middelaar, nu se
cretaris van de Vrouwenraad,
kwam via een bedrijfsblad bij
een cursus leidinggeven en zo
bij de raad. Daarna volgden
cursussen emancipatie en
automatisering, plus de nodige
kadercursussen op een vor
mingsinstituut in Doorn. „Dat
komt allemaal ten goede aan
ons bedrijf, maar ook aan mijn
eigen persoonlijke ontwikke
ling. Je profileert je zo ook al=
mens."
Bewustwording
De Vrouwenraad kwam er,
pikant detail, als initiatief uit
de NCOV-mannen. Lia van
der Werff zegt ronduit 'ja' op
de opmerking, dat het om een
late bewustwording van de
ondernemersvrouwen gaat.
„Als de maatschappij een fan
fare is, dan lopen de onderne
mers achteraan, terwijl zij
toch de ruggegraat van de sa
menleving vormen? Zij heb
ben het vaak al zo druk met
hun eigen bedoening, druk om
het hoofd boven water te hou
den."
Een van de schietschijven
van de NCOV-Vrouwenraad
is de verruiming van de win
kelsluitingswet, die zij totnog
toe tegen wisten te houden.
„Terwijl overal in de sa
menleving de vrouw meestal
beter werd van de emancipa
tiebeweging, heeft zij in het
midden- en kleinbedrijf een
nog meer afgeleide functie ge
kregen dan zij al had. Zij is
dus nu nog slechts een aftrek
post voor haar man. De onder
nemersvrouw is weliswaar uit
de schaduw tevoorschijn ge
komen, maar is er slechter van
geworden."
De NCOV-Vrouwenraad
studeert op constructies, die
aan die maatschappelijke en
fiscale achterstelling een eind
kunnen maken. Een bv met
man en vrouw elk als direc
teur is slechts voorbehouden
aan hoge omzetten en inko
mens. Er wordt gedacht aan
een maatschap, gelijkwaardi
ge posities van twee maten,
man en vrouw, die samen de
zaak drijven.
„Betekent wel, dat op den
duur de vele zogenaamde één-
manszaakjes gaan verdwij
nen. In werkelijkheid werken
juist daar de vrouwen ook al
volop mee. Dat moeten ze wel.
De situatie is somber. Het zegt
genoeg, dat 90.000 midden- en
kleinbedrijven de eenmalige
uitkering aangevraagd heb
ben."
De ondernemersvrouwen
laten van zich horen. Zij ko
men op voor zichzelf als 'vak
vrouwen, belangrijk voor
sfeer en kwaliteit van de on
derneming'. „Praktisch on
misbaar, maar theoretisch on
zichtbaar." Hoog tijd, dat die
ongelijkheid verdwijnt, zegt
de NCOV-Vrouwenraad.
Duizenden honden en
katten worden deze
maanden het bos in
gestuurd - voorgoed. „Sorry
poes, het vrouwtje gaat op va
kantie naar Kreta en jij praat
geen Grieks. Nee, de buur
vrouw gaat een maandje naar
de caravan aan zee, en jij kan
echt niet drie weken alleen in
huis blijven. Gaat zo stinken,
weet je, dus zoek maar fijn een
ander huisje op. Ja, we hebben
gezellige jaren gehad samen,
maar het was toch eigenlijk te
lastig, een beest verzorgen als je
overal alleen voor staat." Lieve
mens, dat had ik je toch kun
nen voorspellen. Denk maar
aan babies, hoe mensen wikken
en wegen eer ze besluiten een
kind te nemen. Want zo'n kind
pint je ook onverbiddelijk vast
op huis en haard en verant
woordelijkheden - en terecht.
Ja maar, alles is veel moeilijker
wanneer je er alleen voor staat.
En toch wil ik een spinnende
poes op de bank of een kwispe
lende hond als ik m'n huis bin
nen stap. Niks ja maar, zeggen
wij verstandige mensen; reëel je
situatie onder ogen zien. En de
dierenbescherming, die elke zo
mer de asiels ziet volstromen en
overlopen, is radikaal: begin er
niet aan.
Maar gelukkig voor al die al
leenstaanden, voor wie de ge
zelligheid en aanhankelijkheid
en de dierenliefde van hond of
kat of kanarie een lichtpuntje
in het eenzame bestaan bete
kent, is er Ria van Pelt van de
stichting LosVast. En zij zegt
doodleuk: probeer eens het
probleem hond net zo te bena
deren als het probleem kind.
Een crèche, juist ja. Bij garantie
voor goede mentaliteit, harte
lijkheid, hygiëne en deskundig
heid oordelen ouders of één
ouder zo'n crèche een veilig
verblijf voor hun kind. Zo ook
is het denkbaar een hond in tijd
en aandacht te delen met
iemand die in de buurt woont.
Als die van dezelfde golflengte
is, dan levert zo'n huisdierde-
lersregeling vele voordelen op.
Bij vakanties en in noodsitua
ties hoeft hond niet naar kennel
of asiel of het bos in gestuurd.
En de kennis aan de andere
kant van de hondelijn heeft
eveneens het genoegen van het
kwispelen, gecombineerd met
de zekerheid er niet alleen voor
te staan.
Voor mensen-alleen is er zo een
heel boekje vol tips en oppep-
pertjes: 'Alleen in huis, help u
zelf. Want alleen wonen en le
ven, zonder tegen vriend, echt
genote, vriendin, dochter of
welke relatie-figuur ook aan te
leunen, dat is voor velen een
helse opgave. De meeste men
sen overkomt het zomaar, vaak
van de ene dag op de andere.
Overlijden, scheiding, relatie
rnirc
VAN EIJSDEN
kapot, laatste kind van wedus,
of weduwnaar de deur m
Daar sta je pats-boem in
eentje. Met even slikken en dn
de schouders eronder is hei
probleem niet opgelost. Er
heel veel bezinning en voord
ook vindingrijkheid voor m
eer redelijk vorm en inhoud
aan het alleen-zijn gegeven lm
worden.
Ria van Pelt van dat b<
lag eens met rugklachten
bed, moest kruipend naar i
telefoon, die veel te hoog bleei
te staan. Dat gebeurde midden
in de vakantietijd, de flat wan
zij woonde was praktisch
Toen begon het nadenken over
dit soort situaties, het zoeken
naar oplossingen waardooi
mensen-alleen meer zelfstandig
en minder angstig worden
Want niet alleen de emotionele
kant telt, er is ook de prakti
sche zijde die minstens zo
zwaar weegt en die zeker het al-
geheel welbevinden beheerst,
Rond wonen, veiligheid,
ziekte, contact met anderen be
vat de brochure van LosVast -
stichting gericht op alleen-
staanden - een groot aantal
overzichtelijk geordende tips
Dat gaat werkelijk van de aller
kleinste puntjes tot grote -
alom bekende zaken. De inrich
ting van kasten, het advies veel
op te schrijven, isolement it
vermijden, aangepaste verzeke
ringen, op de hoogte te zijn van
de brandvluchtweg van je huis,
een mannelijk uitziende pop
naast je in de auto als je
avonds alleen rijdt, de telefoon
laag - gemakkelijke bereikbaar
- en verplaatsbaar neer te zet
ten en zo heel veel meer. Al dit
kleine en grote raadgevingen,
van belang voor een mens dit
niet kan zeggen: „Jan, neem jij
de telefoon even aan", ol
„Miep, de spit schiet in m'n
rug, zet jij de vuilnisbak bui
ten."
1=1
1=1-S
2=1 S
S S S
1-S=S=S
2 2
1=1
2 1
1 1 1
Sx Sx S
1-S//S//S
s=s//s
Verschillende door chirurgen georuilcte knopen. De
sterkste zijn de zogenaamde rechte knopen 1 tot en met
6. Van de resterende slipknopen is 12 bijna zo sterk als
een rechte knoop. De nog steeds gebruikte slipknoop 7
bleek 'uitermate onbetrouwbaar'.
ALLE dokters zijn gelijk,
maar - om George Orwell
verkeerd te citeren - sommi
ge dokters zijn gelijker dan
andere dokters. In de ogen
van het Hoogvereerd Publiek
zijn chirurgen de echte hel
den van het Witte Front. Dat
is ooit behoorlijk anders ge
weest. Een paar eeuwen gele
den werden chirurgen door
hun geachte collega's met de
nek aangekeken, want een
zich zelf respecterende dok
ter maakte toen zijn handen
liever niet vuil aan het men
selijke lichaam. In Engeland
- waar anders? - is dat
standsverschil nog steeds aan
de titulatuur te merken.
Daar spreekt men alle dok
ters met 'dokter' aan, behalve
de chirurg. Die heet daar ge
woon 'meneer'.
Een chirurg - letterlijk
'handarbeider' - moet han
dig zijn. Zeker vroeger was
dat een eerste vereiste, want
hoe sneller een operatie werd
uitgevoerd hoe veiliger. Een
beetje chirurg amputeerde
toen een been binnen de mi
nuut. Van antisepsis had hij
nooit gehoord, zodat veel van
zijn patiënten binnen enkele
dagen overleden aan wond
koorts. Om niet door woe
dende nabestaanden met pek
en veren het dorp uit te wor
den gejaagd, wachtten ze
vaak het resultaat niet eens
af. Veel chirurgen waren dan
ook rondreizende dokters.
Heel verstandig.
Dat hoeft nu niet meer. De
grote chirurgische uitvin
dingen van de vorige eeuw -
bloedstelping, steriel werken
en verdoving - hebben er
voor gezorgd dat niet alleen
de meeste operaties slagen,
maar dat de patiënt het nog
overleeft ook.
Bovendien is de medische
handarbeider nu theoretisch
geschoold. Maar toch, chi
rurgie is en blijft een am
bacht waar geen plaats is
voor mensen met twee linker
handen. Wie een operatie
meemaakt begrijpt onmid
dellijk waarom. Neem nu het
knopen van hechtingen. In
een gemiddelde buikoperatie
legt de chirurg tot 150 kno
pen. Elke seconde die je lan
ger over een knoop doet ver
lengt de operatie nodeloos
met 150 seconden. Ben je een
prutser en doe je slechts 5 se
conden langer over een
knoop, dan duurt de operatie
(5 maal 150 seconden 12,5
minuut langer! Zonde van
de tijd, om niet te zeggen
doodzonde, want nog steeds
geldt dat de snelste, maar
kundig uitgevoerde operatie,
de veiligste operatie is.
Elke chirurg weet dat, en
een beetje chirurg knoopt
bliksemsnel en uit alle stan
den. Een esthetisch gezicht.
Co-assistenten (leerling dok
ters) die stage lopen op chi
rurgie, oefenen hechten en
knopen op een matras, of ze
proberen de eindjes van een
opengesneden rubberband
aan elkaar te frutsen. Dan
blijkt pas hoe moeilijk dat
schijnbaar flitsende en
moeiteloze knopen is. Want
je moet niet één knoop kun
nen maken, het moet ook
Inkshandig, rechtshandig,
onderhands, bovenhands.
door Maurits
van Rooijen
LEEM IS de alleroudste vloerbedekking. Soms werd de lemen
vloer bedekt met veldkeitjes. Zo ontstond de stenen vloer. In
het gebied rondom de Middellandse Zee bereikte dat een
hoogtepunt in marmeren vloeren en fraaie mozaïeken.
Ook in Nederland zijn marmer en mozaïeken als vloerbe
dekking gebruikt, maar dat was zeer uitzonderlijk. Gebrui
kelijker waren verglaasde plavuizen, meestal in schaakbord
patroon. In de 17e eeuw wonnen de houten vloeren aan popu
lariteit. De meest luxe uitvoering was een compositie van
houtblokjes, vergelijkbaar met het huidige parket.
Om een houten vloer mooi te houden, moet hij regelmatig
met was geboend worden. Dat is een zeer zwaar karwei. Zo
lang personeel daarvoor zorg droeg, telde dat niet. In de Ver
enigde Staten kampte men reeds in de 19e eeuw met een groot
tekort aan huishoudelijk personeel. Allerlei ingenieuze ap
paraten, zoals de elektrische boenmachine, werden uitgevon
den om het werk van de vrouw des huizes te verlichten. Wan
neer in de 20e eeuw ook Europese landen te maken krijgen
met stijgende lonen en een teruglopend aanbod van huishou
delijk personeel, ontstaat hier eveneens een markt voor tijds-
besparende machines in huis.
Ook de vloeren in woningen van minder rijke families, dus
zonder huisbedienden, moesten worden onderhouden. Wie
vroeger een houten vloer had, maar geen tijd of geld voor
boenen met was, strooide fijn wit zand op de vloer. Met dit
zand kon na verloop van tijd heel gemakkelijk het vuil de
woning uit gebezemd worden. In bruine cafés gebruikt men
dit systeem nog steeds. Soms werd het zand in fraaie patronen
gestrooid, zodat een waar zand tapijt ontstond.
De herkomst van tapijten is weer een heel ander verhaal.
De kunst van het vervaardigen van tapijten stamt waar
schijnlijk uit Egypte of Perzië, waar reeds 5.000 jaar geleden
tapijten werden geknoopt. Vooral de Perzische tapijten heb
ben wereldfaam verworven. Ook in Europa is in de 17e eeuw
een tapijtnijverheid ontstaan. In Nederland werd Deventer
een centrum van tapijtfabricage.
In 1863 ontdekte Frederik Walton door lijnolie te laten
oxy deren het linoleum. Dit bleek een relatief goedkope vorm
van vloerbedekking te zijn. Bovendien is zeil gemakkelijk
schoon te houden, dus hygiënisch. In de enorme propaganda
voor volksgezondheid, eind 19e - begin 20e eeuw, werd lino
leum de ideale vloerbedekking in de volkswoningbouw ge
noemd. De opdruk van het zeil wekt vaak de suggestie van
een dure vloerbedekking: een tapijt, parket, plavuizen of
zelfs marmer. Maar een imitatie van leem en veldkeitjes is,
voorzover ik weet, nog niet in de handel.
Elektrische boenmachine uit 1894.
met beide handen, al naar
gelang de situatie. Dan komt
het grote moment: De jonge
dokter mag tijdens de opera
tie een onbetekenend knoop
je leggen, jammer dat ver
loofde en familie het niet
mag meemaken. Maar he
laas. Onveranderlijk vergeet
hij dan de 'schóne Theorie'
en legt met rode konen gena
diglijk onder mondmasker
bedekt een ordinair 'oud
wijf, een prima knoop ove
rigens.
Knopen moet dus snel,
maar ook betrouwbaar. Je
hebt grofweg twee manieren
van knopen. Dubbelhandige
knopen - dubbele platte
knoop, dubbel 'oud wijf of
dubbele platte chirurgische
knoop - zijn sterk en be
trouwbaar. Helaas zijn ze
moeiljk flitsend uit te voeren
en vergen ruimte om met
beide handen de knoop aan
te trekken. Die ruimte is er
bij sommige operaties niet.
Een slipknoop brengt dan
uitkomst. Een draad wordt
dan met de ene hand strak
gehouden, de andere hand
legt dan met een fraaie be
weging een aantal halve ste
ken om de strakke draad
heen. Dat kan heel snel, ook
op plaatsen waar je met twee
handen nauwelijks bij kan.
Van deze knoop (met alle
links- en rechtshandige, on
der- en bovenhandse varia
ties) maakt de chirurg het
meest gebruik.
Een knoop is het zwakste
deel van de hechting. Hoe
betrouwbaar is nu zo'n snelle
slipknoop? Een belangrijke
vraag, want een slippende of
brekende knoop kan de
wond weer openen of een in
wendige bloeding veroorza
ken. Raar genoeg is dat tot
voort kort nooit onderzocht
De Leidse vrouwenarts J.B.
Trimbos besloot dat eens uit
te zoeken. Hij legde 12 van de
meest gebruikte knopen op
een trekbank en ging na bij
welke kracht ze braken of
slipten. Dubbelhandige kno
pen bleken het sterkst te zijn,
maar dat was al bekend uit
ander onderzoek. Slip kno
pen, die eenhandig snelle
dus, bleken al naar de ge
bruikte techniek, nogal te
verschillen in betrouwbaar
heid en sterke. Eén slip
knoop, drie keer dezelfde
steek om dezelfde strakge-
houden draad, heeft zelfs
„een onacceptabel lage be
trouwbaarheid."
Geen overbodig onder
zoek. Onlangs werd aan 25
opleiders uit 7 verschillende
landen gevraagd wat vont
soort knopen ze eigenlijk ge
bruikten: De slipknoop,
waaaronder die met een „on-
acceptebale betrouwbaar
heid", bleek favoriet. Heel
opvallend wat dat maar 3
van de 25 chirurgen precies
wisten welke slipknoop
maakten. Velen dachten zelfs
dat niet een slipknoop, maar
een platte knoop het resul
taat was van hun methode
Niet best. Vooral niet omdat
chirurgen meestal de knopt11
overnemen van hun op Ier
ders: Zoals de baas knoopt v>
knopen de leerlingen. Et"
slechte knoop kan zo van ge
neratie op generatie icorde"
doorgegeven zonder da'
iemand het in de gaten heeft
Voor die chirurgen is een
herhalingscursus knopt"
niet overbodig. Terug naa
af: Samen met de co-assiste"
oefenen op het matras.
do IVICI i
0illllllllllllllilllllllllllllllllWllllllltlil
Door Martin Walker
1 MOSKOU - Een f
maanden geleden
je de eerste geruel
in Moskou ho
1 Wodka zou tweern
zelfs driemaal zo d
worden. Wodka
gerantsoeneerd v
1 den: een fles per
1 soon per maand.
staat zou het Ru
sche acoholprobl*
eindelijk eens one
handen nemen.
Van dit soort geruc
maakt Moskou dank
gebruik. Op deze manii
de bevolking namelijk
het ergste voorbereid, z<
wanneer er officiële mat
gelen volgen, de mei
dankbaar zullen zijn vo<
I ogenschijnlijke 'conces
5 die Moskou gedaan heefi
1 Zeker is dat er stap
ondernomen zullen woi
i om een einde te maken
het ontzagwekkende en
steeds groeiende alcohol
bleem in de Sovjet-l
maar het is onwaarscl
lijk dat dit op rantsoene
van de populaire drank
neerkomen.
1 Afgezien van de tien
logs- en revolutiej
3 voorafgaande aan 1924,
fiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii
'Onc
Door N.
WASHINGTON - I
verrijkt met een n
pens. Thans zijn het
burgers in de Verf
elektronische 'stun
fen. Maar het staat
verdedigings- (c.q. e
ook hun weg naar E
En met de apparaten
sie die er thans in Am
Europese continent ver
Twee jaar geleden bedt
de firma Nova Technologie
Texas dat dodelijke hand-
pens, zoals de met kogels gi
den revolvers en pisto
eigenlijk middeleeuws sch
tuig zijn. Dat zou in onze
vervangen moet kunnen v,
den door elektronische toes
letjes waarmee geboefte 1
worden uitgeschakeld zon
dat er bloed vloeit.
Nova kwam op de ma
met de zogenaamde Stun G
een rechthoekig apparaz
dat met één hand kan wor<
omklemd en dat aan de bov
kant is voorzien van twee r
telen puntjes. Wanneer n
die bovenkant tegen iemai
lichaam drukt, gaat er een
tra-korte stroomstoot
liefst 40.000 volt door de
trokkene heen.
Het gevolg is een kortst
De 'Stun Gun' neemt in