Deling Sri Lanka is
eigenlijk al een feit
Lord Ca
bepleit
kruisra
Bouw-
staking
H ET ROMMELT in de
wereld van de bouw. Zelfs tot
in de Tweede Kamer is de
bouwstaking doorgedrongen,
waarbij direct moet worden
aangetekend dat het op het
Binnenhof niet ging om
bouwvakkers of hun werk
gevers, maar om politici.
Blijkbaar hebben stakende
bouwvakkers een bijzondere
aantrekkingskracht op be
paalde ministers en Kamer
leden. Verwonderlijk is dat
trouwens niet, want de
bouwstaking heeft ook dui
delijke politieke trekken.
Zoals iedereen kan weten be
moeit de overheid zich zeer
intensief met de vaderlandse
bouwwereld. Niet in de eer
ste plaats gaat het hierbij om
de afgifte van de benodigde
vergunningen, maar veel
meer nog omdat de overheid
een zeer belangrijke op
drachtgever voor de bouw is.
Kardinaal moet paus niet alleen
kiezen, maar hem ook bijstaan
'SCHEPPE
Economie
Strijd om
de macht
tussen
VNO en FNV
ZATERDAG 25 MEI 1985
ACHTERGROND
GEEN SINGHALEES WAAGT
ZICH NOG
IN TAMIL-GEBIED
Woordbreker
Rol India
Johannes Paulus II 'creëert' 28 nieuwe 'porporati'
Drie functies
Belangrijker
Politiek
Groei
ATV
Zekerheid
ZATERbAG 25 MEI
Lubbers:6Twe
van Breda nie
aan de orde'
Kamer: meer
geld voor
studiebeurser
T5 PAGINA;
Vooral de woningbouw komt
voor een groot deel tot stand
door bemiddeling van de
overheid. Zij financiert in
zeer sterke mate de nieuw
bouw in de 'sociale sector' en
stelt subsidies beschikbaar
voor allerlei renovatiewerk
zaamheden.
Bovendien heeft de overheid
als werkgever ook nog wei
eens een gebouw nodig om
haar ambtenaren te kunnen
laten functioneren.
Tenslotte is een belangrijk
deel van de scholenbouw ook
tot stand gekomen via de
overheidsfinanciën.
Allemaal voldoende illustra
ties dat overheid en bouw
nauw bij elkaar betrokken
zijn.
In het uitgebroken bouwcon-
flict speelt deze dominerende
positie van de overheid als
opdrachtgever voor de aan
nemingswereld op de achter
grond zeer zeker mee. De be
zuinigingen die de laatste ja
ren in de overheidssfeer zijn
doorgevoerd, hebben name
lijk ook hun sporen getrok
ken in de bouwputten.
Hierdoor is in de jaren tach
tig het werk voor veel bouw
vakkers niet meer voor het
oprapen geweest. Onder deze
beroepsgroep is dan ook een
hoog werkloosheidspercenta
ge te vinden. De andere kant
van de medaille is dat een
groot aantal bouwbedrijven
sterk heeft moeten inkrim
pen of zelfs is verdwenen, al
dan niet via een faillisse
ment.
Van vakbondszijde wordt de
bouwwerkgevers min of
meer verweten dat zij heb
ben ingestemd-ja soms zelfs
uitdrukkelijk via ondersteu
ning van de landelijke werk
geversorganisaties - met het
bezuinigingsbeleid van de
overheid. Aldus zouden zij
ook op indirecte manier heb
ben meegewerkt aan de ver
minderde werkgelegenheid
in de bouw. Door middel van
arbeidsduurverkorting
trachten de bouwbonden nu
weer wat meer bouwvakkers
aan de slag te krijgen.
Schaduwbouw
Voor de werkgevers in de
bouw is een verdere arbeids
duurverkorting niet aanlok
kelijk, ook niet nu in de CAO
voor het schildersbedrijf wel
een akkoord over de 36-urige
PROF. DR.
NICO DOUBEN
werkweek is bereikt. Een
verdere beperking van de
wekelijkse arbeidsduur kan
immers - en vooral in de
niet-winterse maanden - ge-
makkelij k leiden tot het uit
breiden van de schaduw-
bouwactiviteiten.
De kosten van één uur offi
ciële bouwvakarbeid gaan
daardoor zeer waarschijnlijk
oplopen, en dat roept weer
vanzelf de vraag op naar
karweien buiten de tijd van
de baas. Die baas wordt nog
duurder dan hij nu al is, en
de bouwvakker krijgt per
week meer tijd beschikbaar
voor dergelij ke dienstverle
ning die maar weinig Neder
landers zullen afwijzen. Hoe
wel niet uitdrukkelijk uitge
sproken, spelen deze zaken
ook een rol van betekenis in
het bouwconflict.
De recente ervaringen in de
bouw met arbeidsduurver
korting zijn voor de bedrij
ven trouwens niet erg gun
stig geweest. In de vooraf
gaande twee jaar is de werk
tijdvermindering in de vorm
van gelijkmatig over het jaar
gespreide roostervrije dagen
ingevoerd. Als gevolg hier
van is zowel de effectieve ar
beidstijd als de bedrijfstijd in
de bouw verminderd, het
geen zeker tot hogere (kapi-
taalsjkosten heeft geleid.
Wanneer dan toch al een
flinke druk op de prijzen
wordt uitgeoefend, is zo'n
vorm van arbeidsduurver
korting geen aantrekkelijk
perspectief.
Niet makkelijk
Nu in 1984 weer een lichte
stijging van de werkgelegen
heid onder de bouwvakkers
is opgetreden, hebben de
vakbondsleiders het ook niet
gemakkelijk. Hun leden zul
len zich afvragen waarom bij
de collega-schilders een ver
korting van de werkweek
wel kan en bij hun bedrijf dit
tot moeilijkheden leidt. Wie
zich in deze vraag verdiept,
kan wel een aantal bedrijfse
conomische verschillen tus
sen het schilders- en bouw
bedrijf hiervoor als verkla
ring aanwijzen, maar zo'n
analyse wordt gewoonlijk
door de vragensteller niet
uitgevoerd.
Bovendien heeft de samen
stelling van de bouwnijver
heid naar bedrijfsgrootte
hier ook enige betekenis.
Naast een paar grote bouw
ondernemers telt deze be-
drijfstak in hoofdzaak een
zeer groot aantal kleine be
drijven. Deze laatste hebben
de meeste last gehad van de
arbeidsduurverkortingen
daarom verzetten zij zich
nogal heftig tegen verder
gaande vermindering van de
arbeidsduur.
In het bouwconflict komen
deze achtergronden vaak niet
duidelijk aan het licht, omdat
- zoals in elk conflict - ook
hier de sterke uitspraken het
moeten doen. Toch lijkt het
verschijnsel van de bouwsta
king meer te omvatten dan
wat verschil in krachtter
men.
Uitgave van uitgeversmaatschappij De Stem b.v.
Directie: drs. J.H.M. Brader,
Hoofdredactie: L. Leijendekker en H. Coumans.
Hoofdkantoor: Spinveld 55, Breda
Postadres: Postbus 3229,4800 MB Breda.
076-236911 Telex 54176.
Centrale redactie Breda:
Nieuwsdienst 076-236883.
Sportredactie 076-236884.
Rayonkantoren:
Bergen op Zoom, Zuivelstraat 26, 01640-36850
Breda, Nwe. Ginnekenstraat 41076-236326.
Etten-Leur, Markt 28, 01608-21550.
Goes, Klokstraat 101100-28030.
Hulst, Steenstraat 14, 01140-13751
Oosterhout, Arendstraat 14, ©01620-54957
Roosendaal, Molenstraat 45, ©01650-37150.
Terneuzen, Nieuwstraat 9, 01150-17920.
Vlissingen, Torenstraat 5, 01184-19910.
Openingstijden:
Breda en Oosterhout 8.30-17.00 uur;
overige kantoren 8.30-12.30 en 13.30-17.00 uur
Abonnementen, bij vooruitbetaling te voldoen:
22,97 per maand; J 66,30 per kwartaal of 258,- periaar.
Bij automatische betaling geldt een korting van 1,- per maand,
1,80 per kwartaal, 7,20 per jaar. Prijzen: inclusief 5% B.T.W.
Voor post-toezending geldt een toeslag.
Heeft u de krant niet ontvangen? Onze excuses.
Bel voor nabezorging tijdens kantooruren uw rayonkantoor
Lezersservice:
Informatie over Stern-reizen en promotie 076-236911
Fotoservice 076-236573.
Advertenties (tijdens kantooruren 8.30-17.00 uur):
Rubrieksadvertenties 't Kleintje 076-236882.
Grote advertenties uitsluitend 076-236881
Geboorte- en overlijdensadvertenties 076-236442.
(Buiten kantooruren maandag t/m vri|dag van 19 00 tot 20.30 uur
en zondag van 18.30 tot 21.30 uur 076-236394/236911
Rsnlfrolfltipc
Postgiro 1114111 - ABN rek. 520538447.
NCB rek. 230301584 - Rabo rek. 101053738.
COLOMBO(DPA) - De
mogelijkheid van een
vreedzame oplossing
voor de burgeroorlog
tussen Tamils en Sing-
halezen op Sri Lanka is
twee jaar na de eerste
golf van geweld, toen in
de hoofdstad Colombo
de Singhalezen de Ta
mils massaal afslacht
ten, uitzichtlozer dan
ooit tevoren.
De nationalistische Tamil-
guerrillastrijders hebben
met hun jongste bloedbad in
de boeddhistische heilige
stad Anuradhapura bewezen
voor niets terug te deinzen
voor het bereiken van hun
doel: een onafhankelijke Ta-
mil-staat in het noorden van
het paradijselijke eiland. De
Singhalese centrale regering
in Colombo is echter niet be
reid tot compromissen om
een eind aan het conflict te
maken. De Singhalese bevol
king is inmiddels tot bloedige
wraakacties overgegaan.
Wegens het voortdurend
oplopen van de spanning tus
sen de etnische gemeen
schappen achten diplomaten
en politieke waarnemers in
Colombo een verzoening van
de partijen en een herstel van
de vrede binnen afzienbare
tijd uitgesloten. 'De situatie
is zeer ernstig. De natie staat
op het punt uiteen te vallen',
zo waarschuwde een weste
lijke diplomaat. 'En de presi
dent treedt niet handelend
op'. Het leger is belast met
het bestrijden van de guer
rilla 'die in wreedheid niet is
te overtreffen'.
De cijfers spreken voor
zich. Meer dan 2.000 Tamils
in de noordelijke provincie
Jaffna zijn sinds het uitbre
ken van de rellen in 1983 ge
dood. Aan de kant van de
Singhalezen vielen circa 800
(overwegend militaire)
slachtoffers. Bijna de helft
Rijen met lijken op Sri Lanka. Een bijna dagelijks beeld op het door een bloedige burgeroorlog verscheurde eiland.
- FOTO AP
van de 200.000 Tamils in de
hoofdstad Colombo heeft
sindsdien zijn toevlucht ge
zocht in andere delen van het
land. 50.000 Tamils zochten in
Europa, de Verenigde Staten
en Canada asiel. En ongeveer
100.000 Tamils vluchtten met
bootjes voor de vervolging
van onbeheerste soldaten
over de Straat van Palk en
zochten een veilig heenko
men bij hun bloedverwanten
in de Zuidindiase deelstaat
Tamil Nadu.
Het plan van minister van
veiligheidszaken, Lalit Athu-
latmudali, om het conflict
met behulp van het leger te
beëindigen schijnt - tenmin
ste op het ogenblik - mislukt.
De 23 Tamil-guerrillagroe-
pen, die vanuit het Zuidin
diase Madras worden geleid,
beschikken volgens gelij klui-
dende schattingen over circa
6.000 bewapende aanhangers
in de noordelijke provincie
Jaffna, waar ongeveer 1 mil
joen Tamils (70 procent van
de totale Tamil-bevolking op
Sri Lanka) leven.
Honderden van de zeer
slecht uitgeruste en opgeleide
Singhalese soldaten zijn bij
aanslagen en aanvallen door
guerrilleros om het leven ge
komen. Uit woede en wraak
hebben hun kameraden on
schuldige burgers in koelen
bloede vermoord. Deze
wreedheden van het leger,
dat volgens een diplomatieke
waarnemer 'uiterst gemoti
veerd is om te doden', hebben
vele Tamils in de armen van
de guerrillastrijders gedre
ven. 'Zij zien in hen de be
vrijders', aldus Neelam Tiru-
chelvam, afgevaardigde van
de gematigde Tamil-partij
TULF ('Tamil United Libe
ration Front').
Ofschoon Colombo de be
wapeningsuitgaven sinds
1977 verachtvoudigd heeft en
deze nu opnieuw met circa 60
percent tot 5,5 miljard rupee
wil verhogen, is het de rege
ring niet gelukt een militaire
doorbraak te forceren. In te
gendeel. Het noordelijke deel
van het eiland is praktisch
geheel van de rest geïsoleerd.
Geen Singhalees waagt zich
nog in Tamil-gebied. De de
ling van Sri Lanka, die presi
dent Junius Richard ('JR')
Jayewardene met alle mid
delen wilde verhinderen, is al
een feit.
De regering van de 79-jari-
ge Jayawardene bleek in de
afgelopen twee jaar steeds
minder in staat het sinds de
onafhankelij kheid escaleren
de conflict te beheersen. De
in 1982 voor zes jaar gekozen
president is er volgens diplo
matieke waarnemers niet in
geslaagd zijn autoriteit bij
het zoeken naar politieke
compromissen in te zetten.
Steeds opnieuw, zo zijn Ta-
mil-politici en neutrale
waarnemers van mening,
heeft hij na het bereiken van
een overeenkomst aan de on
derhandelingstafel zijn
woord gebroken uit angst
voor de reactie van radicale
Singhalezen. Maar de rege
ring is voor deze mogelijke
reactie door haar manipula
tie van de openbare mening
niet in de laatste plaats zelf
verantwoordelij k.
Door de invoering van de
perscensuur verneemt de be
volking vrijwel uitsluitend
van de gruweldaden van
guerrillastrijders. De Sing
halezen, circa 75 percent van
de bevolking, worden als
slachtoffers voorgesteld. Mi
nister Athulathmudali had
het vorige week zelfs over
het 'bedreigde meerderheids
ras'.
Na zijn herverkiezing zei
Jayewardene: 'Nu heb ik alle
macht die ik nodig heb om
het conflict op te lossen'.
Maar ondanks enkele ontoe
reikende compromisvoorstel
len, die voor de naar autono
mie strevende Tamils niet
voldoende konden zijn, had
hij niets meer te bieden om
de bloedige broedertwist tus
sen de uit India stammende
volkeren te beiëindigen.
Zelfs de gecensureerde
pers, maar vooral de opposi
tie en de boeddhistische reli
gieuze leiders eisten na de
aanslag in Anuradhapura
dat de president nu eindelijk
tot handelen diende over te
gaan. Een boeddhistische op
perpriester verklaarde zich
openlijk bereid de leiding
van het schijnbaar stuurloze
land op zich te nemen.
De sterk anti-Tamil gezin
de priesters eisten directe on
derhandelingen met alle be
trokkenen, ook de guerrille
ros, over een wapenstilstand
en over het oplossen van het
etnische conflict. Of Jaye
wardene met een nieuw ini
tiatief zal komen, nadat hij
pas in december de ronde-ta
fel-conferentie van alle par
tijen in Colombo ontbond, is
nog onduidelijk. In geen ge
val zal hij echter de crisis
kunnen oplossen zonder
deelneming van de guerrilla
groeperingen of de Indische
regering.
New Delhi heeft de sleutel
tot de oplossing in de hand.
Zelfs wanneer Colombo en de
gematigde Tamils een over
eenkomst zouden kunnen be
reiken over enige vorm van
politieke autonomie, dan nog
zijn het de bewapende sepa
ratisten die beslissen over
het stopzetten van de guer
rilla. Zij wijzen tot nu toe el
ke verzoening van de hand
en eisen de onafhankelijke
Tamil-staat 'Eelam'.
De regering van Rajiv
Gandhi zou sterke druk kun
nen uitoefenen op de guerril
la-leiders en de aanvoerrou-
tes van wapens en mensen
vanuit India naar Sri Lanka
kunnen blokkeren. Diploma
ten en andere waarnemers
zijn echter sceptisch of het
binnen afzienbare tijd tot een
toenadering zal komen.
'De etnische spanningen
zijn zo groot dat een politieke
overeenstemming onmoge
lijk lijkt', aldus de Tamil-po-
liticus Tiruchelvam, de enige
die nog niet als balling in In
dia leeft.
Door Cees Manders
VATICAANSTAD
Paus Johannus Paulus
II 'creëert' dit weekeinde
28 nieuwe kardinalen.
Dat gebeurt in eerste in
stantie vandaag in een
consistorie en tenslotte
in een plechtige hoog
mis, op Eerste Pinkster
dag. Deze plechtigheden
zijn rijk aan symboliek
De 'gelukkigen' krijgen
een kardinaalspet en een
kardinaalshoed (voor
zien van 15 kwasten) op
gezet, en een speciale
kardinaalsring aan hun
vingers geschoven.
De kleur die overheerst is
rood, van de knoopjes die de
gewaden op hun plaats hou
den, tot die gewaden zelf.
Rood duidt op het bloed dat
elke kardinaal bereid moet
zijn te laten stromen om zijn
trouw aan paus en kerk te
demonstreren, en dat zijn
voorgangers in de loop der
tijden al hebben vergoten bij
de verdediging van het ge
loof. Zoals bekend heeft de
paus (en hij alleen) de kleur
wit, terwijl de bisschoppen
paars 'dragen'.
Alle kardinalen samen
vormen het 'Heilig College' of
kardinalencollege. Dit colle
ge telt vandaag en morgen
152 'porporati' (gepurperden,
zoals de kardinalen in het
kerkjargon worden aange
duid). Maar gezien de ver ge
vorderde leeftijd en de reeds
aangetaste gezondheid van
een groot deel van deze 152
mannen, kunnen zich in de
'rode' statistiek van de kerk
plotseling grote wijzigingen
voordoen.
Het Heilig College heeft
drie functies: het is een advi
serend orgaan, een supple
rend orgaan (dat de taken
van de paus waarneemt als
zijn zetel vacant is) en het is
een kiescollege. De laatste
functie is de belangrijkste:
als je kardinaal bent, mag je
deelnemen aan de pausver
kiezing en kun je (gezien de
praktijk) ook nog tot paus
verkozen worden. Daar
draait het bij het kardinalaat
om.
Maar niet elke kardinaal
kan aan de pausverkiezing
deelnemen. Sinds paus Pau
lus VI mogen dat alleen die
kardinalen die 'het tachtigste
levensjaar nog niet voltooid
hebben'. Van de 152 zijn dat
er nu 120 (het plafond van
pauskiezers, ingesteld ook
door paus Paulus VI). 32 kar
dinalen van het Heilig Colle
ge zijn dus ouder dan 80. Aan
hen komen de twee resteren
de functies toe. Maar vaak
komt het ook daar niet meer
van, omdat ze te oud en te
zwak zijn om zich nog naar
Rome, of zelfs naar het Vati-
caan te begeven. De decaan
van het college van kardina
len, de Italiaan Carlo Confa-
lonieri is 88 jaar oud, maar
hij woont in Rome
Wat de raadgevende func
tie van het kardinalencollege
betreft, deze lijkt de laatste
jaren een stuk belangrijker
geworden. Het Tweede Vati
caanse Concilie sprak zich uit
voor méér collegialiteit in het
bestuur van de wereldkerk,
en duidde daarbij op de vorm
waarin bisschoppen en kar
dinalen hun adviserende ta
ken ten behoeve van de paus
moeten verrichten. Elke paus
bepaalt de mate waarin en de
wijze waarop hij zich laat
bijstaan en laat adviseren.
De huidige paus heeft keer
op keer laten merken dat hij
de collegialiteit in dit ver
band zeer serieus neemt.
In november 1980 riep de
paus het kardinalencollege in
Rome bijeen, om te praten
over 'de verwezenlijking van
het concilie', de reorganisatie
van de curie en de financiën
van de kerk. Het was de eer
ste keer in 400 jaar dat het
Heilig College bij elkaar
kwam, niet om een conclaaf
te vormen en een nieuwe
paus te kiezen, maar om de
paus te helpen met het be
stuur van de kerk.
„U dient de bisschop van
Rome niet alleen te verkie
zen, maar hem ook in zijn
pastorale werk bij te staan",
zei de paus in zijn openings
toespraak. De paus beloofde
de kardinalen voortaan va
ker bijeen te zullen laten ko
men: „De bijeenkomst van de
leden van het kardinalencol
lege is de vorm waarin de
uitoefening van de al meer
dan 1000 jaar bestaande bis
schoppelijke en pastorale
collegialiteit is gegoten. Het
is dus niet meer dan juist dat
wij er in deze tijd gebruik
van maken."
Twee jaar later, in novem
ber 1982, riep de paus op
nieuw het kardinalencollege
bijeen, in verband met het
nieuwe kerkelijke wetboek.
Ook nu sprak hij over de 'al
gemene groei van de colle
gialiteit', en over de 'nieuwe
invloed die aan het kardina
lencollege wordt toegekend'.
De paus roemde het kardina
lencollege als 'een college met
een eigen historisch en oud
karakter, dat niet met andere
colleges verward kan wor
den'.
Het gebruik van het woord
collegialiteit kan verwarring
wekken. Van een toepassing
van het collegialiteitsbegin-
sel zoals wij dat in al onze
democratische bestuursorga
nen kennen, is in Rome na
melijk geen sprake. De paus
beslist en de collegialiteit
geldt slechts de bestuursor
ganen beneden hem, zoals het
kardinalencollege. Collegia
liteit geldt alleen de wijze
waarop in die lagere organen
het advies voor de paus tot
stand komt. Dat advies kan
de paus best naast zich neer
leggen. De paus heeft regel
matig kardinaalsbijeenkom
sten, synodes en andere vor
men van collegiaal samen
zijn belegd. Maar zijn pri
maat, zijn opppergezag, zijn
laatste woord, wordt aan de
ze zogenaamde collegialiteit
niet opgeofferd.
De paus betrekt de kardi
nalen op nog meer manieren
bij zijn werk. Kardinalen lei
den Vaticaanse departemen
ten, en deze en andere in Ro
me residerende kardinalen
komen geregeld onder lei
ding van de paus als zijn spe
ciaal adviescollege bij elkaar.
Sinds kort bestaat er ook een
raad van kardinalen voor or
ganisatorische en economi
sche zaken van de Heilige
Stoel. Die raad is al vijf keer
bijeen geweest en houdt zich
bezig met het jaarverslag en
de begroting van de Heilige
Stoel. Het resultaat van dit
werk is te vinden in een ad
vies aan de paus. Een vrij
blijvend advies.
Voorlopig blijft de enige
tastbare macht die de kardi
nalen aan hun berretta, hun
kardinaalspet, ontlenen, die
stem in het conclaaf, tenmin
ste als zij de 'jeugd' tot 80
jaar bezitten. Die stem en dat
unieke kapittel geeft de kar
dinaal invloed en prestige.
Die invloed moet (bij een le
vende paus) uiteraard niet
worden overdreven.
Vaak wordt iemand tot
kardinaal benoemd omdat
zijn zetel recht geeft op een
'gepurperde' bezetter. Als
monseigneur Simonis in Rot
terdam was gebleven, zou
hem morgen niet de kardi-
naalsberretta zijn opgezet.
De paus benoemt iemand
tot kardinaal niet altijd om
dat hij hem knap vindt, 'ge
leerd', een goed kerkbestuur
der of omdat die ander van
wege zijn bisschopszetel toe
vallig aan de beurt is. Vaak
heeft een kardinaalsbenoe
ming politieke strekking. Zo
als dit keer met de aartsbis
schoppen van Addis Abeba,
Managua en Santiago de
Chile. Regimes in die landen
zullen nu nog meer met de
kerk en met de paus rekening
moeten gaan houden. Omdat
ze nu te doen hebben met een
kardinaal, en niet meer met
een bisschop.
Door Lidy Nicolasen
KLINKENDE TITELS
die niet mis zouden
staan voor verkiezings
programma's van poli
tieke partijen. Die pre
tentie hebben de pro
gramma's van de werk
geversorganisatie VNO
en de vakcentrale FNV
-die achter deze titels
schuil gaan- dan ook
min of meer.
De economische groei en de
verkiezingen volgend jaar
doet de harten sneller klop
pen. Zeker die van werkge
vers en werknemers, die er
als de kippen bij moeten zijn
om hun invloed aan te wen
den op de programma's van
de politieke partijen, op het
denken en beoordelen van
hun leden en zeker om hun
eigen macht en status van
een nieuws jasje te voorzien.
De strijd om de macht in
Nederland is met de presen
tatie van deze twee program
ma's wederom ingezet. Niets
geen felle betogen vóór of te
gen botte bezuinigingen
meer, maar pogingen vanuit
het eigen gezichtsveld te ont
dekken en te bepleiten hoe in
de nieuwe economische ople
ving dit land weer op de been
geholpen kan worden.
En al zegt CDA-Kamerlid
Weijers enigszins smalend
dat de kiezer zijn keuze in de
politiek niet bepaalt met de
hand op de knip, duidelijk is
dat de hoogte van de uitke
ringen, de werkloosheid of de
verbetering van de lonen de
gemoederen minstens zo
sterk bezighouden als abor
tus, euthanasie of kernbewa
pening.
Beide partijen durven zich
op te hangen aan economi
sche groei. De FNV zegt in
'Kiezen voor nieuwe kansen'
op een groei van ruim 2 te
willen uitkomen. De werkge
vers tillen dat cijfers in hun
'Groei is werk' naar de 3%,
maar zij maken een uitzon
dering voor de overheid. Die
moet zich in haar begroting
beperken tot een groei van
hooguit 2
Nou wil het geval dat de
economische groei vooral af
hangt van de ontwikkelingen
in het buitenland. Invloed is
alleen uit te oefenen op de
voorwaarden die geschapen
worden om de groei binnen
lands te stimuleren.
Werkgevers en werkne
mers gaan daarin hand in
hand: de overheid (en dus de
politieke partijen in hun ver
kiezingsprogramma's) moet
tonen ernst te maken met het
stimuleren van die groei.
Door forse investeringen te
plegen bijvoorbeeld, of dooi
de koopkracht van de men
sen te verbeteren waardoor
de bestedingen weer op orde
gebracht kunnen worden.
De vergelijking houdt op
met deze constatering. Groei
is werk, zegt het VNO, en
daarin spiegelt zich het
meest markante verschil. Wil
die groei werkgelegenheid
opleveren dan moet 'de star
heid van lonen en salarissen
doorbroken worden'.
Met andere woorden: af
schaffing van het wettelijk
minimumloon, een definitie
ve ontkoppeling van de lonen
en de uitkeringen en een pre
mieverschuiving voor de
volksverzekeringen van
werkgever naar werknemer
om de loonkosten te drukken.
En arbeidstijdverkorting?
Het VNO: „Het is maat
schappelijk niet verantwoord
arbeidsduurverkorting in te
voeren, tenzij de positieve ef
fecten ervan zijn bewezen.
Ook een volgend kabinet zal
het aan de sociale partners
moeten overlaten om dat be
wijs per geval te leveren."
De werkgevers willen be
wezen zien dat verkorting
van de arbeidstijd meer werk
oplevert, dat de concurren
tiepositie niet in gevaar komt
en dat Nederland in verhou
ding met het buitenland niet
het onderspit hoeft de delven.
Over de uitkeringsgerech
tigden wil het VNO het niet
al te veel hebben. Als er groei
is, profiteren ook zij, wordt
geconstateerd. Maar wat er
moet gebeuren met hun
koopkracht als groei achter
wege blijft, staat nergens
vermeld. Wel dat - afhanke
lijk van de conjuncturele
ontwikkeling de collectieve
uitgaven van de overheid ge
middeld met 1,5 tot 2% per
jaar omlaag moeten.
En daar komt het financie
ringstekort om de hoek kij
ken, de leemte in de staatskas
die de afgelopen jaren Ne
derland in de greep van de
bezuinigingen hield.
De FNV is in haar pro
gramma slim genoeg geweest
dat financieringstekort niet
over het hoofd te zien. Maar
cijfers noemen doet de vak
centrale niet. Mooi gezegd
heet het dat het terugdringen
van het financiringstekort
moet gebeuren in een tempo
dat is afgestemd op de econo
mische groei.
Die groei wordt daarnaast
besteed aan verdergaande
arbeidstijdverkorting, uitko
mend op een gemiddelde ar
beidsweek van 32 uur in 1990.
De arbeidstijd die vrijkomt
moet voor de volle 100
nieuwe arbeidsplaatsen ople
veren. Met pijn en moeite
denkt de FNV het aantal
werklozen in 1990 teurge-
bracht te kunnen hebben
naar het half miljoen (nu
800.000).
Vaag blijft de vakcentrale
over de sociale zekerheid. Het
ligt in elk geval niet in de be
doeling van de FNV de poli
tieke partijen aan te sporen
de verlaging van de uitkerin
gen ongedaan te maken.
Maar ondubbelzinnig is het
pleidooi voor het herstel van
de koppeling tussen lonen en
uitkeringen.
Woedend wijst de FNV het
loslaten van het wettelijk
minimumloon van de hand.
Met minstens zoveel kracht
wordt stelling genomen tegen
het gevaar dat bezuinigingen
op de collectieve sector ten
koste gaan van de uitke
ringsgerechtigden, de ambte
naren of de trendvolgers.
Een absolute koopkracht
garantie geeft ook de FNV
niet. Als de groei zwaar te
genvalt, als er niets te verde
len is dan zal de FNV 'zich
sterk maken voor een oplos
sing waarbij de koopkracht
van de laagst betaalde uitke
ringsgerechtigden en werk
nemers wordt ontzien.'
Maar sterker nog zal de
vakcentrale zich blijven in
zetten voor herverdeling van
werk.
Evenals het VNO pleit de
FNV voor vermindering van
de lasten- en premiedruk op
de werkgevers. Niet door die
op de werknemers af te wen
telen, maar door een andere
berekening toe te passen
waardoor de arbeidskosten
óók worden gedrukt. Ar
beidsintensieve bedrijven
zouden daarmee gesteund
moeten worden.
De drie grote partijen heb
ben deze week in een eerste
reactie in het Avro-program-
ma 'In de wandelgangen' het
FNV-plan positief beoor
deeld. Voor de PvdA wekt
dat geen verwondering, om
dat het PvdA-programma
stoelt op dezelfde uitgangs
punten.
WD'er De Korte zei dat
het plan „ook voor de VVD
aanknopingspunten biedt
voor de volgende regeerpe
riode". De Korte prees de
FNV voor de aandacht in het
plan aan herstel van de
structuur van de economie
(technologiebeleid, investe
ringen door de overheid).
Maar in een 32-urige werk
week gelooft de WD niet.
„Een heleboel waardevolle
elementen", aldus CDA'er
Weijers, „maar ik wil het wel
even doorgerekend zien." Het
CDA, dat eveneens uitgaat
van een groei van 2 aarzelt
te geloven dat herverdeling
van werk en inkomensvoor
uitgang hand in hand kun
nen gaan.
NIJMEGEN (ANP)
vraag mij af, of de ven
woordelijken van de bib
tbeken van religieuze oi
uisaties zich voldoende
wust zijn van de bedrei
situatie van hun collectie
elk geval zijn er tot op he
weinig initiatieven bek
om de ongunstige situati
keren.
Dat schrijft A.J. Gei
voorzitter van de Vert
ging voor het Theologi
Bibliothecariaat (VTB),
het orgaan van zijn vert
ging. Bij de VTB zijn ri
100 theologische bibliot
ken in Nederland aange:
ten.
Geuns, bibliothecaris
de Theologische faculteï
Tilburg, is geschrokken 1
Kol.
DEN HAAG (ANP) - Minist
president Lubbers verwa
niet dat de kwestie van de t
de nog in gevangenschap v
blijvende Duitse oorlogsn
dadigers tijdens het kom<
staatsbezoek van de Dui
Bondspresident Von Weisz
ker aan ons land aan de o
komt. De premier zei dit na
loop van het wekelijks ka
netsberaad.
De minister-presid
noemde het vraagstuk van
'twee van Breda' buiten
woon moeilijk en delic:
Zelfs een bespreking ervar
'een pijnlijke zaak' en 'het p
bleem wordt er niet beter
als het besproken wordt',
premier liet blijken, dat er
dit punt 'geen punten te sco:
zijn'.
De minister-presid
meent dat aan het staats
zoek van de Duitse Bondsp
sident grote betekenis m
worden toegekend.
Enerzi
is daar het feit, dat dit bezi
zo betrekkelijk kort komt
de herdenking van 40-jaar
vrijding, een tweede bijzon,
're omstandigheid vormen
persoonlijke uitlatingen
de Bondspresident op dit t
rein en ten derde is er volgi
Lubbers de Europese ontw
keling, waarin Duitsland
belangrijke rol speelt.
DEN HAAG (ANP) -
Lord Carrington heeft
pleit voor plaatsing va
en een verdere verhogi
Lord Carrington sprak
de Atlantische Commis
de gemeenschappelijke
Het lijdt geen twijfel, alt
Lord Carrington, dat de pla
sing van nieuwe Amerikaai
raketten in België, We
Duitsland, Italië en Engela
heeft bijgedragen tot de teri
keer van de Sowjetunie n;
de Geneefse onderhandelini
tafel.
NAVO-ministers van
fensie hebben eerder d<
week een nieuw actieplan v<
versterking van de convent
iele verdediging goedgekeu
Indien dit plan wordt uit;
voerd zoals de militaire pl£
ners voor ogen staat, zul
volgens Lord Carrington
begrotingen van de NAV
DEN HAAG - De meerderhi
Van de Tweede Kamer hoi
Het alleen vast aan een hogt
Haxim urn-leeftijdsgrens
beetmans plan 27 jaar) v<
beursstudenten', maar wil o
®at er meer geld vrijkomt vc
studiefinanciering.
Dat blijkt uit reacties op i
bHlcht in het Leidse stude
Jenbiad Mare, waarin gernc
™ordt dat minister Deetm
ïijn nieuwe systeem v
tudiefinanciering de mar
Hum-leeftijdsgrens voor st
benten met een beurs wil v«
■tegen van 27 naar 30 jaar.
"et CDA heeft inmiddi
aten weten niet te accepter
«ij 66,1 verhoging van de lei
'Wsgrens tot 30 jaar gevolg
ai hebben voor de hoogte
de beurzen.