0
5;
Als de zuidpool in beweging komt..
Op 2 juni priesterwijding
in Bredase parochiekerk
E IBERBUS
rs
Weerkundigen en zee
onderzoekers voorzien
zeewaterstijging van vijf meter
Atlantische
Oceaan
Indische
Oceaan
Oceaan
7ATERDAG 25 ME11985
BEDEVAART
LOURDES
LGSE, DIE MOET
MEEMAKEN
Iger. stacaravans
>.p./p.w. (min. 2 pers.)
fjSREIZEN... v.a. 255,- p.p.
iigdreizen... v.a. 295,- p.p.
'Kerk - minded'
Capucijnen
Parochie
intersport
Watersport
Rekrccitie.
IJsplaten
Ei
Woestijn
Dronning
Tllswortb
f'Land""
Wilkes land
Amundsen-
Victoria
iLata
i*-ZEELANO
ZUIDPOOLGEBIED
urt aan de schone ADRIA
i en Rimini villa's en app. (ma 1
In folder: 01899-17193/020-4191^
CHALETS, pracht, omg., th l
juni, na 10 aug. Mont-Blanc. I
gebied. Tel. 08851-16282.
VOGEZEN
Ime vakantiewoning. 077-17013.
LIEGTUIG
17/9- 12/9
Il3/10-17/10
13,
fel. 043-15715.
Jjerrucusstraat 41,
■0-556010
lit, A. v. Ostadestraat 18,
B55-71128
I v. Cleefstraat 46,
E533
lljanslaan 76,
14750-15272
l/D MIDD. ZEE, 2-8 pers. op rus-1
Argeles sur Mer, nog enige car J
04789-1825.
I DE FRANSE CHARENTE?
Ie Chat (bij Montbron) alles wat ui
ralows met grote tuinen, zwembad,
Jrestaurant, winkel en een schitte-1
nformatie bij Rebouw Kroonvak. I
L Geesbrug, 05249-350. Aangesl. bij
Icht. Cons. Klachten.
hten.
lis).
Spanje/ESTARTIT. Th.
app/bung's, 2-6 pers, 300 n
v. zee gel. Inl. 076-413141.
■goten le klas camping
IlCAL, 4 km van Benidorm
|n biedt aan in mei en j uni
j busretour.
|,- p.p./p.w., tevens tourcar.plaatsen.l
04902-14653 of 40989.
IS REIZEN
Se reizen naar Lloret de Mar
Xaterski-, windsurf- en parachute-1
rt tot de mogelijkheden. Bel voor in-1
Irip b.v. 01820-18190 080-850058. Tot
end.
IRREIZEN COSTA BRAVA
appartement Rosas, Lloret of Pala- J
>0,- p.p. Vr. infoblad 023-253540.
Spanje vanuit: Arnhem, Nijmegen,
enk. v.a. 170,-, ret. v.a. 275,-, kind.
il. 020-267068/010-130978.
'p ZONDAG 2 juni wordt de52 - jarige capucijner
broeder Hans Putters in de Bredase St.-Annakerk tijdens de
eucharistieviering van half elf door bisschop H. Ernst tot priester
gewijd. Een late roeping, mag je wel zeggen. „Ik ben op weg gegaan en
ik ben aangekomen waar ik gehoopt heb aan te komen", zo omschrijft
hij het zelf. „En ik ben heel blij dat dit allemaal nog mogelijk is
geweest."
Door Toon Kloet
BREDA - „Ja, het is een ingrijpend
besluit, zeker in deze tijd". Hans
Putters, die over een week tot pries
ter zal worden gewijd, heeft het, als
hij dat zegt, over zijn besluit om toe
te treden tot de capucijner orde. Op
het moment dat hij dat deed, in fe
bruari 1980, leefde bij hem al de
wens om priester te worden, maar
meer dan een wens was het toen
nog niet.
Het was trouwens voor de tweede keer
in zijn leven, die wens. Na de lagere
school in zijn geboorteplaats Delft ging
hij naar het Juvenaat van de Priesters
van het H. Hart in Bergen op Zoom,
waar hij het klein - seminarie doorliep.
Het lyceum, zegt hij, maar in die tijd was
het Juvenaat nog geen open school. De
opleiding was er uitsluitend voor jongens
die priester wilden worden.
Hans Putters deed dat niet. Na het
klein - seminarie stapte hij op, moest in
militaire dienst en ging daarna een be
roepsopleiding volgen voor documenta
list - literatuuronderzoeker. Zo iemand
volgt en bestudeert voor een bedrijf alle
terzake doende vakliteratuur. Hij kwam
als zodanig in dienst bij een industrieel
bedrijf in Rotterdam, waar hij zich spe
cialiseerde in vindplaatsen en toepassin
gen van mineralen.ln 1968 verkaste het
bedrijf naar Geertruidenberg en Hans
Putters ging mee. Alleen gaf hij er de
voorkeur aan om in Breda te wonen. En
daar ligt ergens het begin van wat je zijn
tweede leven zou kunnen noemen.
Hij vond er een flat in een van de stra
ten in de parochie van O.L. Vrouw On
bevlekte Ontvangenis aan de Oranje
boomstraat. Hij zette zich op de duur
ook actief in voor het parochieleven,
werd lector, kreeg zitting in een soort
contactgroep van parochianen waarvan
hij later de leiding op zich nam, schreef
er niet
aan dat ik voor een
verloren zaak vecht'
in het parochieblaadje en bracht dat
blaadje ook rond. „Misschien", zegt hij,
„zat daar al iets van... hoe zal ik het zeg
gen... ik was kerk - minded".
Naar gelang hij meer voor de parochie
werkte, groeide bij hem de behoefte aan
wat meer kennis ter zake. Daarom
schreef hij in voor de middelbare oplei
ding theologie in Tilburg. „En samen
met mijn baan", zegt hij, „was dat best
een zware combinatie. Vrijdagsmiddags
reed ik recht van mijn werk naar Tilburg
om er de avondcolleges te volgen en op
de zaterdagochtenden, als anderen nog
uitsliepen, was ik weer op weg naar Til
burg. Op de avonden in de week stude
ren natuurlijk, want ik moest op tijd mijn
tentamens doen".
De contacten die hij in Tilburg kreeg
leidden ertoe, dat hij „eigenlijk best wat
meer wilde doen". „En ik denk", vertelt
hij, „dat dat de tijd is geweest -we praten
dan over de jaren 1976 - '77- waarin bij
mij de gevoeligheid weer naar boven
kwam om werkzaam te zijn in de kerk".
Korte tijd later, toen er geen seculiere
opvolger beschikbaar was voor de pas
toor die met ruste ging, werd het pasto
raat in de parochie van de Oranjeboom
straat overgenomen door de paters capu
cijnen. Dat werd het begin van het con
tact van Hans Putters met de capucijner
orde. „Er ging een lichtje in mij bran
den", zo omschrijft hij het zelf. „Ik had
in de krant al eens een oproep gezien
voor een oriëntatie - weekend rond de
persoon van Sint - Franciscus. Die had ik
uitgeknipt en weggelegd. Wat later zag ik
diezelfde oproep weer eens en ik besloot
om aan zo'n weekend en later aan enkele
vervolg - weekenden deel te nemen. Ik
trof daar jongeren aan, van wie enkelen
zich op een of andere manier aan de
franciscaanse leefwijze verbonden. Ik
ben toen serieus gaan overwegen, of het
voor mij zin had om religieus te wor
den".
„Nou, ik heb dat hele proces rustig z'n
gang laten gaan, tot ik op een gegeven
moment het gevoel had dat ik rijp was
voor een besluit. En reken erop dat het
een ingrijpend besluit is, zeker in deze
tijd. Ik had tenslotte een goede en pretti-
fe baan, ik verdiende een redelijk salaris,
et bedrijf liep goed en ik had een heel
aardig ingerichte flat. Maar aan de ande
re kant stond, dat ik geïnspireerd was
door die franciscaanse levenswijze, de
ongecompliceerdheid, dat levensblije, dat
dienstbaar zijn in het heel eenvoudige, in
het alledaagse. En dan moét je kiezen. Je
kunt je leven niet stilzetten. Om voort te
gaan moet een mens risico's nemen, al
moeten die wel verantwoord en overzien
baar zijn."
„Begin 1980 ben ik tot de capucijner
orde toegetreden. Hoe dat religieuze le
ven ingevuld zou worden was voor mij
vers twee. Ik zag niet de uitkomst, maar
ik had het rustige gevoel: het kan! En
door dat leven te leven ben ik in mijn
keuze bevestigd. Ik voelde dat er iemand
was die mij in die richting stuurde. Dat
de Heer mij riep."
Hans Putters: „Naar de mensen toegaan.
Mensen weer met elkaar in gesprek brengen".
- FOTO MARCEL BEKKEN
Hans Putters gaf dus zijn baan op en
verkaste naar het klooster van de capu
cijnen in Velp, waar nieuwe leden van de
orde een periode van ingroei doormaken,
het noviciaat. In de bekende capucijner-
pij? Hans Putters: „Ik ben wel ingekleed,
ja, ik heb de pij wel gekregen. Maar die
draag ik alleen als ik moet preken en bij
bijzondere gelegenheden".
Na ongeveer een jaar noviciaat wilde
hij in het pastoraat gaan werken. Met in
zijn achterhoofd nog steeds de gedachte
aan het priesterschap. En hij was er heel
blij mee, toen hij in maart 1982 naar Bre
da werd gestuurd om een pastorale stage
te doen in de St.-Annakerk en in zijn
oude parochie aan de Oranjeboomstraat.
Tijdens die stage heeft hij nog wat aan
vullende studies theologie gedaan aan de
theologische faculteit in Tilburg.
„Die stage is fijn gegaan", vindt hij
zelf. „Dat moetje doormaken om te we
ten of het werk je goed afgaat. Want je
moet zelf in het pastoraat, in de zielzorg,
geluk vinden om anderen gelukkig te
kunnen maken".
Per 1 januari van dit jaar heeft de bis
schop Hans Putters aangesteld als lid
van het pastorale team van de capucijnen
in Breda - West. Op 14 januari is hij tot
diaken gewijd en op 2 juni volgt nu dus
zijn priesterwijding. „Een bekroning van
veel inspanning", zo voelt hij dat. „Ik
ben op weg gegaan en ik ben aangeko
men waar ik gehoopt heb aan te komen.
En ik ben heel blij dat dit allemaal nog
mogelijk is geweest".
De keuze voor parochiezielzorg is de
eigen keuze van Hans Putters geweest.
„Vroeger had je daar als kloosterling niet
veel in te zeggen", weet hij, „maar nu
vindt het bestuur van de orde het belang
rijk dat het geluk van haar mensen ge
diend wordt".
Overigens heeft hij zich heel goed ge
realiseerd, dat werken in een parochie
moeizame arbeid is. „Het is weer ergens
missionair bezig zijn. En of mijn werk re
sultaten zal hebben? Dat moet ik maar
overlaten aan de Heer. Maar als ik denk
aan de parochie, aan de mensen dus die
erin wonen, dan weet ik dat het de moei
te waard is dat je er bent. Je kunt er veel
doen. Dan bedoel ik niet: mensen naar
de kerk halen, maar naar de mensen toe
gaan. Mensen weer met elkaar in gesprek
brengen".
Hij noemt een paar voorbeeldjes. Zo'n
twintig kinderen krijgen katechese, gods
dienstige opvoeding, buiten schoolver
band, samen met hun ouders. „Zoiets be
doel ik, hoe klein ook." En jongerenpas
toraat. „Er was eerst niks, maar nu is er
een klein groepje. En misschien bedenk
ik wel weer wat anders. Je moet als pas
tor creatief zijn in je werk".
Hans Putters weet uit ervaring dat de
kerkbetrokkenheid bij veel mensen heel
gering is. „Maar er kan best geloof aan
wezig zijn. Ik wil er niet aan dat ik als
pastor voor een verloren zaak sta te vech
ten. Of ik resultaat zal zien is wat anders.
Ik doe het in vertrouwen, steunend op de
kracht van de Heer aan wie ik mij gege
ven heb."
tOM BIJ OOSTENR. FAMILIES
>rd. zomervak. Vak.won. in chalet ot
les compl. inger. 05910-22293.
TIEVERBLIJF in 't mooie Zillertal
age do/wc, juni/sept. Ös. 100,-, juli-1
?rl. Talstr. 19, A-6280 Zeil am Ziller
1-49.2056.21342 (Did
|ons app. comf. schoon, id. v. rust,]
08858-2002 b.g.g. 2589.
IlS met 15% korting. Comf. 6-p apart
lgeb. 1500-3000 m, tel. 04493-2343.
IN - VAKANTIEREIZEN
'ips naar o.a. Engeland, Schotland,!
ïilanden. Deelname „TALL SHIPS f
rdam 85. Prijsindicatie 600,- PP- P w
legea, A'dam 020-324877/367298.
erschillende
rhijnt in
igbladen
bel: 077-48111. tst. 221
aar: Postbus 65, 5900 AB Venlo.
innis van hydrauliek, pneumatiek en
iktrisch lassen;
ime ervaring;
,reidheid om incidenteel in ploegen-
enst te werken;
eftijd niet jonger dan 23 jaar.
igstellenden kunnen hun schriftelijk®
itatie richten aan de afdeling perso-
zaken, t.a.v. de heer G. van Stokkum-
3uizen BV,
ius 39,
BB OOSTERHOUT
>on 01620-29222.
.L/NKELE tientallen
wetenschappers uit West-
Duitsland, Australië, Amerika en
nog enkele ander landen, die actief
zijn tijdens de zomers op de
zuidpool, zijn begin mei in
Nederland bij elkaar gekomen op
uitnodiging van o.a. het KNMI in
De Bilt. Hun voornaamste studie
onderwerp was de vraag, wat er nu
precies met de zuidpool-ijskap gaat
gebeuren, als de aarde warmer
wordt.
Door Laur Crouzen
ALS de gemiddelde temperatuur op
aarde blijft stijgen, dan zullen de
enorme ijsplaten in het westelijke
deel van de zuidpool los van de zee
bodem komen en op drift raken.
Door het wegvallen van de tegendruk
die deze platen uitoefenen op de grote
zuidpool-ijskap, zou deze enorme ijsmas
sa in sneller tempo dan totnutoe werd
aangenomen, gedeeltelijk uit elkaar kun
nen vallen en wegsmelten. Hetgeen bete
kent dat binnen vrij korte tijd het zeewa
ter met een meter of vijf, zes omhoog zou
kunnen komen.
Met deze boodschap heeft onlangs een
internationaal gezelschap van oceanogra
fen en meteorologen - zee-onderzoekers
en weerkundigen - willen duidelijk ma
ken, dat zure regen nog lang niet alles is.
Want verbranding van kolen en olie op
onze aardbol heeft nog andere minder
prettige gevolgen. Bijvoorbeeld toename
van de hoeveelheid kooldioxide-gas in de
atmosfeer. En de daarmee gepaard gaan
de opwarming van de lucht, hetgeen na
het afsmelten van de ijskappen op de po
len van de aarde een stijging van het ni
veau van het zeewater zal veroorzaken
met alle catastrofale gevolgen vandien.
Het is een tijdje erg stil geweest rond
dit broeikas-wereld-probleem, dat vooral
voor een dijkenlandje als het onze erg be
langrijk is. Maar met een paar opmerke
lijke stellingen hebben verleden week ge
noemde onderzoekers in Amsterdam ge
probeerd de zure-reg-a-roepers te over
stemmen.
Het broeikas-effect is bekend: het
kooldioxide-gas in de atmosfeer laat het
directe zonlicht door, maar neemt de
Eenzame pioniers houden de veranderingen aan de Zuidpool in de gaten. - foto archief de stem
warmtestraling, die terugkomt van de
aarde als gevolg van de zonnewarmte, in
zich op. Deze infra-roodstraling heeft
een veel langere golflengte, waardoor de
specifieke molecuulstructuur van het
C02-gas als onderschepper kan optre
den. De laatste schakel in het proces is
dan het opnieuw uitstralen van de warm
te door het gas. Meer C02-gas in de at
mosfeer betekent dus via deze schakelre
denering meer warmte.
Minder bekend is hoe de zuidpool met
zijn oppervlakte van 14 miljoen kilome
ter en zijn ijslaag, die gemiddeld 2160
meter dik is, op die opwarming zal reage
ren. Op dat superkoude continent met
temperaturen in de winter tot 88 graden
onder nul, ligt bijna 90 procent van alle
op aarde aanwezige ijs opgeslagen. Het
meeste ijs verdwijnt er door het afbreken
van stukken aan de randen van de ijskap.
Er is bijna geen directe afsmelting van ijs
waar te nemen, terwijl dat bijvoorbeeld
bij de ijsmassa's op Groenland wel het
geval is.
Volgens de verzamelde zuidpool-on-
derzoekers die in ons land waren, zijn het
juist die randen, die het meeste zorgen
baren. En wel de randen in het westelijke
deel van Antarctica, waar de Ross-zee,
de Weddell-zee en het schiereiland rich
ting Zuid-Amerika overdekt zijn met ijs-
laten. Die platen rusten - anders dan
iet ijs op het oostelijke vasteland van de
zuidpool - op land, dat soms tot 1500
meter onder de zeespiegel ligt. Op de zee
bodem dus. Onder die ijsplaten kan zich
al gedeeltelijk zeewater bevinden, maar
omdat ze op verschillende punten toch
aan de grond lopen, drukken ze het lan-
dijs dichter op elkaar.
De ijsplaat en de bodemrichel waarop
ze aan de grond loopt, fungeren als het
waren als een soort weerhaak, die de ijs
massa bij elkaar houdt. Wordt het zee
water echter warmer dan kunnen die pla
ten los raken, waardoor de druk op de
landijsmassa wegvalt en er versnelde af
brokkeling optreedt. Met een zeewater
stijging van naar schatting vijf tot zes
meter.
Bij de zuidpool gaat het dus niet zo
zeer om het afsmelten van het ijs maar
om het afbrokkelen. Want de onderzoe
kers hebben ook uitgemaakt, dat in eer
ste instantie de hoeveelheid ijs op An
tarctica juist zal toenemen, omdat er
meer neerslag in de vorm van sneeuw zal
vallen, als het wereldklimaat warmer
wordt. Bij de huidige temperatuur valt er
op de zuidpool evenveel neerslag als in
de Sahara: drie tot vier centimeter per
jaar. Antarctica ia dus een echte woes
tijn. Zou de hele zuidpool ijsvrij worden,
dan betekent dat 100 meter zeewater bo
venop het huidige niveau.
Maar wordt het werkeüjk warmer om
ons heen en zal het zee-waterniveau echt
gaan stijgen? Of is het misschien al bezig
dat te doen.
Prof. dr. C. Schuurmans, verbonden
aan zowel het KNMI als aan het
Utrechtse Instituut voor Meteorologie en
Oceanografie, gaf een antwoord op deze
vragen tijdens een toelichting in de vorm
van een kort, informatief symposium na
afloop van de zuidpool-studieweek. Jaze
ker, zei Schuurmans, het kooldioxide-ge
halte van de atmosfeer is stijgende. Hoe
wel het om uiterst kleine hoeveelheden
gaat, gemeten in deeltjes op het volume
van een miljoen deeltjes (ppm), is sinds
men in Hawaii in 1958 de concentraties
begon te meten, een toename van 25 pro
cent geconstateerd. Dat heeft echter vol
gens Schuurmans nog geen effecten ge
sorteerd in de vorm van een warmer kli
maat. Waarom niet?
Schuurmans: „We weten niet precies
wat we kunnen verwachten; de tempera
tuurschommelingen, die van nature in
een klimaat voorkomen - de zogenaamde
ruis - zijn nog te groot; de periode van
meting is te kort; van andere factoren,
zoals de wisselende kracht van de zonne
straling en de invloed van vulkaanuitbar
stingen is nog te weinig bekend en ten
slotte is de warmte-huishouding van het
aarde-systeem zo immens groot, dat daar
ook nog moeilijk een peil op te trekken
valt".
Dr. Hans Oerlemans, een van de orga
nisatoren van de zuidpoolbijeenkomst,
stelde dat de mensen zich vooral niet
moeten laten misleiden door het voorals
nog uitblijven van waarneembare effec
ten van de 'opwarming'. Oerlemans: het
C02-gehalte stijgt, de temperatuur stijgt,
al is het dan nog in de 'ruis', het zeewater
stijgt en ik ben ervan overtuigd, dat we
over 10 of 20 jaar heel wat meer weten.
Wat de studieweek betreft luidt de con
clusie: we zijn meer overtuigd geraakt
van de wankelheid van het westeüjk deel
van het zuidpoolijs, maar achten de
waarschijnlijkheid, dat er inderdaad
enorme verschuivingen gaan optreden,
geringer.
Dat met name aan de Nederlandse
kust het water stijgt toonde ir. J. de Ron
de van Rijkswaterstaat aan met een over
zicht ven waterstanden op verschillende
plekken in de laatste honderd jaar. De
zee om Nederland heen stijgt op basis
van die cijfers met een snelheid van 18
tot 21 centimeter per eeuw.
Nu hoeft dat niet aan het zeewater lig
gen, het kan ook zijn dat Nederland weg
zakt. Dat betoogde een laatste deelnemer
aan de Amsterdamse zuidpoolronde drs
C.J. van der Veen van de Utrechtse uni
versiteit. Dat Nederland inderdaad zakt,
is naar zijn mening wel waarschijnlijk.
Tijdens de laatste ijstijd van 60.000 tot
10.000 jaar geleden heeft een enorme ijs
kap Scandinavië omlaag gedrukt, waar
door aan de rand van die kap Nederland
omhoog kwam. Nu al dat ijs is wegge
smolten, gebeurt het omgekeerde: Scan
dinavië rijst en Nederland daalt, aldus
Van der Veen.
Het worden drukke tijden voor de Ne
derlandse dijkenbouwers.
I
