'STATUS APARTE IS NIET VERSTANDIG. MAAR WE KUNNEN NIET MEER TERUG' y Anglo- om lev M 'M WEU-PARLEME Egypte vei VRIJDAG 24 ME11985 EXTRA A\ Koninkrijksstatuut Wantrouwen Devalueren °v 4 r" "-v.- I js»^ Afwijzend VRIJDAG 24 ME119 T48 WILLEMSTAD (ANP) - „Steunend op eigen kracht, met de wil elkander bij te staan". De tekst staat ingebeiteld in de rand van het autonomiemonument op Curagao: een cirkelvormige fundering die zes vogels bijeen houdt. Het is het symbool van eenheid op de Antillen. Zes vogels, zes eilanden, die te zamen de Nederlandse An tillen vormen. Eén van die vogels staat op vertrek: over acht maanden moet de Aru baanse vogel zijn gevlogen. De tekst en het monument zijn hard aan verandering toe. Van eenheid is nauwe lijks sprake en de wil om elkander bij te staan is ver te zoeken. Zelfs de weg waaraan het monument staat is veranderd. Vroeger heette het de „Rijkseenheid Boulevard", nu heet het ge woontjes: „De Nieuwe Ha venweg". De devaluatie van het eenheidssymbool is op zijn beurt weer symbolisch voor de ophanden zijnde staat kundige verandering van de Nederlandse Antillen. Afge lopen weekeinde werden voorlopig de discussies afge rond op het punt van de toe komstige samenwerkingsre- gelingen tussen Aruba en de Antillen (van vijf). Voorlo pig, want hoewel op hoofd lijnen akkoorden zijn be reikt, moet op tal van detail punten „nader worden ge studeerd". Dat bleek onlangs tijdens een persconferentie waar minister Frank Rozendal (belast met de staatkundige structuur) uit de doeken probeerde te doen wat nu precies is afgesproken. Een definitieve tekst van de sa- menwerkingsregeling was echter nog niet beschikbaar. Niemand heeft die nog, want intussen zijn er zoveel con cepten geschreven en even veel veranderingen geko men, dat de ambtenaren nu in alle haast proberen deze week een definitieve tekst samen te stellen. In de hoop dat de Tweede Kamer op tijd kan bestuderen wat is afgesproken. Op 3 en 4 juni behandelt de Tweede Kamer de wijzi ging van het koninkrijksta tuut. Dan zal de definitieve beslissing mdeten vallen over de Status Aparte van Aruba. De grootste partij op de Nederlandse Antillen, de MAN, onder leiding van ex- premier Don Martina, heeft intussen aangekondigd deze samenwerkingsregeling af te wijzen en het bij komende verkiezingen in september tot inzet zullen maken. Op basis van de fragmen tarisch vrijgegeven beslis singen kan worden gecon cludeerd, dat er geen sprake meer zou zijn van een „hecht en duurzaam" samenwer kingsverband tussen Aruba en de Nederlandse Antillen op de manier waarop die door Nederland oorspronke lijk was geëist. Op finan cieel, economisch en mone tair gebied gaan beide lan den los van elkaar opereren. Op politiek gebied zal wel worden samengewerkt in de vorm van een ministeriële samenwerkingsraad. Een orgaan, bestaande uit drie Arubaanse en drie Antil liaanse ministers (waaron der de premiers van beide landen) dat het hoogste be stuursorgaan zal zijn voor beide landen. Binnen deze raad zal, op basis van con sensus, beslist worden over wetgevingsaangelegenhe den die in beide landen uni form of accordant moeten worden geregeld. Het gaat dan om bijvoorbeeld zaken als het rechtswezen en de ordening daarvan. Beide landen zullen een eigen parlement krijgen, maar er komt geen geza menlijk parlementair over legorgaan, zoals oorspron kelijk de bedoeling was. De contacten zullen zich beper ken tot informatie-uitwisse lingen, zoals die er nu zijn tussen Nederlandse en An tilliaanse parlementariërs. Het wantrouwen en ge brek aan wil om elkaar te helpen komt ook naar voren bij het onderwerp ontwik kelingshulp. Aruba en de Nederlandse Antillen heb ben besloten Nederland te vragen het huidige bedrag „te verdelen in een duidelijk herkenbaar deel voor Aruba en de Nederlandse Antillen, volgens een verdeelsleutel 25 procent voor Aruba en 75 procent voor de Nederlandse Antillen". Dit terwijl het oorspronkelijk de bedoeling was dat het ontwikkelins- Status aparte Aruba weer stao dichterbij Jarenlang is er al be toogd voor een 'vrij' Aruba. - fotoarchief de stem geld in één pot zou worden gehouden. Op monetair gebied is be sloten dat Aruba een eigen munt krijgt (gekoppeld aan de Amerikaanse dollar) en een eigen centrale bank. De Arubaanse centrale bank en die van de Nederlandse An tillen zullen één keer per kwartaal met elkaar over leggen. Beide landen zullen een geheel eigen monetair beleid voeren, want er is af gesproken dat er slechts een informatieplicht komt ten aanzien van de disconto en de wisselkoers. Minister Don Mansur (MEP) van econo mische zaken bevestigde dat dit betekent dat Aruba en de Antillen geheel zelfstandig kunnen beslissen over bij voorbeeld een eventuele de valuatie van hun munt. Ze hoeven hierover geen over leg met elkaar te plegen, maar als het zo ver is dienen zij de ander slechts te infor meren. Dit heeft tot grote woede geleid bij de Curagaose op positiepartij MAN. „Hier mee is de deur wagenwijd opengezet voor oneigenlijke concurrentie tussen Aruba en de Antillen", zo zegt MAN-woordvoerder Win ston Lourens. „Wanneer we bij komende verkiezingen het mandaat van de kiezer krijgen, zullen we deze sa menwerkingsregeling elimi neren", aldus Lourens. „Wij verkopen Curagao niet". Ook een Curagaose minis ter geeft in een vertrouwe lijk gesprek toe, hiervoor bevreesd te zijn. „Wij heb ben duidelijke aanwijzingen dat ze op Aruba na de intre ding van de status aparte gaan devalueren. Ze zullen wel moeten, want hun fi nanciële positie is drama tisch. Nu hebben ze het IMF ingeschakeld voor hulp. Dat betekent onherroepelijk strakke bezuinigingen, loon maatregelen en een deva luatie van de Arubaanse munt, als ze hulp willen krijgen. En alle experts zijn unaniem van mening dat ze externe hulp nodig hebben. Een devaluatie betekent bij voorbeeld dat hun toerisme goedkoper wordt. En in zijn opbouwprogramma heeft Zmét n. 5si vase Aruba een e/xplosieve groei voor toerisipe ingebouwd, middels plannen voor de bouw van nieuwe hotels", aldus deze Curagaose minis ter, die het niet verstandig vindt dat zijn naam ge noemd wordt. „Er is al ge noeg wantrouwen". De Curagaose vrees voor oneigenlijke concurrentie wordt nog versterkt door het feit dat ook op economisch gebied beide landen vrij zijn om te doen wat ze willen. Er zitten wel overlegstructuren in de pen, maar het overleg hoeft niet tot bindende uit spraken te leiden. Minister Frank Rozendal wuift de personenverkeer tussen het land Aruba en het land de Nederlandse Antillen. On derdanen van het ene land mogen zich namelijk niet zo maar vestigen in het andere. Voor toelating kan moeten worden voldaan aan twee voorwaarden: voldoende in komen en een woning. Maar, zo zegt Rozendal, het is niet de bedoeling dat bijvoor beeld Arubanen die nu el ders wonen en terug willen naar Aruba aan die eisen moeten voldoen. Ook niet dat Curacaoenaars die nu op Aruba wonen zo belemmerd worden in hun terugkeer naar Curacao. Dat betekent dat nu uitgemaakt moet worden door een juridische commissie wie „Arubaan" is en wie „Nederlands-Antil- liaan", zo bevestigde Rozen dal desgevraagd. Een Cu ragaose journalist vroeg zich op de persconferentie ver schrikt af of hij wel mag blijven op Curagao. Hij is namelijk geboren op Aruba. Rozendal kon slechts zijn schouders ophalen. „Dat is nou één van die punten die voor januari 1986 moeten zijn geregeld". De hele samenwerkings regeling is slechts één on derdeel van een totaalpak ket dat straks door de Twee de Kamer moet worden be oordeeld tijdens de behan deling van de rijkswet tot wijziging van het konink rijkstatuut. Deze wijziging is nodig om Aruba tot land te maken binnen het ko ninkrijk. Het Koninkrijk der Ne derlanden zal straks dan be staan uit Nederland, de Ne derlandse Antillen en Aru ba. Op de Antillen wordt in tussen druk gespeculeerd hoe de beoordeling zal uit vallen als de Kamer op 3 en 4 juni aanstaande zal debatte ren. Op de eerste dag van het debat (3 juni 1985) is het precies 31 jaar geleden dat het huidige statuut tijdens een conferentie van Neder land, Suriname en de Neder landse Antillen werd aan vaard. Voor vele politici is de belangrijkste vraag: wel ke criteria zal de Tweede Kamer aanleggen bij de be oordeling. Gaat men uit van de oorspronkelijke afspra ken van de Ronde-Tafelcon ferentie (RTC) van 1983, of gaat men uit van wat men op de Antillen inmiddels zelf heeft bedacht en opgeschre ven? Foto links: Minister De Koning, hier met zijn echtgenote: „laatste bod". Linksonder: Don Martina .afwijzing Rechtsonder: Boy Ro zendal .invloed. - foto's archief de stem kritiek van de Curacaose oppositie weg. „Lafheid van de MAN, die nu terugdeinst voor de consequenties van de in 1983 genomen beslis singen op de Ronde-Tafel conferentie. Bovendien, een beetje concurrentie kan nooit kwaad", zo zegt hij. Ten aanzien van het soli dariteitsfonds hebben de Nederlandse Antillen zich nu ook definitief neergelegd bij het voorstel dat minister Jan de Koning (Antilliaanse Zaken) in februari als een „laatste bod" deed. Dat bete kent dat het fonds begroot wordt op 24,3 miljoen gulden Antilliaans. Nederland, de Nederlandse Antillen en Aruba zullen respectievelijk 20 procent, 55 procent en 25 procent in dit fonds storten. De Arubaanse bijdrage wordt (gezien zijn financiële positie) gelimiteerd tot 1,5 procent van zijn inkomen. Het verschil zal Nederland dan bijpassen „uit het Aru baanse deel van de ontwik kelingshulp", zo verklaarde minister Rozendaal nadruk kelijk. Op het gebied van de rechtspraak zijn Aruba en de Nederlandse Antillen overeengekomen, een geza menlijk hof van justitie in te stellen: „Het hof van justitie voor de Nederlandse Antil len en Aruba". Beide landen houden vast aan de instel ling van een eigen procu reur-generaal. De rechters bij het hof blijven naar alle waarschijnlijkheid allen in dienst van het land de Ne derlandse Antillen, maar Aruba zal dan meebetalen aan hun salaris. Een defini tieve beslissing op dit punt moet overigens nog worden genomen. De losse samenwerkings vorm die is overeengekomen heeft behalve politieke ge volgen ook invloed op het Als wordt uitgegaan van de RTC-afspraken dan zal de Tweede Kamer afwijzend moeten reageren. Op êssen- tiële onderdelen wijkt wat men op de Antillen heeft be dacht af van die conclusies. Vorig jaar wees men het sa menwerkingsverband in de vorm van een „Unie van de Nederlandse Antillen en Aruba" van de hand. Deze unie zou de door Nederland gewenste „hechte en duur zame" samenwerking moe ten waarborgpn. De samenwerkingsrege ling die nu is overeengeko men, wordt een slap aftrek sel van de unie. Minister Ro zendal heeft de overtuiging dat de Kamer akkoord zal gaan met de regelingen zoals die op de Antillen zijn be dacht. „We denken dat we voldoende' invloed hebben op hun beslissing", zo zei hij. Minister Hendrik Croes (MEP) belast met de voorbe reiding van de status aparte op Aruba, zegt: „De Tweede Kamer en Nederland moe ten niet vergeten dat wij moeten wonen in dit huis, dat we zelf bouwen". Hoe wel in de Kamer kritische geluiden gehoord zullen worden op hetgeen overeen gekomen is, lijkt de ver wachting gewettigd, dat Ne derland moeilijk akkoorden kan afwijzen, die op de An tillen zelf met veel pijn en moeite zijn bereikt. „We moeten af van deze hele zaak met Aruba en zijn status aparte, want we zijn nu al bijna 14 jaar hiermee bezig", zo zegt minister Leo Chance (Democratische Partij-Bovenwinden) van Arbeid en Sociale Zorg. „Weet u hoeveel tijd, gereis en vooral hoeveel geld hier mee gemoeid is geweest? Miljoenen. Dat kan niet meer. Aruba wil zijn status aparte en op de Ronde-Ta felconferentie zijn we daar mee akkoord gegaan. Nu moet dat definitief afge werkt worden", zo zegt Chance, (w.v.) Op de vraag of de status aparte nog verstandig is. luidt vrijwel unaniem, be halve bij de Arubaanse par tijen, het antwoord „neen". Maar „we kunnen niet meer terug", zegt oppositieleider Don Martina. „Aruba heeft in een openbare vergadering van de Eilandsraad gezegd hier en nu het zelfbeschik kingsrecht uit te oefenen. Wel, je wordt maar één keer geboren. Dat kan niet meer ongedaan gemaakt worden". Van een onzer verslaggeve BRUSSEL - „Er liggen v de EG grote mogelijkhec jn China. Het land hunk naar westerse investerini en kennis en biedt daarv aantrekkelijke voordele [Vlet deze optimistis woorden verliet de Chin minister Zhieng Toubin g teren Brussel, na een me daags bezoek aan de EG. Vooral op het gebeid Ver ove PARUS (ANP) - West-Euro wordt geplaagd door onzeki heid, twijfel en verwarring het gaat om de vraag w standpunt het moet innen tegenover het Amerikaai Strategische Defensie Init tief (SDI). Dat werd de afgelopen gen duidelijk op een assemb van de Westeuropese U (WEU) die in Parijs vergadi de. Als gevolg van onderlir verdeeldheid konden de WE parlementariërs hun vo< jaarszitting niet afsluiten r een eensgezinde aanbevel: aan hun regeringen die er dusverre evenmin in slaagdl een gemeenschappelijk staij punt te formuleren. Moet Europa meedoen het Amerikaanse SDI-ond zoek naar een anti-rakett< systeem in de ruimte of v dient het de voorkeur eigen - en dan vooral op civ le doeleinden gericht searchprogramma op het bied van de ruimtetechnolo op te zetten en zo ja, moet dan volkomen los komen staan van het Amerikaai project, of kan er niet be toch een koppeling worden legd. De WEU-parlemen riërs deden allemaal hun z je, opperden voorstellen, m konden het niet eens won over een eensgezind antwO' op deze vragen. De voorzitter van de asse blée, de Fransman Jean-Mé Caro, deed een poging de sluiteloosheid van de verga ring te rechtvaardigen met opmerking dat West-Eur< ook op regeringsniveau geen duidelijk beeld heeft wat er moet gebeuren. Wordt er gedacht aan me financiering, of gaan de We CAIRO (REUTER) - Egypt de veiligheidsdienst een co bassade heeft verijdeld. Eei Syrië gestationeerde terrori bassade hebben moeten opb In de bekendmaking van ken staat niet om welke ai waren anti-terrorisme eenl kaanse ambassade. Dondert rond het ambassade, kenne' men. Van onze correspondent LONDEN - Tussen België Groot-Brittannië is een hev concurrentiestrijd aan gang voor een overeenkoi om het openbaar vervoer i de Thaise hoofdstad Bangl te mogen reorganiseren 4.500 moderne autobussen leveren. Van Belgische zijde di naar dit contract de firma1 Hooi, van Koningshooikt. Brits consortium, bestaa uit de autobusafdeling British Leyland, de Natie Bus Company (een staats drijf) en MVA ConsultE (een firma van industriële commerciële adviseurs), beert het echter voor de van de Belgen weg te snoep Wie het contract krijgt zegd wordt dat het 365 milj Pond waard is), moet in Ba kok ook 24 nieuwe busgara bouwen en bovendien de 'ding van het nodige pei beel en het algemene best van de transportdienst gr d'g reorganiseren. Omdat Belgen dolgraag dit conti binnen schot zouden krijt beeft premier Wilfried IV tens afgelopen maand de "ja Van Hooi flink wat rug steun gegeven. Hij bood Tb and een renteloze lening van meer dan een miljard Plus een toelage van 300 r J°en BF als tussenkomst ir bpleidingskosten. De Britse regering Thatc neeft nu besloten dit Belgis °°rbeeld na te volgen.

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1985 | | pagina 4