'STATUS APARTE IS NIET VERSTANDIG. MAAR WE KUNNEN NIET MEER TERUG'
y
Anglo-
om lev
M
'M
WEU-PARLEME
Egypte vei
VRIJDAG 24 ME11985
EXTRA
A\
Koninkrijksstatuut
Wantrouwen
Devalueren
°v
4
r" "-v.- I
js»^
Afwijzend
VRIJDAG 24 ME119
T48
WILLEMSTAD (ANP) - „Steunend op
eigen kracht, met de wil elkander bij te
staan". De tekst staat ingebeiteld in de
rand van het autonomiemonument op
Curagao: een cirkelvormige fundering
die zes vogels bijeen houdt.
Het is het symbool van
eenheid op de Antillen. Zes
vogels, zes eilanden, die te
zamen de Nederlandse An
tillen vormen. Eén van die
vogels staat op vertrek: over
acht maanden moet de Aru
baanse vogel zijn gevlogen.
De tekst en het monument
zijn hard aan verandering
toe. Van eenheid is nauwe
lijks sprake en de wil om
elkander bij te staan is ver
te zoeken. Zelfs de weg
waaraan het monument
staat is veranderd. Vroeger
heette het de „Rijkseenheid
Boulevard", nu heet het ge
woontjes: „De Nieuwe Ha
venweg".
De devaluatie van het
eenheidssymbool is op zijn
beurt weer symbolisch voor
de ophanden zijnde staat
kundige verandering van de
Nederlandse Antillen. Afge
lopen weekeinde werden
voorlopig de discussies afge
rond op het punt van de toe
komstige samenwerkingsre-
gelingen tussen Aruba en de
Antillen (van vijf). Voorlo
pig, want hoewel op hoofd
lijnen akkoorden zijn be
reikt, moet op tal van detail
punten „nader worden ge
studeerd".
Dat bleek onlangs tijdens
een persconferentie waar
minister Frank Rozendal
(belast met de staatkundige
structuur) uit de doeken
probeerde te doen wat nu
precies is afgesproken. Een
definitieve tekst van de sa-
menwerkingsregeling was
echter nog niet beschikbaar.
Niemand heeft die nog, want
intussen zijn er zoveel con
cepten geschreven en even
veel veranderingen geko
men, dat de ambtenaren nu
in alle haast proberen deze
week een definitieve tekst
samen te stellen. In de hoop
dat de Tweede Kamer op
tijd kan bestuderen wat is
afgesproken.
Op 3 en 4 juni behandelt
de Tweede Kamer de wijzi
ging van het koninkrijksta
tuut. Dan zal de definitieve
beslissing mdeten vallen
over de Status Aparte van
Aruba. De grootste partij op
de Nederlandse Antillen, de
MAN, onder leiding van ex-
premier Don Martina, heeft
intussen aangekondigd deze
samenwerkingsregeling af
te wijzen en het bij komende
verkiezingen in september
tot inzet zullen maken.
Op basis van de fragmen
tarisch vrijgegeven beslis
singen kan worden gecon
cludeerd, dat er geen sprake
meer zou zijn van een „hecht
en duurzaam" samenwer
kingsverband tussen Aruba
en de Nederlandse Antillen
op de manier waarop die
door Nederland oorspronke
lijk was geëist. Op finan
cieel, economisch en mone
tair gebied gaan beide lan
den los van elkaar opereren.
Op politiek gebied zal wel
worden samengewerkt in de
vorm van een ministeriële
samenwerkingsraad. Een
orgaan, bestaande uit drie
Arubaanse en drie Antil
liaanse ministers (waaron
der de premiers van beide
landen) dat het hoogste be
stuursorgaan zal zijn voor
beide landen. Binnen deze
raad zal, op basis van con
sensus, beslist worden over
wetgevingsaangelegenhe
den die in beide landen uni
form of accordant moeten
worden geregeld. Het gaat
dan om bijvoorbeeld zaken
als het rechtswezen en de
ordening daarvan.
Beide landen zullen een
eigen parlement krijgen,
maar er komt geen geza
menlijk parlementair over
legorgaan, zoals oorspron
kelijk de bedoeling was. De
contacten zullen zich beper
ken tot informatie-uitwisse
lingen, zoals die er nu zijn
tussen Nederlandse en An
tilliaanse parlementariërs.
Het wantrouwen en ge
brek aan wil om elkaar te
helpen komt ook naar voren
bij het onderwerp ontwik
kelingshulp. Aruba en de
Nederlandse Antillen heb
ben besloten Nederland te
vragen het huidige bedrag
„te verdelen in een duidelijk
herkenbaar deel voor Aruba
en de Nederlandse Antillen,
volgens een verdeelsleutel 25
procent voor Aruba en 75
procent voor de Nederlandse
Antillen". Dit terwijl het
oorspronkelijk de bedoeling
was dat het ontwikkelins-
Status aparte Aruba
weer stao dichterbij
Jarenlang is er al be
toogd voor een 'vrij'
Aruba. - fotoarchief de stem
geld in één pot zou worden
gehouden.
Op monetair gebied is be
sloten dat Aruba een eigen
munt krijgt (gekoppeld aan
de Amerikaanse dollar) en
een eigen centrale bank. De
Arubaanse centrale bank en
die van de Nederlandse An
tillen zullen één keer per
kwartaal met elkaar over
leggen. Beide landen zullen
een geheel eigen monetair
beleid voeren, want er is af
gesproken dat er slechts een
informatieplicht komt ten
aanzien van de disconto en
de wisselkoers. Minister Don
Mansur (MEP) van econo
mische zaken bevestigde dat
dit betekent dat Aruba en de
Antillen geheel zelfstandig
kunnen beslissen over bij
voorbeeld een eventuele de
valuatie van hun munt. Ze
hoeven hierover geen over
leg met elkaar te plegen,
maar als het zo ver is dienen
zij de ander slechts te infor
meren.
Dit heeft tot grote woede
geleid bij de Curagaose op
positiepartij MAN. „Hier
mee is de deur wagenwijd
opengezet voor oneigenlijke
concurrentie tussen Aruba
en de Antillen", zo zegt
MAN-woordvoerder Win
ston Lourens. „Wanneer we
bij komende verkiezingen
het mandaat van de kiezer
krijgen, zullen we deze sa
menwerkingsregeling elimi
neren", aldus Lourens. „Wij
verkopen Curagao niet".
Ook een Curagaose minis
ter geeft in een vertrouwe
lijk gesprek toe, hiervoor
bevreesd te zijn. „Wij heb
ben duidelijke aanwijzingen
dat ze op Aruba na de intre
ding van de status aparte
gaan devalueren. Ze zullen
wel moeten, want hun fi
nanciële positie is drama
tisch. Nu hebben ze het IMF
ingeschakeld voor hulp. Dat
betekent onherroepelijk
strakke bezuinigingen, loon
maatregelen en een deva
luatie van de Arubaanse
munt, als ze hulp willen
krijgen. En alle experts zijn
unaniem van mening dat ze
externe hulp nodig hebben.
Een devaluatie betekent bij
voorbeeld dat hun toerisme
goedkoper wordt. En in zijn
opbouwprogramma heeft
Zmét
n.
5si
vase
Aruba een e/xplosieve groei
voor toerisipe ingebouwd,
middels plannen voor de
bouw van nieuwe hotels",
aldus deze Curagaose minis
ter, die het niet verstandig
vindt dat zijn naam ge
noemd wordt. „Er is al ge
noeg wantrouwen".
De Curagaose vrees voor
oneigenlijke concurrentie
wordt nog versterkt door het
feit dat ook op economisch
gebied beide landen vrij zijn
om te doen wat ze willen. Er
zitten wel overlegstructuren
in de pen, maar het overleg
hoeft niet tot bindende uit
spraken te leiden. Minister
Frank Rozendal wuift de
personenverkeer tussen het
land Aruba en het land de
Nederlandse Antillen. On
derdanen van het ene land
mogen zich namelijk niet zo
maar vestigen in het andere.
Voor toelating kan moeten
worden voldaan aan twee
voorwaarden: voldoende in
komen en een woning. Maar,
zo zegt Rozendal, het is niet
de bedoeling dat bijvoor
beeld Arubanen die nu el
ders wonen en terug willen
naar Aruba aan die eisen
moeten voldoen. Ook niet
dat Curacaoenaars die nu op
Aruba wonen zo belemmerd
worden in hun terugkeer
naar Curacao. Dat betekent
dat nu uitgemaakt moet
worden door een juridische
commissie wie „Arubaan" is
en wie „Nederlands-Antil-
liaan", zo bevestigde Rozen
dal desgevraagd. Een Cu
ragaose journalist vroeg zich
op de persconferentie ver
schrikt af of hij wel mag
blijven op Curagao. Hij is
namelijk geboren op Aruba.
Rozendal kon slechts zijn
schouders ophalen. „Dat is
nou één van die punten die
voor januari 1986 moeten
zijn geregeld".
De hele samenwerkings
regeling is slechts één on
derdeel van een totaalpak
ket dat straks door de Twee
de Kamer moet worden be
oordeeld tijdens de behan
deling van de rijkswet tot
wijziging van het konink
rijkstatuut. Deze wijziging
is nodig om Aruba tot land
te maken binnen het ko
ninkrijk.
Het Koninkrijk der Ne
derlanden zal straks dan be
staan uit Nederland, de Ne
derlandse Antillen en Aru
ba. Op de Antillen wordt in
tussen druk gespeculeerd
hoe de beoordeling zal uit
vallen als de Kamer op 3 en 4
juni aanstaande zal debatte
ren. Op de eerste dag van
het debat (3 juni 1985) is het
precies 31 jaar geleden dat
het huidige statuut tijdens
een conferentie van Neder
land, Suriname en de Neder
landse Antillen werd aan
vaard. Voor vele politici is
de belangrijkste vraag: wel
ke criteria zal de Tweede
Kamer aanleggen bij de be
oordeling. Gaat men uit van
de oorspronkelijke afspra
ken van de Ronde-Tafelcon
ferentie (RTC) van 1983, of
gaat men uit van wat men
op de Antillen inmiddels zelf
heeft bedacht en opgeschre
ven?
Foto links: Minister
De Koning, hier met
zijn echtgenote: „laatste
bod".
Linksonder: Don
Martina
.afwijzing
Rechtsonder: Boy Ro
zendal
.invloed.
- foto's archief de stem
kritiek van de Curacaose
oppositie weg. „Lafheid van
de MAN, die nu terugdeinst
voor de consequenties van
de in 1983 genomen beslis
singen op de Ronde-Tafel
conferentie. Bovendien, een
beetje concurrentie kan
nooit kwaad", zo zegt hij.
Ten aanzien van het soli
dariteitsfonds hebben de
Nederlandse Antillen zich
nu ook definitief neergelegd
bij het voorstel dat minister
Jan de Koning (Antilliaanse
Zaken) in februari als een
„laatste bod" deed. Dat bete
kent dat het fonds begroot
wordt op 24,3 miljoen gulden
Antilliaans. Nederland, de
Nederlandse Antillen en
Aruba zullen respectievelijk
20 procent, 55 procent en 25
procent in dit fonds storten.
De Arubaanse bijdrage
wordt (gezien zijn financiële
positie) gelimiteerd tot 1,5
procent van zijn inkomen.
Het verschil zal Nederland
dan bijpassen „uit het Aru
baanse deel van de ontwik
kelingshulp", zo verklaarde
minister Rozendaal nadruk
kelijk.
Op het gebied van de
rechtspraak zijn Aruba en
de Nederlandse Antillen
overeengekomen, een geza
menlijk hof van justitie in te
stellen: „Het hof van justitie
voor de Nederlandse Antil
len en Aruba". Beide landen
houden vast aan de instel
ling van een eigen procu
reur-generaal. De rechters
bij het hof blijven naar alle
waarschijnlijkheid allen in
dienst van het land de Ne
derlandse Antillen, maar
Aruba zal dan meebetalen
aan hun salaris. Een defini
tieve beslissing op dit punt
moet overigens nog worden
genomen.
De losse samenwerkings
vorm die is overeengekomen
heeft behalve politieke ge
volgen ook invloed op het
Als wordt uitgegaan van
de RTC-afspraken dan zal
de Tweede Kamer afwijzend
moeten reageren. Op êssen-
tiële onderdelen wijkt wat
men op de Antillen heeft be
dacht af van die conclusies.
Vorig jaar wees men het sa
menwerkingsverband in de
vorm van een „Unie van de
Nederlandse Antillen en
Aruba" van de hand. Deze
unie zou de door Nederland
gewenste „hechte en duur
zame" samenwerking moe
ten waarborgpn.
De samenwerkingsrege
ling die nu is overeengeko
men, wordt een slap aftrek
sel van de unie. Minister Ro
zendal heeft de overtuiging
dat de Kamer akkoord zal
gaan met de regelingen zoals
die op de Antillen zijn be
dacht. „We denken dat we
voldoende' invloed hebben
op hun beslissing", zo zei hij.
Minister Hendrik Croes
(MEP) belast met de voorbe
reiding van de status aparte
op Aruba, zegt: „De Tweede
Kamer en Nederland moe
ten niet vergeten dat wij
moeten wonen in dit huis,
dat we zelf bouwen". Hoe
wel in de Kamer kritische
geluiden gehoord zullen
worden op hetgeen overeen
gekomen is, lijkt de ver
wachting gewettigd, dat Ne
derland moeilijk akkoorden
kan afwijzen, die op de An
tillen zelf met veel pijn en
moeite zijn bereikt.
„We moeten af van deze
hele zaak met Aruba en zijn
status aparte, want we zijn
nu al bijna 14 jaar hiermee
bezig", zo zegt minister Leo
Chance (Democratische
Partij-Bovenwinden) van
Arbeid en Sociale Zorg.
„Weet u hoeveel tijd, gereis
en vooral hoeveel geld hier
mee gemoeid is geweest?
Miljoenen. Dat kan niet
meer. Aruba wil zijn status
aparte en op de Ronde-Ta
felconferentie zijn we daar
mee akkoord gegaan. Nu
moet dat definitief afge
werkt worden", zo zegt
Chance, (w.v.)
Op de vraag of de status
aparte nog verstandig is.
luidt vrijwel unaniem, be
halve bij de Arubaanse par
tijen, het antwoord „neen".
Maar „we kunnen niet meer
terug", zegt oppositieleider
Don Martina. „Aruba heeft
in een openbare vergadering
van de Eilandsraad gezegd
hier en nu het zelfbeschik
kingsrecht uit te oefenen.
Wel, je wordt maar één keer
geboren. Dat kan niet meer
ongedaan gemaakt worden".
Van een onzer verslaggeve
BRUSSEL - „Er liggen v
de EG grote mogelijkhec
jn China. Het land hunk
naar westerse investerini
en kennis en biedt daarv
aantrekkelijke voordele
[Vlet deze optimistis
woorden verliet de Chin
minister Zhieng Toubin g
teren Brussel, na een me
daags bezoek aan de EG.
Vooral op het gebeid
Ver
ove
PARUS (ANP) - West-Euro
wordt geplaagd door onzeki
heid, twijfel en verwarring
het gaat om de vraag w
standpunt het moet innen
tegenover het Amerikaai
Strategische Defensie Init
tief (SDI).
Dat werd de afgelopen
gen duidelijk op een assemb
van de Westeuropese U
(WEU) die in Parijs vergadi
de. Als gevolg van onderlir
verdeeldheid konden de WE
parlementariërs hun vo<
jaarszitting niet afsluiten r
een eensgezinde aanbevel:
aan hun regeringen die er
dusverre evenmin in slaagdl
een gemeenschappelijk staij
punt te formuleren.
Moet Europa meedoen
het Amerikaanse SDI-ond
zoek naar een anti-rakett<
systeem in de ruimte of v
dient het de voorkeur
eigen - en dan vooral op civ
le doeleinden gericht
searchprogramma op het
bied van de ruimtetechnolo
op te zetten en zo ja, moet
dan volkomen los komen
staan van het Amerikaai
project, of kan er niet be
toch een koppeling worden
legd. De WEU-parlemen
riërs deden allemaal hun z
je, opperden voorstellen, m
konden het niet eens won
over een eensgezind antwO'
op deze vragen.
De voorzitter van de asse
blée, de Fransman Jean-Mé
Caro, deed een poging de
sluiteloosheid van de verga
ring te rechtvaardigen met
opmerking dat West-Eur<
ook op regeringsniveau
geen duidelijk beeld heeft
wat er moet gebeuren.
Wordt er gedacht aan me
financiering, of gaan de We
CAIRO (REUTER) - Egypt
de veiligheidsdienst een co
bassade heeft verijdeld. Eei
Syrië gestationeerde terrori
bassade hebben moeten opb
In de bekendmaking van
ken staat niet om welke ai
waren anti-terrorisme eenl
kaanse ambassade. Dondert
rond het ambassade, kenne'
men.
Van onze correspondent
LONDEN - Tussen België
Groot-Brittannië is een hev
concurrentiestrijd aan
gang voor een overeenkoi
om het openbaar vervoer i
de Thaise hoofdstad Bangl
te mogen reorganiseren
4.500 moderne autobussen
leveren.
Van Belgische zijde di
naar dit contract de firma1
Hooi, van Koningshooikt.
Brits consortium, bestaa
uit de autobusafdeling
British Leyland, de Natie
Bus Company (een staats
drijf) en MVA ConsultE
(een firma van industriële
commerciële adviseurs),
beert het echter voor de
van de Belgen weg te snoep
Wie het contract krijgt
zegd wordt dat het 365 milj
Pond waard is), moet in Ba
kok ook 24 nieuwe busgara
bouwen en bovendien de
'ding van het nodige pei
beel en het algemene best
van de transportdienst gr
d'g reorganiseren. Omdat
Belgen dolgraag dit conti
binnen schot zouden krijt
beeft premier Wilfried IV
tens afgelopen maand de
"ja Van Hooi flink wat rug
steun gegeven. Hij bood Tb
and een renteloze lening
van meer dan een miljard
Plus een toelage van 300 r
J°en BF als tussenkomst ir
bpleidingskosten.
De Britse regering Thatc
neeft nu besloten dit Belgis
°°rbeeld na te volgen.