even..u UITBLAZEN Hogere gasprijs voor tuinders onontkoombaar Verkiezingen: de grote test voor Johannes Rau examens Zoals de ouden klonken,drinken we nog. ©ommdsdigier MINISTE1 Wiskunde II heeft langste tijd gehad DOMMELSCH.T GULLE BIER UIT GOUDEN TlfDEN. Een verwerkt v Benzine boycot LANDBOUWSCHAP PRAAT OPNIEUW MET GASUNIE Defensie stop VRIJDAG 10 ME11985 ACHTERGROND PAGINA 2 Bevoordeling BIJ WINST SPD-KANDIDAA T BONDSKANSELIER Kunststukje Havo Mavo Lbo VRIJDAG 10 ME11985 Leerindustrie uit het slop DE STEM CON DE GROTE oliemaat schappijen boycot ten. Hoe doe je dat? Door in de file te gaan staan bij de witte pomp en je vaste pomp(en) in de steek te laten? De benzine pomp betekent meestal ook minstens één mens. Met die mens bouw je een rela tie op in de loop der jaren. Je weet hoe hij heet, hoe hij zich voelt en van welke voetbalclub hij supporter is. Ik tank op vele plaatsen, omdat ik vaak op reis ben, maar ik heb ook een vaste pomp. Daar hoor ik regelmatig hoe het met PSV gesteld is. Niet hoe de laatste wedstrijd verliep, dat weet iedereen, nee, ik hoor incrowd-stories uit de supporterscantine, waar ook wel eens een speler of trainer langskomt. Mijn vaste pomp is een zo genaamde Zelftankmaar ik kan er niet voorrijden of de be heerder komt naar buiten om zelf mijn tank te vullen. Als hij met een andere klant bezig is, vraagt hij vriendelijk of ik even wil wachten zodat hij de tank voor me kan vullen. Als ik wil kan ik intussen een kop koffie krijgen en een krantje inkijken. „Olie goed? Ruiten schoon? Bandenspanning even controle ren?" Hij doet dat niet voor iedereen. Alleen voor z'n vaste klanten. Maar dat kun je wor den. Toen in '74 de benzine op de bon was en talloze pompen aan 'vreemden' niet leverden, schreef hij me in als nieuwe klant. Als hij ziek is leven we met hem mee en sturen we hem in het ziekenhuis een kaart. Als wij zieken hebben, leeft hij mee of hij informeert naar de exa menresultaten van de kinderen. Is er een actie, tulpenbollen bij voorbeeld, of glazen en ball points, dan zorgt hij ervoor dat zijn vaste klanten goed aan hun trekken komen. Trouw wordt door hem beloond zogezegd. Het is niet zijn pomp. Het is zijn baan. De pomp is van de garagehouder die toevallig ook mijn auto leverde en nu in on derhoud heeft (nou ja: ik heb nu zo'n auto die 'de garage maar niks vindt"). Ik ben tevre den over die service en als het moet kan er ook wel eens wat extra's af. Een soepel regelin- getje bijvoorbeeld wanneer ik m'n eigen auto eens een dag zou moeten missen. Prijsbewustzijn Het probleem met die boy cot, waartoe we door de consu mentenorganisaties worden op geroepen is dat we niet de klan ten zijn van de grote oliemaat schappijen, maar van garage en pomphouders, die deel uit maken van het sociale circuit waarin het dagelijks leven ons laat ronddraaien. Iedereen weet bovendien dat die pomphou ders niet eens zoveel verdienen aan de verkochte benzine. Wat dat betreft zitten ze in hetzelfde T5 WIM KOCK schuitje als slijters en tabaks- winkeliers. Waar de overheid accijnzen heft valt er voor de koopman zelf niet veel meer te halen. B Moeten we onze vaste pomphouders misschien over- halen om ook over te gaan op B 'wit'? Ik zie het al gebeuren. Na een week hebben de grote olie- maatschappijen dat in gaten en g steken ze er een stokje voor B want de 'witten' dat zijn zij im- B mers uiteindelijk óók zelf? Zij g houden heus wel in de gaten g dat het aantal witte pompen ten opzichte van dat van de g merkpompen niet uit de hand B loopt. In feite is de witte pomp als zodanig al een teken dat ons zegt dat we worden belazerd door de Zeven Zusters. g We hebben zelf ook boter B op het hoofd. Te velen van ons hebben in de welvaartsjaren hun prijsbewustzijn verloren en g we zijn te lui gebleven om een g stukje om te rijden voor de wit- te pomp. We tanken waar het g ons het beste uitkomt en - zo B zit het wel in elkaar - dat is B meestal bij een merkpomp. Omhoog Na de oliecrisis is het ge- g donder pas goed begonnen. We werden door de oliemaatschap- B pijen zelf geconfronteerd met g het schrikbeeld van een auto s met lege tank. Toen dat schaar- stebeeld er goed zat ingeprent B konden de prijzen omhoog, g Totdat we de Arabieren weer s even snel schulden zagen ma- ken als ze jaren tevoren de mil- jarden hadden binnengehaald. „Er is olie zat in de wereld, tot g in de Noorzee toe", zeiden de consumenten, „kan de benzine- B prijs niet omlaag?" Nee, dat g kon niet want toen schoot de g Amerikaanse dollar de olie- g maatschappijen, met hun kunstmatige, op speculatie g steunende Rotterdamse spot- g markel-prijzen te hulp. g De dollar gaat nu op en §E neer als een jojo, al ligt de ge- g middelde waarde al een hele g tijd op een fiks niveau. De oüe- g prijzen bewegen zich heel wat g stabieler: omhoog zonder in- g zinkingen. De ohemaatschap- g ftijen trekken altijd aan het g angste eind. Het is nooit an- g ders geweest. Kijk maar hoe ze g de geweldige omwentelingen g van na de oorlog - dekolonisa- gj tie, nationalisaties, oliecrisis I, g oliecrisis II, diverse boycots - g hebben overleefd; er zelfs beter g van zijn geworden. Wij, als consumenten, zitten weer mooi klem tussen ons g eigen belang - de witte pomp - g en onze trouw aan de mensen van de merkpomp. g [fl.56 Benzineprijzen in de goeie ouwe tijd llllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllillllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllillllllllllllli^ lüïTvl' Uitgave van uitgeversmaatschappij De Stem b.v. Directie: drs. J.H.M. Brader. Hoofdredactie: L. Leijendekker en H. Coumans. Hoofdkantoor: Spinveld 55, Breda Postadres: Postbus 3229, 4800 MB Breda. 076-236911 Telex 54176. Centrale redactie Breda: Nieuwsdienst 076-236883. Sportredactie 076-236884. Rayonkantoren: Bergen op Zoom, Zuivelstraat 26, 01640-36850. Breda, Nwe. Ginnekenstraat 41076-236326. Etten-Leur, Markt 28. 01608-21550. Goes, Klokstraat 101100-28030. Hulst, Steenstraat 14, 01140-13751 Oosterhout, Arendstraat 14, 01620-54957. Roosendaal, Molenstraat 45, 01650-37150. Terneuzen, Nieuwstraat 9, 01150-17920. Vlissingen, Torenstraat 5, 01184-19910. Openingstijden: Breda en Oosterhout 8 30-17.00 uur; overige kantoren 8.30-12.30 en 13 30-17.00 uur Abonnementen, bij vooruitbetaling te voldoen: 22,97 per maand; 66,30 per kwartaal of 258,- per jaar. Bij automatische betaling geldt een korting van 1,- per maand. 1,80 per kwartaal, 7,20 per jaar Prijzen: inclusief 5% B.T.W, Voor post-toezending geldt een toeslag Heeft u de krant niet ontvangen? Onze excuses. Bel voor nabezorging tijdens kantooruren uw rayonkantoor. Lezersservice: Informatie over Stern-reizen en promotie 076-236911 Fotoservice 076-236573. Advertenties (tijdens kantooruren 8.30-17.00 uur): Rubrieksadvertenties 't Kleintje 076-236882. Grote advertenties uitsluitend 076-236881 Geboorte- en overlijdensadvertenties 076-236442 (Buiten kantooruren maandag t/m vrijdag van 19.00 tot 20.30 uur en zondag van 18.30 tot 21.30 uur® 076-236394/236911.) Bankrelaties: Postgiro 1114111 - ABN rek. 520538447. NCB rek. 230301584 - Rabo rek 101053738 Door Jan Greyn IEDERE CENT die de glastuinders meer moe ten gaan betalen voor een kubieke meter aard gas, zal het gemiddelde tuindersbedrijf jaarlijks drieduizend gulden kos ten. Als de Europese Commis sie zijn zin krijgt zullen de Nederlandse g(l)astuinders in plaats van 42,5 cent per kubieke meter aardgas, rond 47 cent moeten gaan betalen. Kloppen de becijferingen van het Landbouwschap, dan be tekent dat gemiddeld een jaarlijkse kostenstijging van 13.500 gulden. Hoe hoog de aardgasprijs na nieuwe onderhandelingen tussen Gasunie en Land bouwschap zullen worden is nog helemaal niet bekend. Het schap zal alles in het werk stellen om de prijs zo dicht mogelijk bij de huidige prijs te laten liggen, maar het ministerie van landbouw zal erover waken dat niet op nieuw een kwade brief uit Brussel komt. Het ministerie is dan wel - officieel - geen partij bij de contractbespre kingen, maar de Europese Commissie beschouwt het departement van minister Gerrit Braks wel degelijk als kwade genius van de lage aardgasprijs. De Europese Commissie maakte zich al eens eerder kwaad op Nederland, ook al vanwege de lage aardgas prijs voor tuinders. Dat zou (en zal) volgens de Europese Commissie valse concurren tie in de hand werken. Het ministerie van landbouw kon niet het tegendeel bewijzen en ging in 1981 in op het ver zoek van Europa om zich so lidair op te stellen met de aardgasprijs. Een tijdje daarna kwamen Landbouw schap en Gasunie een nieuw (voor vaderlandse tuinders gunstige) contract overeen, waarvan het ministerie zich - officieel - distancieerde. De Europese Commissie voelde zich gepakt en liet de Nederlandse overheid weten dat opnieuw bevoordeling van eigen tuinders plaats vond. Nederland sputterde tegen en verkondigde dat niet de overheid maar het particuliere bedrijfsleven de lage aardgasprijs uit het vuur sleepte. Europa pikte dat niet en liet het Europese Hof buigen over de vraag of er wel sprake is van een overtreding van een Europe se regel. Het Landbouwschap wilde de - vaak slepende - proce dure bij het hof niet afwach ten en vroeg samen met de regering of de aardgasprijs niet, hangende het onderzoek van het hof, zolang op het normale, lage peil kon blij ven. Het hof wil dat niet toe staan, omdat 't het belang van de niet-Nederlandse, Europese g(l)astuinders zwaarder acht dan dat van de Nederlandse tuinders. Als achteraf blijkt dat de aard gasprijs in Nederland niet te laag was, hebben de Neder landse tuinders met een kort stondige verhoging slechts pech gehad, vindt het hof. Volgens de Rotterdamse hoogleraar Peter Odell is het gas in Nederland te duur - foto dijkstra Probleem bij de onderzoe kingen van het Europese Hof zal de afweging tussen ko- lenstokende en gasstokende tuinders zijn. De Europese Commissie heeft een (nog ge heime, in elk geval niet open bare) berekening gemaakt hoe deze twee groepen naast elkaar kunnen staan. Die be cijfering zou er op neer ko men dat gastuinders dezelfde onkosten hebben als hun ko- lenstokende collega's wan neer ze per kubieke meter gas ongeveer 47 cent betalen (46,5 voor een klein bedrijf, 47,5 voor een middelgroot be drijf). Nederland vecht die (ver moedelijke) cijfers aan. Vol gens het Landbouwschap moeten de bedragen zes cent lager zijn, met als gevolg dat de huidige gasprijs hoogstens één tot anderhalve cent ver hoogd zou moeten worden. Maar over nieuwe aardgas- prijzen wil het landbouw schap het nog niet hebben. Andere deskundigen vinden de Nederlandse aardgasprijs zelfs te hoog. Peter Odell, directeur van het Centrum voor Internatio nale Energiestudies aan de Erasmusuniversiteit in Rot terdam, wees er onlangs in een publikatie op dat Enge land al jarenlang subsidies verstrekt zowel voor aardgas als voor kolen. Ook Dene marken levert goedkoper gas - volgens Odell is het gas in Nederland in het algemeen te duur - terwijl zowel in Bel gië, Frankrijk, Duitsland als in Italië met de aardgasprijs en ook de elektriciteitsprijs wordt gemanipuleerd. Voorzitter Schouten trok af gelopen weekeinde fel van leer tegen het Europese Hof, dat achteraf toch gerespec teerd wordt. Volgens Schou ten werkt een hogere gasprijs overschakeling op kolen- stookinstallaties in de hand. „En dat is slecht voor het mi lieu", aldus Schouten. Onge lijk heeft hij niet, maar het argument komt wat wille keurig over. Of zou het mi lieu alleen beschermd moe ten worden als de boeren en tuinders daar financieel voordeel bij halen? Het ziet er niet naar uit dat op korte termijn een uit spraak van het Europese Hof te verwachten is. Een indrin gende studie naar de kosten van energie in alle EG-lan- den vergt ook veel tijd, en daar komen nog tal van inte ressante aspecten bij. Wat te denken van de natuurlijke bevoordeling van tuinders in de Franse Provence die van wege het zachte mediterrane klimaat twee oogsten per jaar hebben. Al kun je de Franse minister van land bouw dat niet aanwrijven. Door Gerard Kessels BONN - Voor Johannes Rau, de populaire minis ter-president van Noordrijnland-Westfa- len, staat er zondag veel op het spel. Bij de ver kiezingen in deze dichtstbevolkte deel staat van Duitsland gaat het er niet alleen om of Rau regeringsleider in Düsseldorf blijft. Voor de sociaaldemocraat gaat het er ook om of hij de eerste kandidaat van zijn SPD wordt voor het kanse lierschap. Wint Rau, dan zal waarschijnlijk hij en niet fractie-voorzitter Hans-Jo- chen Vogel in 1987 in het strijdperk treden tegen kan selier Kohl. Heeft de SPD, nu kopstuk ken als Brandt, Schmidt en Wehner een stap terug heb ben gedaan, met Rau een nieuwe aas in handen? Rau is aardig, sympathiek en een geweldige stemmentrekker. Maar of hij grote problemen op nationaal niveau aankan, dat moet nog blijken. Tot nu toe is het de 54-jarige politi cus allemaal aan komen waaien. Vrouwe Fortuna heeft hem steeds toegelachen en met ernstige tegenslag heeft hij in zijn politieke loopbaan nog nooit te kam pen gehad. „Wij hebben liever Vogel als tegenstander bij de vol gende bondsdagverkiezingen dan Rau", gaf secretaris-ge neraal Heiner Geissler van de CDU onlangs toe. Tegen Kohl zou Rau een goede kans hebben. De kanselier moet in deze dagen, halverwege de rit, voor het eerst constateren dat landelijk de SPD de CDU in de opinie-peilingen voor bijgestreefd is. Alle speculaties over een mogelijke kandidatuur voor het kanselierschap zijn Rau op dit moment een gruwel. Daardoor zou de indruk ge wekt kunnen worden dat Noordrijnland-Westfalen slechts een tussenstation is en dat wil de man uit Wup- pertal vermijden. Dat kan hij niet gebruiken in een verkie zingsstrijd waarin hij de lat zeer hoog gelegd heeft. Rau wil de absolute meerderheid behouden waarmee hij Noordrijnland-Westfalen met zijn 17 miljoen inwoners regeert. Bij de verkiezingen van 1980 kreeg de SPD 48,4 procent, de christendemocra tische CDU 43,2, de liberale FDP 4,9 en de Groenen 3 pro cent. Aangezien liberalen en Groenen de kiesdrempel van vijf procent niet wisten te nemen konden SPD en CDU de zetels in het Düsseldorfer deelstaatparlement onder el kaar verdelen en viel Rau de absolute meerderheid toe. Dat kunststukje wil Rau zon dag herhalen. De Groenen probeert hij onder de vijf procent drukken door luid keels te bezweren dat hij ze ker niet samen met hen zal Johannes Rau in de rol van staatsman die hij wel licht a&" toekomstig bondskanselier zal gaan spelen. Rechts de Italiaanse president Pertini. - foto archief oe stem regeren. Met een dergelijke strategie slaagde zijn partij genoot Oskar Lafontaine er in maart in het Saarland in de Groenen onder de drie procent te houden. Of dat Rau ook lukt, is de vraag. De Groenen zijn in Noordrijn land-Westfalen traditioneel veel sterker dan in het Saar land. Van de andere kant hebben de alternatieven hun positie de laatste maanden verzwakt door een discussie over de toelaatbaarheid van sex met kinderen en een on gelukkige brief aan gevan gen zittende RAF-terroris- ten. Bovendien lijken veel kiezers het eindeloze geruzie binnen de Groenen over al dan niet meeregeren, moe te worden. In elk geval zal het kantje boord worden of de Groenen de vijf procentsbar rière kunnen nemen. Krap wordt het ook voor de liberalen, maar algemeen wordt er toch van uitgegaan dat zij zondagavond aan de goede kant van de vijf pro cent terecht zullen komen. Onder leiding van de nieuwe partijvoorzitter Martin Ban- gemann, die de vermoeide Hans-Dietrich Genscher is opgevolgd, zitten de FDP sinds enige maanden weer duidelijk in de lift. Of de liberalen het zullen halen, dat interesseert vooral ook Bernhard Worms, de kandidaat van de christende mocratische CDU voor het minister-presidentschap. De CDU heeft alleen een kans aan de macht te komen als ook de kleine coalitie-part ner weer in het deelstaatpar lement terug keert. Maar ook als de FDP inderdaad over de sloot springt, is het twijfel achtig of Worms een triom fantelijke intocht in Düssel dorf zal kunnen houden. In de laatste opinie-peilingen is de CDU afgezakt tot 38,5 pro cent, terwijl de SPD in de buurt van de 49 procent zit. Het grootste probleem van de CDU is lijsttrekker Worms. De kleurloze Worms, een beschermeling van Kohl en daarom vaak aangeduid als 'Köhlchen', is zelfs tegen het einde van de verkiezings strijd nog relatief onbekend. De hoge werkloosheid in het land van Rijn en Roer heeft hij politiek niet uit kunnen buiten. Zelfs bij grote delen van de vaste CDU-aanhang geniet de aimabele Rau een grotere populariteit dan de eigen man Worms. In elk geval kan Rau binnen de SPD voorlopig niet meer stuk, als hij zondag op nieuw de absolute meerder heid weet te verwerven. Het vwo ging gistermor gen van start met wis kunde II dat op steeds meer scholen plaats maakt of al plaatsge maakt heeft voor wis kunde A. Over twee jaar zal wiskunde II bij het vwo niet meer bestaan, want in augustus wordt voor de vijfde klassen van het vwo het ver nieuwde wiskunde-exa- men van kracht. Volgens de docent kan het examen van gisteren met weinig fantasie en veel stan daardwerk bij de zo gevierde grijze middenmoot in de kast worden gezet. Hoe de leerlin gen het gemaakt hebben moet nog blijken en alleen het resultaat telt nu eenmaal. De vwo-eindexaminandi van de stedelijke scholenge meenschap Nijmegen vonden geschiedenis en staatsinrich ting gistermiddag op het programma, goed op niveau, zoals dat heet. Ook de docent vond dit examen over het al gemeen heel goed te doen. Zowel de leerlingen als de le raar zeiden wel dat het „nog al veel" was. Een heleboel mensen hebben het dan ook niet helemaal klaar gekre gen. De leerlingen vonden bij de vragen de dominotheorie van de VS te ver doorgedre ven. Het examen-gedeelte over Nederland werd over het algemeen gemakkelijker gevonden dan dat over de VS. De teksten van het examen Engels voor havo waren be hoorlijk moeilijk. Bij het ver- laten van de eindexamen- plek waren er dan ook nogal wat pijnlijke gezichten te zien.Een aantal leerlingen merkte op dat de teksten moeilijk waren en de docen ten waren het daarmee eens. Positief waren beide groepen over de duidelijke formule ring van de vragen. In de middaguren mochten de havo-kandidaten zich buigen over geschiedenis en staatsinrichting. Net als dat bij het vwo het geval was vonden de havo-mensen het gedeelte over de VS moeilij ker dan dat over Nederland. Het werd jammer gevonden dat er maar enkele - specifie ke - onderdelen van de in de lessen behandelde stof aan de orde waren. Nederland was, aldus de leerlingen, goed te maken, maar bij de VS waren, vol gens hen, dingen aan de orde die in de lessen niet behan deld zijn. De mavo C-kandidaten vonden het wiskunde II-exa- men, dat hetzelfde was als wiskunde II bij het lbo, moei lijk. De docent vond de opga ven maar zeer eenzijdig. Van de veertien vraagonderdelen moest bij de helft de opper vlakte, omtrek of inhoud worden berekent. De D-kandidaten hadden het gemakkelijker. Alleen opgave vier, waarin bereke ningen rond de rotatie van een cirkel moesten worden gemaakt, leverde wat proble men op. Er moest weer eens met het wortelteken gewerkt worden. Iets waar de leerlin gen niet meer zo aan zijn ge wend sinds de invoering van het rekenmachientje. Het is een goed ding dat het examen geschiedenis en staatsinrichting, dat gister middag werd gemaakt, de laatste jaren aan actualiteit heeft gewonnen. In het kader van de Provo uit de jaren 60 en 70 stond de bewering dat buiten-parlementaire acties on-democratisch zijn. Deze uitspraak moest met een ar gument bevestigd worden. Bij mavo-C was er een nieuwtje in het geschiedenis examen. Leraar en leerling werden verrast door vijf meerkeuzevragen. „Dan sta je even raar te kijken. Je weet zo gauw niet wat je er mee aan moet." De leerlingen waren over het algemeen niet zo enthousiast over dit onderdeel. Het lbo kreeg gistermor gen evenals mavo-C bij wis kunde vier opgaven. Het ging om de bekende 'balk', de 'pa rabool', een vermenigvuldi ging en twee rechte lijnen in het assenstelsel Oxy. De kandidaten vonden het werk niet gemakkelijk, maar wel te doen. De leraar vond dit examen van het juiste ni veau. Het examen Duits beant woordde aan zijn doel: het toetsen van de schriftelijke vaardigheid in de Duitse taal. De kandidaten waren aangewezen op hun eigen kennis van het Duits, vooral omdat het vrijwel niet moge lijk was om bepaalde passa ges uit de tekst letterlijk over te nemen. (ADVERTENTIE) ÜXBECHT (ANP) - Minister pe Ruiter van Defensie heeft aan de vaste kamercommissie voor de inlichtingen- en vei ligheidsdiensten laten weten dat Defensie het zogenoemde Fatlma-project heeft beëin digd. Dit heeft mr Th. de Roos, advocaat van de soldatenvak- bond WDM, donderdag mee gedeeld. De Ruiter heeft de WDM in een brief van zijn besluit op de hoogte gesteld. De WDM had van de mi nister geëist dat de infiltratie- Rudi Van onze Haagse ARNHEM - Minister Ri eens met het ontwerp-t van het CDA. Op de ja Nederlandse Christelijl gisteren noemde hij ck hanteert 'te optimistisch De komende vier jaren miljard bezuinigen. Volge zingsprogramma zou in 'hooguit' 11 miljard bezuin Het nieuwe kabinet moet volgens de CDA-minister van Financiën eindelijk een einde maken aan de stijging van de rentelasten op de overheidsbe groting, om te voorkomen dat die rentelasten in 1990 even hoog zijn als het financie- ringsterkort: ruim ƒ26 mil jard. Maar wil de rente dalen dan moet eerst het financierings tekort flink zakken. Volgens Ruding met zo'n anderhalf procent (ƒ6 miljard) van het nationaal inkomen per jaar. Het CDA spreekt van een half tot 1 2 tot 3 miljard) per jaar. Ruding noemde dat 'volstrekt onvoldoende.' Hij rekende voor dat dan al gauw zo'n 5 miljard meer aan rente moet worden betaald in de ko mende kabinetsperiode. De bedragen zouden in de jaren daarna alleen nog maar groeien. Volgens Ruding kan de eco nomie over enkele jaren weer gezond zijn. Zijn zorg betreft de financiële positie van de overheid 'waarmee we helaas minder snel de goede kant uit gaan.' Daarom wil hij ook in 1986 geen geld stoppen in verdere lastenverlichting voor de be drijven, of in een belasting verlaging voor de burger. Tenzij er extra bezuinigd DEN BOSCH (ANP) - De leer industrie in Nederland is dui delijk uit het slop, waarin zij vóór 1978 was komen te verke ren. Dit schrijft de Nederlandse Herstructurerings Maat schappij Nehem schrijft in het eindverslag van het project Versterking Leerindustrie. Het moderniseringsproces ging gepaard met een investe ringsprogramma van f 50 mil joen, waarvan f 18 miljoen mi lieu-investeringen. Het aantal ondernemingen is tegelopen van 50 tot 44, het aantal perso neelsleden daalde met 20 pro eent tot 1068 eind 1983. EEN GEACHT, staatsman-histori heeft als president van de Bondsre alle eerlijkheid te zeggen wat veler ben gelaten en wat velen liever voi ben weggestopt. Compromisloos e week uit zijn mond: „De Duitsers I °P de joden kunnen weten. Wie wil hemen naar het oosten reden. Ma; we het vaak niet zien, we zwegen, Von Weizsacker sprak de hardt weken, waarin de Westduitsers he 'ossen twee werelden: die van het een vrij zonnige toekomst. Zij hebl de gevoelens geëtaleerd, de onze! verworvenheden werd dikwijls afg wel of niet als een fatsoenlijk volk b De Duitsers willen eigenlijk nog kunnen het niet laten. Een volk vai zich niet zo tegennatuurlijk gedrac ue historische radeloosheid van de 'n zijn geschiedkundige werken hel 'en rusten, heeft geprobeerd die ra kele vastgeroeste blokkades. Zijn Duitse jongeren mogen en mo caust, hun leraren hoeven de zwa hisboeken niet meer over te slaan, 9en best neo-conservatieve deunt bliek hoeft niet meer geleid te word her geheugen', zoals een andere h van West-Duitsland genoemd heeft De laatste weken viel in West-D een stabiele democratie een groeie hemen, een verlangen naar Heimat Perspectieven. Die perspectieven een onverwerkt verleden, zonder d( 'en zien. Von Weizsacker heeft willen leveren, want volgens de pre Schichte weiter'.

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1985 | | pagina 2