UR
E
rmerk
iliteit
onteveeL
Het is niet
mijn taak om
te zeggen wie
de goede
katholieken zijn en wie de slechte
„Ik heb vaak gedacht dat
de paus de machtigste en
populairste man in de
wereld zou kunnen zijn
als hij maar een paar
doctrines zou veranderen99
rundvlees
et rundvlees,
en zeer fijn,
een nieuw huis
om dit merk uw
ijk worden. Het
liteit maar u be
sofallesreiniger,
it voor een lage
akkelijk zeggen
r.
jrenf older. Als e
er een van ons in
oorkeurmerken
hartelust. U zul
>rkeurmerk heet.
WOENSDAG 8 ME11985
EXTRA
o ml. 199
blik 139
Door Willem Scheer
pEN HAAG - Een
[leine, slanke, be
weeglijke man. Kale
jchedel vol sproeten,
pretogen die de we
reld zestig jaar gele
den voor het eerst be
teken.
Zijn schouders licht op
trekkend, zegt Edward
Cassidy, 'ambassadeur'
van de Heilige Stoel in
Nederland:
„Ik heb het de mensen ge
vraagd: Waarom wilt u niet
de paus komt? De ant
ioorden zijn natuurlijk ver
schillend, maar ze komen erop
„eer dat men zegt: „We zijn
„iet gediend van iemand die
ons even komt vertellen wat
we moeten doen en wat we
moeten laten." De Nederland
samenleving is erg demo
cratisch en individualistisch.
De mensen willen zelf hun be
slissingen nemen. Ze willen
beslissen of iets goed of
slecht is. Vanuit zo'n autono
me levenshouding deinst men
terug voor een Heilige Vader
die je voorhoudt hoe je eigen
lijk zou moeten leven. Dat is
de achtergrond van het verzet,
denk ik."
Maar toch. Alle golven van
kritiek en bitterheid ten spijt,
en ondanks de dikke stapel be
dankjes voor een ontmoeting
met de paus, blijft pronuntius
mgr. dr. E. Cassidy optimis
tisch over het effect van het
pastorale bezoek van Johan
nes Paulus II aan de Lage
Landen. „De mensen krijgen
volgende week de gelegenheid
zelf te horen wat de Heilige
Vader zegt en hoe hij het zegt.
Dank zij die grotere nabijheid
ral duidelijk worden dat hij
niet de afstandelijke, autocra
tische figuur is waarvoor hij
vaak gehouden wordt. Heel de
toonzetting van zijn bezoek zal
verzoenend zijn. Ik weet zeker
dat niet iedereen ingenomen
ral zijn met hetgeen hij hier
gaat zeggen, maar hij zal er de
nadruk op leggen dat hij als
broeder en vriend komt. Dat
ral de kritiek en de verdeeld
heid in de Nederlandse kerk
provincie doen afnemen ten
minste dat verwacht ik."
Opgewonden
In de statige, met veel anti
quiteiten ingerichte villa in de
Haagse Carnegylaan waarin
nuntiatuur is gehuisvest,
resideert mgr. Cassidy als een
chique diplomaat. Gedurende
drie nachten zal hij de gast
heer zijn van de paus, aan wie
met gepaste vreugde zijn
slaapkamer afstaat. Mgr. Cas
sidy zal Johannes Paulus
trouwens nauwelijks uit het
teg verliezen tijdens het be
zoek. Samen met onder ande
ren de kardinaal-staatssecre
taris Casaroli, kardinaal Si-
tnonis en kardinaal Wille-
brands maakt de pronuntius
deel uit van het gezelschap dat
de paus voortdurend begeleidt.
Het vooruitzicht maakt hem
.opgewonden, maar niet ner
veus." De voorbereiding van
reis, voegt hij er aan toe, is
n ook buitengewoon gron-
geweest. Zijn armen met
gespeelde wanhoop ten hemel
heffend: „Ik kan de mensen er
maar niet van overtuigen,
Maar het is heus waar: De
Heilige Vader is bijzonder
8«d op de hoogte van de Ne
derlandse situatie. Uren en
:n heeft hij besteed om
Hjn bezoek voor te bereiden.
Hij weet van de weerstand die
s tegen zijn komst bestaat;
L: kent de motieven voor de 8
"ei manifestatie; hij is op de
hoogte van de affiches waarop
15.000 gulden werd uitgeloofd
voor de persoon die hem zou
vóllen vermoorden; hij kent
»lfs het Popie-Jopie lied. En
"als u weet heeft hij speciaal
voor zijn bezoek Nederlands
ïeleerd. Ook dat moet je niet
onderschatten. Als je de taal
wrt van een land, krijg je er
haast automatisch meer voe
ling mee."
Wat de 8 mei-manifestatie
hetre/t, hoe kijkt de vertegen
woordiger van de Heilige Stoel
*zr tegen aan?
De mensen wilden graag
1 gelegenheid hebben om
duidelijk te maken wat hun
'Pvattingen zijn over allerlei
gesties. Ik denk niet dat daar
Jjanuit het gezichtspunt van de
Vader enig bezwaar aan
aft. Er bestaat natuurlijk
risico dat de manifestatie
*°or de media geïnterpreteerd
Jordt als een protest tegen de
"Us. Dat is wel niet de opzet
de organisatoren, maar zo
®u het bij buitenstanders, en
■■schien vooral in het bui-
?'and kunnen overkomen.
zou jammer zijn in een
w waarvan we nu juist ho-
p dat die de mensen bij el-
iar zal brengen. We moeten
'Kerk en Wereld' nog wat moeilijk voor de paus
Het belangrijkste werkterrein van mgr. dr. Edward Cassidy ligt op
puur kerkelijk terrein. Als pronuntius informeert hij de paus en de
curie over de situatie van de Kerk in ons land en geeft hij
informatie uit Rome door aan de bisschoppen. Daarnaast heeft
hij tot taak een goede relatie te bevorderen tussen de Heilige
Stoel en de Nederlandse Staat.
De communicatie op kerkelijk terrein gebeurt met een grote
frequentie. Elke week of elke twee weken gaan er rapporten en
documenten over het reilen en zeilen in katholiek Nederland de
deur uit richting Rome. Afhankelijk van hun gewicht komen ze, al
dan niet samengevat, ook bij de paus terecht. Daarbij veel krante
artikelen. Uit deze krant, maar ook uit andere kranten. „Die
krante-artikelen vertalen we natuurlijk", aldus mgr. Cassidy, „het
Nederlands van de paus is nou ook weer niet zo goed dat hij
moeiteloos de rubriek Kerk en Wereld kan lezen."
Mgr. dr. Edward Cassidy, geboren in Sydney in Australië, werd op 25-jarige leeftijd
priester gewijd. Als doctor in het canoniek recht trad hij in 1955 in diplomatieke dienst van
het Vaticaan. Hij begon zijn diplomatieke loopbaan in India en werkte vervolgens in Ierland,
El Salvador en Argentinië. Zijn eerste 'ambassadeurspost' kreeg hij in 1970 toen de paus hem
tot apostolisch pronuntius in Taipeh (nationalistisch China) benoemde. Vanuit Taipeh ver
huisde hij naar Bangla Desj en in 1979 volgde zijn benoeming in Zuid-Afrika. November vo
rig jaar werd hij naar Den Haag overgeplaatst. - foto archief de stem
dat maar afwachten. Als de
bijeenkomst niet polariserend
werkt, is er natuurlijk geen
vuiltje aan de lucht."
U vindt niet, zoals in ortho
dox-katholieke kring wel
wordt gesteld, dat de deelne
mers aan de 8 mei-manifestatie
'minder goede' katholieken
zijn?
„Hemeltje, nee! Als afge
vaardigde van de H. Vader is
het niet mijn taak om te zeg
gen wie de goede katholieken
zijn en wie de slechte. Ieder
van ons moet dat voor zichzelf
bepalen. Het katholieke geloof
belijden en proberen ernaar te
leven dat is de toetssteen. Als
je wilt weten of je een goed
katholiek bent, moet je je hier
aan toetsen.
In laatste instantie laat een
katholiek zich leiden door zijn
eigen geweten.
„Ja, maar als je het zo stelt,
kan het misverstanden oproe
pen. Natuurlijk is het geweten
de laatste maatstaf voor elke
beslissing die je neemt en elke
visie die je uitdraagt. Maar
dat geweten moet gevormd
worden en voor die vorming
draag je ook zelf verantwoor
delijkheid. Een katholiek moet
zijn geweten mede vormen op
basis van de leer van de Kerk.
Moderne mensen verliezen dit
nog wel eens uit het oog. Ze
zeggen: Wij zijn volwassenen,
ook in ons religieuze leven
moeten we zelf onze beslissin
gen nemen en als we daarbij
ons geweten volgen, zitten we
goed. Maar als je het zo simpel
stelt, is het een heel riskant
standpunt. Ook de nazi's zei
den dat ze hun geweten volg
den en dat ze op grond van
hun geweten de joden naar de
gaskamers stuurden. En ook
de blanken in Zuid-Afrika
zeggen dat ze in geweten van
oordeel zijn dat de apartheid
voor dat land de beste oplos
sing is. Kortom: Als je je ge
weten op de verkeerde uit
gangspunten hebt gebaseerd,
is het niets waard."
De goede uitgangspunten
vind je door te luisteren naar
de katholieke traditie?
„Ja. Door te luisteren naar
de traditie vorm je je geweten.
Kijk, op een gegeven moment
wil je weten: Zal ik deze be
paalde beslissing nu wel of
niet nemen? Je kunt dan in je
stoel gaan zitten en alle over
wegingen op een rijlje zetten
die ervoor of ertegen pleiten.
Wij zeggen: o.k., doe dat, maar
neem daarbij wel in aanmer
king wat de leer van de Kerk
Is. Is wat de Kerk zegt ook niet
waar? Is dit niet wat God ge
zegd heeft? En als je erkent
dat Hij het heeft gezegd, kan
je geweten niet zeggen: Nee
God, je hebt het bij het ver
keerde eind zonder daarmee
tegelijkertijd te zeggen: ik wil
met Jou niets te maken heb
ben. Ik ga mijn eigen weg, ik
luister niet langer naar Jou."
Een zo nauw verband tussen
hetgeen de Kerk zegt en het
geen God zegt is in onze tijd
ook voor veel katholieken
haast niet meer invoelbaar.
„Toch gaat het hier om een
essentieel gegeven. Wij gelo
ven dat God tot ons spreekt
door Zijn openbaring, maar
ook door de traditie van de
Kerk die Hij speciaal hiervoor
heeft gesticht. Om ons te hel
pen onze weg te vinden, om
ons te helpen de waarheid te
vinden. Ik denk dat men zich
hiervan tegenwoordig vaak
onvoldoende rekenschap geeft.
De Rooms-Katholieke Kerk is,
in tegenstelling tot andere
christelijke kerken, gefun
deerd op zowel het evangelie
als de traditie. Beide zijn ons
norm. Dus als u mij vraagt:
Waarom geloof je in een be
paald dogma, waarom volg je
juist deze moraal, dan zeg ik:
Ik baseer me op de goddelijke
openbaring, maar ook op de
leer van de Kerk. Door die
Kerk krijg ik 2000 jaar lering
aangereikt. Lering van de
grootste leraren. Daar ligt een
enorme bron van wijsheid en
kennis en waarheid. Daar ba
seer ik mijn denken op. Het is
dus niet zo dat ik zeg: O.k.,
laat ik helemaal terug gaan
naar de tijd van de Heer en
laat ik bekijken wat het evan
gelie erover zegt. Ik hoef niet
met mijn kleine verstandje al
dat werk dat in 2000 jaar is
verricht, opnieuw te verrich
ten. Die wijsheid is er al. Ze
wordt mij aangereikt. Ik mag
erop voortbouwen."
Als nu een anti-clericale
buitenstaander u voor de voe
ten werpt: Die ivijsheid is
flauwekul; de Kerk houdt vast
aan traditionele waarden om
samenhang in haar organisatie
te houden en daardoor haar
macht te verzekeren hoe rea
geert u dan?
Een onweerstaanbare lach.
Dan: „Ja, dat hoor je nogal
eens, ja. Maar ik weet nooit
precies waar ik dan aan den
ken moet. Waarin uit zich die
macht en wat is er het aan
trekkelijke van?
De Kerk heeft een verre
gaande en vaak zelfs beslis
sende invloed op het leven van
de gelovigen. Invloed geeft
prestige. Mensen die radicaal
tegen de Rooms Katholieke
Kerk zijn, schijnen niet zelden
de verdenking te koesteren dat
haar drijvende motief de in
standhouding is van presti
gieuze werkgelegenheid.
„Ja maar het lij kt me zo
ver gezocht. Het is toch duide
lijk dat de meeste mensen die
in de Kerk werken het daar
buiten veel verder zouden
schoppen. Ze zouden in aan
zienlijk minder tijd aanzien
lijk meer kunnen verdienen.
En wat die macht betreft
nee, de gedachte daaraan
komt niet bij ons op. We wer
ken niet voor macht, maar uit
dienstbaarheid. Of de mensen
wel blijven betalen en of het
aantal kerkleden wel op peil
blijft, daar bekommeren we
ons niet om. Waar je je zorgen
om maakt wanneer mensen de
Kerk verlaten, is niet dat de
Kerk daardoor wordt uitge
hold. Wat je bezorgd maakt, is
dat de Kerk ze iets te bieden
heeft en dat ze dat verwerpen.
Je fundamentele missie wordt
gefrustreerd. En die missie is:
De mensen helpen God te vin
den en een nauwere band met
Hem aan te gaan. Dat is de
fundamentele taak van de
Kerk."
De levendige gebaren van de
kleine man vallen een ogen
blik stil. Na een seconde ver
volgt hij:
„Hetzelfde geldt voor de
Heilige Vader. De mensen
zouden misschien graag willen
dat hij dingen zou veranderen.
Maar als je het vertrekpunt
aanvaardt dat je een openba
ring hebt en een traditie van
2000 jaar, dan ontkom je er
niet aan dat je zegt: Ik kan dat
gebouw nu niet meer tot aan
de fundamenten gaan slopen.
Ik krijg het zó aangereikt en
ik moet er op voortbouwen.
Ook al weet ik dat als ik dit
doe, ik mensen verlies die an
ders waren gebleven. Dat is
een kwestie van geweten en
niet een kwestie van macht. Ik
heb vaak gedacht dat de paus
de machtigste en de populair
ste persoon in de wereld zou
kunnen zijn als hij maar een
paar van zijn doctrines en op
vattingen zou veranderen
Bijvoorbeeld?
„Als hij morgen zou zeggen:
Heel onze visie op de bescher
ming van het ongeboren leven
is fout, laat iedereen nu maar
de voorbehoedmiddelen ge
bruiken die men het liefst wil
gebruiken, nou, dan zou hij
miljoenen dollars kunnen ver
dienen en van de ene dag op de
andere buitengewoon populair
worden. Miljoenen mensen
zouden gaan applaudiseren en
zeggen: Prima, dat hebben we
nou altijd gewild dat hij zou
doen. Als het hem om applaus
was te doen, zou dat heel ge
makkelijk zijn. Maar
Neem nu paus Paulus VI, die
de encycliek Humanae Vitae
heeft geschreven Paulus
VI heeft veel geleden onder de
wetenschap dat hetgeen hij
naar voren bracht zoveel pro
blemen veroorzaakte en zo
moeilijk te begrijpen was.
Maar hij zei: In geweten kan
ik niet iets veranderen dat als
leer van de Kerk door de eeu
wen heen tot ons is gekomen.
Het was veel makkelijker voor
hem geweest om iets anders te
zeggen. Nee, de mensen die ho
ge posten in de Kerk bekleden,
zien zichzelf heel oprecht als
dienaren van de Heer en die
naren van de mensen. Ze be
kommeren zich in geen enkel
opzicht om de macht die ze
hebben."
Op tal van plaatsen in de
wereld en op allerlei niveaus
speelt de Kerk een rol van be
tekenis in het politieke krach
tenveld. Hoe moeten we die po
litieke bemoeienis begrijpen,
als de Kerk niet geïnteresseerd
is in macht?
„U gebruikt de term 'poli
tiek', maar dat is in dit ver
band een verwarrend begrip.
De bisschoppen in Zuid-Afri
ka worden heel boos als u te
gen ze zegt dat ze zich in poli
tieke zaken mengen. Want
daar wordt de term gebruikt
door mensen die menen dat de
Kerk zich niet mag bemoeien
met de positie van de zwarten;
mensen die stellen dat het de
Kerk niets aangaat als de
zwarten vanuit hun woon
plaats worden gedeporteerd
naar een ander deel van het
land, omdat dat de overheid
toevallig beter uitkomt. Dat is
politiek, vinden de machtheb
bers in Zuid-Afrika en poli
tiek is een aangelegenheid van
de staat. De Kerk moet bidden,
de liturgie vieren en op zie
kenbezoek gaan, maar zich
buiten de politiek houden. De
bisschoppen protesteren dan
en zeggen: wacht even, als je
met mensen omgaat alsof het
dingen zijn, dan is dat geen
politiek meer, dan kom je aan
de mensenrechten, aan de
menselijke waardigheid en
dat is wel degelijk ons terrein
Met andere woorden: De
mensenrechten moet je be
schouwen als een terrein dat
boven de politiek uitstijgt om
dat ze universeel zijn? En pas
als deze 'boven-politieke' rech
ten in het geding komen, gaat
de Kerk er zich mee bemoeien?
„Zo is het. De menselijke
waardigheid is geen geschenk
van de staat, maar een ge
schenk van God. We hebben
het dan over waarden die ons
door God zijn geopenbaard en
als deze waarden niet worden
gerespecteerd, ja dan gaat de
Kerk zich erin mengen en dan
gaat de paus erover spreken.
De Heilige Vader heeft vaak
gesproken over het verschil in
economische situatie tussen
het rijke Westen en de Derde
Wereld. Dat is geen politieke
aangelegenheid, daarmee
wordt de menselijke waardig
heid geschonden. De goederen
op aarde zijn er voor iedereen;
ze mogen niet door een be
paalde groep worden gemono
poliseerd."
Tot slot excellentie, u ver
blijft natuurlijk nog maar kort
in Nederland, maar bent u al
een gelukkige katholiek tegen
gekomen?
„Natuurlijk. Waarom niet?"
Men ontmoet rxindaag de
dag nog maar zelden katholie
ken die niet lijden onder hun
Kerk. Als ze progressief zijn
lijden ze onder de orthodoxe
bisschoppen en als ze orthodox
zijn lijden ze onder de progres
sieve hoogleraren.
„Ik moet zeggen dat u niet
de eerste bent die me daarop
wijst. Ja, ik denk dat er iets
fundamenteel fout zit met ons
geloof als we geen blijdschap
uitstralen. Het christendom is
een religie van vreugde. Het is
de religie van de verrezen
Christus, van de verlossing,
van de bevrijding. Als je reli
gie je geen vreugde schenkt,
dan is er iets mis met de ma
nier waarop je je geloof be
leeft. Misschien laten de men
sen zich zozeer door de lokale
problemen in beslag nemen,
dat ze de grote rijkdom missen
van de godsdienst waar ze ru
zie om maken
Als je de vreugde van je ge
loof niet kunt ervaren, verkeer
je in een zondige situatie?
„Misschien ben je er niet
zelf verantwoordelijk voor.
Misschien ben je slachtoffer
van de omstandigheden en
dan is het geen zonde", aldus
mgr. Cassidy met een zo vro
lijk optimisme dat het wel
moet voortkomen uit een ge
loof dat staat als een huis.
Mgr. Edward Cassidy met zijn secretaris mgr. Travaglino.
foto archief de stem
