'No first use': Amerika door de bocht
examens
Vaticaan mengt zich
actief in kiesstrijd
even..L
UITBLAZEN
Wijziging stelsel ziektekosten
wordt premie voor particulieren
'Inmengt
REGERI
Economie
van alledag
bij mavo
Retoriek
Herinnerings-
vlucht (2)
DE STEM CO
JMQTEML
WOENSDAG 8 ME11985
ACHTERGROND
Onwil
'Starwars'
Gelijk pakket
Te duur
Lbo
Havo
'Sorpasso'
WOENSDAG 8 MEI
debat over
WINST PTT FORI
4000 computer
WIM KOCK
ZOALS het jachtvlieg
tuigen uit de tweede
wereldoorlog be
taamt komen de Spitfire
en de Hurricanelaag over
de boomtoppen scherend,
op het vliegveld aanvlie
gen. Duikend en weer steil
optrekkend, buitelend en
rollend werken de jachtvliegtui
gen het programma af dat ze 's-
anderendaags op het vliegfeest
van Zestienhoven moeten pre
senteren. Boven een uithoek
van de vliegbasis cirkelt gedul
dig de Lancaster rond, wach
tend tot de kleintjes uitgedold
zijn.
De demonstratie van de
bommenwerper heeft een veel
bedaagder karakter. Met brul
lende motoren komt hij laag
over, de indrukwekkende bom-
luiken openend en sluitend.
Dan nog een overshoot met de
wielen uit en de show is voor
bij.
De Battle of Britain Memo
rial Flight (BBMF) waarvan de
drie vliegtuigen deel uitmaken,
is niet zó maar een verzameling
old-timers, verzorgd door parti
culiere enthousiastelingen. Het
is een officieel onderdeel van
de Royal Air Force, opgericht in
1957 „om de herinnering le
vend te houden aan de vitale
rol die de RAF in 1940 speelde
bij de verdediging van Enge
land." Aanvankelijk bestond de
formatie uitsluitend uit enkele
Spitfires en een Hurricane. Pas
in 1973 werd de Lancaster er
aan toegevoegd en werd de
functie verbreed tot „een leven
de gedachtenis aan allen -
luchtvarenden en grondperso
neel - die met de RAF streden
in de tweede wereldoorlog."
Viermotorigen
Squadron Leader (majoor-
vlieger) Bill Houldsworth (60)
heeft negen jaar bij de BBMF
gezeten. Dat is uitzonderlijk
lang, want meestal duurt zo'n
(vrijwillige) verbintenis niet
langer dan een normale plaat
singstermijn bij de RAF van ca.
tweeëneenhalf jaar. Vorig jaar
december ging hij met pen
sioen, maar voor de herden-
kingstoernee boven Nederland
haalden ze hem terug. Bill be
schouwt het als een mazzeltje.
„Vliegers die getraind zijn op
viermotorigen worden lang
zaam schaars." licht hij toe.
Trainen op de Lancaster
zelf moet tot het uiterste wor
den beperkt omdat het toestel
maar 75 uur per jaar mag vlie
gen. De RAF beschikt nu nog
over één squadron Shackletons,
maritieme patrouille-vliegtui
gen die erg veel op Lancasters
lijken. Daar ontvangt de aspi
rant vlieger voor de BBMF-
Lancaster zijn training op vier
motorigen. De Shackletons zijn
al lang verouderd en het zijn de
tegenslagen die de RAF onder
vindt met de vervanging van
deze vliegtuigen door Nimrods
die ze tot nu in de lucht hebben
gehouden.
Voedseldroppings
In 1945, toen Lancasters en
Halifaxes, Vliegende Forten en
Liberators voedsel dropten in
het westen van Nederland was
Bill 20 jaar en boordschutter
telegrafist op een Wellington-
bommenwerper. Hij was getui
ge van de droppings. „Voor ons
was het een onofficiële vlucht",
zegt Bill, „we hadden de vlieg
basiscommandant aan boord
en ik denk dat hij het fenomeen
met eigen ogen wilde zien want
daarover deden al direct na de
terugkeer van de eerste golf de
meest trilde en enthousiste ver-
iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiïï
halen de ronde op de vliegvel
den in Oost-Engeland." Bill's
commandant zal overigens niet
de enige zijn geweest die kwam
kijken want volgens latere cij
fers zijn er tijdens de dropping
meer dan 200 geallieerde vlieg
tuigen boven de zónes geweest
zonder dat ze iets te droppen
bij zich hadden. Het was dan
ook iets heel bijzonders. „Een
onvergetelijke ervaring", zegt
Bill nu nog. „Al die wuivende
mensen. Ik heb het deze week
wéér gezien en het ontroerde
me opnieuw."
Na de oorlog kwam Bill
Houldsworth op de Lancaster.
Hij vloog lange verkenningspa
trouilles bij Coastal Command.
Later werd hij overgeplaatst
naar de Halifaxes van de me-
teo-dienst, die het weer op de
Noordatlantische Oceaan in de
gaten hielden. In 1951 ging Bill
de vliegersopleiding volgen en
daarna werd hij geplaatst bij
een squadron dat met Stirlings
vloog, ook grote viermotorige
kisten. Bill bleef tot z'n pensio
nering, zoals hij zelf zegt, een
piston engin pilot. Hij heeft zo'n
13.000 vlieguren in zijn logboek
staan. Daarvan heeft hij er
maar. drie in straalvlieg
tuigen doorgebracht.
Geschutskoepel
De Battle of Britain Memo
rial Flight wordt nog met het
jaar populairder bij het pu
bliek. Maar het wordt ook
moeilijker om aan onderdelen
te komen. Zo heeft de Hurrica
ne, de laatste die gebouwd
werd, nu een Duitse propeller.
De geschutskoepel op de rug
van de Lancaster komt zelfs
uit. Argentinië. „Merk
waardig genoeg hebben vooral
de Duitsers veel belangstelling
voor de vliegtuigen. Die heb
ben zelfs gevraagd de Lancaster
in te zetten bij een herdenking
van de aanval op de Roerdam-
men. Maar de RAF vond dat
niet zo tactisch, denk ik, want
het verzoek werd afgewezen."
B-Dag plus drie. Ofwel drie
dagen na bevrijdingsdag: de
Lancaster is terug op zijn basis
en Bill Houldsworth is thuis in
Sudbrooke in het 'Lancaster
graafschap' Lincoln waar hij
zich weer aan zijn houtsnijwerk
kan wijden. (Slot).
Bill Houldsworth, een
echte 'zuigermotor-
vlieger'. - foto hans chab0t
Uitgave van uitgeversmaatschappij De Stem b.v.
Directie: drs. J.H.M. Brader.
Hoofdredactie: L. Leijendekker en H. Coumans.
Hoofdkantoor: Spinveld 55, Breda.
Postadres: Postbus 3229, 4800 MB Breda.
«076-236911 Telex 54176.
Centrale redactie Breda:
Nieuwsdienst076-236883.
Sportredactie 076-236884.
Rayonkantoren:
Bergen op Zoom, Zuivelstraat 26, 01640-36850.
Breda, Nwe. Ginnekenstraat 41076-236326.
Etten-Leur, Markt 28, 01608-21550.
Goes, Klokstraat 101100-28030.
Hulst, Steenstraat 14,01140-13751
Oosterhout, Arendstraat 14, «01620-54957.
Roosendaal, Molenstraat 45.01650-37150.
Terneuzen, Nieuwstraat 9, 01150-17920.
Vlissingen, Torenstraat 5,01184-19910.
Openingstijden:
Breda en Oosterhout 8.30-17.00 uur;
overige kantoren 8.30-12.30 en 13.30-17.00 uur.
Abonnementen, bij vooruitbetaling te voldoen:
22,97 per maand; 66,30 per kwartaal of 258,- per jaar.
Bij automatische betaling geldt een korting van 1,- per maand,
1,80 per kwartaal, f 7,20 per jaar. Prijzen inclusief 5% B.T.W.
Voor post-toezending geldt een toeslag.
Heeft u de krant niet ontvangen? Onze excuses.
Bel voor nabezorging tijdens kantooruren uw rayonkantoor.
Lezersservice:
Informatie over Stern-reizen en promotie 076-236911
Fotoservice 076-236573.
Advertenties (tijdens kantooruren 8.30-17.00 uur):
Rubrieksadvertenties 't Kleintje 076-236882
Grote advertenties uitsluitend 076-236881
Geboorte- en overlijdensadvertenties 076-236442.
(Buiten kantooruren maandag t/m vrijdag van 19.00 tot 20.30 uur
en zondag van 18.30 tot 21.30 uur076-236394/236911
Bankrelaties:
Postgiro 1114111 - ABN rek 520538447.
NCB rek. 230301584 - Rabo rek. 101053738.
T5 PAGINA 2
Door Hans Rooseboom
DE TOESPRAAK die de Amerikaan
se president Ronald Reagan, op toer-
nee door Europa, vandaag zal houden
voor het Europees Parlement, wordt
met enige spanning tegemoet gezien.
De woordvoerder van de president, Larry
Speakes, heeft maandag laten 'uitlekken' dat
Reagan tijdens die toespraak een 'belangrijk
voorstel' zal doen op het gebied van de wa
penbeheersing.
Speakes wilde niet in details treden, maar
hij liet doorschemeren dat de president een
variant zou lanceren van het idee dat beide
zijden zich zouden verplichten niet als eerste
kernwapens te gebruiken.
In het kernwapen-overleg in Genève, dat
enige tijd geleden weer onder de grootste ge
heimhouding is begonnen en onlangs voorlo
pig is onderbroken, zou dit initiatief tot een
doorbraak moeten leiden.
Een afspraak om niet als eerste over te zul
len gaan tot het inzetten van kernwapens,
een 'No first use-verklaring', zou een onder
deel zijn van een reeks van vertrouwen-
scheppende maatregelen tussen de beide
grootmachten dezer aarde. Dergelijke maat
regelen vallen natuurlijk niet onder daad
werkelijke wapen vermindering, maar dra
gen wel bij tot vermindering van de span
ning, of als men wil verlaging van de atoom
drempel, dus wel degelijk wapenbeheersing.
Over dergelijke vertrouwen-scheppende
maatregelen valt tussen beide wel te praten,
dat is in het verleden gebleken. De bekende
'hot-line' tussen Moskou en Washington is er
één van. Verder valt te denken aan waarne
mers bij wederzijdse oefeningen, het van te
voren aankondigen van troepenverplaatsin
gen, het inspecteren van wederzijdse militai
re installaties en dergelijke.
Wat nu, zou je zo denken, ligt meer voor de
hand dan een eenvoudige verklaring waarin
beide zijden zich verplichten te allen tijde
niet als eerste kernwapens te zullen gebrui
ken? Bij zo'n afspraak immers zou een nu
cleair conflict nooit kunnen uitbreken?
De Sovjet Unie heeft op zo'n verklaring
talloze malen aangedrongen, maar stootte
daarbij steeds op rigoureuze Amerikaanse
afwijzing. De Europese NAVO-bondgenoten
zouden een 'No first use-verklaring' ook van
harte toejuichen. Het uitbreken van een nu
cleair conflict in Europa wordt erdoor voor
komen, zonder dat de bestaande afschrikking
wordt aangetast.
De Amerikanen evenwel hebben zich noch
van het Sovjet-voorstel, noch van Europese
smeekbeden ooit iets aangetrokken. Waaróm
zien zij niets in een verklaring van weder
zijds afzien van 'first use'?
Het antwoord is dat de Verenigde Staten,
en de NAVO als geheel, menen dat de weste
lijke nucleaire macht niet alleen de kernwa-
penarselen van het oostblok moet afschrik
ken, maar ook de conventionele overmacht
van het Warschau-pact.
Die conventionele overmacht (tanks, troe
pen) is voor de NAVO een vaststaand feit. En
de westelijke alliantie is er altijd van over
tuigd geweest dat als zij bij verdrag geen
kernwapens meer 'mag' gebruiken, de Sovjet
Unie op een bepaald moment gemakkelijker
gebruik kan maken van conventionele mid
delen.
Een 'No first use-verklaring' zou, met an
dere woorden, een vergroting van de kans op
een conflict in Europa inhouden. Daarom
hebben de Amerikanen het aandringen op
zo'n verdrag door de Russen altijd als 'propa
ganda' van de hand gewezen.
Vandaag lijkt het er dus op dat president
Reagan iets van deze tegenstand zal gaan op
geven, als we tenminste de berichten mogen
geloven. Voor het Europese parlement zal hij
van zijn kant een propagandistisch succes
kunnen boeken wanneer hij komt met een
Amerikaans voorstel tot een soort 'No first
use-verklaring'. Europa zou dit met grote in
stemming en opluchting begroeten.
We moeten natuurlijk afwachten in welke
vorm en in welke bewoordingen een eventu
eel Amerikaans voorstel wordt gebracht.
Veel zal daarvan afhangen. Het is maar al te
zeer bekend hoe deze Amerikaanse regering,
en vooral de beleidsbepalers in het Pentagon,
een meester zijn in het lanceren van 'voor
stellen' die voor het oog van de Europese
bondgenoten heel aanvaardbaar zijn (en
daarvoor ook bedoeld), maar die voor Mos
kou onverteerbaar blijken, vanwege de vele
ingebouwde valkuilen.
Maar indien de Amerikanen werkelijk
naar een 'No first use-verklaring' willen
streven, dan blijkt daaruit des te meer hoe
zeer Washington op dit moment vertrouwt op
de militaire macht die het de afgelopen jaren
heeft opgebouwd.
Een zelfvertrouwen dat voor de toekomst
vooral gebaseerd is op het Strategisch Defen
sie Initiatief (SDI), welhaast onuitroeibaar
'Starwars' genoemd. Wanneer dit ruimte
schild eenmaal volledig operationeel is, zo
geloven de Amerikanen, zullen zij een zoda
nige mate van 'onkwetsbaarheid' hebben be
reikt, dat zij veilig concessies zoals een 'No
first use-verklaring' kunnen doen.
Door Pieter Eggen
„DEZE wijziging is his
torisch. Maar het is wel
pas het begin van een
nieuw stelsel. De stap
die we vandaag zetten
hoeft voor een volgend
kabinet geen belemme
ring op te leveren. Ook
een PvdA/CD A-kabinet
kan hiermee uit de voe
ten, als dat kabinet
stapsgewijs naar een
volksverzekering wil".
Staatssecretaris Van der
Reijden (Volksgezondheid)
maakte maandag al bijna
zijn politieke testament op.
Na de volgende verkiezingen,
wanneer hij het politieke le
ven voor dat van de gewone
burger zal hebben ingeruild,
kan iedereen vrolijk aan de
slag met hetgeen hij aan his
torische daden heeft verricht
op het terrein van de volks
gezondheid. Van der Reijden
telde deze week bij de pre
sentatie van zijn nieuwe stel
sel van ziektekostenverzeke
ringen gelijk maar zijn zege
ningen. Alle taakstellende
bezuinigingen uit het regeer
akkoord, de Bijbel van dit
kabinet, heeft hij gereali
seerd - en dat praktisch één
jaar voor datum; een voor
beeldige prestatie dus. Een
derde van die ombuigings
operatie, ter grootte van een
bedrag van 1 miljard, moet
komen uit Van der Reijdens
'sluitstuk': de opheffing van
de vrijwillige- en de bejaar
denverzekeringen in het zie
kenfonds.
Over de noodzaak van de
tweede operatie wordt nau
welijks verschillend gedacht.
De bejaardenverzekering is
inmiddels tot een kostenver-
slindende affaire uitge
groeid, waaraan de zieken
fondsen en het Rijk handen
vol geld kwijt zijn om de ge
reduceerde premies in stand
te houden.
Nadeel van deze opheffing
ondervindt praktisch nie
mand; in tegendeel zullen de
mefeste bejaarden straks in
het 'gewone' ziekenfonds
zelfs een iets lagere premie
gaan betalen.
Anders ligt de zaak voor
wat de vrijwillige verzeke
ring betreft. Daarin zitten
momenteel bejaarden met
een inkomen boven de pre-
miereductiegrens van
ƒ23.800, kleine zelfstandigen
en uitkeringsgerechtigden.
Een deel van deze verzeker
den (bejaarden met een inko
men tot ƒ33.500 en sommige
uitkeringsgerechtigden) ma
ken straks eveneens de over
stap naar het verplichte
fonds. Een ander deel - rond
de 800.000 mensen - zullen
naar de particuliere markt
moeten overstappen. Die
particuliere maatschappijen
mogen deze mensen niet wei
geren en moeten hen een na
genoeg gelijk pakket aanbie
den als zij hadden in het zie
kenfonds. Dat kan tegen een
premie die ongeveer gelijk is
aan die in de vrijwillige ver
zekering, zo betoogde Van
der Reijden.
Wie dus hetzelfde pakket
aan voorzieningen wil hou
den kan dat krijgen; wie dat
te duur vindt of op een ande
re manier denkt goedkoper
uit te zijn bij een particuliere
maatschappij (jongeren,
waaronder studenten en uit
keringstrekkers en kleine
zelfstandigen) mag dat ook
doen. Maar, wie eenmaal ge
kozen heeft voor een goedko
pere verzekering (een hoger
V.d. Reyden
eigen risico en minder voor
zieningen in het pakket) mag
later niet meer terug naar
het duurdere standaardpak
ket van de particuliere maat
schappijen.
Goedkoop kan dus duur
koop worden. Maar welke
overstap men ook maakt, in
beide gevallen krijgt men te
maken met de veel minder
vriendelijke regels van de
particuliere markt. Verze
kerden zullen het grootste
deel van de gemaakte kosten
zelf moeten voorschieten.
Verder krijgen deze mensen
te maken met een eigen risico
(minimaal 100) en zullen zij
voor hun eventuele kinderen
onder de 16 jaar premie moe
ten gaan betalen (de helft
van een volwassenenpremie).
Het inkomenseffect wordt
geschat op 120 miljoen, een
bedrag dat via een nog te
ontwerpen regeling de ko
mende drie jaar naar deze
groepen zal worden gesluisd.
Wat er daarna gebeurt is nog
volstrekt onduidelijk. Een
wetstekst die dat moet rege
len is deze week teruggeko
men met commentaar van de
Raad van State en de kritiek
van dit hoogste adviesorgaan
van de regering is niet mals.
Hoe dan ook: straks ont
staat het beeld van een zie
kenfondsverzekering, waarin
naast werknemers met een
inkomen onder de ƒ48.100
straks vooral de mensen zul
len zitten die gemiddeld meer
zorg en verzorging nodig
hebben. De particuliere
maatschappijen daarentegen
zullen naast een toevloed aan
jongeren wel ook extra be
jaarden krijgen, maar dat
zijn dan toch de mensen die
meer verdienen en vermoe
delijk door hun gunstiger ar
beidsverleden (beter betaald
en schoner werk) minder
aanspraken zullen moeten
doen op de zorg. Het kabinet
heeft dat ook wel gezien en
gaat de particuliere maat
schappijen nu verplichten
geld opzij te leggen voor de
ziekenfondsen, opdat die niet
te duur worden.
Deze verevening zal wei
nig problemen opleveren,
- foto de stem/j0han van gurp
aangezien de particuliere
markt er in een keer een bulk
verzekerden bij krijgt. In
geld zullen de particulieren
iets meer dan 1 miljard
meer premies ontvangen.
Waar de particuliere
markt dus beloond wordt,
daar verliezen de zieken
fondsen een deel van de
markt. Van der Reijden heeft
daarop ook aangestuurd. Het
argument dat hij evenwel
gebruikt om de vrijwillige
verzekering op te doeken is
opmerkelijk. Hij stelt in zijn
stuk vast dat de vrijwillige
verzekering te duur is ge
worden en daarom niet meer
kan concurreren met de par
ticuliere markt. Dat is zeker
het geval, maar hij vergeet
erbij te zeggen dat die vrij
willige verzekering wel duur
moest worden door het rijks
beleid van de afgelopen 28
jaar. De vrijwillige verzeke
ring mocht namelijk vanaf
zijn ontstaan niet echt con
curreren en moest 'goede' en
'slechte' risico's onder alle
gevallen accepteren, terwijl
de particuliere maatschap
pijen op diezelfde markt de
'goede' risico's mocht weg
lokken. Met name jonge ver
zekerden (de 'goede' risico's)
werden met aantrekkelijke
premies aangetrokken; de
ouderen (de 'slechte' risico's)
bleven zitten en maakten de
vrijwillige verzekering
duurder. De particuliere
markt, die zich nooit heeft
hoeven te bekommeren over
solidariteit tussen verzeker
den, krijgt nu dus een dou
ceurtje voor zijn houding.
Maar Van der Reijden
toont zich nog vriendelijker
voor deze verzekeraars. Hij
morrelt aan de positie van de
ziekenfondsen op de particu
liere markt door vermenging
van functies in besturen van
fondsen en aan de fondsen
verbonden particulieren te
verbieden. En met een slag
om de arm houdt Van der
Reijden zich het recht voor
ook de 'aanvullende fondsen'
(waarin o.m. de fysiothera
pie) aan banden te leggen.
Voor het eerst werd bij
mavo overal het examen
handelskennis nieuwe
stijl afgenomen.
Hierin is veel minder aan
dacht voor bedrijfsrekenen,
boekhouden en de feitenken
nis van het economisch leven.
Het accent ligt bij het nieuwe
programma bij de toestand
waarin de huidige economie
zich bevindt.
In het examen waren veel
fragmenten uit economische
krantenartikelen. Het nadeel
hiervan was dat er veel gele
zen moest worden.
„Héél erg moeilijk", was de
reactie van de kandidaten. Ze
hadden hun tijd dan ook
hard nodig. „Ik moest de
leerlingen als het ware de
zaal uit schoppen", aldus een
docent van mavo 'Wilgen
broek' in Boxtel.
Bij de open vragen zat een
actueel onderwerp over de
buitenlandse schuld van de
ontwikkelingslanden, 's Mid
dags bij biologie was drie
kwart van de kandidaten al
na een uur weg. „Simpel" en
„een makkie" waren de reac
ties. Als er al problemen wa
ren had dat zowel bij mavo-
D als -C niks te maken met
gebrek aan kennis, maar veel
meer met de vraagstelling.
Sinds enkele jaren geleden
bij mavo het examen meer
keuzevragen biologie werd
ingevoerd, wordt het over het
algemeen zeer goed gemaakt.
Bij het lbo hadden gisteren
het Ito en het lhno vrij. Het
leao,het llo (lager landbouw
onderwijs) en het lmo (lager
middenstands onderwijs)
hadden in de ochtenduren
handelskennis, 's Middags
had alleen het llo biologie,
terwijl bij het lmo etaleren
op het programma stond.
In het examen handels
kennis I bij het leao stond een
opmerkelijke fout in één van
de opgaven. In één van de op
gaven werd gevraagd wat de
taak is van een 'curator' bij
surcéance van betaling. De
leerlingen konden uit ver
schillende mogelijkheden
kiezen behalve de goede. Een
curator wordt namelijk be
noemd bij het uitvoeren van
een faillissement. Bij sur
céance van betaling heet zo'n
man of vrouw 'bewindvoer
der'.
Het llo-examen biologie
was zeker niet gemakkelijk
en veel kandidaten hadden
de volle tijd van twee uur
hard nodig. Er werd bij de
open vragen veel inzicht ge
vraagd en sommigen vroeger
zich af of dit niet eerder D-
dan C-niveau was. Een goed
ding was wel dat de. vragen
goed gespreid waren over de
lesstof en dat ze waren geënt
op de praktijk, i
Drie onderwerpen waren
aan de orde: de bouw en ver
richtingen van het organis
me; opbouw en afbraak én
bescherming van het orga
nisme, waarbij ook een stuk
je gezondheidszorg aan de
orde was.
De tekeningen waren
slecht. Het spierstelsel van de
mens was zo zwart afgedrukt
dat het de kandidaten donker
voor de ogen moet zijn ge
worden.
Het examen economische
wetenschappen II voor vwo
was weliswaar pittig, maar
ook gevarieerd en voor kan
didaten die regelmatig stude
ren wa het, aldus de leraar,
wel te maken.
In opgave 1 over het in
massa produceren van de
houtprodukten wijnrekken
en tuinstoelen zal, volgens de
leraar, de berekening van het
uitvalresultaat voor een aan
tal kandidaten wel moeilijk
heden hebben opgeleverd.
In opgave 3 kwam wat
theorie aan de orde. In deze
opgave zal de vraag over de
commanditaire vennoot
schap voor velen een onver
wachte zijn geweest, omdat
daar op school nauwelijks
aandacht aan wordt besteed.
Volgens de vwo-kandida-
ten, die zich in de middag
uren moesten buigen over
biologie, was dit examen wel
te maken. Er waren veertig
meerkeuzevragen over on
derwerpen als planten,
bloedsomloop en organen bij
de mens, maar ook over be
mesting, alcoholische gisting,
chromosomen en voortplan
ting.
De havo-kandidaten kregen
gistermorgen een evenwich
tig en niet te moeilijk exa
men handelswetenschappen
en recht voorgeschoteld. Ze
hadden er drie uur de tijd
voor om het tot een goed ein
de te brengen.
De eerste opgave betrof
een som over financiering. Er
zaten geen moeilijke bereke
ningen in. De tweede opgave
ging over kostenboekingen in
verband met de aankoop en
gebruik van een horecapand.
Door Cees Manders
ROME - Komende zondag, wanneer
de paus in Nederland is, worden er in
heel Italië locale en regionale verkie
zingen gehouden. In Nederland zal de
paus zich zeker van de uitslag op de
hoogte laten stellen, want niet eerder
de laatste jaren was de kerk zo bij een
volksraadpleging betrokken.
De verkiezingen van zondag worden daar
om ook wel vergeleken met die uit de jaren
veertig en vijftig toen het Vaticaan zich ac
tief mengde in de verkiezingstrijd, met aan
prijzingen van medestanders en banvloeken
voor tegenstanders.
Die medestanders van toen, de christende
mocraten (DC), zijn ook nog de medestanders
van nu. Voor de tegenstanders (de commu
nistische partij, PCI) geldt hetzelfde. De DC
kan de steun van de kerk best gebruiken,
want haar aanhang wordt elke keer geringer.
Bij de verkiezingen van 1980 kreeg de DC
36,8%, in 1983 32,9% en in 1984 33%.
De DC is zich ervan bewust dat zij nooit
meer die grote volkspartij zal worden die zij
dertig jaar geleden was, met 45% van de kie
zers achter zich. Maar het gaat er nu om de
neergaande tendens tot staan te brengen.
Op advies van de paus tracht de DC zich
nu meer te onderscheiden als partij waaraan
de verdediging van de christelijke waarden
het best is toe te vertrouwen. Het gaat dit
keer in de DC-slogans om het 'leven' (dus te
gen abortus en euthanasie) en om het 'gezin'.
Ondanks deze agressief-katholieke opstel
ling van de DC verwacht niemand dat de DC
nu meer stemmen zal krijgen dan 32%. Want
de Italianen, hoe ontvankelijk zij zich uiter
lijk ook tonen voor de 'adviezen' vanuit het
Vaticaan, blijken de laatste jaren in het
stemhokje hun eigen geweten te volgen.
Waar de DC grote angst voor heeft is de
'sorpasso', ingehaald te worden door haar
klassieke tegenvoeter in de Italiaanse poli
tiek, de PCI. Bij de Europese verkiezingen
van vorig jaar was die 'sorpasso' voor de eer
ste keer in de geschiedenis een feit: de DC
kreeg 33% en de PCI 33,3%. De consequenties
daarvan waren slechts psychologisch van
aard. Maar de DC is er toch alles aan gelegen
zondag het 'primaat' van de Italiaanse poli
tiek terug te winnen.
Overigens verkeert de PCI evenmin in bla
kende gezondheid. Haar electorale aanhang
fluctueert: van 31,5% in 1980, tot 29,9% in 1983,
en 33,3% in 1984. Nu zullen zij weer rond de
33% uitkomen. Maar dat zou dan toch weer
een 'sorpasso' betekenen (vergeleken met de
vorige locale verkiezingen). Communisten
leider Allessandro Natta heeft voor dat geval
al om nieuwe parlementsverkiezingen ge
vraagd.
Belangrijk is te zien hoe de vijf regerings
partijen het doen, de DC, de socialisten (van
premier Craxi), de sociaal democraten, de re
publikeinen en de liberalen. Bij de Europese
verkiezingen bleek de coalitie nog maar te
kunnen rekenen op 53,8%, tegen 56,4% in 1983.
Craxi heeft gezegd dat nieuwe parlements
verkiezingen onvermijdelijk zijn als de vijf-
partijencoalitie zondag onder de 50% zal blij
ven.
Maar ondanks de kerkelijke inmenging,
ondanks angst voor of hoop op een 'sorpasso)
en ondanks acties voor of tegen het 'leven',
voor het gros van de italiaanse kiezers gaat
het zondag om de problemen in hun straat en
wijk, om de vuilnisophaaldienst die niet
functioneert, om de corruptie van gemeente
ambtenaren en -politici, om het verkeer, om
huisvesting, drugsverslaving en werk voor
de jeugd. En alnaargelang de oplossingen die
de partijen daarvoor aanreiken zullen de
meeste Italianen hun stem uitbrengen.
Nieuw bij de komende verkiezingen is de
deelname van de 'Verdi', de Groenen. Maar
zoals elders zijn zij onderling zo verdeeld en
is hun programma zo vaag dat er van hen
geen enkele dreiging zal uitgaan voor de be
staande politieke groeperingen.
Zondag gaat het in Italië echt alleen tussen
de DC en de PCI, om het predikaat 'grootste
partij van Italië'. Voor de DC is het van groot
belang zich voorlopig nog die 'grootste partij'
te mogen noemen. Voor de kerk ook, gezien
haar vrij actieve deelname aan deze verkie
zingstrijd. De paus zou komende zondag (als
hij in Den Haag is) dus wel eens in gedachten
kunnen verwijlen in zijn bisdom Rome, dat
een nieuwe regering kiest.
Van onze Haagse redac
DEN HAAG - „Wie van een
het parlement vergt dat hij
zijn optreden in internatioi
ganen conformeert aan et
bem bestreden kabinets
zondigt tegen de grondreg,
de parlementaire democrati
Met deze volzin, gevolgd
mededeling dat Lubbers zie
bewogen 'op de grenzen van
laatbare inmenging in de
van een gekozen volksve
woordiger', wekte opposit:
Den Uyl gistermiddag de
van de premier.
Aanleiding: Lubber's kriti
Ve<
Van onze Hi
DEN HAAG - Het t
voorzitter Nijpels o
netsperiode een gro<
naar huis te sturer
symbool kan het e
praktisch is het niet
operaties".
Dat zei gisteren mr. 1
commissaris voor de re
gisteren tijdens de pres
richt, dat handelt over c
rijksoverheid.
Tjeenk Willink reageer
op een uitspraak van Nijpe
gedaan maandag tijdens e
congres van de CMHA (hoge
ambtenaren).
Tjeenk Willink adviseert
zijn jongste rapport de Twe
de Kamer meer rekening
houden met de uitvoerbaa
heid van wetten. Naar zijn o
vatting worden meer wett
gemaakt die tot regelgevi:
leiden en op grote bezwaren
de sfeer van de uitvoerbaa
heid stuiten. Te denken v£
daarbij onder meer aan i
'voordeurdelersnorm'.
De regeringscommissai
bepleit dat de Kamer zi<
meer op de hoogte stelt van i
wensen van de uitvoerders
gemeentelijk niveau en v:
politiekorpsen, schoolbesturi
en dergelijke en minder aai
leunt tegen de kennis van m
nisters en beleidsambtenare
in Den Haag. Door dat wel
doen worden besluiten gen<
men die hun uitwerking mi:
sen en lagere overheden vo<
Van onze Hai
DEN HAAG - Vóór 1990 wil
van de Nederlandse postks
plaatsen.
Deze zogenaamde 'termin;
bliek verbeteren, zo liet direc
teren weten. De computers
betalingen via cheques en bt
pen.
De PTT hoopt hiermee de
kop in te drukken.
Ook start binnenkort in de
met betaalautomaten, waarn
uur per dag verzilverd kunne
De winst van de PTT is w<
afsluiting van het boekjaar
joen gulden over. In 1983 bedi
jaar daarvoor 234 miljoen gu
rodienst zorgt nog steeds vc
echter beperkt worden.
DE SPAANS-AMERIKAANSE
dag van vandaag vergald doo
sident Reagan in Madrid jubil
begin van een nieuwe gouder
beid - die zich uitstrekt over zt
's dat mooie retoriek, maar gr
raken van Reagans historisct
aoeg om emoties te bespelen
anti-Yankee gaan gedragen.
Het hart van de Spanjaards
Plaats van in Noord-Amerika.
ponten oorlog tegen de Verei
Jog stak Washington nauweli
Spanje, het steunde met geld
het Franco-regime en het de«
dictatuur naar democratie to
dgen zag en ziet Madrid hoe
Amerika aan het verknallen i
Spanje's geesteskind de Cont
Ondanks deze 'ballast' hee
springen met de Spanjaarden
Jjoe dan ook een hechte sch
bondgenootschap. Die takt h<
Gonzalez proberen op te brei
S|tuatie gedragen als de man r
geo-politiek verstand.
Gonzalez wil Spanje nameli
^eerderheid van zijn volk dat
ditspreken in een referendum.
Gonzalez heeft Reagan ge
Madrid te komen. Hij wilde vï
9ing om meer Amerikaanse i
Spanje, bijvoorbeeld de toeze
J^eg te halen bij een omstred
beeld de toezegging om het
Keagan heeft beloofd over enl
btaar meer kon er van Ameriki
De Spanjaarden hebben n
beien tot dan tot juichen. Dat
gen al volop gedaan hebben.
