t m: ER WORDT WJ EXTRA 'DE BESTE DESKUNDIGEN ZIJN AFRIKANEN ZELF Sporen Ontwikkeling? Plaatsje in de schaduw Beslissing jrv./ mèft Contact Protest Dialoog bootste stad ZATERDAG 4 ME11985 T48 DoorJos Timmers BULAWAYO - Een dorpje op het platteland van Matabele- land, in het zuidwesten van Zimbabwe. Tussen de uit leem opgetrokken hutten met rieten daken staat een vrouw driftig maïs te stampen, maar het op haar rug gebonden kind slaapt ongestoord door. Uit een van de hutten kringelt wat blauw witte rook. Daar staat een pot met groenten op het open houtvuur te koken. Even ver derop spelen kleine kinderen spelen zorgeloos in het rulle zand. Terwijl de zon langzaam naar de horizon zakt, slaat P. P. Sikhuthali het schouwspel met een tevreden blik gade. Deze boer heeft weer hoop voor de toekomst. Sinds vorig jaar november is er hier na driejaar van droogte eindelijk weer voldoende regen geval len. Omdat bijna zijn hele vee stapel door de droogte is ge storven, heeft hij samen met zijn vrouw de uitgedroogde, steenharde akker met de hand moeten bewerken. Die zware, lichamelijke arbeid lijkt vruchten te gaan afwerpen. Achter de hutten steken de halmen van sorghum en millet fier de hoogte in. Het dorpje Tsholotsho ligt middenin een van de commu nale gebieden, die delen van Zimbabwe waarin de vroegere blanke overheersers de Afri kaanse bevolking concen treerde en waar, vijf jaar na de onafhankelijkheid, nog steeds de overgrote meerder heid (drie kwart) van de be volking woont. Er staan geen grote borden langs de weg, die de overgang van het voormalige blanke ge bied naar de communale ge bieden aangeven. De natuur dient hier als gids. Rond Bula- wayo, de hoofdstad van Mata- beleland, liggen uitgestrekte blanke ranches. Dit deel van het land is vooral een veeteelt- gebied. De koeien hebben wei nig meer te klagen. Het gras staat hoog en als het 's mid dags warm wordt, bieden de bomen voldoende schaduw. Van het ene op het andere moment verandert het land schap. In de communale gebie den is de kleur van de bodem anders, het gras groeit er min der hoog, er staan minder bo men en het vee loopt gewoon vrij rond. De mensen in de communale gebieden zijn (keuter)boeren en moeten leven van wat het land opbrengt. Dat is als ge volg van de verwaarlozing door de blanke regeringen, de overbevolking en, vooral in Matabeleland, de miserabele natuurlijke omstandigheden in 'normale' jaren al een hele opgave. De droogte, gecombi neerd met het geweld van le ger en politie tegen het 'op standige' Matabeleland, Genève, symbool bij uitstek van de Zwitserse rijkdom en welvaart, bood in maart onderdak aan regeringsleiders en ministers uit de hele wereld, die zich gezamenlijk bogen over het grootste ar- moede-vraag stuk van onze moderne tijd: de hongersnood in Afrika. Volgens het speciale bureau van de Verenigde Naties voor noodhulp aan Afrika is voor de bestrijding van de erg ste gevolgen van de hongersnood onder tientallen miljoenen Afrikanen alleen al in 1985 een extra bedrag nodig van anderhalf miljard dollar. Of dat bedrag er ook komt, is nog steeds de vraag. Ondanks alle goede intenties van de deelnemers heeft zo'n conferentie iets onwerkelijks. Natuurlijk: als het 'rijke' Westen niet met voedsel, geld en andere hulpmiddelen over de brug komt, is de ramp niet te overzien. Tegelijkertijd dreigt hongersnood echter te worden gereduceerd tot een voornamelijk fi nancieel en politiek probleem. Maar het is veel meer. Bovendien waren de men sen waar het in Afrika om gaat, de boe ren, niet op de conferentie aanwezig. Zoals zo vaak werd er over hen, maar zonder hen gepraat. Veel geld en voldoende regenval zul len slechts kortstondige oplossingen bieden, ais voorbijgegaan wordt aan de structurele oorzaken van droogte en hongersnood. Dat was ook de boodschap van de actie 'Een voor Afrika', waarmee Nederland eind vorig jaar een bedrag van 100 miljoen gulden bijeenbracht voor nood- èn structurele hulp in een groot aantal landen in Afrika. En an ders dan het geven van voedsel, is struc turele hulp ook vooral een zaak van de Afrikanen zelf. Als vervolg op 'Een voor Afrika' houdt een groot aantal Nederlandse mi lieu- en Derde Wereld-organisaties van 20 tot 27 april een actieweek met als thema 'Honger hoeft niet.' Tijdens die actie zal met name aandacht worden besteed aan die structurele oplossingen voor de voedselvoorziening in Afrika. Het gaat daarbij niet simpel om méér voedsel verbouwen, maar ook om het verband tussen hongersnood en land bouwbeleid, milieuzorg en de rol van multinationale bedrijven. Op uitnodiging van de Novib, die me de-organisator is van de actieweek, reisde onze verslaggever Jos Timmers naar Afrika. Hij bezocht Zimbabwe, een van de landen in zuidelijk Afrika die de afgelopen drie jaar werden getroffen door een rampzalige droogte. Hij ging op zoek naar boeren die niet afhanke lijk willen zijn van wat door regerin gen en op conferenties zoals nu in Ge nève wordt besloten, maar zelf de strijd hebben aangebonden tegen armoede, honger en droogte. Traditie wapen tegen droogte maakte de afgelopen drie jaar tot een tijd van ongekende hongersnood. De overvloedige regens van de afgelopen maanden hebben de uiterlijke sporen van de droogte weggewist. Bomen en struiken staan uitbundig in bloei. Achter de dammetjes in de rivieren heeft zich voor vele maanden water verzameld. En de gewassen op het land staan er voor het eerst sinds jaren weer prachtig bij. „Vorig jaar rond deze tijd kwam de sorg hum nog niet tot mijn middel. De hele oogst ging verloren", zegt Sikhuthali, waarna hij stram in de houding tussen meer dan twee meter hoge halmen voor een foto poseert. Het vee dat de droogte heeft overleefd, heeft zich al volop aan het opgeschoten gras te goed kunnen doen. Maar voor de mensen zijn de problemen nog niet helemaal voorbij. „Wij zullen moeten wachten tot de oogst van het land komt", aldus Sikhuthali. Dan hebben we echt genoeg te eten. Voor die tijd zullen we trou wens onze voorraadschuren moeten opknappen. Die staan er nog leeg en vervallen bij. Misschien dat ORAP ons daarbij kan helpen." ORAP (Organisation of Rural Associations for Progress) is een begrip voor duizenden zwarte boeren in Matabele land en de aangrenzende pro vincie de Midlands. Het is een organisatie die zich sinds de onafhankelijkheid in 1980 op een geheel eigen manier bezig houdt met de ontwikkeling van het verwaarloosde Zim- babweaanse platteland. ORAP wordt vanuit Nederland ge steund door de Novib. „Ontwikkeling? Wat is dat eigenlijk? Het is vaak zo'n loze kreet. Alsof men de mensen hier zomaar een nieuwe toe komst cadeau kan doen", al dus Sithembiso Nyoni, de wel bespraakte Zimbabweaanse die eigenlijk de geestelijke moeder van ORAP is. „Er is pas sprake van ontwikkeling als de mensen waar het om gaat zich bewust worden van hun positie. Als zij zich reali seren dat er altijd over hen is beslist, zonder dat zij daar iets in te zeggen hadden. Er is pas sprake van ontwikkeling, als men in staat is zelf zijn moei lijkheden te onderkennen, maar tegelijkertijd oplossin gen kan aandragen om daarin verandering te brengen. Als men individueel of gezamen lijk, zijn lot in eigen handen neemt." „Dat is eigenlijk niets nieuws voor ons", vervolgt Nyoni. „Het met elkaar zoeken naar oplossingen was vroeger heel gebruikelijk. Maar de blanken hebben het ons niet toegestaan. Toen werd er voor ons gedacht. ORAP probeert die Afrikaans traditie weer te laten herleven, als eerste stap in het proces dat wij ontwik keling noemen. We hebben geen behoefte aan allerlei des kundigen die ons even komen vertellen hoe de vork in de steel zit. De grootste deskundi gen, dat zijn de mensen zelf." De aangesloten boeren hebben het in ORAP voor het zeggen. Vertegenwoordigers worden per regio gekozen in de Advi sory Board, het bestuur van ORAP, waar alle belangrijke beslissingen worden genomen. Dat dat niet alleen op papier maar ook in de praktijk zo is, blijkt als we een vergadering bijwonen van het bestuur, die wordt gehouden op het hoofd kwartier van ORAP, aan de rand van Bullawayo. 's Ochtends vroeg zoeken de afgevaardigen een plaatsje onder de schaduw van een grote boom. De mannen zitten op lage stoeltjes, de vrouwen bij elkaar op kleden op de grond. Uit de discussie komt naar voren dat iedereen weliswaar blij is met de regen van de voorbije maanden, maar dat voldoende neerslag maar een van de elementen is, die nodig zijn voor wat ORAP 'ontwik keling' noemt. De indruk ont- Zorgvuldiger omgaan met water draagt bij aan de oplossing van het probleem. - FOTO ARCHIEF DE STEM staat dat er voor deze mensen geen twijfel bestaat over het verband tussen onder meer hongersnood, landbouwpoli tiek) en de zorg voor het mi lieu. ORAP zou, zoals zoveel an dere organisaties in de Derde Wereld doen, zijn toevlucht kunnen nemen tot buitenland se deskundigen en technisch geavanceerde hulpmiddelen. Toch de organisatie heeft wel bewust gekozen voor het ge bruik van (oude) Afrikaanse waarden, gebruiken en tradi ties, die in het verleden hun nut hebben bewezen. „We moeten een bepaalde waarde toekennen aan onze eigen ken nis, ideeën en tradities. We moeten eerst onderzoeken wat wij zelf allemaal kunnen doen. Pas als we dat op papier heb ben, kunnen we besluiten of we inderdaad (financiële) hulp van buiten nodig hebben en zo ja, wat en hoeveel", zegt i van de boeren. Het terrein waarop dit streve] het duidelijkst naar vore komt is de landbouw. yj vormt de belangrijkste ij komstenbron voor de met: in Matabeleland. Maar op hu akkertjes verbouwen ze J wassen, om voor een belang! rijk deel in hun eigen voedsel behoefte te kunnen voorzien, f Door de droogte hebben i verbetering van die voedsel;] tuatie en het beter benui van het aanwezige water het programma van ORAP hoogste prioriteit gekregeï Gezocht wordt naar van oui her aanwezige kennis en wassen, die in het verledj droogteperiodes hebben hel pen overleven. Een van de ORAP-boerei „Er zijn factoren waar niets aan kunnen verandere Zoals de slechte grond en gebrek aan regen. Wat wem kunnen doen is het efficiënt bewerken van de grond, zorg vuldiger met water omgaan produkten verbouwen die stand zijn tegen de drooi Want wat heeft het voor om maïs te verbouwen, een® was dat sterk afhankelijk van een bepaalde hoeveelhei] regen, terwijl we de beschil king hebben over sorghum millet, gewassen die veel bel tegen de droogte kruinen?" Het streven naar het op vi grotere schaal verbouwen v: sorghum en millet in Matal leland dient nog een am doel. Boeren die maïs verbot wen, moeten elk jaar niei zaaigoed kopen. Boeren sorghum en millet op hun lat hebben staan, kunnen een van hun oogst als zaad bem ren. Daarmee vermindert afhankelijkheid van de (mt tinationale) zaadhandel, die] nauwe samenwerking met Zimbabweaanse regering zwarte boeren bestookt campagnes, waarbij di complete paketten zaaigi kunstmest en bestrijding middelen krijgen opgedro; gen. „De regering ziet het vi bouwen van traditionele wassen niet zo zitten. Mn voor ons is het de beste mogi lijkheid. Als je mais verbout en je hebt een misoogst dat met de geringe regenval 1 heel goed mogelijk zit je ge diep in de schulden," zegt boer. „Dan hebben we hel maal geen geld meer voor dere belangrijke zaken als bouw van meer voorraadschJ ren, om de oogsten in de d«j pen zelf op te kunnen slaan, een betere waterbeheei met behulp van dammetjes een locaal irrigatie-sysi We proberen minder afhai lijk te worden van regent droogte en de moderne a| industrie. Als we doen wat regering allemaal wil, lukti ons nooit." ITERDAG 4 ME11985 Nieu GRETNA GREEN(ANP) -1 in Gretna Green. Maar niet alleen weerkundig den aangebroken in dit van Schotse huwelijksoord, even v<* Engeland. Er wordt ook weer gei lieve lust is. De motieven van de trouwlustigen in Gretna hebben echter een duidelijke verandering ondergaan. Was het vroeger vooral een wijkplaats voor jongelieden wier ouders niet toestemden in hun huwelijk, vandaag de dag spelen het verlangen naar romantiek en afkeer van formaliteiten een rol. Wat de drijfveren ook mogen zijn, Patricia Bryden (53), ambtenaar van de bur gerlijke stand in Gretna is tevreden. 'We doen het goed. Er worden hier nu per week meer mensen in de echt ver bonden dan in vergelijkbare plaatsen per jaar', zegt ze zonder overdrijving. Vorig jaar sloot ze maar 'liefst 914 huwelijken, tegen 426 het jaar ervoor. Ze boek te daarmee een nieuw re cord. Het oude record stamt uit 1966, toen 521 paren in de echt traden. Ruwweg 2,5 procent van de stellen is Ne derlands. 'Romantiek en het gemak waarmee je hier trouwen kunt' geeft Bryden op als de voornaamste rede nen van de explosieve stij ging. In 1834 schreef de toen 26- jarige Nederlandse dichter De Schoolmeester tijdens een verblijf in Londen een brief aan een 18-jarig meisje dat hij had gekoosd en ge kust, maar van wie hij bij nader inzien toch liever af wilde. Een van zijn smoesjes luidde dat hij geen penny had om naar Gretna Green te gaan. Door Rob Simons JERUZALEM - In de tuin van een riant huis in het villadorp Herzlija ten noorden van Tel Aviv geniet Dennis Goldberg weer van de vrijheid, de lentezon, bloemen en planten en vooral van de vrijheid om zijn mening te uiten. Als blanke, 52 jaar geleden in Kaapstad geboren, werd hij vrijheidsstrijder die door het apartheids- regime na bijna 22 jaar uit de gevangenis van Pre toria werd vrijgelaten en als jood op het vliegtuig naar Israël gezet, straalt hij een enorme levens vreugde uit. De golven van emotie die tijdens ons gesprek duidelijk zichtbaar in hem opwellen weet hij te bedwingen door met veel gevoel voor humor grapjes te maken en anekdotes te vertellen. Als lid van de 'speer van de natie', de militaire vleu gel van het verboden Afri kaans Nationaal Congres, die verantwoordelijk was voor de militaire logistiek van het bevrijdingsleger in oprichting werd hij tot vier maal levenslange gevange nisstraf veroordeeld wegens deelname aan een samen zwering om de Zuidafri- kaanse regering met geweld omver te werpen. Tijdens het proces waar ook ANC- leiders Nelson Mandela, Walter Sisulu en Govan Mbeki moesten getuigen, werden Goldberg en zijn medeverdachten ervan be schuldigd 189 sabotagedaden te hebben beraamd. Sinds het in 1964 gevoerde proces heeft hij geen van zijn zwar te kameraden ooit nog te ruggezien. Ook in de Zuid- afrikaanse gevangenissen wordt de apartheid namelijk bijzonder strikt nageleefd. Premier Pieter Botha had op 31 januari 1985 verklaard dat de Zuidafrikaanse rege ring bereid is de levenslange politieke gevangenen gratie te verlenen als zij de gewa pende strijd willen opgeven. Goldberg is nu in Israël een vrij man die zich afvraagt of hij wel de juiste beslissing heeft genomen door de ver klaring te tekenen waarin hij belooft zich te onthouden van gewapende strijd tegen het Zuidafrikaanse bewind. Zijn zwarte kameraden heb ben in zijn ogen hun plicht gedaan door net verleidelij ke aanbod van de regering af te slaan. Goldberg, die de verklaring in eerste instan tie enkele weken eerder ook had afgewezen, kon de druk van vrienden, familieleden en medegevangenen en van uit het diepst van zijn ziel uiteindelijk niet langer weerstaan. „Ik was niet sterk genoeg en heb de verklaring gete kend. Ik was doodop en had gewoon de kracht niet meer. Na 22 jaar had ik de ontzet tende wil om te leven, om het licht te zien. Ik bewon der alle zwarte leiders die samen met mij werden gearresteerd. Ik moest er uit. Ik wilde weer politiek actief zijn in plaats van als het symbool fungeren van blan ke solidariteit met mijn zwarte kameraden. Ik moest ook weer met mijn zintuigen leven en mijn emoties voe len. Ik geloof dat zij die heb ben gekozen om in de gevan genis te blijven juist hande len en het ware leiderschap tonen." In Israël, waar zijn 30-ja- rige dochter Hilary in een kibboets woont, werd Den nis Goldberg als de verloren zoon binnengehaald die naar het beloofde vaderland is teruggekeerd. Goldberg neemt geen blad voor zijn mond, ook niet als het om zijn tijdelijke thuishaven gaat. Israël is zijn vaderland tenslotte niet. Volgens Gold berg is het politieke en eco nomische bondgenootschap van Israël met Zuid-Afrika in strijd met de belangen van de joodse staat op lange termijn. Door de banden met Zuid-Afrika verleent Israël actieve steun aan het voort bestaan van een regime van onderdrukking. „Dat Israël zich met landen als Zuid- Afrika, Chili, Paraguay en Taiwan heeft verbonden zegt heel wat over het ge- Den nis Goldberg geniet van Ook na 22 jaar gevan genschap heeft Dennis Goldberg zijn strijdlust niet verloren. f i v •4». d 4, leven in Israël brek aan aandacht voor de gevolgen van het beleid. De staat die uit de nood en de onderdrukking van het joodse volk geboren is, zou best wat gevoeliger kunnen zijn voor de noden van an deren." De Israëlische politiek te genover de Palestijnen be oordeelt hij naar dezelfde maatstaven als de apart heidspolitiek van Pretoria tegenover de zwarte bevol king van Zuid-Afrika. Voor Goldberg is Israël het Zuid- Afrika van het Midden-Oos ten. Terreurdaden van Pa lestijnen zijn volgens hem even gerechtvaardigd als aanslagen van zwarten in Zuid-Afrika. Als middel om hun rechten te verkrijgen ook als daarbij onschuldige slachtoffers vallen. Derge lijke uitspraken hebben hem de gram van veel Israëli's op de hals gehaald. Het natio nalistische Knesseth-lid Geula Cohen van de Renais sance Partij heeft al zijn uit wijzing uit Israël geëist. Goldberg blijkt volgens Co- hen een gevaarlijk man te zijn die de PLO-terreur rechtvaardigt en zelfs ter reur tegen onschuldige vrouwen en kinderen goed keurt en van zijn herwon nen vrijheid gebruik maakt om Israël te treffen. Knesseth-lid Cohen is door Goldberg op haar wen ken bediend want Zuid- Afrika en niet Israël is zijn vaderland. Hij zal Israël verlaten en met zijn vrouw naar Londen gaan teneinde contact met zijn kameraden van het Afrikaans Nationaal Congres op te nemen. In de toekomst wil hij zijn krach ten geven om buiten Zuid- Afrika de politieke strijd te gen de apartheid voort te zetten. Vanuit Londen zal hij naar de Verenigde Staten reizen en vervolgens zou hij graag Nederland bezoeken dat in zijn ogen een nog be langrijker rol in de anti- apartheidscampagne kan gaan spelen. „De Nederlan ders kunnen veel meer doen om de strijd tegen de apart heid te steunen. Ik hoop en verwacht dat de mensen in Holland druk zullen uitoefe nen op hun regering om de banden met Zuid-Afrika te verslappen. Ik denk dat de Zuidafrikaanse regering contacten probeert aan te gaan om de status quo te handhaven. Aan Nederland se politici en journalisten worden visa geweigerd als ze de Zuidafrikaanse rege ring niet welgevallig zijn. Maar Nederland laat Zuid afrikanen ongehinderd toe. Ik vind dat onverstandig. Door mensen buiten Neder land te houden zou de Ne derlandse regering druk op de Zuidafrikaanse regering kunnen uitoefenen. Voor studenten en sportorganisa ties, vakbonden, culturele organisaties en vereni gingen van kunstenaars is het niet genoeg om te zeggen hoe verschrikkelijk de apartheid is. Zij moeten hun protest tot in details uitwer ken." Goldberg was aanvanke lijk als student bij politieke anti-apartheidsactiviteiten betrokken geraakt. In het begin van de jaren '60 werd echter duidelijk dat vreed zame protesten niets zouden uithalen. „Protestbetogin gen, demonstraties, petities, wat we ook voor politieke acties ondernamen, het liep altijd uit op arrestaties, schietpartijen en doodslag door de politie. Tegenover de toenemende intimidatie van de politie stond ons niets an ders te doen dan de wapens op te nemen tegen de staat." In het oorspronkelijke handvest van de 'speer van de natie' wordt uitgegaan van een steeds verder groeiende gewapende strijd tegen het Zuidafrikaanse bewind, tenzij de regering de gewelddadige onder drukking van de zwarte be volking staakt. „Het is niet alleen maar het opbreken van stakingen van zwarte arbeiders, de arrestatie van zwarte vakbondsleiders en het neerschieten van zwarte schoolkinderen op straat. Totdat het geweld van de autoriteiten ophoudt kan er geen vreedzame oplossing zijn." Van alle gevolgen van zijn langdurige vrijheidsbero ving vond hij het ontbreken van kranten het moeilijkst te verdragen. Gedurende de eerste jaren van zijn gevan genschap was hij verstoken van nieuws over wat er in de buitenwereld gebeurde. Pas de laatste 4 jaar mocht hij Zuidafrikaanse dagbladen lezen die niet werden gecen sureerd, en Amerikaanse en Engelse tijdschriften. „Als je 16 Vi uur per dag alleen bent is er een boel tijd om te le zen. Verder mochten we naar de „erg informatieve" radio-uitzendingen van de Suidafrikaanse Uitsei Cor poratie luisteren. Ik heb nooit televisie gezien totdat ik naar Israël kwam." De moeilijkste, meest de primerende periode heeft hij 8 tot 6 jaar geleden doorge maakt toen de gevangenen bijna 3 jaar lang in strafcel- len met ter dood veroordeel de gevangenen werden vast gehouden nadat 3 gevange nen er in geslaagd waren te ontsnappen, en de gevange nis werd herbouwd. Gemid deld werden per week 3 of 4 gevangenen opgehangen. „Je was je er altijd van be wust wanneer er weer ge vangenen zouden worden opgehangen. Als de zwarte gevangenen te horen kregen dat hun doodvonnis zou worden voltrokken begon nen ze te zingen. Dat gezang zwol langzaamaan tot een crescendo. Ze zongen volks liedjes, hymnes en religieuze liederen om in een staat van gevoelloosheid te geraken." Op de binnenplaats, waar de gevangenen gelucht werden, konden ze horen hoe de gal gen in elkaar getimmerd werden. Hoewel hij zich soms in periodes van depressie al leen in een „emotionele woestijn" Waande heeft Goldberg zich nooit door wanhoop laten overwinnen. Door steun van zijn kame raden in de gevangenis, be zoekers en brieven van vrienden en familie heeft hij geestelijk stand kunnen houden. Eén keer is hij, in het begin tijdens de periode van ondervraging, ontsnapt. Zijn vrijheid duurde echter maar 45 minuten. In de loop der jaren toen hij door de autoriteiten als een erg be langrijke politieke gevange ne werd beschouwd, heeft hij geen vluchtpogingen meer ondernomen omdat na zijn geslaagde ontsnapping het risico voor zijn kamera den buiten de gevangenis te groot zou zijn geweest. Na al die jaren gevangen schap betekent vrijheid voor Goldberg: „Je eigen deur op slot doen en in staat zijn om hem weer open te maken I Daar gaat het om. Vrij zijn om geld uit te geven. Einde-1 lijk kan ik weer mijn eigen besluiten nemen." „Sportlieden die overwe-l gen naar Zuid-Afrika te gaan moeten zich realiseren] dat ze aan wedstrijden met] hoofdzakelijk blanke atleten] zullen deelnemen. De druk] van sportlieden op Zuid- Afrika heeft de deur een beetje geopend voor zwarte sportlieden. Tegen de sport-] lieden die zeggen dat deel name aan sportieve activi-1 teiten in Zuid-Afrika bij-] draagt aan de ontspanning tussen blank en zwart zeg ik dat zij het oppermachtige] blanke bewind steunen. Het] zou helpen als er een volle dige boycot van Zuid-Afrika] op elk gebied, sport, cultuur] en vakbeweging zou komen] Als de sportlieden het be-1 lang van de boycot begrij pen kunnen zij een beroep op zakenlieden doen om j geen handel met Zuid-Afri ka te drijven." In zijn dagen was het vol- gens de Schotse huwelijks wetten nog mogelijk dat een man en vrouw al vanaf hun zestiende huwden, door el kaar tegenover twee wille keurige getuigen trouw te beloven. Niet-Schotten, vooral Engelsen, van wie de huwelijksplannen thuis in familiekring op weerstand stuitten, vonden het een uit komst. In horden meldden ze zich in het Schotse grens- plaatsje. Omdat iedereen de plech tigheid mocht voltrekken, wierpen leden van de plaat selijke beroepsbevolking zich al snel op als betaalde 'huwe bij vd aardia manm bij hf met aamb verkld De beerdd wetten passen de bu men. lend, mumll lijk gj die ir komstl daani Tocl nieuv gangej kia va en Td Meertf Goldberg is tegen elke dialoog met de Zuidafri kaanse regering om veran deringen te bewerkstelligen „De Nederlandse regering heeft Zuid-Afrika niet soleerd. De Zuidafrikaanse regering vindt baat bij een dialoog in zoverre dat zij >n' staat wordt gesteld om te blijven praten en de tijd te laten voorbijgaan. Geduren de die tijd wordt de onder drukking, de doodslag en J* uitbuiting van de bevolking onverminderd voortgezet." Toch is hij er geen voor stander van dat Den Haag de diplomatieke betrekkin gen met Pretoria verbreekt „Het zou een goede stap zijn om druk uit te oefenen maar ik geloof niet dat als land dat zou doen het enige goede uitwerking zou heb ben. Als het door de Veilig heidsraad van de Verenig® Naties wordt gedaan als ge volg van het feit dat Zuidafrikaanse regering to een vijand van de vre®] wordt veroordeeld en sancties van het Handves van de Verenigde Naties op Zuid-Afrika wordt toege past, zou het heel goed zijn Mozambique, Angola en Zimbabwe worden d°o' Zuid-Afrika aangevallen Daar moet druk worden uit geoefend." Door Carl Manning, Associated Press X1CO STAD(AP) - Een ip van 100 vooraanstaande ilectuelen en kunstenaars 'ft onlangs een verklaring l'gegeven dat er in Mexico led niet meer behoorlijk te 'en valt. De groep doet een Ingend beroep op de Mexi- lanse regering om maatrege- te treffen tegen wat als de tigste luchtvervuiling ter ireld beschouwd wordt, bat milieugroepen steeds teer voor het voetlicht treden een nieuwe ontwikkeling in exico, een reactie op een oud lobleemeen atmosfeer die 'geven is van de koolmono- jde, zwaveldioxide, rioolgas- en andere schadelijke stof- De regering heeft een Natio- aa' Milieuprogramma ont- Wpen om de vervuiling te lt te gaan. President Miguel Ha Madrid zegt dat er stap pa ondernomen worden om ^situatie te verbeteren. Voor wie het probleem al- 'sn maar ziet groeien klinken beloftes over toekomst- pannen echter hol. 'Wij, die ponen onder deze schadelijke Hdestoel die ons dag en a«tt overspant, wij hebben e' recht om te leven. Een le- an Waarin we de kans lopen onherstelbare schade is tttl leven meer,' aldus de "of van Los Cien, De Hon- eru, onder wie de schrijver en pobeiprijswinnaar Gabriel 4fcia Marquez. Daarom vragen wij de re- ',ng op te houden met mooie gorden en plannen die toch uitgevoerd worden en 'ddellijk tot actie over te "t om de inwoners van deze te beschermen en behoe- n tegen de langzame dood, I artoe ze veroordeeld zijn laren van corruptie en 0nachtzaming.' i mm0' 1 Hgens cijfers van de Ver- .Naties zal Mexico Stad Ikm -ï-et eind van decen- L|. Tokio-Yokohama inge- tnJr aebben als grootste me- ter wereld, ondertekenaars van de Slacht stadsdee brief vej probleen lemmerq groeien i tijd opgd wij wille de kantI schrijve^ Aridjis, naars. goed da| weinig 1 nen ech| het gev blijft

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1985 | | pagina 6