even..L
UITBLAZEN
Nieuwe financiële crisis dreigt
nog steeds voor Latijns-Amerika
Directeuren komen er bekaaid van af
examens
Bouw en
staken
Kiesrecht buitenlanders
dwingt gemeenteraden
tot meer interesse
Grote dank ver
Plastic
geld
DE STEM COM
ZATERDAG 4 ME11985
ACHTERGROND
Schok
MAAR MANAGERS VOELEN NIETS VOOR 'LOON NAAR RESULTAAT'
VWO
Havo
Lbo
ZATERDAG 4 ME11985
Kartonindustrie
Suikerwerk
Bank-cao
Artsen
WIMKOCK
OVER de credit card
wordt in de 'gewo
ne' media meestal
meesmuilend geschreven,
maar steeds meer journa
listen, vooral zij die moe
ten reizen, lopen er zelf
mee op zak. Credit cards
zijn gewoon handig. Een
paar voorbeelden.
De trossen van het veerschip
Prinses Beatrix worden losge
gooid. Ik voel het dek onder
mijn voeten trillen. Precies op
dat moment schiet me te bin
nen dat ik vergeten ben girobe
taalkaarten bij me te steken.
Hoewel ik weet dat het ijdel zal
zijn koester ik toch een sprank
je hoop terwijl ik naar m'n por
tefeuille tast. Er zit inderdaad
maar één girocheque in. Goed
voor £50,-. Daar zal ik het
geen tien dagen op uithouden.
Contant geld heb ik nauwelijks.
Nog wat ponden van een vorige
reis.
Mijn reisgenoot heeft Euro
cheques, maar ook, weer niet
zoveel dat we er iallebei van
rondkomen, tenzij we in de
wegberm slapen. Nu biedt de
credit card uitkomst. Reisge
noot wisselt zijn Eurocheques,
betaalt in contant geld zijn aan
deel in de hotel- en verblijfs
kosten aan mij en ik betaal
voor ons beiden met de credit
card. Zo kom ik dus toch aan
voldoende contanten en hoef ik
niet eens een beroep te doen op
de credit card-organisatie. Die
kan me ook contanten ver
schaffen, maar dat lijkt me om
slachtig, temeer daar we Lon
den niet aandoen.
Een mooie, zomerse zater
dagmorgen in Dinan. Voor we
doorreizen naar Chartres moet
ik naar het postkantoor om
geld te halen. Ja, maar het
blijkt zaterdag 14juli te zijn.
Het postkantoor, de banken,
alles is dicht. De Fransen vie
ren feest. Ik tel mijn franken.
„Als ik hiervan nog moet tan
ken kunnen we de lunch wel
vergeten", zeg ik tegen m'n
zoon en dan móeten we in
Chartres een hotel hebben waar
ze credit cards accepteren. De
tankstations langs de tolweg
accepteren allemaal de Euro
card, maar het duurt lang eer ik
een vignet met mijn merk zie.
Hoewel m'n tank dan nog lang
niet leeg is, laat ik bijvullen. Ik
heb dan meer dan genoeg ben
zine om in Chartres te komen
en ook geld genoeg voor de
lunch en zelfs voor een paar
glazen bier op een terras bij de
kathedraal. Het hotel accep
teert mijn kaart en wij zijn uit
de brand.
Prestige
Het plastic geld is dus echt
wel gemakkelijk en niet alleen
in 'noodsituaties'. Prestige zit
er niet (meer) aan vast. Ik heb
tenminste nog nergens gemerkt
dat je met meer égards wordt
behandeld omdat je een card
trekt. Het tegendeel is eerder
het geval. In The Royal Goat
Hotel in Beddgelert (Wales)
hebben ze een bordje op de ba
lie staan met een rij namen van
credit cards in volgorde van
voorkeur. De mijne staat onder
aan. Beschaamd bijna bied ik
mijn Diners Card aan, me heilig
voornemend me een Eurocard
aan te schaffen want die heeft
niet alleen een wat gedemocra-
tiseerder imago, maar is boven
dien gekoppeld aan de Engelse
Access-caid en dat is degene die
bovenaan staat op de lijstjes 'in
volgorde van voorkeur".
Een paar maanden later - ik
heb dan mijn Eurocard - stel ik
in Salisbury een winkelier bij
wie ik een porseleinen vaasje
koop, voor de keuze: Diners of
Euro. Hij kiest ook de Euro-
lllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllli?
card. Waarom? „Dan hoef ik
niet zo lang op mijn geld te
wachten meneer. Scheelt drie
weken." Tja, de Diners Club
paait mij juist met haar 'rente
loos' krediet van zes weken,
want zoveel tijd verloopt er na
mijn aankoop eer het bedrag
van mijn bankrekening wordt
afgeschreven. De rente die mij
wordt bespaard, betaalt de win
kelier in de vorm van commis
sie aan de card-maatschappij.
Zo werkt dat.
Bij Austin Reed in Regent
Street, Londen (dat klinkt heel
wat deftiger dan het is), waar ik
een sportjasje wilde betalen
met m'n card, ging de winkel
bediende zelfs zover om, terwijl
ik erbij stond, de centrale com
puter van de Diners Club op te
bellen om te checken of ik wel
kredietwaardig was. Over pres
tige van de kaart en égards
voor de kaarthouder gespro
ken!
Supercard
Er is één card die wel presti
ge heeft, égards uitlokt en een
legertje dienstwillige dienaren
in beweging zet. Gratis! Dat is
de gouden Premier Services
card van American Express.
Voorbeeld: Stel - het zal me
heus niet echt overkomen - ik
sta in New York op het punt
om naar de luchthaven te gaan!
waar ik het vliegtuig naar Zü-
rich moet halen. Net voor ik in
de taxi stap komt er een tele
foontje. Een belangrijke Arabi
sche relatie vliegt naar Londen
en wil mij daar graag de vol
gende dag spreken. Hoe regel
ik dat? O ja. Ik draai het num
mer dat achter op mijn Premier
Services card staat en leg mijn
probleem voor aan een vriende
lijke juffrouw. „Oké meneer,
gaat u maar gauw naar het
vliegveld. Alles wordt gere
geld."
Op het vliegveld liggen in
derdaad al nieuwe tickets klaar
voor Londen. Bovendien blijkt
er daar al een hotel voor me te
zijn geboekt en een tafel voor
twee in mijn favoriete restau
rant. Men heeft zelfs kans ge
zien twee plaatsen te bespreken
voor een show die al maanden
uitverkocht is. Mijn hoofdkan
toor is op de hoogte gesteld van
m'n gewijzigd reisschema ter
wijl ook de onderweg naar
Londen zijnde Arabische rela
tie een boodschap krijgt waar
hij me in Londen kan treffen.
Puntgave, snelle service en he
lemaal gratis.
Hemingway noteerde al dat
de zeer rijken verschillen van
alle andere mensen, niet alleen
omdat ze veel geld hebben
maar ook omdat ze meer gratis
krijgen. Van de Premier Servi
ces cardhouder wordt dan ook
wél verwacht dat hij via die
kaart links en rechts een paar
ton per jaar laat rondslingeren.
Het is een kaart voor de echt
rijken dus. Niet voor 'alle ande
re mensen'. Zo blijft er onder
scheid.
Uitgave van uitgeversmaatschappij De Stem b.v.
Directie: drs. J.H.M. Brader.
Hoofdredactie: L. Leijendekker en H. Coumans.
Hoofdkantoor: Spinveld 55, Breda.
Postadres: Postbus 3229, 4800 MB Breda.
076-236911 Telex 54176.
Centrale redactie Breda:
Nieuwsdienst 076-236883.
Sportredactie 076-236884.
Rayonkantoren:
Bergen op Zoom, Zuivelstraat 26, 01640-36850.
Breda, Nwe. Ginnekenstraat 41076-236326.
Etten-Leur, Markt 28, 01608-21550.
Goes, Klokstraat 101100-28030.
Hulst, Steenstraat 14,® 01140-13751.
Oosterhout, Arendstraat 14, 01620-54957.
Roosendaal, Molenstraat 45, 01650-37150.
Terneuzen, Nieuwstraat 9, 01150-17920.
Vlissingen, Torenstraat 5, 01184-19910.
Openingstijden:
Breda en Oosterhout 8.30-17.00 uur;
overige kantoren 8.30-12.30 en 13.30-17.00 uur
Abonnementen, bij vooruitbetaling te voldoen:
f 22,97 per maand; J 66,30 per kwartaal of 258,- per jaar.
Bij automatische betaling geldt een korting van 1per maand,
1,80 per kwartaal, 7,20 per jaar. Prijzen: inclusief 5% B.T.W.
Voor post-toezending geldt een toeslag.
Heeft u de krant niet ontvangen? Onze excuses.
Bel voor nabezorging tijdens kantooruren uw rayonkantoor.
Lezersservice:
Informatie over Stern-reizen en promotie 076-236911
Fotoservice 076-236573.
Advertenties (tijdens kantooruren 8.30-17.00 uur):
Rubrieksadvertenties 't Kleintje®076-236882.
Grote advertenties uitsluitend 076-236881
Geboorte- en overlijdensadvertenties 076-236442.
(Buiten kantooruren maandag t/m vrijdag van 19.00 tot 20.30 uur
en zondag van 18.30 tot 21.30 uur 076-236394/236911
Rünlffolfitipc
Postgiro 1114111 - ABN rek. 520538447.
NCB rek. 230301584 - Rabo rek. 101053738.
T5 PAGINA 2
Door Mathieu Kothuis
PRINS Claus riep deze
week tijdens de jaarver
gadering van de Finan
cieringsmaatschappij
voor Ontwikkelingslan
den Nederlandse bedrij
ven op tot meer en
rechtsstreekse investe
ringen in de Derde We
reldlanden. De economi
sche achterstand van de
ontwikkelingslanden is
zo groot dat alle midde
len moeten worden aan
gegrepen om die achter
stand te verkleinen.
Het tegendeel gebeurt ech
ter. De westerse wereld be
schermt de eigen economie
door importbeperkingen en
handelsrestricties en de dure
dollar doet de Derde Wereld
nog verder de das om. De
ontwikkelingslanden raken
steeds verder in het slop, de
buitenlandse schulden
groeien boven hun hoofd, de
armoede en politieke instabi
liteit nemen toe en als er
niets gebeurt dreigt binnen
kort een nieuwe 'schulden
crisis'.
Er ging een schok door de
belangrijkste financiële cen
tra in de wereld toen Mexico
in '82 plotseling aankondigde
dat het niet langer aan zijn
schuldenverplichtingen kon
voldoen. In één klap werden
de ontwikkelde landen wak
ker uit hun droomwereld.
Want niet alleen Mexico had
zich diep in de schulden ge
stoken, ook andere grote La-
tij nsamerikaanse landen
hadden in voorgaande jaren
grote schulden opgebouwd en
bovendien ernstige economi
sche problemen. De terugbe
talingen kwamen daardoor
in gevaar.
In de afgelopen jaren heb
ben die landen het aangaan
van nieuwe schulden dras
tisch teruggebracht. De pro
blemen zijn er inmiddels niet
minder om. Integendeel, de
schuldencrisis in de ontwik
kelingslanden is nog zo ern-
stig dat ze vorige maand tij
dens de jaarvergadering van
het Internationale Monetaire
Fonds (IMF) aandrongen op
de instelling van een perma
nente werkgroep voor het
zoeken naar een oplossing
van de schuldenproblema
tiek. Verder drongen de
schuldenlanden aan op een
'positief economisch aanpas
singsbeleid'.
De totale schuld van de
grote Latijnsamerikaanse
schuldenlanden steeg explo
sief van 110 miljard dollar in
'77 naar 315 miljard dollar
vorig jaar. In de jaren '82 en
'83, de jaren van een wereld
wijde recessie, daalden er de
investeringen en de particu
liere consumptie drastisch. In
'83 halveerde Mexico bijvoor
beeld zijn invoer. In Argenti
nië was de invoer in '83 nog
maar de helft van die in '80.
Die scherpe dalingen waren
een rechtsstreeks gevolg van
de ingezakte financiële geld
stromen in '82.
De rentebetalingen op de
schulden van de Lastijnsa-
merikaanse landen liepen in
middels op van 6 miljard dol
lar in '77 tot 35 miljard in '84.
Het overschot op de handels-
belans vertoonde daarente
gen in '84 een bedrag van 25
miljard (tegen 0 in '77).
De stijging van de uitvoer
in de laatste anderhalf jaar
wordt inmiddels toegeschre
ven aan het economisch her
stel in de VS die zich vertaal
de in grotere importen uit
Latijns-Amerika. Die stij
ging van de uitvoer en een
daling van de invoer worden
verder verklaard door de
scherpe devaluatie van de
meeste Latijnsamerikaanse
valuta.
Kortom, de recessie heeft
wel bijgedragen aan een ver
betering van de handelsba
lans van de schuldenlanden
De armoede in Latijns-Amerika betekent een voort
durende bron van instabiliteit voor de jonge democra-
tiën. - FOTOARCHIEF
maar nog maar weinig aan
land, kan nog geen sprake
zijn van een al te groot opti
misme. En éls de uitvoer van
Latins-Amerika naar de VS
niet verder kan groeien dat
moet een groter overschot op
de handelsbalans komen uit
een oplossing voor de interne
onevenwichtigheden van de
betreffende landen. Dat her
stel is gediend met een lang
durig herstel van de econo
mie in de VS en gezien de
laatste terugslag in de econo
mische groeicijfers in dat
een verdere beperking van de
'invoer.
Maar er zijn nog meer on
zekerheden voor de grote
schuldenlanden. De waarde
van de uitvoer wordt sterk
bepaald door de sterk wisse
lende wereldmarktprijzen en
bovendien is de stijging van
de internationale rente hard
aangekomen. Al met al wei
nig optimistische geluiden
dus voor Latins-Amerika.
Naast de sterk opgelopen
rentelasten moeten de schul
den in de komende jaren na
tuurlijk worden afgelost. Tot
en met '81 was het aantal dol
lars dat de Westerse landen
in Latijns-Amerika pompten
groter dan het aantal dollars
dat nodig was om bestaande
leningen én de rente daarop
af te lossen. De rekening
werd gepresenteerd toen de
Westerse wereld, geschrok
ken van de reactie van Mexi
co, niet langer bereid bleek
meer geld in Latijns-Ameri
ka te pompen. Sinds '81 nam
de kapitaalstroom dan ook af
van 43 miljard tot omgeveer
19 miljard dollar in '84.
Door al die ontwikkelingen
zijn de schuldenlanden ge
dwongen tot een streng bin
nenlands aanpassingsbeleid.
Minder invoer betekent een
verbetering van de handels
balans en daarmee een groter
vertrouwen van de financiële
wereld in de Latijnsameri
kaanse economie. De keerzij
de houdt echter in dat het in
komen van de bevolking en
de binnenlandse consumptie
daalt terwijl de werklosheid
toeneemt. Juist in een perio
de dat in de meeste Latijnsa
merikaanse landen een voor
zichtig begin wordt gemaakt
met een terugkeer van de de-
moncratie roept een dergelijk
overheidsbeleid grote span
ningen op waartegen veel re
geringen niet opgewassen
zijn. Nu al wijzen de burger
oorlog in Peru en betogingen
in Chili, Brazilië en Argenti
nië op een toeneming van de
spanningen. Tegen deze ach
tergrond kan de Westerse
wereld niet achterblijven bij
nieuwe investeringen in La
tijns-Amerika. Want naast
het aflossen van de grote
schulden aan het buitenland
kunnen de jonge democratiën
niet zonder financiële midde
len om de economie te her
structureren, de werkloos
heid aan te pakken en het le
ven van de verpauperde be
volking te helpen verlichten.
In het andere geval staat een
nieuwe financiële crisis én,
wellicht nog erger, politieke
instabiliteit en een falikante
mislukking van het demo
cratiseringsproces in Latijns
Amerika voor de deur.
Door Pie ter-Jan Dekkers
ZO op het oog worden directeu
ren van Nederlandse bedrijven
behoorlijk voor hun verdiensten
gehonoreerd. Ze blijken bruto
evenveel te verdienen als hun
Westeuropese collega's: van ge
middeld 109.000 gulden voor de
directeur van een klein bedrijf
tot 317.000 gulden voor een direc
teur van een grote onderneming.
Maar netto komen de Nederlandse
directeuren er in vergelijking met hun
Westeuropese vakbroeders er bekaaid
vanaf. De netto salarissen zijn de laag
ste van heel West-Europa. In vrijwel
alle andere westerse industrielanden
zijn de netto-salarissen van directeu
ren de afgelopen twee jaar bovendien
sterker gestegen dan in Nederland.
Dat zijn enkele resultaten van een
onderzoek dat door het Nederlands
Centrum van Directeuren en Commis
sarissen (NCD) en het management on
derzoekbureau Hay is ingesteld naar
de financiële positie van directeuren en
commissarissen.
De meeste directeuren voelen er
niets voor hun salaris te koppelen aan
de resultaten van hun bedrijf. Geen
loon naar prestatie (werken) dus, te
gengesteld aan wat van de kant van de
werkgevers ten aanzien van werkne
mers de laatste wel eens wordt gepro
pageerd.
Nu nodigen de bedrijfsresultaten
van de laatste jaren bepaald niet uit tot
het koppelen van het salaris van de di
recteur aan de resultaten die het be
drijf onder zijn leiding boekt. Maar nu
het in veel bedrijven weer goed tot uit
stekend gaat zou men verwachten dat
directeuren wat meer geneigd zouden
zijn hun inkomen daarop af te stem
men.
Het onderzoek wijst echter anders
uit. Het totale inkomen van een direc
teur bestaat uit een basissalaris, ver
meerderd met een variabel inkomen:
bonus, tantième, winstuitkering eet.
Dat variabel deel van het salaris is de
laatste jaren nauwelijks veranderd.
Dat zou volgens NCD-secretaris
Kerckhoff wel moeten. Want uit het
onderzoek blijkt ook dat directeuren,
wier inkomen mede afhankelijk is van
de winst die het bedrijf maakt, meer
wil en durf tonen bij het leiden van dat
bedrijf. Er blijkt een duidelijke relatie
tussen de beloning en de resultaten van
het bedrijf.
Opvallend is ook dat directeuren die
naar 'prestatie' (winst) worden beloond
een grotere vrijheid nemen om het be
drijf te besturen en noodzakelijke ver
anderingen door te voeren. Hoe sterker
de koppeling tussen resultaat en belo
ning, hoe meer risico's een directeur
durft te nemen.
Hoewel de directeuren zeggen dat
van hen hoge resultaten worden ver
wacht gaat de vergelijking met de
meeste andere landen in West-Europa
niet op. Kortom, de resultaat-gericht
heid is bepaald niet om over naar huis
te schrijven.
Overigens hebben de meeste direc
teuren naast hun vaste inkomen veel
vergoedingen. Bovendien sprokkelt
menig directeur er nog wat bij via een
inkomen als aandeelhouder of als com
missaris of adviseur van een andere
onderneming. Ruim 85 procent van hen
heeft een vaste represenatievergoeding
en nog eens 67 procent rijdt in een auto
van de zaak.
Een directeur in een dienstverlenend
bedrijf treft het wat dat betreft overi
gens niet: hij rijdt doorgaans in een
auto die goedkoper is dan 48.000 gulden.
Voor een 'dure slee' moet men bij im-
en exportbedrijven terecht. Hier geldl
de stelregel: hoe groter het bedrijf hoe
groter de auto.
De vergoeding voor representatie
loopt in de verschillende sectoren nau
welijks uiteen: gemiddeld 6.500 gulden.
Is men echter directeur van een klein
bedrijf dan krijgt men gemiddeld niet
meer dan 4.500 gulden per jaar. Bij een
groot bedrijf kan de directeur jaarlijks
op gemiddeld minstens 10.000 gulden
extra rekenen.
Zeer opvallend is de sterke stijging
van het aantal uren dat een directeur
per week in zijn bedrijf steekt. Werkte
in 1981 nog bijna eenderde van alle di
recteuren 40 tot 50 uur per week, in 1985
is dat gedaald tot 11 procent.
Bijna de helft van alle directeuren
besteedde in 1981 50 tot 60 uur van zijn
tijd aan het leiden van de onderne
ming, in 1985 was dat gedaald tot 44
procent. Maar het aantal directeuren
dat 60 tot 70 uur per week in touw is is
vergeleken met 1981 zeer fors gestegen:
van 17 naar 40 procent.
Datzelfde beeld geeft het aantal va
kantiedagen per jaar te zien: ging in
1981 nog slechts 6 procent van de direc
teuren langer dan 30 dagen op vakan
tie, dit jaar is dat aantal gestegen tot 16
procent.
Aan het onderzoek hebben ook com
missarissen meegedaan. Het vaste in
komen van commissarissen blijkt ge
middeld 10.500 gulden te zijn. Er be
staan echter aanzienlijke belonings-
verschillen, wat vooral is terug te voe
ren tot de grootte van de onderneming.
Gemiddeld besteedt een commissaris
14,7 dagen aan één commissariaat.
Maar een commissaris bij een handels
onderneming maakt er duidelijk meer
werk van: hij besteedt er jaarlijks ge
middeld 25 uur aan. Wat dan weer niet
tot uitdrukking komt in zijn vergoe
ding want die ligt in deze sector juist
zo'n 30 procent beneden het gemiddel
de.
Een president-commissaris verdient
doorgaans 25 procent meer dan een ge
wone commissaris. Ook hier geldt dat
de vergoeding dorgaans niet is afge
stemd op de bedrijfsresultaten. Een
derde van de commissarissen krijgt
geen onkostenvergoeding.
Ook is onderzocht hoeveel commis
sariaten men doorgaans heeft. Dat
geeft namelijk een wat zuiverder beeld
van de werkelijke inkomens. Er zijn
heel wat mensen die meerdere com
missariaten hebben. Vooral oud-politi
ci zijn soms ware grossiers in commis
sariaten. Hun inkomen is dienovereen
komstig.
Bijna 60 procent van de ondervraag
den heeft een tot twee commissariaten,
bijna eenderde drie tot vier commissa
riaten. Ruim twee procent heeft tien of
meer commissariaten. En dat tikt aar
dig aan.
Door René De Vries
LEGAAL in Nederland
verblijvende Nederlan
ders mogen volgend jaar
deelnemen aan de ver
kiezingen voor de ge
meenteraden en ook als
gemeenteraadslid geko
zen worden. Zij moeten
wel tenminste vijf jaar
onafgebroken in ons
land wonen en beschik
ken over een verblijf s-
of vestigingsvergun
ning.
Een grote meerderheid van
de Tweede Kamer volgde de
ze week de voorstellen van de
regering. Alleen de kleine
christelijke partijen en Jan
maat waren tegen het wets
ontwerp. Te verwachten is
dat in de loop van het jaar
ook de Eerste Kamer het fiat
zal geven waardoor er in 1986
ruim 300.000 kiesgerechtig
den bijkomen.
De nieuwe wet is een uit
vloeisel van de gewijzigde
Grondwet, die een paar jaar
geleden van kracht werd.
Daarin werd bepaald dat
voor gemeenteraadsverkie
zingen het Nederlanderschap
niet meer vereist is. Bij de
herziening van de Grondwet
keerde een meerderheid van
de Kamer zich echter tegen
voorstellen van de linkse
partijen aan buitenlanders
ook het actief en passief kies
recht te verlenen voor Pro
vinciale Staten en de Tweede
Kamer. Hiervoor geldt het
enige en gerechtvaardigde
argument dat het landsbe
stuur een zaak is van „echte
staatsburgers".
Regering en parlement
hebben zich met het kies
recht voor buitenlanders la
ten leiden door de enige juis
te gedachte, dat buitenlan
ders die in ons land wonen,
werken en belasting betalen
ook rechten hebben, al blijft
het stemrecht vooralsnog be
perkt tot de gemeenteraden.
Door dat stemrecht worden
gemeenteraden gedwongen
interesse te hebben voor bui
tenlanders. Zij krijgen daar
mee het gevoel geen tweede
rangs burgers meer te zijn.
Tijdens het debat tussen
regering en parlement ont
stond een groot verschil van
mening over de wijze waarop
de controle op het kiesregis-
ter zou moeten worden uitge
oefend. De regering wil daar
voor de vreemdelingenpolitie
inschakelen. Maar de meer
derheid van de kamer zag
daarin terecht een aanwij
zing, dat de regering die gele
genheid aangrijpt om de in
ons land verblijvende illegale
buitenlanders in de kraag te
grijpen. Bovendien zou de
vreemdelingenpolitie een be
slissende rol kunnen gaan
spelen bij de uiteindelijke sa
menstelling van het kiesre-
gister. Volgens de meerder
heid van de kamer kan dit
goed en eenvoudig opgelost
worden door de politie te
verplichten regelmatig en
snel de gegevens over de ver
blijfsstatus van de buiten
landers door te geven aan de
gemeentelijke bevolkingsre
gisters.
Betekent het kiesrecht
voor buitenlanders nu dat zij
straks bij de gemeenteraads
verkiezingen - vooral in de
grote steden - met eigen par
tijen (Griekse, Marokkaanse,
Turkse) moeten aantreden of
kunnen ze beter lid worden
van een van de bestaande po
litieke groeperingen? Het is
te hopen dat zij kiezen voor
het laatste. Want daarmee is
de invloed op de besluitvor
ming van het bestuur in hun
woonplaats groter dan hun
kansen te vergooien door
versnippering.
Voor wie goed is in het lezen van grafieken en het
interpreteren van statistieken was het examen
aardrijkskunde voor mavo, havo en vwo gemakke
lijk.
Een mavo-leraar sprak van „een peuleschil". Het was
eenzijdig en er werd een beperkte hoeveelheid echte exa
menstof gevraagd. Bij het vwo was het centraal schriftelijk
zelfs gemakkelijker dan de schoolonderzoeken.
Het onderwerp demografie van Nederland leent zich bij
uitstek voor grafieken en statistieken. Maar ook de vragen
over het waddengebied, de randstad en Italië waren hiermee
doorspekt. W ie, aldus een mavo-leraar, logisch nadacht had
niet eens veel voorkennis nodig om het examen goed te ma
ken.
Bij mavo-D wiskunde kwamen veel leerlingen in tijd
nood. Het was een bewerkelijk examen. Per vraag moesten
soms meerdere berekeningen worden gemaakt.
Wie met zijn twee benen op de grond staat, zijn ogen open
heeft, zijn gedachten aardig in het gelid kan zetten, moest
een keuze uit de tien opsteltitels kunnen maken, aldus een
leraar Nederlands. Een kleine enquête op het St. Ludger
College in Doetinchem maakte duidelijk dat 28 procent heeft
gekozen voor 'Museumbezoek, een bezoeking?', 16 procent
voor 'Kinderspel' (over computerspelletjes) en steeds 12 pro
cent voor de onderwerpen: 'Bloemen houden van men-
sen...weten zij veel!', de huidige economische crisis én
groepsverbanden bij jongeren.
Het opvallende bij aardrijkskunde voor vwo was het grote
aantal zogenaamde match-opdrachten. Dat zijn opdrachten
waarbij twee kategorieën gegevens aan elkaar gekoppeld
moeten worden. Opmerkelijk daarbij was er niet om een
motivatie van de keuze werd gevraagd.
Wiskunde bij havo werd als pittig gekenmerkt, ook al
ging het merendeel van de onderwerpen in op de havo-stof.
De a-onderdelen van de vijf opgaven waren gemakkelijk en
goed te doen, evenals een aantal van de b-opdrachten.
Anders was het gesteld met de c-opdrachten. Deze waren
(te) moeilijk. Met name opgave 5 (parabool en cirkel) had
wel wat gemakkelijker mogen uitvallen. Al bij al zal het
achteraf een examen blijken te zijn, waarbij niet veel leer
lingen echt hoog zullen scoren.
In de middaguren had de havo - net als mavo en vwo -
aardrijkskunde. De (eerste) opgave over de demografische
ontwikkeling van Nederland sinds 1800 was gemakkelijk. Er
werden, zoals andere jaren wel het geval is, geen ingewik
kelde berekeningen gevraagd.
De opgave over het Nederlandse waddengebied was op
pervlakkig en niet echt toegespitst op de wadden. De opgave
over de dienstensector bevatte vrij pittige inzichtsvragen
(bijvoorbeeld: Noem twee redenen waarom het primaire
verzorgingsgebied van Haarlem kleiner is dan dat van Alk
maar). De opgave over energie was zeker niet moeilijk en
bevatte een actuele vraag over de verzuring van het milieu.
Het examen wiskunde, waarover het lbo zich evenals ma-
vo-C gistermorgen moest buigen, bestond uit dertig meer
keuzevragen. Volgens de leraar waren de vragen goed ver
deeld over alle onderwerpen. De vraagstukken waren van
een redelijk tot een goed niveau
Het open werk Engels voor lbo en mavo-C, bestaande uit
vijf onderdelen, was gelijk aan wat de afgelopen twee jaren
werd gehanteerd. Een kort inleidend verhaaltje, naar aan
leiding waarvan acht vragen werden gesteld waarin een
eigen mening werd gevraagd.
Als slotopdracht van dit deel van het examen werd er ge
vraagd om het verhaaltje in minimaal dertig woorden van
een eigen einde te voorzien. Voor een aantal kandidaten was
geen gemakkelijke opgave. De andere onderdelen van En
gels lagen binnen de verwachtingen.
Bij het lmo werd gistermiddag het examen verkoopbevor
dering voor het eerst via meerkeuzevragen afgenomen. Het
voordeel hiervan is dat de gehele stof van de marketing-mix
goed aan bod kwam. Om een idee te krijgen wat vekoopbev-
ordering inhoudt een vraag uit het examen: Een pas gekocht
artikel functioneert niet. Wat is de beste manier van klach
tenafwikkeling? De klant; A: een tegoedbon aanbieden; B:
een nieuw artikel aanbieden; C: aanbieden het bedrag terug
te geven; D: aanbieden het gratis te laten repareren. Het
juiste antwoord: C.
WOERDEN (ANP) - De Bouw- ei
leg met de bouwwerkgevers niet
met het voorbereiden van de voi
gen.
Uit de reactie van de werkgev
om tafel te gaan zitten, leidt de boi
boden opening blokkeren.
De FNV-bond heeft de werkge'
„helaas" genoodzaakt te zien, dooi
van acties.
De bond blijft bereid, op elk ge'
hervatten als de werkgevers latei
beidstijdverkorting te willen prat*
Een woordvoerder van het Alg
(AVBB) zei vrijdagavond niet mee
dedeling van de Bouw- en Houttx
met de bouwwerkgevers niet wil 1
dingen van de voor maandag vc
„We wachten de stakingen wel af
zei dat zich „een soort kat-en-mu
speeld.
Vanaf maandag gaan in de kar
gesector stakingen van start. Dit
vrijdag meegedeeld.
Bij zeven kartonfabrieken in
maandag opgeroepen tot een geza
en daarna zullen estafettestakingi
bedrijf worden gehouden.
De onderhandelingen over een i
trie liepen afgelopen vrijdag
breekpunten waren concrete afsp
gemiddeld 36-urige werkweek in
hogingen voor behoud en verbeter
Werkgevers en vakbonden heb
koord bereikt voor de circa zevenc
kerwerk- en chocoladeverwerken
voorziet in de invoering van een
per 1 juli dit jaar en een intentie'
cao afspraken te maken over een 3
Vorige week is al een soortgel
13.000 werknemers in de suikerver
banket). Werkgevers en bonden zi;
prijscompensatie volledig uit te b
compensatie en vakantiegeld te vt
ziekte en arbeidsongeschiktheid to
De Industrie- en Voedingsbond
bedrijf Van Nelle (tabak, rijst en
een principe-akkoord bereikt ove
Volgens FNV-bestuurder Duijnh
betere garanties gegeven voor her
als gevolg van arbeidsduurverko
koopkracht, dan in het laatste bod
Na afloop van de vierde onderhi
we CAO voor het bankbedrijf (10
stuurder Hofstee van de Dienstel
verder gekomen te zijn". Volgen
niet bereid tot enigerlei vorm van
ook geen uitspraak doen over ve
CAO en stelden ze voor de al doe
ting te 'flexibiliseren'.
Op grond van de cao 1983/1984 h
recht op een arbeidstijdverkortinj
der van de banken bevestigde dat
tot een collectieve arbeidstijdverk
tot nu toe overeengekomen 72 uur.
Er is overleg gaande over een
heidscentra, zo heeft de Landelijk
Dienstverband (LAD) vrijdag me
worden doordat er nu ook een 1
ging Gezondheidscentra bestaat,
lijke Vereniging van Gezondheids
geversorganisatie willen zijn.
VRIJHEID en gelijkheid; gerechtigh
was het verwachtingspatroon van
er geen lange, ingewikkelde disci
stellen dat de wereld van nu er ani
roes van de bevrijding verwacht wei
zovelen dan zinloos geweest? Voer
keloze klucht op als we in deze
herdenken?
Er zullen ongetwijfeld mensen zi
hebben naar onze mening ongelijk,
niet op zich zelf. De geschiedenis v
oze reeks van bittere teleurstellinge
«jke hervormingen, die na oorloge
handbereik leken te liggen, steeds
blijven steken. Waarom? Omdat d
aiQen geluk. We weten wel hoe we
een meer rechtvaardige samenlei
maar we zijn als volken en als indi
Persoonlijke offers op te brengen d
bereidheid er wel is moet het idea
een achternamiddag gerealiseerd
ontbreekt om stap voor stap te rest;
het inzicht dat wezenlijke hervormi
heid van de mens, alleen langs de
stand te brengen zijn.
Daarom is het niet juist om de situ—
be overspannen verwachtingen va
pebukt onder de nucleaire dreiging,
'°9 is ons in ieder geval veertig jas
even belangrijk is: grote delen van
vloedbaar voor de valse retoriek v.
We zijn kritischer geworden en mor
bat God de rangen en standen gew
kansen voor iedereen is een aanv
het schrikbeeld, dat ouderdom en
Jbet zich mee brengen en een knie\
beid. De meesten van ons hebben
9en, een levensstanddaard waarvar
ben kunnen dromen. We zijn wat
9enover elkaar de wet verbiedt a
ouderde normen en waarden zijn
overigens met nieuwe scheefgroei g
De wereld van vandaag is natuur
na 1945 is er toch veel ten goede ve
®en niet gering deel aan hen die tijc
bon leven hebben ingezet in de
^achten van de nazi-ideologie. Aai
eveneens grote dank verschuldigd.
P3r na dato, zinvol om bezetting e
bbs te bezinnen op de weg die ons
beid, gelijkheid en vriendschap tuss
Wantrouw echter in deze dagen.
°nd de herdenking een tv-show pr<
noLe eer en 9lorie van hen zelf- Mei
yeparen kunnen rouwen, spelen k<
biljoenen mensen hun leven hebbe
9°ede handen.